Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
ttratis-OngevaUenverzekermg
44ste Jaargang.
Vrijdag 21 Januari 1921.
No. 2942
m. m
Bureau: Koemarkt 4. Telef. 85, na kantoortijd no. 148. Postbus: 39.
Abonnementen per 3 maanden f2.per week 15 cent, franco per
post ƒ2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regels 1.75elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvrage
toegezonden.
Incassokosten worden berekend.
kg v*tll*i
TWEEDE BLAD.
levenslang* ^ff|fi veilles van
geheele 1 #111! MB hanfli
Invaliditeit8 S* W veet af oog
De vetzekeilng weidt gewaaiheigd dooi de Hellandsehe Algemeen* Veizekeiingstank te Sehledam.
duim
kg veilles
van een
wQsvlngei j
kg
veiHes van
eiken ande
ten vlngei i
Gemeenteraad.
In de heden gehouden raadszitting heeft de
voorzitter, burgemeester -Gijsen, de volgende
Nieuwj aarsrede uitgesproken.
MevrouwMijne Heeren.
Bij het begin onzer eerste openbare Raads
vergadering in het nieuwbegonnen jaar vang
ik aan U en de Uwen en tevens alle ingezetenen
onder dankbetuiging voor de mij gegeven blij
ken van vriendschap en belangstelling bij de
jaarwisseling, mijne hartelijke gelukwenschen
aan te bieden.
Ik zal niet uitweiden over de economische
verschijnselen die wij thans gewaar worden,
zich vooral openbarende in het gansch verstoor
de evenwicht tusschen vraag en aanbod. De
oorzaken toch die hiertoe als gevolgen van den
oorlog hebben geleid, zijn zoovelen en van zoo
uiteenloopenden aard, dat elke voorspelling
gewaagd en nutteloos mag heeten. De harde
werkelijkheid zal daarover vroeg of laat haar
licht doen opgaan.
Het kon wel niet anders of wij zien ook hier
van den terugslag in onze gemeente, en het zijn
vooral de glasindustriën met hunne vele arbei
ders in onze stad, die daardoor, helaas, gevoelig
worden getroffen. Moge het ons gegeven zijn
de gevolgen daarvan zoo veel mogelijk te ver
zachten.
Werpen wij thans een terugblik op hetgeen
in het afgeloopen jaar als Uw aandacht ver
dienende, in onze gemeente heeft plaats gehad.
Het college leed een gevoelig verlies door de
eervolle benoeming van den heer Mr. van Baren
tot Burgemeester van Delft. Dat de heer Boddeüs
in diens plaats werd gekozen vond voorzeker
bij allen, niet het minst in ons college, groote
instemming.
Door vertrek uit deze stad nam mevr. C. D. H.
Nolet-Krijns ontslag als lid van den Raad, in
wier plaats werd gekozen verklaard de heer
A. P. S. Swartjes. In de plaats van den heer
Mr. van Baren, de heer L. van Pelt, terwijl ook
de heer II. G. Mathijssen, wegens vertrek naar
elders, ontslag nam als lid van Uwen Raad.
Zij allen die ons verlieten, hebben het gemeen
tebelang naar hun beste weten gediend.
Van de verschillende besluiten door U geno
men vermeld ik de volgende
Het sluiten eener geldleening van 3.000.000
tegen 53/4 rente bij de Rijksverzekerings
bank, benevens een bedrag van 000.000 tegen
6 Invoering van premievrij pensioen en het
voor rekening der gemeente nemen van de kos-
ten van zekerheidstelling, te stellen door daar
toe verplichte ambtenaren.
erdeéling der gemeente in 18 stemdistric-
ten, in verband met de uitbreiding van het aan
tal kiezers, door invoering van het vrouwen
kiesrecht.
Credietverleening voor herstelling van den
Oostoever der Wilhelminahaven.
Electrificatie van de Broersvest.
Geheele liquidatie van de Centrale Keuken.
Credietverleening voor verderen aanleg van
den Havenstraat.
