„Een Aalmoes voor Jeo Faas."
Zaterdag
24 Juli 1915.
TWEEDE BLAD.
Staten-Generaal.
Gemengd Nieuws.
No. 11288.
I' Bavo", godsdienstig weekblad v. h. Bisdom
e®> bevat deze week den volgenden oproep
'en aalmoes voor den Pausl" De koppeling
dier woorden
Trilt snijdend door het hart 1"
eer'00 teekende Dr- Schaepman in 1870 den
pea'611 grooten °ProeP voor den Sint Pieters-
bei^"D^' we'ke biJ de overweldiging zijner Staten
ove 0ntn°Daen waren. Sinds die oproep uitging
l^e Were'd beeft de Heilige Vader zijn
der met de aa'moezen zijoer geloovige kin-
C gevu'd gezien want het bleef ons snijden
bart' da^ aldus in de kosten van
dat .6StUUr moest voorzienwij bleven gevoelen,
by leefde in een nood-toestand, waarmede
bes f100" °f cimmer vrede bonden hebben en het
lane van d'en nood-toestand deed ruim 40 jaren
jar^ aaloooezen vloeien en als er in de laatste
dier° k'aa8t0°neh vernomen werden, -dat de som
een aa'moezen verminderde, dan was dat wel
aan 0nnQiddelijk gevolg van het gewend-raken
Heiii den niet te rechtvaardigen toestand des
de^^eQ Vaders, dat ons zijn nood over het hoofd
ecl zien.
dan S- d'1 'aatste by ons het geval mocht zijn,
Weer ls doze oorlog, die op zoo menig punt ons
staat SckerPer de oogen doet vestigen, wel in
Vfeer don nood van den Opperherder der Kerk
der u'dolijk te doen zien deze immers is on-
toe» Gn drang der droeve omstandigheden zóó
'ezer611010911' dat hld 0DS dwingt de hand tot onze
Vragen U't 16 strekken' en ben met aandrang te
bJiet
'iet
»een aalmoes voor den Paus".
-cc U'1 onzen eigen naam spreken wij aldus
kC)H- m naam en in opdracht van onzen Door-
riei)tt-9en Bisschop, dat wij dezen oproep tot u
'Hten.
Stoei g heeft nl' de inkomsten van den H.
die Zeer d°en verminderen onder de landen,
bfistu05*1 ^yzon<^ere en blijvende mildheid het
°bderUr ^6S b>ausen d°°r den Sint-Pieterspenning
^uitscfüUn(ïen' naraen Oostenrijk, Frankrijk,
dote and en Itabë de eerste plaatsen in, en
keld aDden zijn thans allen in een oorlog gewik-
teQ d"e steeds meer van hun financieele krach-
den en dientengevolge hun bijdrage aan
ieterspenning tot weinig of niets heeft
Seej.^ f racht. Vandaar mist de Paus thans een
teSeöo C> yroot deel van zijn inkomen. En daar-
Kl Ver Zidn de uitgaven van den Apostolischen
re8eeriZeer ^stegen, omdat ook voor 's Pausen
hehoef"8 deze wereld-beroering tal van nieuwe
^Use*Q scbept. Wij kunnen dien nood des
bij Verl 200 duidelijk lezen in de brieven, waarvan
*a,11PzariZeld deCd gaaD de gifteD' die bij aan de
°tfers 'ge delgen en Polen, en aan de slacht-
de Qnt®r aardbeving in Italië zond, en die naast
Z°r8dhe rt°eZemingen eener °PPerberder)ijke be
'iefde en de troostwoorden van een vaderlijke
Gldu/" eenzelfde klacht bevatten, welker zin
ne >nee S mo8en samenvatten„ik zou zoo gaar-
fc-r'' willen aeven. maar ik kan
Doch omdat den nood des Pausen zoo buiten
gewoon groot is, meenen wij het bij deze enkele
aansporing tot de gewone giften niet te mogen
laten, maar openen wij daarbij in ons week
blad nog een bijzondere inschrijving voor den
Paus.
