Binnenland.
SERVIê.
De Zwitseïsche regeering heeft aangebeden
te zorgen voor de levensmiddelen voor de Ser
vische bevolking; zij verklaart gereed tg zijd
zijn om waarborgen', te verzenden wat voor Ser
vië noodig is, eni op de verdeeling door bijzon
dere commissarissen te' doen toezien.
De Servische regeering heeft dit. edelmoedige
aanbod dankbaar aanvaardt.
VON PATER
Het heeft Zijne Majesteit den keiz©r behaagd
den koninklijken geheimen raad Friedrich ven
Payer te benoemen op den post van onder
kansel ieT, onder verieeming van de waardigheid
van werkelijken geheimen raad met den titel
van excellentie.
Die onder-kanselier von Payer is voornemens
zijn mandaat als lid van den rijksdag niet neer
te leggen. In verband hiermede heeft hij mét
bijzonderen nadruk te kennen gegeven, dat hij
niet wenscht benoemd te worden tot de gevol
machtigde bij den Bondsraad.
Algemeene Bond van R. E. Kiesvereenigingen.
In de besloten vergadering, door het bestuur
van den Algemeenen Bond van R. R. Kiesver-
eenigingen in Nederland met de voorzitters en
secretarissen van de achttien Kieskringbesturen
gehouden, werden achtereenvolgens besproken
het oprichten van kiesvereenigingen en propa-
gandaclubs, het vaststellen van een leiddraad
voor sprekers, de financiën van den Bond,
de reglementen voor de kieskringen, het in
dienen van candidatenlijsten, het program
van actie.
De voorzitter, mr. A. baron van Wijn
bergen, wekte op, overal plaatselijke kiesvereeni
gingen op te richten. Naar aanleiding van een
vraag voegde de voorzitter er bij, dat de kiesver
eenigingen al naar de omstandigheden locaal of
parochiaal kunnen zijn.
Bij het punt propaganda wees de voorzitter op
het feit, dat in den kieskring Limburg een spre
kerslijst met 35 namen is verspreid.
De heer B. Th. de Wolf (Amsterdam) ver
klaarde, op de vraag of hij zich met leiding der
propaganda wilde belasten, het jawoord te hebben
gegeven, in het vertrouwen dat hij door alle
kieskringbesturen zal worden gesteund. Verder
maakteD de heer De Wolf en eemge andere
sprekers opmerkingen over de verhouding tus-
schen kiesvereeniging en propagandaclub. Soms
bestaat tusschen beide geen goede verstandhouding,
hetgeen vaak te wijten is aan de geriDge activiteit
en medewerking van de besturen de kiesvereeni
gingen.
De Voorzitter stelde vast, dat de propa-
gandaclubs op haar eigen terrein hebben te blij
ven en dat de verantwoordelijkheid voor den
goeden gang van zaken blijft bjj de kieskring
besturen. Dezen winter moet een actieve propa
ganda worden gevoerd met allerlei propagandn-
materiaal, waartoe, naast biljetten en brochures,
op de eerste plaats de katholieke krant
behoort. Voor de propaganda behoeft men niet
altijd met iets nieuws te komen. Ontmoet men
in een krant een uitmuntend artikel spreker
noemde met name een artikel. »De samenstelling
onzer Tweede Kamer in het K a t Ja Volk van
2ö October, dan vrage men verlof het als stroo-
biljet te mogen verspreiden.
De heer Hermans (Maastricht) wees er op
dat de sprekers in Limburg een leiddraad hebben
gevraagd, waarin de groote lijnen zouden worden
getrokken. Dit ligt niet op den weg van de
propagandisten, maar van het bondsbes.uur.
De voorzitter zeide overweging toe. De heer
H e 1 m er (Amsterdam) was van oordeel, dat de
sprekers de leiddraad zyasprekers dis niet weten
waarover ze spreken zullen, moeten maar thuis
blijven. De heer Hermans hield de wenscbe-
lijkheid van een leiddraad volook bij de sociale
actie heeft men er een verstrekt. De voorzit
ter meeade, dat de heerea Helmer en Hermans
beiden gelijk hadden tegen het verstrekken van
het onderwerp en de hoofdpunten bestaat geen
bezwaar, maar de man de spreekt die moet ver
stand hebben om ze uit te werken.
