DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
44ste Jaargang.
Zaterdag 1 October 1921.
No. 13151.
Bureau: KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus: 39. A d v e r t e n t i n 1—5 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent 3 maal
Abonnementen per 3 maanden 2.—, per week 15 cent, franco per plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 et. per regel,
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent. Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Bij «f krachtens wetten of verordeningen voor
geschreven en andere officinale af- en aan
kondigingen van het Gemeentebestuur.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam
maken bekend, dat op Woensdag, den 5en Octo
ber a.s., des namiddags te D/ï uren, de gelegen
heid zal zijn opengesteld tot. KOSTELOOZE
INENTING en HERINENTING van de inge
zetenen, die zich daartoe in den St. Joris Doele,
bij den Gemeente geneesheer N. F. Elsevier
Dom aanmelden.
Voor een juiste vermelding in de vaccinebe-
wijzen van de namen en geboortedatums der
kinderen, is het gewenscht, dat bij de aanmelding
worden medegebracht trouwboekjes der ouders
of geboortebewijzen der kinderen.
Schiedam, 1 October 1921.
Buitenlandse^ Nieuws.
OPHEFFING DER ECONOMISCHE
SANCTIES.
Uit Londen meldt men
Het opheffen der economische sancties,
welke gisteren is ingegaan, wordt niet alleen in de
pers, maar ook in Engelsehe regeeringskringen
met vreugde begroet. De Engelsehe regeering
had deze opheffing sedert het oogenblik, waarop
de Duit.sche regeering haar voornemen had te
kennen gegeven haar schadeloosstellingsplicht
eerlijk uit te voeren, steeds bepleit. Het feit, dat
Frankrijk ten laatste het Engelsehe standpunt
in dit vraagstuk deelde, heeft de hoop verleven
digd, dat de Engelsehe voorstellen tot. het ophef
fen der militaire sancties, welk onderwerp in de
volgende vergadering van den Oppersten Raad
zal worden besproken, eveneens zal worden
aangenomen.
IERLAND.
Lloyd George heeft gisteravond van De Vale
ra het volgende antwoord ontvangen
,,Wij ontvingen uw schriftelijke uitnoodiging
tot een conferentie te Londen op 11 October
ten einde na te gaan, hoe de vereeniging van
Ierland met de gemeenschap van naties be
kend als het Britsche rijk in overeenstemming
18 te brengen met de ïersche nationale aspi
raties. Onze wederzijdsche standpunten zijn
uiteengezet en worden begrepen. Wij zijn het.
er mede eens, dat een conferentie en niet een
briefwisseling de meest practische en hoopge
vende weg is, om elkaar te verstaan.
Wij aanvaarden uw uitnoodiging en onze ge
delegeerden zullen u op genoemden datum te
Londen ontmoeten, ten einde iedere mogelijk
heid van een oplossing door persoonlijke bespre
kingen na te gaan."
DE RAMP TE OPPAU.
De Rijksdag heeft zich Woensdag lang
durig bezig gehouden met de ramp te Oppau.
Lange beschouwingen werden gehouden over
de technische, sociale en humanitaire zijde van
de catadtrofe, welke de Duitsche industrie heeft
getroffen als een nationale ramp. Op den voor
grond stond de vraag hoe een dergelijk ongeluk
in de toekomst vermeden kan worden. Iets defi
nitief kon niet worden vastgesteld, daar
men nog geen absolute zekerheid heeft over
de oorzaken van de ontploffing. Ten slotte
werd besloten tot het instellen van een parle
mentaire enquêtecommissie.
In den loop der debatten werd vastgesteld,
dat er tot dusver 414 dooden zijn, terwijl het
aantal vermisten 160 bedraagt onder de talrij
ke zwaargewonden zijn 40 personen, die blind
zijn geworden. Op het oogenblik liggen in ver
schillende silo's nog 3000 ton ammonium sul
faat en niemand kan er borg voor staan, dat
vandaag of morgen niet een nieuwe ontploffing
plaats vindt. Verschillende sprekers betoogden,
de noodzakelijkheid deskundige arbeiders te
hooren in den nacht vóór de ontploffing
moeten bijv. aan arbeiders de veranderde kleur
en verhoogde temperatuur van het opgelegde
materiaal zijn opgevallen.
