8taten-Generaal.
Binnenland.
Liturgie.
ingezonden Mededeelingen.^
■ads- m ttewesiêUjk $ie«T
gesproken rede van 2 December i.914. Zonder
op ai de netelige vragen, welke hiermede sa
menhangen, nader in te gaan, was hiermede
vc-or socialisten de kwestie van den plicht tot
schadevergoeding principieel uitgemaakt. Slechts
moet de omvang van dezen plicht van Duitsch-
lano worden vastgesteld, en de aangewezen in
stantie hiervoor is het Haagsche Hof van Ar
bitrage. Overigens behoort voor het herstel van
het verwoeste gebied de regel té gelden, dat
dit herstel plaats vindt door middel van ©en
internationaal fonds, wanneer deze tusschen-
komst in het belang van sterk geteisterde sta
ten voor noodzakelijk wordt gehouden.
Ook in de Elzas-Lotharingsche vraag heeft het
comité zich, zonder in de zakelijke geschilpun
ten stelling te nemen, aoor algemeené socialis-
tischer opvattingen laten l©iaen. Deze lagen op
gesloten in ae formules van den Russischen R.
van A en S. „Geen annexati^" sluit die auto-
wanneer deze, gelijk de Fransch© partij wil, pro
matische „desannexati©" door Frankrijk uit, zelfs
forma door een referendum werd gevolgd. Het
„recht tot zelfbeschikking" van het volk ech
ter moet erkend worden door middel van ©en
volksstemming, welke Duitschland na den vre
de onder zekere garanties b©hoort tde doen hou
den. Hierbij moet de laatste kiezerslijst van vóór
den oorlog den grondslag voor de stemgerech
tigdheid vormen. Het war© even irrationeel, dé
kiezers, die wegens hun Franschgezindh©id ge
durende den oorlog het land hebben verlaten,
uit te sluiten, als Fransche burgers, welke ber
hoonen tot de Elzasser uitgewekenen, als kie
zers toe te laten. DQ bevolking van 1871 laat"
zich niet kunstmatig reconstrueeren en het prin
cipe der democratie verzet zich t©gen ieder gé-
weld aandoen aan ae tegenwoordige vast© be
volking. Het comité ziet in het referendum geen
regelmatig aan te wenden miduel t©r oplossing
van nationale vragen, daar deze niet slechts
voor de betrokken naties, maar ook voor de
staten, waartoe zij behooren en voor den inter
nationalen toestand van belang zijn. Aangezien
echter het uitschakelen van het Elzas-Lotharing
sche "vraagstuk als .Eurapeesch© strijdvraag slechts
mogelijk schijnt, door de bevolking zelf haar
wil kenlaar te doen maken, is dit een ty
pisch geval voor het toepassen der volksstem
ming.
Het Balkan-vraagstuk is a:oor het congres van
Bazel theoretisch opgelost door den eisch van
een demoeratischen bond der Balkan-staten.
Thans staan deze staten in den oorlog tegen
over elkander; éérst door den vrede moet de
grondslag gelegd worden, waarop zich ©en der-
gelijken bona kan ontwikkelen. Zonder territo
riale herziening' fcanj dit piet gebeuren Memj
moet aaarbij trachten, de nationale eischen van
Bulgarije met de economische noodzakelijkheden
van Servië in overeenstemming te br©ngen.
Spr. hoopt, dat de conferentie tot een Ver
gelijk tusschen de belanghebbend© partijen zal
leiden. Hij waarschuwt daarbij tegen het in het
leven roepen van nieuwe kleine staten; integen
deel moet h©t streven gericht worden op de
vergrooting, versterking ©n federatieve samen
werking ter bestaande grootere Balkanstat©n.
Slechts daardoor is de leus: „d© Balkan voor
de Balkanstaten" te verwezenlijk©n, nl. als te
gelijk de bevrediging der national© en econo
mische behoeften wordt nagestreefd.
Wat de overige special^ vraagstukken betreft,
heeft spreker geen commentaar bij het manifest'
te gevenhare oplossing is sterk beïnvloed door
de voorwaarden voor een vrede door ov©rleg.
