Het oproer te Amsterdam.
nopehs regelingen in verband met de krijgsge
vangenen, zijn tot een goed einde gebracht D©
onderhandelingen, welke onder voorzitterschap
van Hr. Ms. gezant jhr. van Vredmburch van
25 Juni tot 2 Juli onafgebroken plaats vonden,
hadden betrekking op de volgende onderwerpen:
1 weer .opneming van de reeds bestaande
overeenkomsten nopens de uitwisseling van krijgs-
en civiele gevangenen.
2. Uitbreiding van do bestaande overeenkom
sten nopens de uitwisseling of het ir.terneeren
in een neutraal' land van krijgs- en civiele gevan
genen.
3. Uitwisseling van het tot dusver terugge
houden medisch personeel.
4. Uitwisseling van niet-militaire artsen en gees
telijken.
5. Opschorting van straffen, opgelegd aan krijgs-
gevangemn, wijzigingen van de aan krijgsgevan
genen ,op te leggen straffen.
6. Vergeldingsmaatregelen (represaille) tegen
krijgsgevangenen.
7. Aflevering van pakketten.
8. Bespoediging in de kennisgeving van ge
maakte krijgsgevangenen.
De afgevaardigden kwamen nopens bovenstaan
de onderwerpen tot overeenstemming. Zij zullen
de ontwerpen aan hun regeeringen voor ratifi
catie aanbevelen.
Met het doel, het menschlievende werk der afge
vaardigden zooveel' mogelijk te steunen, heeft
de Nederlandsche regeering zich bereid verklaard,
in Nederland een bepaald aantal krijgs- en ci
viele gevangenen op te nemen, tot een maximum
van 16.000 en in de verhouding door de afge
vaardigden bepaald.
De afgevaardigden namen met erkentelijkheid
het aanbod aan en zullen het aan hun regeerin
gen overbrengen.
De sluitingsbijeonkomst werd, evenals die van
de opening, geleid door den minister van buiten.
iandsche zaken, die mét de gedelegeerden het
slotprotocol heeft geteekend.
Bij het sluiten van de zitting betuigde jhr.
Loudon den gedelegeerden zijn dank en wenschte
hij hun geiuk met het vruchtbare em..e van hun
besprekingen, die gevoerd waren in den waren,
geest van tegemoetkomendheid, voortspruitend
uit htet menschlievende doel, dat beide delegaties
voor oogen hadden gehouden.
De minister herinnerde er de afgevaardigden
aan, dat de oorlogvoerende partgen altijd op den
bijstand van Nederland konden rekenen, om hen
voor soortgelijke doeleinden tot elkaar te bren-
gen.
Onrust in Den Haag.
Gisteravond werd door de leveDsmiddelencom-
missie uit de arbeidersbeweging te s'-Gravenbage
j het volgende telegram gezonden aan den minister
i van Landbouw, Nijverheid en Handel
Wij brengen met den meesten nadruk onder
uwe aandacht, dat by slechte voorziening van
I aardappelen, de onrust onder de bevolking in Den
Haag steeds groot wordt en wjj voor de gevolgen
niet kunnen instaan. Wjj verzoeken om directe
vooiziening van aardappelen.
DE PLUNDERINGEN DUftEN VOORT.
Vele dooden en gewonden.
Amsterdam, 4 Juli.
De toestand in Amsterdam is er sedert gisteren
niet beter op geworden. In de arbeiderswijken
heerscht een uiterst verbitterde stemming.
Gister-avond zijn er nieuwe onlusten voorge
vallen, waar by helaas verscheiden slachtoffers
zijn gevallen.
Wjj laten hieronder de verschillende berichtèn
over de gebeurtenissen in de hoofdstad volgen
Betoogen verboden.
Door den burgemeester is bepaald, dat voodoo-
pig, in verband met den toestand, betoogingen
van welken aard ook, in bet openbaar niet kun
nen worden toegelaten. De politie heeft dan ook
strenge orders ontvangen, betoogingen njpt toe te
laten en by blijkbaren onwil met kracht op te
treden.
De hoogorenkwestie.
Volgens de „Limb. Koerier" moet thans reeds
een derde buitenlandsche groep trachten hoog
ovens in Limburg te vestigen, en wel een Société
hollande-beige,. Deze zou het plan hebben ©en
hoogoven en cenmentfabriek te combineeren en
daartoe het oog hebben laten vaxlen op terrei
nen onder da gemeente Oud-Vroenhoven. De keus
hiervan zon bepaald zijn door de wenschelijkheid
om in de nabijheid van het spoorwogkruispunt
Maastricht zoowel als van de Zuid Willemsvaart
en van een eventueel' later bevaarbare Maas
te liggen. i
De landbouwhogeschool.