Deskundigen schatten alleen de schade aan de
gebouwen te Oppau op minstens één driekwart
milliard, de schade aan vernield huisraad enz.
op 50 millioen, waarbij dan nog de geweldige
schade komt te Ludwigshafen Mannheim en in
meerverwijderde steden aangericht. De centrums
afgevaardigde Hofmann uit Ludwigshafen protes
teerde tegen de uitingen in sommige Fran
sche en Engelsehe bladen, dat het ongeluk in
verband zou staan met geheime fabricage
van een nieuwe ontploffingsstof. Men late nu
toch eens eindelijk na dergelijke spoken te zien,
verklaarde hij Voorloopig staat men voor een
onoplosbaar raadsel, daar de getuigen van de
ontploffing niet meer in leven zijn.
De Duitschnationale afgevaardigde dr. Semm-
'er, waarschuwde voor het uitbuiten van de ramp
voor partijpolitieke doeleinden om de eene klasse
V;*n het volk tegen de andere op te zetten, zoo-
Ms reeds beproefd zou zijn.
ENGELAND.
Fe Leicester zijn gisteren rumoerige tooneelen
voorgevallen. Een groote menigte werkloozen
verzamelden zich voor het bureau van de
gemeentelijke armenzorg en eischte, dat de ver
langde finaneieele ondersteuning zou worden
uitgekeerd. Toen door de verzamelde menigte
een ruit van het bureau werd ingedrukt, stormde
een politiemacht van 50 man naar buiten en
voerde met gummistokken een charge uit, waar
bij 16 personen werden gewond. Verscheidene
personenwerden gearresteerd, o.a. een communis
tische agitator.
Een troep werkloozen trachtte het vakver-
eenigingsgebouw te bestormen, doch werd daar
in door de politie verhinderd.
DUITSCHLAND EN AMERIKA.
Wolff meldt uit Berlijn
Het vredesverdrag met de Vereenigde Staten
heeft de Rijksdag in alle drie lezingen met een
groote meerderheid aangenomen.
Naar nader uit Berlijn wordt gemeld, stemden
ook de Duitsch-Nationalen voor, doch de com
munisten brachten hun stem er tegen uit.
Rijksdagvoorzitter Loebe sprak de hoop uit,
dat de vriendschappelijke betrekkingen tusschen
Duitschland en Amerika,welke door den oorlog
waren onderbroken, steeds zullen gehandhaafd
blijven.
GRIEKEN EN TURKEN.
De Balkan-correspondent van de „Daily
News" verneemt van gezaghebbende zijde, dat
Griekenland vredesbesprekingen bij de Kemalis-
ten heeft willen inleiden. Konstantijn zal van
daag een onderhoud hebben met de diplomatieke
vertegenwoordigers der buitenlandsche mogend
heden. De Grieken hopen den toestand in
Klein-Azië nog te kunnen stabiliseeren. Kemal
pasja moet tot nü toe geweigerd hebben rechts-
streeks met de Grieksche vertegenwoordigers
te onderhandelen.
De Grieksche finaneieele toestand is ongunstig.
Men verwacht dat één pond sterling spoedig den
koers van 100 drachmen zal hebben.
HONGARIJE.
De „Vossische Zeitung" verneemt uit Boeda
pest, dat in een proclamatie een onafhankelijke
staat West-Hongarije uitgeroepen is door den
„Verdedigingsraad van West-Hongarije", die
onder leiding van Stefan Friedrich, den gewezen
minister-president, staat.
Friedrich heeft 29 September te Boedapest
in een bijeenkomst van den vrouwenbond mede
gedeeld, dat „deze koene daad alle verdere loven
en bieden onmogelijk maakte. Wie het zou wa
gen West-Hongarije binnen te komen, zou een
voudig doodgeschoten worden."
ALLERLEI.
Volgens de „Tribuna" zal binnenkort de
Fransche generaal Weygand, chef van den staf
van maarschalk Foch, te Praag aankomen. Er
zal ter zijner eer eengrootelegerschouwgehouden
worden.
