DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
44ste Jaargang.
Zaterdag 22 October 1921.
No. 13168.
Bureau KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden 2.—, per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 1 5 regels 1.75; elke regel daarboven 35cent, 3maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel,
tepeciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Buitenlandse!» Nieuws.
ÜPPER-SILEZIE.
Het „Petit Journal" constateert, dat Polen
door de beslissing over Opper-Silezië een be
langrijk bezit aan mijnen en fabrieken krijgt, dat
het in staat zal stellen zich economisch te ont
wikkelen.
Hiervan zal een verplaatsing van het handels
verkeer in Midden-Europa een gevolg zijn. Roe
menië bijvoorbeeld, dat tot dusverre voor de
aanschaffing van voortbrengselen der metaalin
dustrie op Duitschland was aangewezen, zal
zich voortaan daarvan in Polen kunnen voorzien.
Onder deze omstandigheden lijkt de mede
werking van de Poolsche regeering aan de voor
gestelde economische regeling gewaarborgd, zal
de Duitsche regeering vraagt het blad
verstandig genoeg zijn om het belang van
Duitschland te begrijpen en genoeg gezag hebben
om de politieke partijen te bewegen tot aan
vaarding van een beslissing, waarop de geallieer
den niet kunnen terugkomen Het „Petit
Journal" zegt ten slotte, dat, indien Duitschland
het oordeel der neutralen raadpleegt, het zal er
varen, dat niemand lust heeft het debat te her
openen over een geschil, dat tot dusver de voor
naamste hinderpaal is geweest voor het herstel
van den werkelijken vredestoestand.
Naar de „Köln. Ztg." uit Opper-Silezië ver
neemt, hebben vertegenwoordigers der Duitsche
ambtenaren en beambten in het aan Polen af
gestane gebied vergaderd. Meegedeeld werd
dat de ambtenaren en beambten, wier leven en
have gevaar loopen, uit dat gebied zullen worden
teruggeroepen.
Gisterochtend om 9 uur is het Duitsche
kabinet bijeengekomen. De zitting duurde tot
laat in den namiddag.
Volgens de „Vorwarts" is de indruk te Berlijn
vrijwel algemeen, dat de beslissing van Genéve
nog ongunstiger is dan men eerst had vermoed.
Dit feit heeft een onloochenbaren invloed op
de niet-socialistische parlementaire groepen en
vooral op de Duitsche volkspartij en de democra
ten uitgeoefend. Het sociaal-democratische blad
meent daaruit de conclusie te mogen trekken,
dat de positie van het kabinet-Wirth dezen och
tend nog verzwakt is. Het plan bestaat nieuwe
onderhandelingen met de entente aan te knoopen
al geeft de „Vorwarts" toe, dat de tekst van de
entente-nota weinig hoop voor deze nieuwe on
derhandelingen overlaat.
FRANKRIJK.
Gisteren heeft Briand in de Fransche Kamer
verschillende interpellaties beantwoord en daar
bij o.m. gezegd
Naar de zoo belangrijke conferentie over
de ontwapening wil ik niet vertrekken, ge
steund door slechts een half vertrouwen en een
kleine meerderheid. De vredespolitiek der regee
ring is tevens een politiek van binnenlandschen
socialen vrede, een politiek om een atmosfeer te
scheppen, dat men bij de verwarring, die in Eu
ropa heerscht, alle pogingen aanwendt om het
ontstaan van elke gevaarlijke vonk te vermijden.
Ik verzoek de Kamer zich zonder eenige
bijgedachte uit te spreken.
De Geallieerden hebben zich verbonden de
uitvoering van het verdrag van Versailles en de
betaling door Duitschland te verzekeren. Het
verdrag geeft ons juridische waarborgen, maar
Frankrijk oordeelde, dat men andere sancties
noodig had. Na zeer lange debatten stemden de
Geallieerden toe en zoo werden Ruhrort, Dus-
seldorf en Duisburg bezet. De Rijksdag heeft
ons ultimatum aanvaard op den verjaardag van
hot verdrag van Frankfort.