Toen wij in het voorjaar u, een gift vroegen
voor een hulde aan de nagedachtenis van den
overleden Paus, hebt gij onze verwachtingen niet
beschaamd, wij vertrouwen dat gij deze verre
zullen overtreffen nu wij u vragen te helpen bij
den nood van den levenden Paus.
Wij vertrouwen dat al onze lezers niet alleen
naar hun vermogen zullen bijdragen, maar dat
ze ook anderen er toe zullen brengen hun gaven
te offeren.
Wij vertrouwen vooral op de hulp der pries
ters onder onze lezersO zij kunnen zoo veel
doen in hun parochiën, in hun congregaties, hun
scholen, hun patronaten, hun vereenigingen 1 Het
is voor hen zoo gemakkelijk daar gemeenschap
pelijke bijdragen bijeen te brengen
Wij vertrouwen evenzeer op onze katholieke
vereenigingen, die het zich een plicht en een eer
rekenen de leiding des Pausen te volgen en dus
zeker niet zullen achterblijven om door hun bij
dragen mede te helpen in het lenigen van zijn
nood.
Allen, die vroegen, hebben wij in het afgeloo-
pen jaar geholpen en helpen wij nog. Onze eigen
medeburgers hebben onder allerlei opzicht oüze
milddadigheid ondervondennaar strijdenden en
niet strijdenden hebben wij ver over de grenzen
onze giften gezonden Belgen en Polen roemen
onze vrijgevigheid. Zouden wij dan niet minstens
even mild zijn voor den Plaatsbekleeder van Jezus
Christus, in Wien wij in deze dagen nog meer
dan anders ten volle ons aller Vader zien?
En daarom strekken wij met groot vertrouwen
onze hand uit en vragen U
een aalmoes voor den Paus.
De Redactie van »Sint Bavo", »Huize Bijdorp"
te Voorschoten, is bereid aan haar adres naal-
moezen voor den Paus" te ontvangen, hetzij bij
giften in eens, hetzij bij geregelde wekelijksche
of maandelijksche bijdragen.
Alle giften zullen in »Sint Bavo" worden ver
antwoord.
1) Wij mogen hier nog wel eens herinneren
aan den opzet van »de Sint-Pieterspenning". De
bedoeling van dit liefdewerk is, dat iedere
communicant (dus ieder, die zijn 1ste H.
Communie gedaan heeft) één cent per maand
bijdraagt. Voor dit doel vindt men in iedere kerk
een offerblok, of worden er op geregelde tijden
collecten gehouden.
Brengt ge werkelijk geregeld dit kleine offer
voor het onderhoud des Pausen Zoo ja, verdubbeld
het dan minstens in de eerstvolgende tijden. Zoo
neen 1 begin dan nu en verveelvoudig uw bijdrage
I met dit wetsontwerp. Spr. ziet er geen voor-
I looper in van algemeenen dienstplicht.
Spr. vraagt of de eischen voor de keuring dezelfde
zullen zijn als voor de militie. Spr. vraagt hoe
groot iedere licjiting van den landstorm zal zijn
en hoe groot het getal gemobiliseerde landweer
mannen is.
De heer Hugenholtz beweert, dat dit
ontwerp het gevaar vergroot, dat ons land in
den oorlog zal worden betrokken.
De heer Marchant zal op de dislocatie dei-
troepen niet nader terugkomen, omdat hij re
denen heeft om aan te nemen dat de Regeering
deze belangrijke aangelegenheid in nadere over
weging zal nemen.
Spr. bepleit de opleiding bij het veldleger. De
beschouwingen over oorlogszuch; ige stemmingen
bij andere partijen noemt spr wilde fantasiën.
Als de lichting 1916 1 Augustus opkomt.
m,oet ze in dienst blijven tot de lichting 1917
geoefend is. Ze krijgt dus een dubbelen oefen
tijd. Is dat nu beter dan dat de landstorm-
plichtigen eerst worden geoefend.
De heer Schaper meent, dat de internatio
nale toestand geenszins de aanneming van het
aanhangig wetsontwerp eischt. Spr acht de
mogelijkheid, dat wij in den oorlog zullen wor
den betrokken zeer gering. Voor de aflossing
van de landweer verwacht spr. van dit ontwerp
niet veel. De bedoeling van het ontwerp is om
den algemeenen dienstplicht in te voeren,
De heer Rutgers vraagt eenige ophelde
ring over de wijze van aflossing en hij keurt
het amendement van de C. v. R. af.