Mr. Van Schaik (Arnhem) ondersteunde het
verzoek van den heer H e r m a n s. De ondervin
ding leert, hoe uiterst moeilyk het b.v. is, het
stelsel der evenredige vertegenwoordiging interes
sant en practisch uiteen te zetten. Niet iedereen
is in staat, de hoofdpunten doceerend en aantrek
kelijk te maken. Voor de menschen is een leid
draad van belang. De heer Hermans achtte
het ook van beteekenis, de punten van het te
maken program (onderwijs, sociale wetgeving
enz.) in een leiddraad toe te lichten. De voor
zitter meende, dat de voornaamste punten in
brochures konden worden uiteengezet, zooals bij
vorige Kamerverkiezingen is gebeurd. De brochu-
re-Bongaerts over evenredige vertegenwoordiging
gaat tal van menschen wat te hoog, maar hij
dacht dat wie den boer opgaaa ze wel onder den knie
zouden hebben. Uit de vergaderingen werden een
paar populaire gesctirilten genoemd, die over E.V.
zoudan verschijnen en op een handleiding in cate-
chismusvorm aangedrongen.
Bij onderwerp: financiën drong de voori zit-
t e r er op aan, dat de kieskringbesturen aller
eerst de bijdragen der locale kiesvereenigingen
2oudeo innen, en dat op de tweede plaats de cen
trale kiesvereenigingen bij haar aanslaand,overlijden
de kieskringbesturen tot erfgenamen zouden maken,
terwijl door sommige kieskringenbesturen nog een
beroep zou kunnen worden gedaan op de Bondskas.
Over het bedrag der contributie voor het lid
maatschap, over de vraag of contributie verplich
tend moest woiden gesteld, werd breedvoerig van
gedachten gewisseld. Hier bepaalt ieder zijn
contributie (minimum een dubbelje), daar bedraagt
de contributie een gulden of meer maar ,kan deze
verlaagd worden. Terwijl sommigen zich uitspra
ken voor gratis-toelating, bepleiten anderen, op het
voetspoor der sociale vereenigingen en oDder ver
wijzing naar de hooge contributie bij de S.D.A.D.,
een minimum contributie van een cent perweek, en
werd door weer Anderen aangevqeid dat de werk
man niet voor niets lid der kiesvereeniging belieft
te worden, maar dat dit wordt voorgesteld door
menschen, die er den werkman een pleizier mee
meenen te doen.
De Voorzitter wees er op, dat indien het
allen georganiseerden waren, het iets beteekende,
maar dat men geen voedsel mag geven aan de
meening, dat men door de contrebutie de deuren
voor de groote massa sluit.
De heer Van Rijzewijk bepleitte verhooging
der contributie van 10 tot 25 cent en achtte
eenige progressie gewenscht. Hij sprak van kies-
vereeuigingen, waar maar eens in het jaar, en
dan in Januari, gelegenheid werd gegeven lid te
worden, zoodat de nieuwe kiezers van zelf uitge
sloten bieren, en waar een collectieve lijst van 2
k 300 adspirant-leden werd afgewezen op grond
dat ieder individueel een aanvraag moest indienen.
De deuren der kiesvereenigingen moeteo wijd
open en iederen dag moet er gelegenheid tot toe
treding zijn.
De voorzitter erkende, dat dergelijke tóe
standen bestaan, maar ze zijn uitzonderingen. Over
't algemeen ontvangt men de leden gaarne en met
open armen en zyn ze ieder uur van den dag
welkom.
Ten slotte deelde de voorzitter mee, dat in het
voorjaar weer de gebruikelijke collectie voor de
Bondskas zal worden gehouden.
Ten aanzien van de reglementen voor de kies
kringen merkte de voorzitter op, dat aan
een uniformreglement niet gedacht wordt. Sommi-
ge kieskriügeo, Leiden, Haarlem, Overijsel, Amster
dam, Tilburg, hebben al een reglement en wie
nog niet klaar zijn kunnen deze opvragen, ten
einde daarmee hun voordeel te doen.
De heer Braakhuis (Haarlem) deelde mee,
dat de voorzitters der kieskringen in Noord Hol
land deu weosch hebben uitgesproken dat voor
deze provincie slechts ééo„ gezamenlijke lyst wor
den ingediend.
De heer Ters teege (Overjjsel) betoogde niet
de besturen, maar de georganiseerde kiezers de
leiding moeten hebben, èn wat de namen op de
jijst, èn wat de volgorde betreft.
Er ging een stem op voor een model-reglement,
door het Bondsbestuur te ontwerpen, maar de
v o o r z i t e r achtte dit nu het eigen initiatief
reeds werkzaam is geweest en werkzaam is, on-
noodig. Wie bezwaren heeft, kan om voorliehtinz
bij het Bondsbestuur komen, maar dit dient het
algemeen vertrouwen te behouden, en het ligt
absoluut, niet op den w.'g van dit bestuur op de
candidaatstelling te influenc-'eren.
