DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
44ste Jaargang.
Maandag 14 November 1921.
No. 13185.
Bureau KOEMARKT 4. Telefoon [Intercommunaal 85. Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Buitenlaudseb Nieuws.
DE CONFERENTIE TE WASHINGTON.
De conferentie te Washington, door den presi
dent der Vereenigde Staten bijeengeroepen, om
over de kwestie der ontwapening, of beter ge
zegd, beperking der bewapening te beraadslagen,
is Zaterdag geopend.
In ons blad is reeds meermalen gewezen op
het groote gewicht van het eind-resultaat,omdat
bij mislukking der conferentie ernstige verwikke
lingen niet zullen uitblijven.
Overeenkomstig het programma werd de
eerste zitting met een gebed geopend, uitgespro
ken door rev. dr. Abernathy, uit Washington.
Daarna hield president Harding de openingsrede.
Harding schetste den aard der bijeenkomst
als het resultaat van het ontwaakte geweten
der twintigste eeuwsche beschaving. De confe
rentie is geen bijeenkomst van overwinnaars,
geen volkenra'ad, welke tracht den menschelij-
ken aard te vervormen, doch eerder een bespre
king van vertegenwoordigers uit alle deelen der
wereld om de betere eigenschappen der mensch-
heid toe te passen, teneinde de fouten in de
internationale betrekkingen tot een minimum
terug te brengen. De conferentie is te beschouwen
als het uitgesproken verlangen van de oorlogs
moede wereld, worstelend voor haar herstel, om
betere betrekkingen onderling te scheppen. Hai--
ding schetste dan de vernietigende gevolgen
van den oorlog, door de menschheid niet te
rechtvaardigen, door God niet te vergeven.
Allen verlangen naar vrijheid en recht, de een
kan niet bestaan zonder den ander, beiden moe
ten het onbestreden bezit der naties zijn. Bij
het overdenken van de matelooze oorlogskosten
en den voortdurenden last der bewapening, ver
langen alle verstandige volken naar een wezen
lijke beperking van bewapening, naar recht in
plaats van oorlog. De honderden millioenen, die
in vredestijd betalen, en in oorlogstijd sterven,
willen de uitgaven voor Verwoesting veranderd
zien in middelen voor opbouw.
Amerika verwelkomt de gedelegeerden der
andere landen met onzelfzuchtige handen, Ameri
ka koestert geen vrees, Verdenkt geen vijand,
overweegt geen verovering. Tevreden met wat
het heeft, zoekt het niets van anderen, Amerika
wenscht alleen dat fijnere, edelere te doen, wat
geen enkele natie alleen af kan.
Aan het einde zijner rede zeide Harding
Ik verwelkom u niet alleen vol goeden wil en
met een hoog doel, maar ook met groot vertrou
wen ik hoop op een overeenstemming, welke
den vrede zal waarborgen en den nadruk zal
leggen op afspraken voor mindere lasten en
betere orde, welke de wereld zullen kalmeeren
Staatssecretaris Hughes kwam hierna aan
liet, woord en zette het zakelijk deel van het
doel der conferentie breedvoerig uiteen.
Hughes voorstellen luiden als volgt
Waar de grootste zeemogendheden hier bijeen
zijn, hangt de beperking van de bewapening af
van den goeden wil.
Gezien den toestand, waarin de oorlog de
Fransche en Italiaansche vloten heeft gebracht
is het nu niet het oogenblik om te spreken over
de tonnenmaat,welke die beide landen kanworden
toegestaan. De beperking moet uitsluitend be
trekking hebben op de Engelsche, Japansche
en Amerikaansche vloot. Te dien aanzien
doet Hughes de volgende concrete voorstellen
Amerika heeft op het oogenblik ontworpen 10
pantserschepen en 5 groote kruisers en op stapel
staan 15 andere groote schepen, d.w.z. 30 een
heden bij elkaar, tezamen 845.740 ton groot Zij
stelt voor onmiddellijk deze plannen te schrap
pen en den bouw dezer schepen te staken. Enge
land zal moeten afzien van het in dienst stellen
van 18 oorlogsschepen van samen 580.000 ton en
Japan zou 17 schepen van samen 450.000 ton
moeten schrappen. De drie landen zouden dan
samen van 85 schepen met een inhoud van 1.878.
043 ton afzien. Deze cijfers wekten aanvanke
lijk natuurlijk beroering maar weldra barstte
de heele zaal in luid handgeklap los en onder
een druk stemgegons kon men ternauwernood
nog verstaan, dat Hughes bovendien voorstelde
in de eerstvolgende 10 jaar geen enkel nieuw
schip te bouwen, geen enkel oud schip te ver
vangen dan na twintig jaar dienst en het aantal
hulpkrnisers te beperken.