Het centraal' bestuur van den Nederlandschen
Tuinbouwraad heeft een adres gezonden aan de
Tweede Kamer, waarin het verklaart, de bezwa
ren van den minister van landbouw tegen Wage-
ningen als plaats van vestiging dezer inrichting
zonder uitzondering te deelen. Het acht ver
der den groeten afstand tusschen Wageningen en
de voornaamste tuinbouwcentra een onoverkome
lijk bezwaar om de aan de hoogeschool verhon
den lieerkrachten en de daar studoerende jonge
lui geregeld voeling te laten houden met de
practische beoefenaars van het tuinbouwvak.
Omgekeerd zullen de practici zich dan uok
niet gemakkelijk naar deze hoogste instelling van
tuinbouwonderwys en wetenschappelijk tuinbouw-
onderzoek begeven, om daar de zoo nuttig ta
achten voorlichting te zoeken. De omgeving van
Wageningen zal door de ligging, den aard van den
fcodem en van da "bevolking nooit een belangrijk
tuinbouwcentrum worden en dus nooit kunnen
voldoen aan de eisohen, die men mag stellen
aan de plaats van vestiging eiener inrichting als
deze.
Het adres bepleit dat de Landbouw Hooge-
school worde gevestigd te Utrecht.
Buitengewone ministerraad.
Gisternamiddag te 3 uur had er een buiten
gewone ministerraad plaats, waarin, naar het
Nederl Correspondentiebureau meent te weten,
onder meer de uitbreiding van de gevaarlijke zóne
tó de Noordzee een onderwerp van behandeling
zou uitmaken.
Nederlandsch oorlogsschip.
De jLokal Anz.c verneemt uit Bazel:
Volgons een bericht uit New York aan de >Matin<,
is in een Amerikaansche haven een Nederlandsch j
oorlogsschip binnengeloopen. Voor de eerste maal
Bfdfit 10 jaren weigerden de officieren aan boord
zicb uit ie laten over de redenen van dit bezoek
M n gelooft dat het schip bes»eaid is, verscheidene
NederUudsche se» epen te escorteeren, die gereed
zjjn om uit te varen. j
Algemeene werkstaking.
In een gisteravond gehouden vergadering, uit
gaande van het plaatselijk revolutionair comité,
's onder gejuich besloten tot een algemeene werk
staking van 24 uren als protest tegen den aard-
appelnood.
Gister op den dag reeds werd door een goot
aantal arbeiders het werk neergelegd. O a. werd
gestaakt by de Ned. Fabr. van werktuigen en
spoorwegmaterieelde^Stv. My. ïNederland", de
Ned. Scheepbouw My. enz.
By de ministers
op audiëntie.
Over het verloop van de besprekingen, die gis
ter de deputatie der werkliedenorganisuties te
Amsterdam met de regeenng heeft gehad, meldt
men nog de volgende bijzonderheden
De deputatie verlangde, naar zij mededeelde,
van beide miBisters de toezegging, dat van heden
af voldoende hoeveelheden aardappelen iederen
dag voor de Amsterdamsche bevolking ter be
schikking zouden worden gesteld.
De minister van binnenlandsche zaken betoonde
zijn deelneming in het lot der gevallen slachtoffers.
De minister van landbouw zette, blykens mede-
deeling der deputatie, uiteen, hoe zeer de aanvoer
van kolen voor de industrie, om van huisbrand
nog maar te zwygen, èfüankelijk was gesteld van
den uitvoer van nieuwe aardappelen. Engeland
zendt nagenoeg geen kolen meer en verlangt toch
een deel van de aardappelen.
Op de vraag van de deputatie, of de uitvoer
niet 10 dagen later had kunnen aanvangen of wei
nu eenige dagen kon worden stopgezet, antwoordde
de minister van landbouw, dat juist nu, waar
men ir Duitschland een even grooten drang heeft
naar nieuwe aardappelen als in Holland dit pro
duct als ruilmiddel voor steenkool
de hoogste waarde heeft.
Toen de' deputatie nogmaals aandrong op een
d-fimtieve toezegging, beraadslaagden de- beide
ministers geruimen tyd buiten het byzjjn der
deputatie.