Voor de speciale natkmaliteitsvragen van Rus
land en Oostenrijk heeft de overweging gegol
den, dat hare oplossing nimmer de. maatschap
pelijke vooruitgang mag tegenwerken. D©ze
eischt groote staats- en economisch©' federatie
ve inrichting der nationaiiteitenstaten, die d©
voorkeur verdient bov©n een territoriale oplos
sing door instelling van nieuwe zelfstandige star
ten, of door afstand van gebied aan andere
staten. Rusland is bezig, zich tot e©n ledera-
tieve republiek t© ontwikkelen en het J3 een
voorwaarde voor de duurzaamheid van d©n vre-
dei dat de Oostenrijksch-Hongaarsch© monarchiet
zich aan hetzelfde ontwikkelingsproces aanpast.
In het algemeen hangt, zegt spreker, het voort
bestaan der monarchieën hiervan af, of 2ij zich
nog te réchter tijd zullen weten t© ontwikke
len tot vormen van republikeinscbe staatsinrich
ting; zoo niet, dan zal deze staatsvorm 2ich
zonder en over h©n baan breken
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrydag 26 October.
Aan de orde is de behandeling van het verzoek
van den heer Snoeck Henkemans om tot dtn mi
nister van landbouw, nijverheid en handel vragen
te mogen richten betreflende de aardappelvoor-
ziening der gemeenten. Het verzoek wordt toe
gestaan. waarop de heer Snoeck Henkemans
verzocht op een dag in de volgende week de vragen
tot den minister te mogeB richten. De voorzitter
zegt te zullen overwegen de interpellatie Dinsdag
aan de orde te stellen.
Vervolgens wordt voortgezet de behandeling van
het wetsontwerp tat aanvulling van art 82 van
de Icdische Comptabiliteitswet.
De heer Visser van Ijzend oom hand-
ha ift in zijn repliek zijn standpunt, dat de rech
ter iijke macht in alle gevallen zal moeten beslis
sen. Spr. criticeert het artikel van het regeenngs-
reglement waarop de huidige regeling gebaseerd
is.
De heer Van Doorn verklaart zich in zijn
repliek ertegen, dat de kamer thans een beslissing
zou nemeD, die eigenlijk de noodzakelijkheid van
een wijziging van bet regeeringsreglement zou
meebrengen.
Nadat het amendement-V isser van IJ zen
doorn om de beslissingen omtrent de schade
vergoeding niet aan de rechterlijke macht of de
administratie, doch alleen aan de rechterlijke
macht op te dragen, door minister Pleyte onaan
nemelijk is verklaard, wordt de verdere behande
ling uitgesteld tot Dinsdag en wordt aangevangen
met de behandeling van de goedkeuring tot wijzi
ging van de concessie van de Billiton Mij tot tin-
winning op Billiton.
Overeenkomst Billito n-M ij.
De heer IJ z e r m a n bestrijdt het ontwerp
en bepleit het denkbeeld van Staatsexploitatie.
Spreker zou onmiddellijke naasting van de maat
schappij willen ter voorkoming van roofbouw. Hij
zal in tweeden termijn een motie voorstellen voor
Staatsexploitatie.
De heer S a n n e s bepleit eveneens Staatsex
ploitatie en aanneming van deze motie.
De hee - Limburg vei klaart, dat hij en zijn
fractiegenooten vóór da motie zuilen stemmen
en hun stem aan het ootwerp zullen onthouden.
Spreker houdt dan een uitvoerig pleidooi voor
Staatsexploitatie en bestrjjdt in den breede de
argumenten voor verlenging van de concessie in
de Mi-mone van Antwoord vervat
De heer Boogaard t vei blaart zich in het
algemeen vóór het wetsontwerp op grond van de
goede exploitatie door de Billiton-maatschappij.
De heer D r i o n verdedigt uitvoerig 't standpunt
particuliere exploitatie regie, Staatsexploitatie uit
zondetmg. Spieker heeft zijn stem over het wets
ontwerp nog niet bepaald, doch in ieder geval zal
hij tegen de motie stemmeD.
De vergadering wordt verdaagt tot Dinsdag
namiddag half één.
Nederland en de Entente.
Uit Louden meldt men
De „Star" neemt het protest van de „Daily
Mail" tegen de verscheping van cement naar
Nederland over. Het blad stuurde een verslag
gever naar de plek, waar de IJstroom 700 ton
cement laadde.
De verslaggever schrijft een artikel, waarin hij
vraagt, of dit cement zal worden aangewend
om kerken of „pilledoozen" te bouwen en ein
digt, het vertrek van het stoomschip beschrij
vend, aldus
„De verslaggever van de „Star" merkte op,
dat de „IJstroom" geen bizondere onderschei
dingsteekenen op ztjn romp heeft. Misschien
hijscht ze. als ze op de Noordzee komt, de
Britscbe Portland cementzak en vertrouwt ze
ten volle, dat de duikbootcommandanten dit
teeken zullen ontzien."