Een donderend bravo bartsste los toen Hughes
zijn plaats weer innam.
Hughes werd tot voorzitter der conferentie
gekozen.
Zonder bespreking besloot men daarop Gar
rett tot secretaris-generaal te benoemen en
vervolgens met algemeene stemmen om twee
commissies in te stellen, een van de vijf groote
mogendheden ter bestudeering van de beperking
van bewapening en een van alle negen mogend
heden ter bestudeering van de vraagstukken van
den Stillen Oceaan.
Hierop zou de vergadering uiteengaan, doch
men riep „Briand" en de Fransche minister
president was gedwongen het woord te voeren.
Briand zeide
,,Ik heb dadelijk, op den oproep van uw presi
dent „present" geroepen, niet alleen wegens de
onvergankelijke dankbaarheid, welke wij u ver
schuldigd zijn, maar ook wegens onzen drang tot
den vrede en onzen wensch om dien te verster
ken. Toen Frankrijk in een oorlog, welken het
niet had uitgelokt, zwichtte onder de slagen
van den vijand, heeft uw groote republiek niet
geaarzeld miljoenen mannen naar het slagveld
te zenden om het leven van mijn land te redden.
Wij hebben zij aan zij den oorlog gewonnen en
konden dus niet doof blijven voor uw uitnoodi-
ging om den vrede te helpen verzekeren. Frank
rijk neemt hier, naar gij weet, een heel bij
zondere plaats in. Met zijn ganschen wil en van
ganscher harte zal het trachten de bewapening
te bezerken'Wij zullen u meedcelen wat wij ver
richt hebben en er u tevens aan herinneren dat
ons volk nooit in zijn bestaan een imperialistisch
en veroveringszuchtig volk is geweest. Wij zullen
tot uw spreken oog in oog en hart tot hart.
Dan zult ge zien, dat van alle landen Frankrijk
het meest bereid is te roepen De wapens neder I"
Verschillende andere leiders der delegaties,
o.w. de Nederl. minister van Karnebeek voerden
nog het woord.
Admiraal Kato, de Japansche vertegenwoor
diger, noemde het program van Hughes in zake
de beperking der vlootprogramma's zeer ver
strekkend, maar achtte het voorstel geschikt
voor n adcre overweging
De conferentie is uiteengegaan tot a.s. Dinsdag
IERLAND
De Britsche regeering heeft Zaterdag een
informeele bijeenkomst gehouden ter bespreking
van het antwoord van Ulster op het voorstel
der Engelsche regecring. Besloten werd Maandag
in een officieele kabinetszitting het antwoord
der Engelsche regeering op te stellen.
De Ulster-ministers zijn allen uit Londen ver
trokken, doch op één na blijven zij in Engeland,
om bij eerste waarschuwing naar Londen te
komen ter voortzetting der conferentie.
De „Evening Standard" verneemt uit goede
bron, dat de antwoord-voorstellen van Ulster
door de Britsche regeering als onaannemlijk
worden beschouwd.
De ministers van het Ulster-kabinet hebben
naar de „Tel" verneemt verklaard, dat zij niets
liever wenschen dan hun voorstellen te publi-
eeeren," maar dit niet kunnen doen, aangezien
de Engelsche voorstellen geheim moeten worden
gehouden.
POLEN.
Het hoofd van den Poolschen staat, Pildsoeds-
ki, heeft zijn ontslag ingediend, doch het is niet
aanvaard.
JAPAN.
Baron Takahasji die in het Kabinet-Hara de
portefeuille van Financiën had, is tot minster
president benoemd.
Het „Journal des Débats" verneemt uit
Washington, dat de Unie aan Japan zal vragen,
China en Siberië te ontruimen. Als het daar niet
van wil en Engeland in gebreke blijft, is een
oorlog onvermijdelijk. Het weder aan het roer
komen van de militaristische partij in Japan en
Engeland's weifelende houding verduisteren den
toestand.
ALLERLEI.
Uit Annapolis seint men, dat de „Carnegie"
het schip, dat door het Carnegie-instituut uit
gezonden was voor een onderzoek naar het aard
magnetisme aldaar is teruggekeerd na een kruis
tocht van twee jaar, in weinig bekende gedeelten
van de wereldzeeën.
Met het oog op het feit, dat tegenwoordig,
als gevolg van den lagen markenkoers in Duitsch-
land,grootehoeveelhedenvisch voorexportworden
opgekocht, waardoor de prijzen van dit gebruiks
artikel buitenmatig worden opgedreven, terwijl
de visch in groote hoeveelheden aan de binnen-
landsche markt wordt onttrokken, is de visch-
uitvoer, tot nadei order verboden.