Verbetering van het Broersvehl door profiel
wijziging der troittoirs.
Opheffing van het fonds tot delging van cri-
sislasten en liquidatie .der Gemeentelijke var-
kensmesterij.
Uitgifte van industrieterreinen aan de scheeps-
bouw-Maatschappij „Nieuwe Waterweg" en
credietverleening groot 1.850.000 voor uit
breiding van het Zuidelijke gedeelte der Wil
helminahaven.
Machtiging tot opliooging van gemeentegron
den in Kortland en Klein-Babbcrspolder.
Gronduitgifte in erfpacht en voorschotver-
leening voor den bouw van 266 arbeiderswo
ningen in Oud-Mathenesse, aan de Vereeniging
Volkshuisvesting en credietverleening voor
straataanleg in Kortland.
Bouw eener nieuwe bewaarschool op het ter
rein van het voormalig Ziekenhuis.
Invoering van de 56-urige werkweek bij de
Politie, en daarmede gepaard gaande uitbrei
ding van het korps.
Herziening der salarissen van het gemeente
personeel.
Gronduitgifte in erfpacht en verleening van
een voorschot voor den bouw van 125 woningen
aan den Havendijk aan de Vereeniging Volks
huisvesting, eveneens voor den bouw van 18
arbeiderswoningen aan de Vereeniging Een
dracht, terwijl een crediet werd verleend voor
het inrichten tot. noodwoning voor een aantal
gezinnen in het pand Hoofdstraat 103.
van school G. aan de Huysmans-
Verbouw
straat.
Besluit tot uitdieping van de Oude Spüiha-
ven en tot verdere doortrekking van de Wester
haven.
Uitgifte van grond in erfpacht en verleening
van voorschot aan de Woningstichting „Vrede"
voor den bouw van 584 arbeiderswoningen, en
aan de R. K. bouwvereeniging St. Jozef voor
den bouw van 98 arbeiderswoningen.
Credieten werden verleend voor op peil bren
ging van de Wilhelminahaven, voor aanleg van
de Polderstraat en omgeving, alsmede den Ha
vendijk.
Met de plannen tot reorganisatie van het me
disch schooltoezicht ging gepaard de instelling
der functie van schoolarts, terwijl in het belang
van het Lager Onderwijs besloten werd tot aan
stelling van een gemeentelijk Inspecteur.
Een besluit werd genomen strékkende tot
beperking van het maximum aantal drankwet
vergunningen.
Een verordening regelende het georganiseerd
overleg werd vastgesteld.
Tevens zij nog gememoreerd dat het nieuwe
politie bureau in het begin van November in
gebruik werd genomen.
Wanneer ik thans overga tot het geven van
cenige cijfers valt ons reeds dadelijk op een groote
toename der bevolking, en wel een vermeerde
ring van 1413 inwoners, tegenover 875 het voor
gaand jaar, n.l. 842 door meerdere geboorte dan
sterfte; 571 door meerdere vestiging dan vertrek.
Het aantal geboorten bedroeg 1270, het aantal
vestigingen 2758. Er werden 365 huwelijken ge
sloten. Het totaal aantal inwoners op 31 De
cember 1920 bedroeg 40479.
In onmiddellijk verband hiermede staat de
woningschaarschte, en hoewel gedurende het
afgeloopen jaar het aantal nieuwe woningen
waarvoor vergunning ter bewoning werd ver
leend, niet groot was en het aantal samenwo
ningen vrij sterk is toegenomen, is gelukkig het
vooruitzicht op verbetering in dezen toestand
voor het ingetreden jaar, dank de verschillende
besluiten door U genomen, die ik zoo juist me
moreerde, niet ongunstig te noemen.
Een tachtigtal goede arbeiderswoningen zullen
over eenige weken bewoond kunnen worden. Aan
het einde van het afgeloopen jaar is men begon
nen met den bouw van 115 woningen in Mathc-
nesse, onderdeel van een project van 266 wo
ningen met de rest zal waarschijnlijk in den
loop van dit jaar worden aangevangen.