De „Star" heeft evenwel een hoofdartikel,
waaruit blijkt, dat dit alles niet bedoeld is als
een aanval op Nederland, maar op de Britsche
regeeriDg. Het hoofdartikel zegt:
„Menigeen dacht, dat de regeering van George,
Milner en Carson recht op haar doel afging. Als
een donderslag komt nu de ontdekking, dat de
„pilledoozen" in Engeland worden gemaakt. De
„wait and see "-regeering werd opgevolgd door
de „wait and cement-regeering, die toestond,
dat 41.300 ton Britsche cement door Nederland
naar de vrienden in België gaat. Is dit een
voorbeeld van de manier, waarop de oorlog wordt
geleid
Zink.
De minister van landbouw heeft bepaald, dat
het verbod in zijn beschikking van 17 dezer van
aflevering en vervoer geen betrekking heeft op
oud bladzink, hetzij bewerkt of onbewerkt uit
sluitend op nieuw bladzink betrekking heeft.
Vervoer per spoor.
De minister van landbouw brengt ter kennis
van belanghebbenden
lo. dat verzoeken om ontheffing van het ver
bod van vervoer per spoor voor de onder dit ver
bod vallende goederen eerst dao door de afdeeling
Crisiszaken in overweging zullen worden genomen,
wanneer daarbij duidelijk zijn aangegeven de aard
en het gewicht der te verzenden goederen, bene
vens stations van afzending en van bestemming;
2o. dat voor elk station van afzending eene
afzonderlijke aanvrage moet worden ingediend;
3o. dat bij verzoeken om ontheffing van het
verbod vanvoer per spoor van brandhout tevens
moet worden opgegeven, of dit hout bestemd is
voor mdustrieele doeleinden, dan wel voor huis
brand in het eerste geval moet ook worden
gemeld de aard van het bedryf en de naam van
den ontvanger. (Stct.)
(Jitvoer van jonge paarden.
Volgens een bericht in De Veehandel zou
een regeling kant en klaar zijn voor den uit-
veer naar de Centralen van 17,000 V/% ruins.
Naar het Nederl. Correspondentie-bureau in Den
Haag evenwel verneemt, is de regeling van
dezen uitvoer nog geenszins gereed en, zoo zij
tot stand komt, zal zoowel naar de Geallieer
den als naar Centrale mogendheden uitvoer
plaats vinden, en wel naar iedere zijde voor de
helft.
Zaandam.
Bij den Gemeenteraad van Zaandam is van
wege de plaatselijke afd. der S. D. A. P. het
verzoek ingekomen om over te gaan tot oprich
ting van een gemeentelijke wasscherijl
Vetten.'
De minister van landboaw heeft onder intrek
king van zijn beschikking d.d. 12 dezer bepaald,
dat het met ingang van heden is verboden alle
plantaardige en dierlijke vetten of samenstellingen
daarvan, behalve natuurboter, te verwerken:
lo. in producten van bakkerijen of banketbak
kerijen
2o. in hotels, restaurants en daarmede gelijk
staande inrichtingen, bij het bereiden van spijzbn.
(St.ct.
't Byzonder onderwijs in druk en nood.
»De Tijd" schrijft
Te Leiden wordt door B. en W. tengevolge der
tractementsherziecing voor onderwijzers een ver
hooging van f51.000 gevraagd.
Of de besturen van bijzondere scholen daarmede
gelijken tred kunnen houden
Een Rijksnoodwet is dringend noodig.
R.K Huisvesting-Comité voor oorlogskinderen.
Het RK. Huisvesting Comité voor oorlogskin
deren, vroeger gevestigd te Leiden, thans over
gebracht naar '8 Hertogenbosch, Zuid-Willems
vaart 163, heeft, onder goedkeuring van het
Doorluchtig Episcopaat, besloten, zijn administra
tieve financieele werkzaamheden in het vervolg
over drie geheel gescheiden afdeelingen te ver-
deelen.
De éérste afdeeling omvat de verzorging van
kinderen uit België en uit het bezette gebied
van Frankrijk.
De tweede afdeeling bemoeit zich met Neder -
landsche kinderen uit Duitschland.
De derde afdeeling verzorgt Duitsche kinderen.