In Rome wordt in tal van bedrijven ge
staakt. Er zijn verchillende relletjes voorgevallen
waarbij een paar dooden en eenige gewonden
zijn te betreuren. Het is Vrij rumoerig in de stad.
In Duitschland zal met December het port
op brieven en andere poststukken aanmerkelijk
worden verhoogd.
Het Tsjechische leger is thans gedemobili
seerd.
Maarschalk Joffre is met een klein ge
volg naar Japan vertrokken, om daar het be
zoek van kroonprins Hiro Hito aan Frankrijk
te beantwoorden.
Vooi'ts zal Joffre nog naar China en Amerika
gaan.
Het Duitsche rijk heeft tot dusver in 1921
meer dan 8 milliard mark uitgekeerd aan de
oorlogsverminkten en de nagelaten betrekkingen
van de strijders uit den grooten oorlog.
De wekelijksche opgave over de werkloos
heid in Engeland toont een nieuwe toeneming
met 111.000 menschen.
De door het Intern-Arbeidsbureau te
Genéve benoemde commissie voor het loodwit-
vraagstuk heeft zich met 13 tegen 9 stemmen
uitgesproken tegen het algeheel verbod Van lood
wit in de aangesloten landen en met 12 tegen 11
stemmen tegen het beperkte loodwitverhod (t.w.
het verbod van loodwit in het schildersbedrijf).
Het Int. Arbeidsbureau heeft besloten dat
de volgende conferentie in Oct. 1922 zal worden
gehouden.
Reuter seint uit Tokio, dat prins Yamagata,
een der voornaamste der oudste staatslieden in
Japan, ernstig ziek is.
BiDnenland.
Rijksambtenaren.
De regeering zal over haar voornemen om da
werkzaamheden van de classificatie-commissie
(nieuwe indeeling der gemeenten in klassen vol
gens de bijlage van het Bezoldigingsbesluit) te
laten rusten, volgens ,De Ambtenaar,' het advies
inwinnen van de centrale commissie voor geor
ganiseerd overleg in ambtenaarszaken.
Dr. J. W. IJzerman.
In de Zaterdag gehouden, zeer talrijke be
zochte, vergadering van het algemeen bestuur
van het Aardrijkskundig genootschap is de
gouden Plancius medaille van het genootschap
uitgereikt aan dr. J. W. IJzerman, den afgetre-.
den voorzitter. Dit is de eerste maal, dat deze
medaille is toegekend.
Opheffing van het Bulgaarsche gezantcshap.
Uit hoofde van bezuiniging zal het Bulgaarsche
gezantschap in Den Haag worden opgeheven.
Een nieuwe partij.
Naar het ,,U. D." meldt, wordt te Utrecht
een nieuwe politieke partij van christelijke mid
dengroepen opgericht, in welk verband men o.a.
den naam noemt van een bekenden Utrechtschen
hoogleeraar.
Mgr. Dr. Nolens.
Mgr. dr. W. H. Nolens voorzitter Van de katho
lieke fractie in de Tweede Kamer, herdacht gister
den dag, waarop hij 25 jaren geleden voor het
eerst zijn intrede in de Kamer deed.
Van het Hof.
In verband met de aanstaande terugkomst in
de Residentie van de Koninklijke Familie maken
de grootmeester en de chef van het militaire huis
van de Koningin bekend, dat, evenals ten vorige
jare,de collegiën, de militaire en civiele autoritei
ten, corporaties, Vereenigingen en particulieren
uit alle deelen des lands, die wenschen hun op
wachting te maken bij, of voorgesteld te worden
aan de Koningin,wordenuitgenoodigd zich daar
toe tusschen 15 November en 31 Decemaer e.k.
schriftelijk te melden, wat de civielen.betreft
bij den dienstdoenden grootmeester, wat de
militairen aangaat bij den adjudant van dienst
van de Koningin/beiden ten paleize Noordeinde
te 's-Gravenhage. Ook den dames uit alle deelen
des land, die haar opwachting wenschen tema
ken, of voorgesteld wenschen te worden aan de
Koningin, wordt beleefd verzocht zich daartoe
tusschen 15 November en 31 December dezes
jaurs schriftelijk te wenden tot de grootmeeste-
resse van de Koningin, Lange Voorhout 19
te 's-Gravenhage, terwijl de dames in Amsterdam
woonachtig uitgenoodigd worden zich aan te
melden bij Hr. Ms. dame du palais te Amster
dam, mevrouw van Loon, Keizersgracht 672, al
daar. Het is Hr. Ms. bedoeling, allen die zich
voor deze audiëntie aanmelden, bij verschillen
de gelegenheden te ontvangen, hetzij in de
hoofdstad des rijks, hetzij te 's-Gravenhage.