Toen deze daarna weder was binnengelaten,
kreeg zy van den minister van landbouw de toe
zegging, dat heden en volgende dagen 15 20
wagons aardappelen naar Amsterdam gezonden
zullen worden.
De minister stelde zich, in tegenwoordigheid
van de deputatie, in verbinding met de Vereeni-
ging Groenten-Centrale en droeg deze op, voor
een en ander zorg te dragen. Z. Ex zou oek aan
de directie van de H. IJ. S. M. last geven alles
te doen, opdat bedoelde wagons ten spoedigste
naar Amsterdam zullen worden doorgezonden.
Aan het einde van de conferentie sprak de
minister van binnenlandsche zaken den wensch
uit, dat de deputatie haar invloed op de arbeiders
bevolking van Amsterdam zal aanwenden om de
rust te doen terugkeeren en verder onnoodig
bloedvergieten te voorkomen.
Een r-Oodet banieiT.
Eenige opgeschoten jongens, die van de mee
ting uit de Diamantbeurs kwamen, hebben on
danks het advies van dein lieer Kits en het po-
litieverbod, een fcaniertje ontrold. Toen de po
litie hen last gaf het rood© vaandel weer op
te rollen, zeiden zy, dat niet te kunnen doen.
Een inspecteur wilde het hun dan we! Ieeren. Toen
deze die stokken aanvatte, voelde hij olotseling
een klap in zijn nek.
De hoofdinspecteur De Jong gaf onmiddellijk
lést de betooging uiteen te doen gaan. De agen
ten trokken del sabels en een charge volgd©.
De menigte verspreidde zich snel in alle rich- I
tingen. Van het W-eesperplein kwam drie here- j
den agenten en een huzaar. De politie bleef
voortdurend in de Weesperstraat op de Nieuwe
Prinsengracht chargeeren en revolverschoten los.
sen, vooral toen ze uit de Lepelstraat met keien
bekogeld werd. Nochtans was hier de roet rrjj j
1 spoedig teruggekeerd. De Lepelstra tere hadden
den schrik er vrij spoedig in.
In den vooravond was het èn op tie Groen-
tenmarkt èn in den omtrek van de Elands
gracht en aangrenzende 3traten en grachten
vnj kalm. Wel moesten af en toe kleine rel
letjes worden onderdrukt, maar het scheen
tegen een uur of acht of alles kalm zou ver-
loepen.
Voor de Groentenmarkt zelf bleek' dit ook
het geval', maar aan dein overkant, m de huurt-
van de Elandsgracht zelf, werd het steeds
drukker en woeliger. De menigte nam een
dreigende houding aan en ging aldra tot da
den over. Mm begon de winkels te plunderen.
Met eep eigenlijk aaroappeLoproer had dez©
rebellie niets uitstaande, want het gepeupel
had het op allerlei winkels gemunt. O.a. werd
een sigarenwinkel1 leeggeplunderd en in tal
van andere winkels werden de ruiten stukge
slagen en werd door het grauw gestolen wat
los en vast was.
De politie met groote macht, onder leiding
van inspecteur Marcus, en een aanzienlek de
tachement soldaten, trachtten de woedende m©-
nigte tot kalmte te brengen en tót uiteen gaan
aan te manen.
Van alle kanten drongen de dichte drommen
echter op jen de woeste plundexpartyen maak
ten het noodig, j<ïat krachtig werd -opgetreden.
Inspecteur Marcus, die buitengewoon tactvol op
trad, waarschuwde 'herhaaldelijk, dat van de wa
penen gebruik zou worden gemaakt, indien de
menigte zich niet verspreidde.
Het antwoord was een nog dreigender en woes
ter optreden van de volksmassa.
Totdat, onvermijdelijk, geschoten werd.
Nadiat herhaaldelijk en herhaaldelijk ge
sommeerd was, klonk bet luid gegeven Level
vuur. Even aarzeling... dan klinken de schot
ten naar allen kant. Er wordt gevuurd in de
richting Prinsengracht, in de richting van ifa
Groentenmarkt ien in de richting, ja, in alle rich
tingen.
Het gevecht van 't publiek, dat door 't dolle
heen scheen te zijn, woedde vooral in de lp
Looiersdwarsstraat, in de Hazenstraat en in de
2e Looiersdwarsstraat. Vooral in deze stra-
ten werd door de militairen onophoudelijk ge-
vuuxd. I
'-'-Li,
Er vallen verschdiaene
dooden en gewonden.