De heer Helmer (Amsterdam) deelde mee,
dat door het overleg in Noord-Holland is bereikt,
dat alle opgegeven candidateu uit de verbonden
kieskringen, zeg 60, op de grosljjst komen, waar
uit er 10 gekozen worden, *.»o welke wie de
meeste stemmen heeft bovenaan komt.
De voorzitter achtte dit voorbeeld van
Noord-Holland voortreffelijk en hoopte dat tijdig»
als het kon reeds na de vergadering, overleg zou
worden gepleegd tusschen wie dezelfde candi-
datenlijst willen indienen. Het is- gewenscht
niet te veel lijsten in te leveren. Als we 30
zetels halen is het mooi. Daarbij nog 30 plaats,
vervangers maakt 60 Met zes lijsten zijn we er
dus, zooal3 de Tijd reeds betosgd heeft. Maai
er moet samenwerking plaats hebben. De vier
noordelijke provincies zouden kunnen samen
gaan. Ook noord- en zuid-Gelderland met Utrecht
b.v. of een anderen kieskring.
De vraag, door mr. De Groot (Den Haag)
gesteld, of men te voren reeds de candidaten
zou laten verklaren, dat zij met de plaats, die
ze op de lijst zullen krijgen, genoegen nemen,
werd door den voorzitter ontkennend be
antwoord.
Op de vraag van den heer Van Spanje
(Utrecht), of de lijsten voor de definitieve can
didaatstelling zullen worden gepubliceerd, ant
woordde de voorzitter, dat uiterlijk 1 Janu
ari het concept-program van actie zal worden
rondgezonden, dat einde Februari door den Bond
zal worden vastgesteld, en dat met 1 April de
candidatenlijsten klaar zullen moeten zijn, daar
vermoedelijk half Mei de verkie
zing (candidaatstelling) zal plaatg
hebben.
Een denkbeeld van den heer S u r i n g
(Utrecht) om een rooster op te maken voor de
volgorde waarin de kieskringen de candidaten
Listen zullen vasstellen, zoodat de volgende
met de vorige rekening houden, werd door den
voorzitter als practisch onmogelijk ter zijde
gesteld.
Op een vraag deelde de voorzitter mee»
dat de reorganisatie van den Bond het volgend
jaar zal plaats hebben na de verkiezingen, wan
neer men het aantal uitgebrachte katholieke
stemmen kent die vermoedelijk den grondslag
zullen vormen voor de vertegenwoordiging in
den Bond. In Juli of Augustus zou de reorgani
satievergadering kannen plaats hebben.
Wat nu het program betreft, een beginsel
program hebben we niet noodig, door de be
ginselen in het program van 1396 neergelegd
nu nog van kracht zijn. Een kort program,
d.w.z. verkiezingsleus, voor de komende vier
jaar werd te kort geoordeeld, mede met Tiet
oog op de opdracht, door de vergadering van
dezen zomer gegeven. Het zal dus zijn een uit
gewerkt program, waarin ook een militaire en
koloniale paragraaf zullen voorkomen.
De heer van Van Rijzewijk (Tilburg)
vroeg, of de algemeene vergadering van den
Bond ons, kieskringbesturen, het program kon
opleggen, en of het niet gewenscht was dat
deze vergadering meewerkte.
De voorzitter antwoordde, dat het pro
gram wordt vastgesteld door de georganiseerde
kiezers, dezelfde menschen dub, die de afgevaar
digden en de kieskringbesturen kiezen.
Aan het slot der vergadering'bracht de voor
zitter dank aan allen voor hun tegenwoor
digheid. Met buitengewone vreugde constateerde
hij, dat alle kieskringen vertegenwoordigd wa
ren. Ondanks pessimistische verwachtingen en
de benauwende tijdsomstandigheden is geble
ken, dat er nog wel belangstelling voor de poli
tiek bestaat. Hij sprak de hoop uit, dat de
kieskringbesturen hun zware taak met opge
wektheid en ter eere Gods zullen volbrengen-
De heer Helmer (Amsterdam) bracht den
voorzitter dank, niet alleen voor diens leiding
der vergadering, maar voor alles wat hij, ook
door zijn persoonlijk optreden, dank voor de
goede zaak. Hier heeft ae bloem der katholieke
partij in volmaakte harmonie samengewerkt
voor hetzelfde doel, hetgeen vooral aan den
voorzitter is te danken. (Applaus.)