De heer Eland heeft den Minister iets te
vragen. Van de oudste lichting die naar huis
gezonden is, bleef 10 pCt. vrijwillig in dienst.
Kan nu niet van de volgende lichting 10 pCt.
naar huis gezonden worden
Spr. zet uiteen dat het doel van dit ontwerp
is de kans te vergrooten dat wij buiten den
ooi log worden gelaten. Het moet het buiten
land niet onverschillig zijn of men ons vóór of
tegen heeft.
Avondvergadering.
De minister van oorlog, de heer Bosboom
betreurt, dat er een agitatie in het land is ont
staan en ook dat velen een verdere strekking
in het ontwerp hebben gezocht dan er in ligt.
De beknoptheid van de memorie van toelichting
schrijft spr. toe aan den eenvoudigen aard van
het ontwerp dat feitelijk een aanhangsel is van
de landstormwet.
Geleidelijke versterking onzer weermacht is
het doel, niet versterking van het deel dat onder
de wapenen staat.
Spr. spreekt namens de regeering waardee
ring uit voor de mannen, die reeds zoo lang in
den dienst van het land stonden.
Spr. gelooft niet aan een oorlogszuchtige stem
ming onder het volk.
Spr. deelt het ontstaan yan deze wet mede,
die in Februari reeds werd voorbereid. Niet onder
den drang van het adres der 22 is dit ontwerp
ingediend.
Over de agitatie, die het ontwerp wekte, wil
spr. niet spreken. Gedeeltelijk is spr. daaraan
schuldig, omdat hij de toelichting te sober
maakte. Die schuld zal hij dragen, maar daarbij
betreurt hij de agitatie ten zeerste.
ïnts
Bij willen geven, maarik kan niet.
Zoq611 n°°d des Pausen, in de laatste weken
j Vee' verergerd door het deelnemen van
P'tale deü oor'°8' hetwelk ook de Pauselijke
Vah gewÖ met de onmiddelijke zorg voor taf
to6zier. 0Qden belast, mogen wij niet werkeloos
Kt
'Gt* Verb^'. k'Dderea der Kerk gelooven ons
ML v
pïe o^rb°.nden in de gemeenschap der Heiligen,
lJke g doet deel hebben in elkanders geeste-
d 6reD' maar.- ons dan ook den plicht
p J ons uan ook aen plicht
daarn genaeenschaPPelijke lasten te dragen.
vl*h iQ °a er 's zeker een der eerste het voor-
ader, et onderhoud van onzen Algemeenen
^tbr®ekb'enS' °PPer8ezag de band is, die in on-
Ld'Zeu(jet)are eenheid ons samenbindt. Zoovele
^e'd éieöd'e anders met liefde en edelraoedig-
^nn&n f(8enaeenschappelijken last mededroegen,
varttïhartj? Htetdus moeten wij, die door Gods
jC'd 'n zooveel beter omstandigheden
„e ^ate 80 zid' bun 'ast overnemen, en naar
des krachten onze bijdragen in den
°°rai QUsen verveelvoudigen.
4JVij ver)!f' d«rven we zeggen,
kl ^edeH Dgen 200 Daar wede. En wij zijn er
de6'6® lf»ndDderS Diet. weini& trotsch op, dat ons
dit ^KeniT-,)d00r "d" eer,ijke neutraliteit zich
\y edeJe heeft open gehouden straks voor
te* ^bben, 'ets' misschien zelfs veel te doen.
Zoning toais katholieken ons verheugd, dat onze
>hvi ^et n0t dat doel samenwerking heeft ge-
keip^d f)°Zen ^eestelijken Opperherder,
ffelj
d upperneraer, wiens
&üu~" hij d°°r Gods onnaspeurlijke Voorzienig-
's to eZ° beroeriDg der tijden zoo ontzag-
H gebr f 'ausen te voorzien, opdat nooit of
nKeö f aan geld zijn vredes-werk kunne
deze eiöoeilijken.