Toen jdfe politie het bevel gaf: naar huis of
er zal geweld worden gebruikt, begon de me
nigte te joelen. In de Oude Looiersstraat
drongen de mannen naar voren en wierpen
met sternen en .andere voorwerpen. Luit. Pot
gaf bevel te vuren; een man viel dood neer,
De menigte verspreidde zich daarop in de rich
ting van de Looiersgracht
Bij de volgende zijstraat, de Eerste Looiere
dwarsstraat, stond een groepje van 7 i 8 per
sonen; men had h-en gesommeerd tot in het
meindige, om akelig van te worden Doch zy!
vertikken het, terugi te koeren. Ten lange
laatste werd ook daar een salvo afgevuurd;
een man, in hot hart geraakt, viel dood neer!
Door een auto van het Rood© Kruis werd het
lijk vervoerd. Verscheidene menschen liepen
wonden op. In het Wil'h-edminagasthuis wer
den tot nu toe -een doode en zes gewonden
binnengebracht. liet is zoo goed als zeker, dat
er drie dooden zijn gevallen, terwijl het aan
tal gewonden nog niet vast is te stellen. Dit
is trouwens zeer moeilijk, want b.v. Maan
dagavond waren meerdere menschen, die schot
wonden ,aan het been opgeloopen hadden, laat
:n den nacht, nadat de menigte verdwenen was,
apotheken binnengegaan, om zich to laten ver!
binden.
Zooals wij reeds zeiden, was oen der doe-
oen in het hart gleitroffen, d© andere twee
hadden respectievelijk een schot in het hoofd
en in de keèl gekregen.
Op de Elandsgracht zat een jongen van de
Zeevaartschool voor het raam; door een kogel
teerd hy in idfen schouder getroffen, doch het
liep nog vrij goed roet hem af.
Om 11 uur was het weer rustiger; alle toe
gangen tot de Elandsgracht waren afgezet.
Aan het eind van de zijstraten en op de Prin
sengracht zag men die donkere menigte woe
len. Terwijl wijl bij bet cordon soldaten op het
midden van de gracht stonden, konden we
duidelijk hooren dat dei menigte de straatstee-
nen losrukte ieh uit den grond haalde. Tel
kens scheen de stemming weer rumoeriger te
worden, maar ©ven later was het ook weer
kalm. if
Bij het gaan over de Elandsgracht struikel
de men ieder oogemblik -over de straatklinkers.
Ten slotte krejeg de baldadigheid weer d©
overhand; tegen half twaalf drong de massa
van de Prinsengracht die Elandsgracht weer
op. Weer werden salvo's gelost, die twee men-
sehen doodden; -ejen hunner had een kogel in
het hart gekregen. Een derde werd in d© lies-
streek zwaar gepvond.
De heer Drekmeijer, drogist, stelde zyn ver
bandlost enz. onmiddellijk ter beschikking.
De politie m militaire macht veegden de
heel© Elandsgracht schoon, drongen tot op de
Prinsengracht door, waar zij de' bruggen bezet
ten 't Publiek trok zicfi terug; het werd weer
vrij ruatig. f' t i i
Zes halve varkens 1,3
stukken gesneden-
Op de Hoogte Kodijk heeft een bende vt?3'
web zes halve varkens van een
vleeschwage"
geroofd. Zij fhadden allen mess-en bij rich,
begonn-en op straat de buit te verdoelen,
ver ieder sneed en rukt© eraf wat zij mach®?
kon worden. De politie kon er niet tijdig
zijn om het te verhinderen. Dezelfde pl®n<ler|
zieke vrouwen hebben ook een poeliers^'1"
in de Korte Kerkstraat willen leeghalen, te®3*
hier was de politie bijtijds bij de hand om h®
te beletten.
Een groiote partij
spek geroofd.
In de Kleine Wittenburgerstraat (in de iLdte3
burgerstraat) stond gistermiddag oen aantal' vr©3
wen om een wagen beladen met e©nige mand^3
en zakken spek van 10 tot 20 pond. Plots©*1»?
namen twee vrouwen een mano van den wagn0'
trokken aie open en liepen onder gejoel
menigte met groote stukken weg. Voorgegaan
een werkman, die met ©en zakmes d© balen sp6
opensneed had de menigte spoedig den wa?®3
geplunderd, en v.oor de twee agenten ©n e®h©e
soldaten, die aanwezig waren, was er geen h®3
den meer aan zoodat zyl assistentie moesten l0'
roepen. Inmiddels was de menigte het F3^"
huis van den heer Velsetoer aan wien
op den wagen geladen spek foebe-hoorde,
nen gedr ongen, waar zij haar strooptocht v°°
zette.