De voorzitter dankte den heer Helmer
voor diens woorden, de vergadering voor de
daaraan betuigde adhesie, hoopte dat God hem
de kracht zou geven tot zijn werk, en sloot de
uitmuntend geslaagde vergadering.
Hr. Ms. „Tromp".
Blijkens te 's Gravechage ontvangen bericht
heeft Hr. Ms. »Tromp« op de terugreis naar Ne
derland New York verlaten. Alles was wel aan
boord.
Rystvoorziening in Indië.
Het N. I. P. A. seint uit Batavia dd. 8 dezer:
De uitvoer van Rangoon rijst uit Rangoon en
Singapore was gedurende eenigen tijd verboden,
doch te Singapore is het verbod opgeheven en
overleg wordt gepleegd over maatregelen, die
opheffing van het verbod te Rangoon zullen ten-
volge hebben.
Het stoomschip »Soerakarta« is te Tandjong
Priok binnengekomen met een volle lading, n.l.
130.000 picols Saigon rijst.
Pryzen.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek publi
ceerde in afl. 10 van zijn Maandschrift verhou-
difgscijfers der prijzen van eenige door een 6-tal
coöperaties verkochte artikelen, waarvoor verge
lijking met vroegere periode mogelijk was.
Deze verhoudiogscijfers waren
Leidscha kaas 139 in 1914,233 in September 1917
koffie resp. 88 en 126, margarine 99 en 12^,
boterolie 97 en 252, raapolie 137 en 323, styfsel
107 en 287, stroop 100 en 182, basterd suiker 91
en 116, suiker (melis) 89 en 103, thee 113 en
117 en zout 80 en 100. (De prijzen van 1893
zijn gelijk 100 gesteld.
Uit eene vergelijking van de prijzen van een
aantal artikelen in Augustus en September 1917
blijkt, dat Leidsche kaas steeg met 3 pet. koffie
met 9 pet., boterolie met 8 pet., raapolie met 2
pet., styfsel met 3 pet. en vermicelli met 14 pet
de volgende artikelen werden, niet in prijs ver
hoogdcapucijners, grauwe erwien, groene erwten,
boekweitgort, havergort, Goudsche kaas, marga
rine roggemeel, tarwemeel pateDtolie, rjjst, soda»
suiker, zeep en zout.
Het verhoudingscyfers van de gemiddelde pry-
zen van cokes bij een 6-tal gemeentelijke gasfa
brieken, in 1913 is 100 gesteld, beliep in de
groote gemeente in 1914 95.58 en steeg vervolgens
tot 123.73 in 1915, 152.10 in 1916, 200.99 in het
eerste halfjaar van 1917 229.80 in Augustus en
243.16 in September 1917.
Verlof van de lichting; 1911 der bereden wapens-
Door den Minister vaD Oorlog is bepaald, dat
de dienstplichtige onderofficieren van de lich
ting 1910 en de dienstplichtige korporaals en
manschappen - van de lichting 1911 der bereden
wapens omstreeks 1 December e.k. in het genot
van onbepaald (klein) verlof zullen worden gesteld.
Het vertrek met verlof dient dusdanig te worden
gesteld.
Het vertrek met verlof dient dusdanig te wor
den geregeld, dat op Zaterdag 1 December e.k.
niemand meer behoeft te worden vervoerd. In
plaatsen, waar door opeen hooping van een groot
aantal verlofgangers het spoorwegvervoer overma-
ig zou worden bezwaard, dient het vervoer over
twee ot meer dagen te worden verdeeld.
Wit- en Oranjeboeken.
Naar wij vernemen, is, behalve het thans eer
lang te verwachten Witboek betreffende de zand
en grintaangelegenheid, bij het departement van
buitenlandscbe zaken ook in bewerking een Wit
boek, bevattende de diplomatieke bescheiden, be
treffende de toelating van bewapende handels
vaartuigen der oorlogvoerenden en onzijdigen bin
nen Nederlandsch rechtsgebied.
Deze bescheiden zullen loepen van Augustus
1914 tot October 1917.
Een Oranjeboek, dat,\olgens gebruik, over tal
van verschillende onderwerpen loopt, is mede in
bewerking, doch heeft eenige vertraging onder
vonden en zal dus eerst later kunnen verschijnen.
De grintkwestie.
Reuter seint uit Londen
Het geologische bureau heeft negen-en-dertig
monsters beton van verschillende gedeelten van
het Vlaamsche front onderzocht, en in twee-en-
dertig gevallen bleek het daarvoor gebruikte grint
zonder twijfel Rijn-grint te zijn. Naar verluidt,
zal de zuiver tijdelijke staking van den doorvoer,
volgens de afspraak tusschen Nederland en Duitsch"
land, na den 15den November niet voldoende zijn,
om de Engelsche regesring te bewegen het em"
bargo op de kabelverbinding ep te heffen.