De kinderen uit België en Noord-Frankrijk, die
Vlaamsch ot Fransch spreken, worden evenals
de Nederlandsch-Duitsche kinderen door het Co
mité geplaatst voor den duur van den oorlog
Voor de Duitsche kinderen wordt in geschikte
Katholieke huisgezinnen een onderkomen ge
zocht voor den tijd van zes weken ongeveer.
Wie kinderen uit den vreemde wil opnemen
of door geldelijke tijdragB die opneming wil be
vorderen wende zich tot het R. K. Huisvesting-
Comité te 's Hertogen bosch, Zuid Willemsvaart
163.
TWEE EN TWINTIGSTE ZONDAG NA
PINKSTEREN.
„De liturgische gebeden der kerk passen zich
volkomen aan bij onze persoonlijke gemoedsge
steldheid". Die waarheid wordt weer eens gron
dig bewezen door het officio van dezen dag.
We mogen ons hier laten herinneren aan de
grootheid onzer ziel, die geschapen naar Gods
beeld en gelijkenis als 't ware een munt is die
het beeld Gods draagt en Zijn opschriftwe
mogen onze ware grootheid bepalen naar ons
toonbeeld Christus, van wien zelfs zijn bitter
ste vijanden moesten getuigen dat Hij waarach
tig was en zich aan niemand stoorde, omdat
Hij geen aanzien des persoons kendeMaar
meer treft in onze dagen ons het slotwoord van
'tEvangelie: „Geeft dan den Keizer wat den
Keizer toekomt en Gode wat Godes is." 't Is
geen gemakkelijke taak in deze dagen een goed
vaderlander te zijn 1 Daar worden allerwege
offers gevraagd, beperkingen opgelegd, voorschrif
ten gegeven, waaraan vooral wij in ons vrije
Holland niet gewoon zijn, en waar we slechts
met tegenzien ons aan zullen onderwerpen. En
heel graag komt onze critiek er nog bij om het
beleid der regeering af te keuren, om ontevre
den te zijn en ontevreden te maken. Wat 'n
mooi voerbeeld geven ons hier de Philippensenl
Paulus zat gevangen te Rome; en zij wisten
het, alleen omdat hy het Evangelie predikte
hadden zijn vijanden de hand op hem gelegd.
Hier was geen critiek. geen ontevredenheid
noodig over een vermeend onrecht, zij waren
overtuigd van hun goed recht, dat Paulus uit
hunne handen kan opeischen, omdat zijn on
schuld zonneklaar te bewijzen was. Maar zij
kenden de leer van 't Evangelie over het wet
tige gezag, ook al werd het gedragen door min
derwaardigen ja slechten 1" en zij hielden zich
rustig, ofschoon ze, alweer overeenkomstig het
Evangelie, de bevrijding bleven nastreven. Daar
om zonden zij hem levensonderhoud, opdat zijn
vijanden zouden zien, dat zij zelfs een gevan
gene zouden eerendaarom leefden ze nog
stipter overeenkomstig St. Paulus prediking,
opdat ze zouden zien, dat die leer geen reden
gaf tot gevangenneming, van zijn predikers;
daarom vooral vereenigden zij zich in 't gebed
opdat God zou uitwerken wat zij zelve niet
vermochten. Zietdaar ons voorbeeld voor de da
gen van druk en kommer, die over ons geko
men zijn, en naar het woord der Hoogwaardige
bisschoppen misschien nog erger over ons ko
men zullen Laten we als ware vaderlanders
het wettig gestelde gezag hoog houden en niet
door onredelijke critiek op alles en nog wat hun
nu reeds bijna ondragelijk lasten nog verzwa
ren I Bij waarlijk erkende fouten, laten we niet
onderling daarover morren en klagen maar op
gepaste wijze, ter plaatse, waar zulks nut doet,
daarop wjjzen. Laten we bovenal bidden, dat
God verlichte hun verstand en versterke hun
zwakke krachten om naar best vermogen de
onafzienbare moeilijkheden het hoofd te kunnen
bieden En willen we dan uit het officie nog
een tweede verplichting ons laten herinneren
„Hoe goed is het en lieflijk, als broederen te
zamen te wonen." Ja we moeten den staat be
schouwen als een groot gezin, waarin we allen
broeders en zusters zijn. Dat is de leer der
kerk altijd maar dat klemt te meer in deze
donkere tijden. En zooals in het huisgezin de
liefde het is, die den boventoon voeren moet,
zoo willen we ook in onze vaderlandsche plicht
ons laten leiden op eerste, tweede en derde
plaats door waarachtige naastenliefde. Dan
zullen we het ondragelijke dragelijk weten te
maken en gemakkelijk door die maatschappë"
lijke liefde opklimmen tot goddelijke liefde-
Zoo zullen we alle moeilijkheden omzeilen en
den keizer gevend wat des keizers is. God niet
onthouden wat Hem toekomt.