Voorts is aangevangen met den bouw van
een blok van 18 woningen in de Gorzen. Een
blok van 98 en één van 125 woningen zijn gereed
voor de aanbesteding.
De hoogere goedkeuring van het belangrijke
plan voor den bouw van 584 arbeiderswoningen
door de woningstichting „Vrede" wordt spoe
dig ingewacht. Verder is nog een blok van 51 en
een van 60 woningen in voorbereiding.
De in het afgeloopen jaar tot stand gekomen
regeling tot steun van den middenstands wo
ningbouw had niet het gewenschte resultaat.
Voor de nieuwe premieregeling door het depar
tement van arbeid aangekondigd, zijn reeds en
kele aanvragen binnengekomen.
Ik heb hier langer bij stilgestaan, omdat
wij allen gevoelen van welk een groot en ernstig
belang het is voor zoo velen, indien de hoopvolle
verwachting om in 1921 tot betere toestanden
te komen, verwezenlijkt mag worden.
In het afgeloopen jaar werden 72 vergunnin
gen ingevolge de Hinderwet verleend.
De havengelden, brug- en sluisgelden, kade-
gelden, pontgelden en huur van haventerreinen
brachten op 117399,051/2 of 49411,6472meer
dan in 1919.
Deze resultaten mogen zeer bevredigend ge
noemd worden, het afgeloopen jaar toch over
trof alle voorgaande jaren. De verhooging der
tarieven droeg slechts gedeeltelijk bij tot, het
verkrijgen van dit resultaat. In hoofdzaak was
het de toenemende scheepvaartbeweging, wel
ke beweging voornamelijk veroorzaakt werd door
de herleving der bestaande en vestiging van
nieuwe industrieën. Het gebrek aan opslagruim
te te Rotterdam bracht heel wat drukte in onze
havens, menige scheepslading goederen werd
hier in leegstaande panden opgeslagen. Ook
droegen de groote industrieën aan de rivierzijde
in geen geringe mate bij tot de beweging in onze
havens.
Alleen de zeevisscherij bleef door de u beken
de oorzaken tot werkeloosheid gedoemd, zoo
dat een groot deel der loggers welke hier havenen,
gedurende het vischseizoen niet naar zee gingen.
Dal voor den dienst van gemeentewerken.
met het betrekkelijk klein personeel veel werk
is gepresteerd moge uit het volgende blijken
In het thans afgeloopen jaar is voor werken,
die door den dienst van gemeentewerken wor
den beheerd voor ruim 3 millioen gulden aan
credieten op buitengewonen dienst toegestaan,'
waarvan ruim 2 millioen is verwerkt, terwijl nog
een half millioen is verwerkt van in het voor
afgaande jaar toegestane credieten, benevens
ongeveer 4 ton voor den gewonen dienst.
Aan het grootste der werken, namelijk de uit
breiding van de Wilhelminahaven is hard en
s'nel gewerkt. Op 22 Maart werd het baggerwerk
begonnen en op 1 November, dus 7 maanden
later, was reeds 900,000 M3 grond weggebag-
*gerd.
Op 13 Juli werd het eerste zinkstuk gezonken
en op 1 November, dus 3V2 maand later, waren
reeds 70.000 M2 zinkstuk geplaatst.
Thans is in totaal 1 millioen M3 grond verzet,
90.000 vierk. M2 zinkstuk geplaatst cn boven
dien 300.000 M3 Maaszand en 3600 M2 steen
glooiing verwerkt.
De totale gasverkoop, zonder eigengebruik
en verlies, was 3.700.000 M3 een vermeerdering
aanwijzende vergeleken bij 1919 van 389.000 M3
of 10,5%.
Het aantal gewoon gasverbruikers is vermin
derd met 156, het aantal muntgasverbruikers
vermeerderde met 120.
Het waterverbruik nam toe afgeleverd wer
den 1.488.190 M3, een vermeerdering vergeleken
bij het vorig jaar van 110,104 M3 of 7,4%.
Het aantal electriciteitsverbruikers is toege
nomen met 400.