B I n o p o h n d,
worden gesteld, de in verband met de afsluiting
van de Zuiderzee in aanleg zijnde haven- en
andere werken op Wieringen te bezichtigen en
wel de leden der Eerste Kamer op Vrijdag 7
October a.s.
De heef H. Wortman, directeur-generaal van
de Zuiderzeewerken, zal de leiding op zich nemen.
De invoering der Tabakswet.
Naar men verneemt, zal de geheele Tabakswet
vrij zeker miet vóór 1 Januari 1922 in werking
treden. Het is zelfs waarschijnlijk, dat de datum
nog verder zal worden verschoven.
Ook bestaat er veel kans, dat op de wet,
alvorens deze in werking treedt, nog een aantal
ingrijpende wijzigingen aan de Staten-Generaal
zullen worden voorgesteld.
Art. 90 van de bedoelde wet luidt
„De artikelen 5337 dezer wet treden in
werking met den dag volgende op dien van haar
afkondiging.
„De overige artikelen treden in werking op
een nader door ons te bepalen tijdstip dat voor
art. 81 ten minste twee maanden vroeger wordt
gesteld dan voor de andere artikelen."
De artikelen 5357 zijn dus in werking
getreden op 1 Juni j.l. Zij betreffen de instel
ling van een commissie van deskundigen,
uit zeven leden bestaande, welke op uitnoo
diging van den Minister van Financiën advies
uitbrengt omtrent de uitvoering der wet. De
commissie kan ook uit eigen beweging voorstel
len betreffende de uitvoering doen.
Art. 81 is in werking getreden op 4 Augustus
1921. Het houdt in de verplichting tot het aan
vragen van „tabaksvergunningen."
De overige artikelen zouden dus, naar uit
het bovenstaande volgt, niet in werking kunnen
treden vóór 4 October a.s. De termijn van twee
maanden, welke in het artikel is aangenomen, is
echter veel te kort gebleken om alle voorberei
dende maatregelen te treffen. Het aantal ver
gunningsaanvragen voor Amsterdam alleen
meer dan 3200 is veel grooter gebleken dan
was verwacht. Nog andere moeilijkheden in ver
hand met de uitvoering van de wet doen zich
voor. Vandaar dat ten eerste de datum van in
werking treding een heel eind is verschoven en
ven tweede ernstig aan ingrijpende wijzigingen
wordt gedacht.
De N. II. M.
In de Nota, betreffende den toestand van 's
lands financiën, becijfert de Minister van Finan
ciën, dat van de totaal uitstaande gelden per sal
do voor rekening 's Rijks schatkist komt een
bedrag van 272,305,980,33. En hij teekent daar
bij vervolgens aan: „Bij de beoordeeling van.
dit cijfer dient nog in het oog gehouden te
worden, dat de Staat aanspraak heeft op het
niet onbelangrijke winstsaldo van de Nederland-
sche Uitvoermaatschappij. Hoewel dit saldo nog-
nietvaststaat, meent de ondergeteekende uit de
zen hoofde eene bate van omstreeks 45,000,000
te mogen verwachten." Op grond van verkregen
inlichtingen, kunnen wij mededeelen, dat deze
opmerking van den minister niet duidt op een
min of meer aanstaande liquidatie van de Neder-
landsche Uitvoermaatschappij. Zij brengt een
voudig in herziening, dat er te zijner tijd, wan
neer het tijdstip van liquidatie mocht zijn aan
gebroken, op een winstsaldo van ongeveer het
genoemde bedrag is te rekenen. Wij vernemen
voorts, dat het huidige winstsaldo van de N. U.
M., voorzoover niet in beslag genomen door de
Fransche leening, voor het grootste deel is be
legd in Nederlandsch schatkistpapier, zoodat
de Staat er, practisch gesproken, eigenlijk reeds
de beschikking over heeft, met dit verschil, dat
de N. U. M. nu nog rente trekt van het uitstaande
bedrag. Zooals reeds uit een intervieuw van
een Franschen journalist met onzen minis
ter van buitenlandsche zaken is gebleken, wordt
op het oogenblik onderhandeld over de Verlenging
der Fransche leening over den duur van vijfjaren
Zij zou anders begin 1922 zijn afgeloopen. Zon
der voorbarig te zijn, mogen we wel schrijven, dat
op verlenging wel kan worden gerekend.