Wel is Frankrijk thans sterk, maar wij moeten
rekening houden met de onberekenbare toestand
van de wereld. Wat den spreker betreft, die aan
Waterloo herinnerde, hij vergat, dat bij Waterloo
Frankrijk geheel geisoleerd streed. Het hoofd der
regeering moet er aan denken, dat Frankrijk
gedurende 40 jaren de grootste vriendschap en
steun heeft ondervonden van vele volken. Men
moet, als hij naast het Fransche vaandel die van
Amerika, België, Engeland, Italië, Roemenië
heeft gezien, zich wel bedenken, alvorens tot een
daad over te gaan, welke die schoone emblemen
in de verte zou doen verdwijnen. Wie lichtvaar
dig zulk een daad zou verrichten, zou niet waard
zijn de regeering te voeren.
lastende en struikelend, vallend en weer op
staand, heeft Frankrijk gestreefd naar zijn doel,
steeds voorwaarts. Flet kan thans vertrouwen in
zichzelf hebben, het zal vrede en veiligheid be
reiken.
Niemand zou kunnen beweren, dat de regee
ring niets heeft gedaan om Duitschland te ont
wapenen, en dat Frankrijk in gevaar is, nu zijn
moreele en materieele macht alle verwachtingen
toestaat en Duitschland 30.000 kanonnen en
4.000.000 wapens heeft uitgeleverd. Men kan
slechts vragen, dat de regeering in haar waak
zaamheid volhardt.
De Opperste Raad heeft na de procedure
voor het Gerechtshof te Leipzig besloten de
kwestie van de oorlogsschuldigen weer ter
«and te nemen. Frankrijk is bereid hen bij
verstek te doen veroordeelen. Een intergeallieer-
de commissie van juristen zoekt naar een mogelij
ke gezamenlijke actie, maar heeft nog geen beslis
sing genomen.
Wat Opper-Silezië betreft, wij zijn thans
van een groqte bedreiging bevrijd. Van dat
arsenaal kan thans Duitschland geen gebruik
meer maken.
Alle ongerustheid over onze belangen in
het Oosten is op het oogenblik verdwenen.
De regeering te Angora heeft zich thans be
reid verklaard tot het vaststellen van de grens
in Cilicië in overleg met Frankrijk. Syrië zou
door een overeenkomst verschillende burgerlijke
en financieele voordeelen genieten.
De kwesties van de verwarring in de wissel
koersen en van de milliarden schadevergoeding
zijn kwesties, die de heele wereld aangaan.
Ik zal gedurende de conferentie te Washing
ton zorgen deze vergadering niet voor een fait
accomplitestellen, maar haar steeds op de hoog
te houden van alle definitieve besluiten. Dat is
niet altijd zoo geweest, (gelach, applaus).
De zitting is daarna geschorst onder levendige
toejuichingen.
ken te Melilla door officieren, van wie hij de na
men zou meedeelen, begaan. De minister van
oorlog sommeërde den spreker alles te zeggen
wat hij wist. Hij zeide onder hevige protesten,
dat het leger beklad was en zegde ten slotte een
streng onderzoek en het bestraffen van de schul
digen toe.
RUSLAND.
Volgens de laatste berichten uit Wladiwostok
heeft generaal Molganof door een staatsgreep de
nationalistische regeering omvergeworpen en een
andere regeering gevormd, waarin de voornaam
ste plaatsen worden ingenomen door socialis
ten.
Het communistische leger der republiek van
het merre Oosten rukt nog steeds voorwaarts
en dwingt de troepen van Wladiwostok, terug
te trekken.
De Japanners houden zich onzijdig, in af
wachting van de besluiten der conferentie te
Dairon, waar de Japansche diplomaten confe-
reeren met de communisten over de voorwaar
den der ontruiming van Siberië en de over
dracht er van aan de Sovjet-regeering.
PORTUGAL.
Volgens een telegram uit Madrid aan de „Echo
de Paris" gaat in de Spaansche hoofdstad het ge
rucht, dat de te Lissabon uitgebroken beweging
een monarchistisch karakter draagt.