Cn h'issci. redenen vragen
wy in naam van
st^ee aa,moes voor den Paus."
o! daarv0^enheden» §eachte lezeressen en lezers,
open.
d«n Zi®0 do0r p'aats kunt gij in 's Pausen nood
,,lt Piet 8er' en veel mecr dan tot dusverre
le*spennmg te gedenken. 1)
TWEEDE KAMTHR
Zitting van Vrijdag 23 Juli.
{Vervolg.)
Landstorm wet.
De heer Scheurer betreurt, dat dit ont
werp niet vijf of zes maanden vroeger is inge
diend. Voor de practische uitvoering heeft spr.
vertrouwen in de regeering.
Spr. protesteert tegen de ophitsing in som
mige brochures en tegen de serie ansichten die
de landstormwet bespottelijk maken.
De heer De Savornin Lohman zegt, dat
dit wetsontwerp nog niet voldoet odi allen
weerbaar te maken. Spr. betreurt dat de bewe
ging voor den vrij willigen landstorm den kop is
ingedrukt.
Deze wet legt nieuwe en zware lasten op een
deel der bevolking al geldt het slechts een tijde
lijke regeling. Hoe zwaar die lasten drukken, zij
zijn veel lichter dan die waaronder de meeste
volken van Europa gebukt gaan.
De motie-Ter Laan zal spr. niet qualiflceeren,
maar spr. vraagt of er iemand is die meent dat
ons legerbestuur overbodige maatregelen treft
en of deze regeering de verantwoordelijkheid
kan diagen indien deze motie werd aangenomen.
De heer van Raalte meent, dat er minder
stof zou zijn opgejaagd als de toelichting bij
deze wet duidelijker was geweest. Spr. hoopt,
dat de regeering tegemoetkomend zal zijn wat
betreft het amendement in zake considerans.
De heer Spiekman herinnert aan zijn
motie betreffende de commissie van beroep.
De minister zegt, dat de instelling van een
commissie in overweging is.
De heer Spiekman trekt zijn motie in.
De heer F o c k wil geen eer bewijzen aan de
oorlogszucht. De regeering kan rekenen op de
medewerking van het geheele jvolk in haar
streven naar vrede.
Den vrij willigen landstorm wil spr. geen voor
rechten geven, doch ze gelijkelijk behandelen
als de overigen.
De heer VanDoorn brengt dank aan de
Regeering voor de indiening van dit ontwerp.
De considerans om alle landstormplichtigen op
te roepen, heeft zijn sympathie.
Spr. gaat niet mee met de beperking tot af
lossing van de landweerlichtingen. Spr vreest
geen oorlogszuchtige öeigingen als ons leger
sterker zal zijn.
De heer v. d. Voortv. Zij p komt op voor
de vrijwillige landstormers, die betere bejege
ning hadden verdiend. Hij ga?,t na hoe weinig
z« gesteund worden en hoe na 6 maanden pas
een inspect, is benoemd. Spr. zou den geheelen
vi ij willigen landstorm willen vrijstellen van
deze wet.
De heer T y d e m. a n betuigt zijn instemming
Spr. zegt dat dit ontwerp slechts in eén op
zicht op de toekomst prejudiceert. De regee
ring zou willen dat na de demobilisatie de land
storm, die nu gevormd wordt, landstorm blijft.
Dat zij dus niet opnieuw behoeven te worden
geregistreerd, indien hun hulp wellicht weer eens
noodig zou zijn.
Over de wijze van uitvoering zegt de minister
Gereed zijn de besluiten voor de keuring van
de jaarklasse, die reeds tot den landstorm be
hoort. Dit is de klasse 1915, die zich spoedig
zal kunnen laten keuren. Over deze lichting
heeft de regeering reeds de beschikking als zij
dat wil. Zoodra deze wet van kracht
is, zal het Kon. besluit v er sch ij n e n,
om de jaarklassen 1914 e n 1913 o p t e
roepen. Deoproepingzal tweemaan-
den van te voren geschieden, zoodat
zij, dietotdiejaarklassenbehooren
twee maanden vooruit weten, dat
zij zich gereed hebben te houdenna
twee maanden. Dit wil nog niet eens zeg
gen, dat zij dan dadelijk zullen worden ingelijfd.