De Eerste Kamerleden naar Wieringen.
De leden der Staten Generaal zullen 'door den
Minister van Waterstaat in de gelegenheid
J. den Duik Jaczn. f
Men meldt het overlijden van den Schevemg-
sehen reeder J. den Duik.
De reederij en visscherij verhezen in hem een
man, die onvermoe'd met haar belangen bezig
was. Hij is de eerste geweest, die loggers liet
bouwen, berekend op de geringe diepte van de
buitenhaven.
In de trawl-visscherij heeft hij mede een be
langrijke verbetering aangebracht door de hoo
rnen van het trawlnet te vervangen door deuren,
waardoor bij aanvaring het net wel beschadigen
kan, maar niet meer verloren gaan, zooals voor
dien tijd zoo goed als regel was. De verbetering
bracht een ware omwenteling in de trawl-vis
scherij en binnen een jaar waren alle boomen ver
dwenen.
Den Duik kende het bedrijf der haringvis-
scherij als de beste. Van jongs af was hij er bij
cn wat misschien niet vele reeders kunnen zeg
gen, hij ging meer dan eens mee op bom en
Jogger.
Wanneer wij overwegen, dat Frankrijk niet
geschroomd heeft voor zijn effecten armen den
strijd aan te binden tegen het sovjet-Rusland en
niet rusten zal voor zijn bedrogenen gegeven
wordt wat hun van rechtswege toekomt wan
neer wij lezen, dat 't der Franschen mogelijk is
geworden den Engelschen in het Lagerhuis te
verklaring te doen afleggen dat bij de algemee-
ne besprekingen nopens het sluiten van een defi
nitieven vrede met Rusland, met de Fransche
schuld rekening zal worden gehoudendan
zullen wij ons wel niet gelukkig mogen rekenen
dat noch in onze lands-vergaderzaal, noch waar
ook, groote belangstelling wordt getoond voor
het lot onzer nieuwe armen.
Maar niet alleen ten opzichte van Rusland,
ook voor Duitschland toont onze volksvertegen
woordiging een lankmoedigheid en goedgeefsch-
heid die te betreuren vallen.
In het volle vertrouwen van zijn solvabiliteit
werden in de jaren van Duitschland's voorspoed
zijn staats- en gemeente-leeningen tegen goud-
waarde ingekocht en nu na den oorlog wer
den niet alleen de renten betaald met waardeloos
papier, doch heft dat rijk bovendien nog 10 pCt.
coupon belasting.
Zeker, we zijn niet bij machte dit te verhinde
ren. Wij kunnen ons niet gewapenderhand ver
zetten tegen den oostelijken nabuur maar toen
deze ons om geldelijken steun verzocht, was het
plicht tegenover de Nederlandsche beleggers
geweest, dezen niet te verleenen, tenzij de cou
ponbelasting werd opgeheven en de renten der
voor-oorlogsschulden in goud werden uitbetaald.
Het werd onze volksvertegenwoordigers, door
het centraal bureau voor beurs en handelsinrich
tingen gemakkelijk gemaakt een beslissing te ne
men in dien zin daar genoemd bestuur verzocht
het republikeinsche Duitschland niet te steunen
tenzij de belangen va.n buitenlandsche beleggers
beter werden gewaarborgd.
Waar wanneer velen opgaan in partijpo
litiek en het leed wordt voorbijgegaan omdat
dit niet langs de straten en grachten wordt uitge
kreten, dan worden beslissingen genomen, die in
gaan tegen het rechtsgevoel
Zoo kreeg dan ook Duitschland zijn crediet,
zonder dat aan de bedrogenen werd gedacht.
Toch kon Frankrijk wel anders handelen en
het wist van Bulgarije gedaan te krijgen, dat zijn
onderdanen hun coupons in goud uitbetaald zul
len krijgen, terwijl nu kort geleden met Oosten
rijk een contract werd, afgesloten, bepalende,
dat den Franschen houders van obligaties, de
kroon met dertig centimes wordt vergoed.
Hoe ongelukkig staan wij Nederlanders daar
tegenover, die zich voor denzelfden kroon tevre
den moeten stellen met een fractie van een cent
Nederland ziet met angst naar de jaren die
komen zullen het gevoelt zich uitgeput door
den roof zijner gelden doch vindt geen steun
daar, waar het dien vinden moet.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Effecten-armoede.