De Portugeesche gezant te Londen heeft
het programma van de nieuwe Portugeesche re
geering aan de Engelsche pers meegedeelt.
Het omvat in de eerste plaats organisatie van
alle takken van openbaren dienst om tot bezui
niging te komen verder oplossing van het be-
lastingvraagstuk vermindering van het onma
tige aantal ambtenaren vaststelling van een eco
nomische politiek, voor binnen- en buitenland
toepassing van een plan tot nationale ontwikke
ling reorganisatie van leger en vloot in overeen
stemming met de behoeften van het land.
Een telegram uit Lissabon meldt nader, dat de
afgetreden premier, Antonio Granja, benevens de
oud-ministers Machado Santos, Carlos Maja en
Carlos Areitas da Sylva door de revolutionnairen
vermoord zijn.
Cunha da Leal werd gewond.
DE IERSCHE KWESTIE.
De Paus heeft aan den koning een telegram
gezonden, waarin hij de hoop uitspreekt dat
God de Engelsch-Iersche vredesonderhandelin
gen mag zegenen, en den koning mag toestaan
om een eeuwenlange tweespalt te doen eindigen.
De koning heeft hierop geantwoord dat hij
het telegram van den Paus met vreugde heeft
ontvangen en dat hij zich vereenigt met hem
in de bede, dat deze conferentie tot resultaat
mag hebben, dat er een blijvende regeling wordt
verkregen en een nieuwe periode van vrede en
geluk vopr Ierland wordt ingeleid.
De Valera heeft naar aanleiding van de wis
seling van telegrammen tusschen den Paus en
den koning een telegram aan den eersten ge
zonden, waarin hij zegt dat de oorzaak van
den onrUst niet aan Ierland maar aan Enge
land ligt, dat zijn wil aan Ierland trachtte op
te leggen en het door bruut geweld van zijn
vrijheid wilde berooven.
ZWITSERLAND VERWERPT DEN
WETTELIJKEN ACHTURENDAG.
Met 22 stemmen tegen één heeft de staatsraad
het voorstel der regeering en het besluit van den
Nationalen Raad goedgekeurd, waarbij de toe
treding tot de conventie van Washington in zake
het instellen van den achturendag bij industriee
le ondernemingen, wordt verworpen.
AMERIKA.
Uit Washington wordt gemeld, dat minister
Hoover heeft meegedeeld, dat het ministerie van
koophandel samen werkt met de regeeringen
van de staten en de besturen der gemeenten,
om maatregelen te nemen ter waarborging van
het transport der noodzakelijke levensbehoeften
voor het geval, dat de spoorwegstaking uitbreekt
Tot dat doel is een plan ontworpen, volgens het
welk van het verkeer per auto en het verkeer te
water een groot gebruik zal worden gemaakt,
zulks in samenwerking met de spoorwegen.
De groote nijverheidsbedrijven brengen groote
voorraden bijeen om tekort aan grondstoffen,
steenkool e.d. te voorkomen.
SPANJE.
De minister-president heeft in de Kamer een
uiteenzetting gegeven van den toestand in Ma
rokko, waar in de streek van Melilla een stelling,
mannen en materiaal verloren zijn gegaan. Maar
het voornaamste en het moeilijkste is daar reeds
weder gedaan. Wat het westelijk gebied betreft,
wij geven er ons rekenschap van, dat de door
generaal Barenguer gevolgde politiek uitstekend
was. Zij moet dus voortgezet worden. De regee
ring moet vóór alles het financiéele crediet van
het land herstellen even als 's lands financiën.
Dit is een vraagstuk, dat het land evenveel
belang moet inboezemen als de vrede te Melilla.
De Kamer begon vervolgens met de behande
ling van de politiek van het nieuwe kabinet.
De conservatief Lazega critiseerde de slechte
organisatie van sommige takken van militairen
dienst. De republikeinsche reformist Zolanna
geeselde, onder protesten, onder aanvoering van
tal van bijzonderheden allerlei ernstige misbrui-
TURKIJE.