Zij kunnen dan echter ieder oogenblik worden
ingelijfd.
Bij deze wijze van uitvoering zal de ongerust
heid wel verdwynen.
De lichting 1915 zal heel spoedig worden op
geroepen en viermaandennadatdeze
is n g e 1 y f d, z a 1 de eerstelandweer-
lichting naar huis gaan.
De jaarklassen zullen niet telkens na vier
maanden elkaar opvolgen, maar sneller, wellicht
met tusschenpooze van één maand. Komt half
Augustus jaarklasse 1915 op, dan gaat half De
cember de oudste lichting naar huis. De aflossing
zal dus veel sneller plaats vinden.
Spr. zegt, dat niet meer mannen
zullen worden opgeroependannoo'
dig zijn om delandweeraftelossen,
tenzij de politieke constellatie zulks noodig zou
maken.
Spr. is niet voor het oefenen bij het veldleger.
Het kader van den vrij willigen landstorm zal
zooveel mogelijk als kader worden gebruikt, zoo
noodig na een korte opleiding.
Persoonlijk feit.
De heer Eland vrdagt het woord voor een
persoonlijk feit. De heer Ter Laan heeft het
voorgesteld alsof het zg. legerschandaal in ver
band stond met een door spr. als minister inge
diend voorstel. Dat is onjuist. Het bedoelde feit
had plaats na zijn aftreden als minister.
De heer Ter Laan neemt de uitlating terug.
Het incident is hiermee gesloten.
De heer Marchant verwacht na hetgeen
door den minister is gezegd, dat dè gewijzigde
considerans zal worden aanvaard.
De heer R u ij s vraagt of de regeering kan
toezeggen later meer inlichtingen te zullen
geven.
De heer Schaper zegt, dat nu gebleken is,
dat alleen versterking van de weermacht het
doel van de regeering is.
De mimi a ter van oorlog antwoordt nog
even. Met de lichting 1916 zal het zóó gaan dat
zij op normalen tijd in dienst zal komen, of iets
later in verband met de landstorm-klassen, die
opgeroepen zijn.
De minister van Binnenlandsche Zaken, de
i1-1 ,G01'4 v-d- Linden, zegt in de vraag
van den heerRuijs niet een toespeling te zien
op het comité generaal. Als dat zoo was, zou
-ij zwijgen. Natuurlijk zal de regeering na het
sluiten van den vrede een uitvoerig verslag ge
ven van hetgeen zy deed. Dan zullen wellicht
dmgen kunnen worden meegedeeld, die nu Ge
heim moeten blijven. 8
De motie Ter Laan
„De Kamer, van oordeel dat 's lands belang
in de huidige omstandigheden het best gediend
wordt door de landweer geleidelijk met klein
verlof naar huis te zenden, te beginnen met de
twee oudste lichtingen, gaat over tot de orde
van den dag",
wordt verworpen mét 60 tegen 13 stemmen,
voor stemmen de sociaal-democraten.
Bij de artikelsgewijze behandeling pleit de
heer Schaper voor de vrijstelling van de of
ficieren van het leger des heijs, die niet als
geestelijken worden aangemerkt.
De minister van oorlog, de heer Bosboom,
kan de 10 procent van de landweerlichtingen
niet toestaan. Het zou onmogelijk zijn een grens
te stellen. Wat de secretarie beambten betreft,
zal spr. ieder geval afzonderlijk behandelen.
Voor de geestelijken wil spr. niet afwijken
van den gevolgden regel.
De heer Sasse vanIJsselt verdedigt een
amendement om te bepalen, dat zoodra de te
genwoordige buitengewone omstandigheden
hebben opgehouden te bestaan een voorstel van
wet zal worden ingediend om deze wet in te
tiekken de bedoeling is het karakter van het
nood ontwerp nog duidelijker te doen uitkomen.
De minister van oorlog, de heer Bosboom,
zegt dat deze wet automatisch buiten werking
treedt als gedemobiliseerd wordt. Wanneer de
wet niet wordt ingetrokken blijven de land
stormmannen in de registers staan. Spr. ont
raadt het amendement.