Pasmunt.
D© minister' van landbouw, nijverheid en han
del maakt békend, dat, naar hem is medegedéél'd
in enkele gevallen doer de industrie is over
gegaan tot het bezigen van Nederlandse?)© pas
munt als grondstof voor de metaalgieterijen.
In verband hiermede wordt er de bijzondere
aandacht op gevestigd, dat in het algemeen be
lang dergelijke praktijken zeer onwenschelijk moe
ten worden geacht en dat daartegen krachtig
dient te worden opgetreden. (Stct.)
Kieskring Dordrecht.
Te Dordrecht is een vergadering gehouden
van afgevaardigden van vrijzinnig-democratische
vereenigingen en van correspondenten in den
Kamerkieskring Dordrecht. Daar is besloten tot
oprichting van een Kamerkringfederatie. Tot
leden van het bestuur zijn benoemddr. A. van
Raalte te Dordrecht, voorzitter; G. Segaar te
Dordrecht, secretaris-penningmeester; A. Kraak
te Gorinchem, D. Fonkert Jr te Oud Beyerland»
Joh. van der Vaal te Ridderkerk, mej. M. E.
Bes te Delft en E. Koopmans te Schiedam.
De gemeenten en d© oorlogswinstbelasting.
De Minister* vani Financiën hoopt spoedig t©
kunnen vaststellen welk© uitkeeringen uit de
OoHogswinstbeiasting aan de gemeenten, die on
der de crisis lijden, voorloopig in uitzicht zullen
gesteld kunnen worden.
De zand en grint kwestie.
Het ministerie van buitenlandscbe zaken maakt
bekend, dat de openbaarmaking van de m^t de
Duitsche en de Britsche regeering gevoerdé briéf-
wisseling, nopens den doorvoer van zand, grind
en metalen vertraagd wordt, doordat van de
Duitsche regeering nog geien toestemming is vef'
kregen tot publicatie van enkele der van die
negeering ontvangen 'bescheiden, terwijl ook ten
gevolge van de gebrekkige postverbindingen hij
het ministerie nog niet is ingekomen de vol led i'
ge tekst van e©n der memoranda, welke de
Britsche regiering in den Iaatsten tijd aan Hr.
Ms. gezant te Londen deed toekomen, hetgeen
tevens ten gevolge heeft gehad, dat het antwoord
op deze memoranda, dat tegelijkertijd zal wor
den openbaar gemaakt, vertraging heeft onder*
vonden.
Beschikbaarstelling van lerensmiddelen.
In de gisteren gebonden vergadering der com
missie van rapporteurs betreffende de wetsont
werpen tot verhooging van het X© hoofdstuk def
Staatshegrooting voor 1917 en 1918 (beschikbaar'
steiling van levensmiddelen) en tot heffing vaft
150 opcenten op de Verdedigingsbeiastingen tot
dekking van die uitgaven, ter behandeling va»
de rapporten der verschillende afdelingen, '3
gebleken, dat deze ontwerpen aanleiding heb
ben gegeven tot zeer uitvoerige beschouwingen»
rakende het beleid der regeering tén opzicht®
van het distributiebedrijf in zijn vollen omvang»
alsmede de financieel© politiek t© dezés stéd®.
Zuid-Nederl Scheepshypotheekbank.
Stct. no. 265 bevat de statuten van de N.
Zuid-Nederlandsche Scheepshypotheekbank te
Rotterdam.
Directeuren zijn dei heeren J. W. Nefk©nS
P. M. Vismans.
Loop der bevolking.
Het volgende is ontleend aan de statisti®^
van den loop der bevolking in Nederland over
1916, door het Centraal Bureau voor de St*"
tistiek in nummer 248 zijner Bijdragen uitg®'
geven
„Op het einde van 1916 telde ons land 6.583-2S7
inwoners, waarvan 49.68 pCt. mannen en 50.32
pCt. vrouwen.
Ofschoon de toeneming bij de beide geslach'
ten in de verschillende jaren zoo goed als geUl^
is (in 19162.08 pCt.), wordt over een l&o^
tijdperk toch een vermindering van het aant^
vrouwen ten opzichte van dat der mann®0
waargenomen. Kwamen in 1840 1045 op 1°°°
mannen voor, in 1916 was dit aantal tot °P
1013 gedaald.
Door meerdere geboorte dan sterfte zou d®
toeneming der totale bevolking 1.37 pCt. (ge'