De „Times" verneemt uit Constantinopel
De onderhandelingen te Angora tusschen Frank
rijk en de Turksche nationalisten vlotten thans
weer beter, zoodat de kans op een overeenkomst
tusschen beide partijen weer is gestegen.
ALLERLEI.
De Amerikaansche economist en statisticus
Bozart heeft medegedeeld, dat de gezamenlijke
kosten van den oorlog 280 milliard dollar hebben
bedragen. In weerwil van deze ontzaglijke som
zijn de toonaangevende financieele bladen in
Amerika van meening, dat de getallen van Bo
zart nog te laag zijn.
Volgens de laatste officieele telling zal de
nieuwe Berlijnsche gemeenteraad er aldus uit
zien:
sociaal-democraten £7( 39)
onafhankelijke socialisten _.„43(„ ,,63)
communisten 21 23)
democraten 17 ,,16)
economische partij 11 10)
centrum8 8)
nationaal liberalen ...35 39)
conservatieven 41 27)
Duitsch socialen 1 0)
111 socialistische-communistische zetels dus
tegen 113 burgerlijke.
Reuter seint, dat de Engelsche regeering
een oorlogsschip naar Lissabon gezonden heeft.
Men verneemt daarover uit Londen
Bij de regeering zijn berichten ingekomen, dat
te Lissabon plunderingen op groote schaal heb
ben plaats gehad en dat te Lissabon gevestigde
Britsche firma's enbankenvoorhun eigendommen
vreezen. Zij hebben hulp gevraagd aan de regee
ring en verzocht dat zoo spoedig mogelijk een
Britsch oorlogsschip zal worden gezonden. De
lichte kruiser „Calypso" heeft orders gekregen,
om zoo spoedig mogelijk naar Lissabon te ver
trekken. De Calypso" bevindt zich in de Middel-
landsche Zee en zal waarschijnlijk hedenochtend
reeds te Lissabon aankomen.
De „Evening Standard" verneemt, dat van
de 10.000.000 pd.st., welke volgens de aanhan
gige regeeringsontwerpen in Engeland bestemd
zullen worden tot bestrijding der werkeloosheid,
er 900.000 pd.st. bestemd zullen worden voor het
uitvoeren van een groot plan voor droogmaking
van moerassen en bebossching van woeste gron
den. Het Nationaal programma van bebossching
dat reeds eenigen tijd geleden is voorgesteld,
zal onmiddellijk worden uitgevoerd.
waardeering getuigende toespraak tot den heer
de Monchy.
De vergadering gaf door applaus hare in
stemming met deze woorden te kennen.
Het oudste lid der Staten, de heer prof. Vis
ser van IJzendoorn, sprak vervolgens eenige
hartelijke woorden.
De heer De Monchy dankte voor de harte
lijke woorden, tot hem gesproken.
Hierna werd jhr. mr. B. W. Th. Sandberg,
griffier der Staten van Drente (de eerst-voor-
gedragene), tot opvolger van mr. De Monchy
gekozen.
Hierop werd, na korte discussie, zonder
stemming aangenomen het voorstel van Gedep.
Staten tot het ter leen verstrekken van f 85.000
aan de stichting „Het Geneeskundig Gesticht
voor Krankzinnigen Oud-Rosenburg" te Loos
duinen, in verband met plannen tot uitbreiding
van dit gesticht. Deze discussie betrof de belan
gen van het personeel welke, naar de voorzitter
deed opmerken, later zullen kunnen ter sprake
komen.
De buitengwone zitting der Staten werd hier
na gesloten, e
Uit de Metaalindustrie.
De afd. Delft van de Federatie van Metaalbe
werkers heeft een druk bezochte Vergadering
gehouden. Algemeen was men van oordeel, dat
tegen de door den Metaalbond aangekondigde
loonsverlaging het middel der staking moet wor
den aangewend. In dien geest werd een besluit
genomen.
In een vergadering van de afdeeling Leiden
van den Alg. Nederlandschen Metaalbewerkers-
bond, welke vergadering door ongeveer 300 per
sonen was bezocht, is met algemeene stemmen
besloten de loonsverlaging niet te aanvaarden en,
mocht deze worden ingevoerd, zich achter het
bestuur te scharen en zoo noodig tot staking
over te gaan.