Het amendement wordt aangenomen met 44
tegen 24 stemmen.
Thans de considerans.
Hierop is ingediend het amendement van de
commissie van Rapporteurs om uitdrukkelijk te
bepalen, dat het ontwerp de bedoeling heeft de
landweermannen met verlof te kunnen doen
gaan.
De heer an Raalte verdedigt dit amen
dement.
De min. van oorlog, de heer Bosboom, wil
de gevolgen van zijn fout dragen en neemt het
amendement over.
De heer Van Doorn verklaart, waarom hij
zich voor het amendement had verklaard, al
meende hij, dat het ontwerp meer zou zijn dan
een aflossings ontwerp.
De heer Marchant acht het amendement
een verbetering.
Het wetsontwerp wordt aangenomen met
55 tegen 13 stemmen. Tegen stemden de so
ciaal-democraten.
Het ontwerp Eland wordt van de agenda
afgevoerd.
Behandeling van een overeenkomst met de
te Rotterdam gevestigde Droogdokmaatschappy
Tandjong Priok. betreffende de verhuring van
terreinen enz. Overlegging en beheer bij het
waterschap De Lage Landen onder Oosterhout
van twee sluisjes enz. Aangenomen.
Hoofdstuk 10 begrooting 1915 (kosten Oor-
ogszeeongevallenwet). Onteigening van eigen
dommen in de gemeente Haren. "Zonder hoof
delijke stemming goedgekeurd.
Eveneens wordt goedgekeurd het wetsontwerp
tot verhooging van hoofdstuk 3 van de Staats-
begroot.ing 1915 (Oorlogscrediet van negentig
millioen gld.)
De Kamer gaat tot nadere bijeenroeping uiteen.
Door eenschrijffout. Voor den Krijgs
raad te Arnhem heeft terechtgestaan een dienst
plichtig soldaat bij het 8e bataljon landweer-
infanterie, ter zake dat hij, verlofganger van de
'andweer zijnde, niet heeft voldaan aan de op
roeping in werkelijken dienst, door den burge
meester van Norg gedaan, om met spoed op 1
Aug. onder de wapenen te komen. Bek), is voort
durend afwezig geweest en is den 3den Juni te
Leiden aangehouden.
De auditeur-militair mr. W. F. van Meurs,
achtte het aan bekl. ten laste gelegde niet bewe
zen, daar z.i. de oproeping om sop 1 Augustus®
onder de wapenen te komen, zonder eenige aan
duiding van het jaartal, niet als een behoorlijke
oproeping is te beschouwen en mitsdien niet is
overeenkomstig de wet. Hij vroeg derhalve vrij
spraak, en verwees naar een vrijsprekend vonnis,
in een dergelijk geval indertijd door den Arn-
hemschen krijgsraad gewezen, toen de tegenwoor
dige minister van Oorlog voorzitter daarvan was.
Een vergissing. De verkiezing voor den
Raad heeft op een der dorpen in den Achterhoek
ook nog een grappige zijde gehad, schrijft sDe
Geld.« Een der Raadsleden liet even navragen of
er al een candidatenlijst voor hem was ingeleverd.
Op het ontkennend antwoord werd fluks een lyst
gehaald en voorzien met het noodige aaötal hanfl-
teekeningen den burgemeester aangeboden. Het
bewijs van afgifte werd vijf minuten voor vier
aan den brenger ter hand gesteld.
Om vier uur kon het hoofd der gemeente ver
melden, dat de brenger, die zijn eigen naam per
abuis als adspirant Raadslid had opgeschreven,
gekozen was en zijn lastgever uit de rij der vroede
mannen was getreden.
Dg j
«uwwm uutcu ^igcLueeiiei
's toe -—«c» ujuen zoo ontzag-
den Nicht, ogenoiDen- Maar dan is het dubbel
dim n°°d ,'/p°rDn200üee' WH eenigszins kunnen in
Q\i>S6Yl ff> Dftnwri&Y) Anrlni «aaU —t
Vq a wpwu,