Afgeleverd werden in 1920 9.000.060 K.
W. U., tegen 6.000.000 K. W. U. in 1919
een vermeerdering van 3.000.000 K. W. U. of
50%.
Wat de openbare leeszaal en bibliotheek be
treft, die in Maart 1920 werd geopend, hiervan
kan getuigd worden dat deze inrichting aan hare
verwachting heeft beantwoord, daar zij zich
als sociale inrichting mag verheugen in de be
langstelling van alle standen en rangen.
Het aantal afgegeven leeskaarten steeg tot
1810, het aantal uitgeleende boeken varieerden
per dag tusschen 120 en 170. Op Zaterdagen
steeg dit getal meermalen tot boven de 700.
Was het aantal bezoekers van de leeszaal be
vredigend, van de studiezaal wordt nog te wei
nig gebruik gemaakt, eensdeels door onbekend
heid, doch ook door dat velen nog den moed
en durf ontbreekt zich daar neer te zetten.
Van de jongens- en meisjesboeken wordt druk
gebruik gemaakt en het is opmerkelijk hoe voor
al de jongens zich interesseeren voor werken
over geschiedenis, aardrijkskunde, technische
vakken, natuurkunde en dergelijke.
Moge dit lezen van goede boeken de jeugd
doen afhouden van het zoeken naar ontspan
ningen van twijfelachtige waarde, voorwaar
mede een factor van groote beteekenis in het
bestaan dezer nuttige instelling.
Het distributie-bureau strekte zijn bemoei
ingen in 1920 nog slechts uit bij de verkoop van
visch, aardappelen, normaalmargarine, regee-
ïingsmeel en bloem. Dit bleek vooral bij de aard-
appelenvoorziening niet overbodig te zijn ge
weest.
Nadat in de eerste helft van dat jaar de dis
tributie van deze eerstgenoemde artikelen eindig
de,verminderde ook de distributie van regeerings-
méel en bloem sterk, als gevolg der lagere prij
zen in den vrijen handel hierop eindigde de
verstrekking van regeeringsbloem op 20 No
vember geheel, zoodat thans nog alleen de dis
tributie van meel resteert.
Deze gewijzigde omstandigheden waren oor
zaak dat op 31 December tot liquidatie kon wor
den overgegaan, en het levensmiddelenbureau
dus in 1921 heeft opgehouden te bestaan.
In verband met den prijzenswaardigen drang
naar lichamelijke ontwikkeling in den vrijen
tijd werd in de afgeloopen jaren meer en meer
de behoefte gevoeld naar goede sportterreinen
ten gebruike van de verschillende spilorgani
saties van te meer waarde, nu ook de lichame
lijke opvoeding der jeugd, als vak van onderwijs
wettelijk is geregeld.
liet groote belang van goed geleide lichaams
oefeningen inziende, deed het Dagelijksch Be
stuur besluiten ter Uwer goedkeuring een post
op de begrooting voor dit jaar uit te trekken
voor den aanleg in do Kortlandpolder van een
ruim sportpark.
Moge met de uitvoering daarvan spoedig een
aanvang kunnen gemaakt worden, en moge daar
bij aansluiten, in overleg met onzen kundigen
Hoofdopzichter der plantsoenen, een boschrijkc
omgeving, in ruil voor hot terrein dat elders
door de industrie werd opgeëischt.
Zoo zal dus ook in het ingetreden jaar veel
van Uw medewerking gevergd worden.
Vergis ik mij niet dan is juist van arbeiders
zijde de vraag tot het college gericht of er in
onze gemeente niet iets meer gedaan kon wor
den ter verfraaiing en tot het meer aantrekkelijk
maken onzer stad.
In die eenvoudig gestelde vraag zie ik iets
verheffends, men verlangt naar iets meer dan
het zuiver materieele en waarlijk de mensch'
leeft niet van brood alleen.
Wanneer op dat gebied de handen ineen wor
den geslagen kan er dikwijls, zelfs in kleinighe
den, veel tot stand worden gebracht.