Waarom zoiidt ge uw stoom- en
verfgoederen naar elders zenden»
terwijl „DE PHOEXIX", telef. 15»
u even goed en vlug bedient?
WEERBERICHT.
Telegrafisch weerbericht naar waarneming011
verricht in den morgen van 27 October, mede
gedeeld door het Kon. Ned. Met. Instit. te dBildt
Hoogste barometerstand 760 te Z. Dui.schland.
Laagste barometerstand 738.6 te Hernosand.
Verwachting tot den volgenden dagMatig0
tot krachtigen tijdeljjken wellicht stormachtig0
zuidelijke tot westelijken wind, zwaar bewolkt m0t
tijdelijk opklaringen, waarschijnlijk regenbuien,
zelfde temperatuur.
Gemeenteraad.
In de gister gehouden zitting van den Ge
meenteraad is de geheele agenda op het laatste
punt na afgehandeld.
Alle voorstellen van B. en W., met uitzonde
ring van het voorstel inzake de gasprijsverhoo-
ging, zijn aangenomen.
Het voorstel betreffende schoolvoeding en kl00"
ding is aangenomen met 11 stemmen vóór en
stemmen tegen.
De geheele rechterzijde stemde tegen. D0
jwee Protestanten bonders van den Tempel 0n
van der Zee stemden met links mee.
Het voorstel van B. en W. tot verhooging de'
gasprijs' werd verworpen met 10 tegen 8 stem
men.
Daarna is een voorstel-Dinkelaar om de vef"
hooging alleen te doen plaats hebben voor h0D
die boven f850 in de Gem. Inkomstenbelasting
zijn aangeslagen, verworpen met 9 tegen 7 stem
men.
Een voorstel-v. d. Toom, om den prijs op resp-
12 en 11 cent per Ms. te brengen, werd met 000
gelijk aantal stemmen verworpen.
De gasprys is derhalve voorloopig ongewijzigd
gebleven.
Levensmiddelen.
Van 29 October—3 November is verkrijgbaar
op bon 55 2 ons Zeep p. pers. 14 ct. p. pond-
57 J s Vet 40 t 9
d i 58 9 Havermout t 16> i
59 1 Rijst 14 9
Op Woensdag 31 October worden deze R0gee"
ringsartikeien niet verkocht.
Zand Aardappelen.
In de week van 29 Oct.-3 Nov. verkrygbaar 0P
bon 60 per persoon 1 Kilo.
1
1
63
1
64 n
1"
Prijs 5^ Cent per
Kilo.
De nieuwe R K. kerk.
Naar wij vernemen, zal de volgende week 0e°
aanvang worden gemaakt met den opbouw van de
houten noodkerk in de Geervlietsche straat, °P
het van de gemeente gehuurde terrein tegeoo»er
de Heenvlietsche straat.
Moutw|]n en Spiritus.
Zooals feeds door ons in het kort werd- fif
meld, zal' de distributie van moutwijn- eh sP'r'
tus 1 November a.s. in werking treden.
De circulaire, die zou worden uitgegeven
deze distributieregeling, is hea©n verzanden.
Aan de afnemers der spiritus- en mouW)P
fabrieken wordt in dez© circulaire med©gedëeJ
dat in verband met de maatregelen welke
Overheidsweg© voor d^ productie ©n distri b11
tie van gedistilleerd hi^r te land© zijn genotf^11
of worden gewenscht, t©r wille van e©n biUÜ^
distributie, besloten is op t© richten het
traaj Bureau voor den verkoop van. Technisch®
Spiritus en Gedistilleerd."
®e leiding en inrichting van dit Bur©au, vra^„
van de zetel zal zijd te Delft, is opgedraf?0^
aan eenen Raad van Beheer tot l©den waari^
2ijn aangewezen
De Directie der N. V. Zuid- Nederl. Mek559^
spiritusfabriek; de Directie der N. V. N0^'
Gist- en Spiritusfabriek; de Directie der
Maatschappij voor Landbouw- ern Beetwortej®
kerindustrie; de Directie der N. V. d©r Spirit
fabriek „Astra,"
61
i
9
62 j
9
9
9
9
9