Dr. D. J. Huishoff Pol, uit Utrecht, schrijft
in het „Utr. Dagbl.":
Nederland had het geluk tot voor den ooi-
log te behooren tot die landen, waar door noeste
vlijt en groote spaarzaamheid, kapitalen werden
vergaard.
Daar de doorsnee Nederlander geen spe
culant is, werd het met moeite verkregen bezit
helegd in solide fondsen, waarvoor door de finan
eieele raadslieden o.a. de staats- en gemeente-
leeningen van Rusland Duitschland, Oostenrijk
en Bulgarije werden aanbevolen. Op deze advie
zen vertrouwend heeft men honderdtallen mil-
üoenenwellicht zelfs meer dan twee milliard in de
ze fondsen belegd.
Reeksen van jaren heeft men zich gelukg
kig geacht op deze wijze voor den ouden da
te hebben gespaard, tot op eenmaal de Russische
debacle begon - die ons als einde de annulee
ring zijner schulden bracht.
Meer dan één en een kwart milliard, de vrucht
vhn den arbeid van geslachten, werd weggevaagd
door één pennestreek van den Russischen rooden
czaar Lenin.
We zullen niet trachten weer te geven wat
nl smart en leed en ontbering hierdoor in
trede deed in al die kleine woningen, waar ouden
vnn dagen, weduwen en weezen en al die anderen,
die afgetobt waren door den levensarbeid, hun
moeizaam bestaan konden strijden gesteund
door de opbrengst van hun zoo klein vermogen.
Maar het is goed er op te wijzen, dat aan hen,
die door den kiezer verkozen zijn, de dure plicht
is opgelegd er voor te waken, dat al het mogelijke
wordt aangewend opdat zij die verloren her
krijgen zullen.
PANDORA.
Pandora is dan gisteren avond geopend.
Menig Schiedammer, met aan 't hoofd de burge
meester, was door de directie genoodigd, om bij
't open maken der „doos" tegenwoordig te zijn.
En laten we 't direct zeggen: niets is hun in
hun leven zoo meegevallen, als de inhoud van
deze „doos". In groote getale was men opgekomen
en we meenen niet te overdrijven, als we zeggen,
dat allen huiswaarts gingen met 't vaste plan,
't bezoek geregeld te herhalen. Men heeft gelachen
genoten, den geheelen avond.
Ruim 8 uur opende de directeur, de heer
Dettmeyer met een korte inleiding den officieelen
feestavond.
Hartelijk heette spr. allen o.w. op de eerste
plaats den heer burgemeester hartelijk welkom en
sprak zijn vreugde er over uit, dat zoo velen aan
de uitnoodiging hadden gehoor gegeven, hier
mede hun groote belangstelling voor Pandora
toonend.
Reeds bij de eerste steenlegging op 20 April
j.l. was de sympathie bijzonder groot. Toen
zag men nog slechts de teekening en thans, nu
't gebouw er staat, blijkt gelukkig die sympathie
niet te zijn verminderd. Spr. brengt dan vervol
gens woorden van hulde, bijzonder aan den
architect den heer Stahlie en den aannemer den
heer van Ameyden, die beiden door hun bezielen
de werkkracht en leiding wel 't grootste aandeel
aan dit prachtig resultaat gehad hebben. Verder
memoreerde spr. nog verschillende personen, die
bij den bouw betrokken waren. (Donderdagavond
hebben we de lange lijst van hen gegeven, maar
vergaten tot onzen spijt nog twee namen, n.l.
de R'damsche Centr. verwarming maatschappij
('t woord spreekt voor zichzelf) en den heer F. R.
Nahring, die zorgde voor de metalliseering (kleu
ren met metaalzouten) van 't betonwerk.
Nu dit alles is volbracht, gaat spr. voort,
moet de directie komen en de kroon op 't werk
zetten, door lichtbeeldenkunst en ander schoons
u aan te bieden. Wij van onzen kant zullen hier
voor ons best doen en gezien de opkomst van
dezen avond, meenen we niet behoeven te vree-
NIEUWE
IIEDAMSCHE