Reglement Kamers van Koophandel.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid Al-
barda betreffende wijziging van art. 38 van het
reglement voor de Kamers van Koophandel
heeft deMinister vanLandbouw o.m. geantwoord
dat naar zijn meening aan het stelsel van even
redige vertegenwoordiging in de practijk niet
die nadeelen verbonden zijn, welke daaraan door
sommigen thans worden toegeschreven.
De Minister is echter voornemens, met hand
having van het personenstelsel, een wijziging
in het reglement te bevorderen, waardoor in de
overdracht der stemmenoverschotten zoo goed
mogelijk voorzien kan worden.
J. Lips Bzn.
Te Dordrecht overleed de heer J. Lips Bzn.,
de stichter en jarenlange leider van de beken
de Lip's brandkasten- en slotenfabrieken aldaar.
Belasting.
Naar wij vernemen zal de wet, waarbij verdub
beling van de belasting op gouden en zilveren
werken geregeld is, met 1 November in werking
treden.
Binnenland.
Prov. Staten van Zuid-Holland.
In de Donderdag gehouden buitengewone
zitting der Prov. Staten van Zuid-Holland heeft
de voorzitter Baron Sweerts de Landas Wyborgh
eenige woorden van hulde gewijd aan de nage
dachtenis van het overleden lid der staten, den
het van Houweling, die van 1901 tot 1907 en
daarna sedert 1909 deel van de Staten heeft uit
gemaakt. De voorzitter schetste den heer van
Houweling als een man van groote kennis,
die veel goeds op het gebied van coöperatie
heeft tot stand gebracht in de door hem ver
tegenwoordigde streek.
Daarna was aan de orde het voorstel van
Gedeputeerde Staten tot het verleenen van
eervol ontslag aan mr. S. J. R. de Monchy
griffier der Staten, in verband met diens be
noeming tot burgemeester van Arnhem.
De voorzitter richtte een van zeer veel
Raden van Arbeid.
Een delegatie uit den Centralen Ned. Ambte-
naarsbond heeft een onderhoud gehad met den
minister van arbeid naar aanleiding van de
berichten, dat het aantal Raden van Arbeid
teruggebracht zou worden van 39 op 25.
De minister verklaarde, dat er van een der
gelijke inkrimping geen sprake was. In de prak
tijk was evenwel gebleken, dat Raden van Ar
beid met veel verzekerden goedkooper en even
goed werken als Raden van minderen omvang.
Daarom had de minister besloten, om, wanneer
de gelegenheid daartoe gunstig was, tot samen
smelting van Raden van Arbeid over te gaan.
Zoo was nu de Raad te Heerlen opgeheven en
bij die van Maastricht gevoegd. Doordat er nu
een vacature was te Zaandam overwoog de
minister welke der beide raden, Zaandam of
Hoorn, zou worden opgeheven.Een besluit was
nog niet genomen.
Op de vraag of er personeel overtollig zou
worden indien op deze wijze werd voortgegaan,
antwoordde de minister in bevestigenden zin.
Hij voegde daaraan echter toe, dat met de be
langen van dat overtollige personeel zooveel mo
gelijk zal worden rekening gehouden.
Typografen.
Op het adres door den Alg. Ned. Typografen-
bond27Sept. j.l. aan den minister van binnenland
3che zaken verzonden, waarin werd verzocht
het daarheen te leiden, dat ook voor de „uitge
trokken" werklooze typografen een steunregeling
in het leven zou worden geroepen van rijkswege
heeft de minister geantwoord, dat de werkloos
heid in de grafische bedrijven, althans ten deele
ongetwijfeld een gevolg is van het bestaande
collectief contract.
Hoewel het niet op zijn weg ligt een oordeel
uit te spreken over den inhoud van dit contrac
meent de minister toch, dat de gevolgen van het
contract in hun geheelen omvang gedragen zullen
moeten worden door de partijen, die het contract
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
A 'l'nInf/inn Air n