Ik denk dan aan de woorden van een voor
aanstaand schrijver, waar hij zegt „het was
in alle tijden en in alle landen dat de milde hand
van kooplieden en industriëelen het schoone
den weg effende."
Dan diene men onze stad, wier ligging aan
de machtige Maasmonding, daarin alleen al
zoo'n grooten voorsprong heeft, voor inwoner
en vreemdeling aantrekkelijk te maken, tevens
het beste antwoord gevende ter opheffing der
rechtmatige klacht van een Uwer geachte mede
leden „dat de regeering onze stad met vesti
ging van inrichtingen of bureaux of standplaat
sen voor hoofdambtenaren meermalen voor
bijging."
Een gemeentebestuur toch dat slecht" enkel
en uitsluitend het oog zou hebben voor het ver
zorgen der materieele belangen, begrijpt m.i.
zijn taak niet ten volle.
Zoo hebt gij het ook begrepen toen gij het
besluit naamt, van zoo ruime opvatting getui
gende tot het op onbekrompen schaal inrichten
van leeszaal en bibliotheek, een inrichting van
zooveel nut voor ontspanning en leering.
Wij staan nog voor meer vragen op te lossen
binnen enkele jaren.
Het tegenwoordig stadhuis is te klein èn voor
vergaderingen èn voor den dienst in het alge
meen, dit wordt door allen toegegeven, en kwam
bij het jongste begrootingsdebat meermalen
tot uiting.
Zoodat ik mij afvraag, want dan dient toch
ter voorkoming van versnippering reeds tijdig
een vaste lijn te worden gevolgd, zou hierin,
zonder te veel financiëele offers te vergen, geen
oplossing gevonden kunnen worden.
Indien werd overgegaan tot hot daarstellen
van een meer geschikt verblijf voor ouden van
dagen, waarover toch reeds een tiental jaren
geleden ir Uw Raad werd gediscusieerd en werd
toegegeven dat het St. Jacobs gasthuis voor dat
doel ongeschikt en uit den tijd is. Zeker ik zie
niet over het hoofd de verbeteringen die onder
nemende mannen getracht hebben er in- aan te
brengen, doch de zalen zijn hol en te groot
menschen die hun heele leven hebben samen
gewoond leven gescheiden, geen tuin voor ont
spanning, kil en ongezellig. En nog dezer dagen
heeft het dagelijksch bestuur het met dat plan
voor oogen bezichtigd, hoe goed ware dit in te
richten voor stadhuis, voor huis der gemeente.
Gelegen in het centrum der stad, met een
front van monumertale waarde, van voldoende
ruimte voor een aan alle eischen beantwoordende
raadzaal, met overtalrijke voor dit doel juist
doelmatig in te richten vertrekken, met uitge
breide bergruimten van verschillende zijden
bereikbaar; een stadhuisdat menige stad ons
zou benijden, hecht en stevig.
Het tegenwoordig stadhuis, een bhjvenc sier
aad voor de Markt zou dan in te richten zijn voor
onderbrenging van het museum, en archief
van welk museum thans verscholen m een
hoekje, welhaast niemand kennis draagt van zijn
bestaan, en dat dan ook om die reden zoo weinig
wordt bezocht.
Ware dit alsdan niet uit te breiden, zeker, op
bescheiden schaal en langzamerhand met
eenige voorwerpen van kunst en kunstnijver
heid.
Zoo doende zouden wij ook de hoogere be
langen van allen, niet het minst van den wel-
bewusten arbeider, van het opkomend geslacht,
behartigen zoo werken wij in waarheid aan den
bloei van Schiedam.
Mevrouw, Mijne Heeren.
Voor een nieuwjaarsrede heb ik mogelijk te
lang van Uw aandacht gevergd, doch het was
liefde en belangstelling tot de stad, waarvan
ik aan 't hoofd mag staan, die mij dit inga
Mogen wij aldus, ook in dit nieuwbegonnen
jaar, allen gezamenlijk, onder Gods zegen, ar
beiden tot heil onzer gemeente
TU