Toen alles van dein wagen geroofd was,
men er weldra een groote macht militairen e"
eenigei inspecteurs die met gevelde bajonet ®3
de revolver in de vuist het publiek verdre^0'
Bij een groantenboer werden ©eflige groente3
weggenomen.
De heer Velseb-oer deeld© mede dat e®®
te party spek, bestemd voor distributie 1S
stolen. De waarde van het spek bedraagt F*1^
f 3000. De heer Velseb-oer zeid© dat hij
(toen wist hy reeds wat er gebeuren ging)
sistentie vtroeg. Er werden ©enige agent®0
militairen gezonden. Om' pl.m. 2 uur stond®1!
deze echter machteloos, waarna het spek g®r5°
werd. Daarna kwamen een gr >ote troep müit31'
ren. Den burgers in de Kleine Wittenburger'
straat werd bevolen de ramen dicht te houd®3
daar de politie anders zou gaan schieten,
geheele straat werd door militairen met
bajonet afgezet.
Bloedige gevechten.
De eilanden, in het by zonder KaUetó,urg'
waren gister-avond weer het tooneel vaQ °P"
roerig© woelingen, jenden opgeschoten joug®^
en meiden trokken rond en hidden het
gemunt pp pakhuizen waar men wist dat v°°r
raden lagen opgeslagen.
Omstreeks half necen wist een dezer r-^
pa-trouilles het pakhuis van den heer StrilVC'
aan de Kattenburgerkade no. 12 open ie brek®°'
Met zware kieisteenen werden de paneel®0- ^et
deuren ingeslagen, waarna men als ratten o3®r
binnen kroop. Een zestal kisten styfsd, "'e
vlak achter de deuren lagen werden naar buite0
gesleept. Dat men hier meer met baldadig*1©1'1
had te doen, bleek wel toen de kisten tog®"
de straat werden stukgesmeten, zoodat de &traa
in een oogwenk wit gepoederd wis. Vrou^®
en meisjes woelden nu in de bergen stÜ^
rond en vulden voorschoot en. Andere
in vereeniging, een kist torsend, ©en
heenkomen. Die bewoners der aangrenzende kul
zen scholden de roovend© meiden en jong©3^
uit voor „dieven." Tiet is dan ook w©i
X nuf
as-
e»
©n
»fd
schrijflende bijzonderheid te weten, dat de ^egS
Struve op éi et oog-cpblik onder de wapen©0 lS'
waarvan zijn misdadige buurtbewoners geb®31
of beter misbruik maken om' zyri voorrad®®
plunderen.
Terwijl de laatste kisten werden vvegg®
ssleeP*
kwam politie en -een flinke militaire macht
gemarcheerd. Eenige charges met de sabe* e
revolver in de hand werden bliksemsnel u1^
voerd, zoodat een bende in dichte wolke®
selpoed'er uiteen stoof.
De Kattenburgerkade en Voorstraat
daarop geheel afgezet. Inmiddels werd
assistentie ingeroepen voor de Groote
burgerstraat, waar met steenen het hang*1*-*
was vernield 'van het pakhuis van den
Amsterdam. Hier werden pakken lucifers»
niaie waren en specerijlen geroofd.
De Kattenburger- en Oostenburgeigracht w©r(j£T
daarop eveneens schoongeveegd. De mil'*3'1^
macht was versterkt tot 600 man. Bjj ©®3
charges werden eenige opgeschoten jonge®3
sabelhouwen bloedend aan het hoofd verft'©3
Ook by de Kattenburgerbrug en op het
dyksplein was een rumoerige menigte
gestroomd. D© toegang tot de eilanden over 00
brug was verboden. Soldaten en agenten
v-oortdurend de opdringende menigte met
van wapenen terugslaan.
De Prins Hendrikkade en Sehippersgracbt
zwart van nieuwsgierigen. Aan het Mari®1®*6"
plein was het in den vooravond rustig- U® f"-
gang tat de Handelskade bleef natuurlijk
sloten. Hier was een sterke militaire macht ö3'
mengetrokken.
Omstreeks half tieè werd ook de kruid®®1?*
winkel van. den beier Amsterdam aan de j
Wittenburgerstraat door het gemeen gepl3®^
en vernield.