Graaf Berchtold in Nederland.
De vroegere minister-president van Oosten-
rijk-LIongarije, graaf Leopold Berchtold heeft
Donderdag met zijn dochter en 3 heeren en
1 dame uit de familie waar de ex-premier thans
logeert, een bezoek gebracht aan de St. Servaas-
kerk.
Onder leiding van den heer Metz, koster der
kerk, heeft het gezelschap waarbij zich gevoegd
had de archivaris dr. Goossens, gedurende eenige
uren de schatten en bezienswaardigheden der
kerk in oogenschouw genomen.
Tegen vijf uur vertrok het gezelschap.
(Limb. Koerier).
De mijnwerkersloonen.
Naar men uit goede bron verneemt, bestaat
het voornemen der directies van de Staats- en
Domaniale mijnen in Limburg om de inkomsten
der mijnwerkers met. 1 Januari wederom met
minstens 10 te verminderen, zulks in verband
met de slechte resultaten, die het Limburgsche
mijnbedrijf in de laatste maanden heeft opge
leverd.
Gemeenteraad.
Zitting van Vrijdag 11 November.
Werkloozen en
Werkverschaffing.
Van het lid van den Raad, den heer W. Collé,
voorstel om de salarieering der bij wijze van
werkverschaffing te werk gestelde en te stellen
werkloozen, gelijk te doen zijn aan dié der ge
meentewerklieden van denzelfden tak van dienst.
B. en W. stellen voor dit Voorstel in hun han
den te stellen om prae-advis.
De heer Collé vraagt, de behandeling van
zijn voorstel aan het einde der zitting van heden
te doen plaats hebben.
De voorzitter zegt, dat B. en W. toch
eerst de beslissing van den minister moeten
afwachten. Voorz. vindt het beter, dat B. en
W. eerst advies uitbrengen.
De heer Collé meent, dat de Raad zich
toch eerst kan uitspreken. Als eenmaal de mi-
nisterieele beslissing genomen is, kan niets meer
bereikt worden.
Weth. Houtman merkt op, dat, behalve
de beslissing van den minister, ook de adviezen
van Grondbedrijf en Gemeentewerken dienen
te worden afgewacht.
Wij kunnen den minister geen bepaalde ziens
wijze opleggen en ook geen onaangename dingen
voorleggen. Door een andere gedragslijn te
volgen zouden de werkloozen niet gediend zijn.
Weth. zou het niet tactisch vinden als aan den
wensch van den heer Collé wordt voldaan.
De heer Collé zegt, dat Grondbedrijf toch
geen advies uitbrengt over loonregelingen. Er
is wel een andere commissie uit den Raad, die
hierover adviseert. Z.i. kan de Raad zich thans
wel degelijk uitspreken over de wenschelijkheid
van zijn voorstel. B. en W. willen zich klaar
blijkelijk verschuilen achter de ministers Aal-
berse en Ruys de Beerenbrouck. Als er zich
moeilijkheden zouden voordoen, kan men altijd
nog zien wat te doen.
Weth. Houtman deelt de meening van
den heer Collé geenszins. Grondbedrijf en de
minister zullen moeten betalen. Men moet eerst
een degelijke calculatie hebben. Dit kan niet
anders dan ook een vlugge wijze van werken
bevorderen.
Nu te beslissen, zou niet in 't belang der werk
loozen zijn. De financieele zijde der zaak heeft
men zeer zeker in 't oog te houden.
De heer Collé handhaaft zijn voorstel.
De voorzitter acht het beter, dat B.
en W. eerst advies uitbrengen.
De heer Dinkelaar zegt, dat deze zaak
zeer ingewikkeld is. De minister zal eer minder
dan meer geven. Men heeft te bedenken, dat
het loon voor ongeschoolde arbeiders betaald
zal moeten worden. De Gemeente betaalt 27.
voor zulke ongeschoolde arbeidskrachten. Er
zijn werkloozen, die thans 29.per week in
komen hebben. Die werkloozen zouden dan
ƒ2.— minder ontvangen als zij gingen werken.
Spr. meent, dat men dus voorzichtig moet
zijn.
De heer Collé zegt, dat het'loon voor grond
werkers 10.meer bedraagt.
Weth. Houtman antwoordt, dat de ge
meente nooit 40.voor 'n grondwerker heeft
betaald. Wel worden er in het particulier be
drijf hoogere loonen gegeven. Weth. voegt daar
aan toe, dat er meerdere grondwerkers bij
hem zijn geweest, die graag bij de gemeente in
dienst willen komen voor loonen, die B. en W.
thans voor dit werk willen betalen. Zij willen
dus graag de plaatsen innemen van de vrienden,
waarvoor de heei Collé vecht.
De heer Collé: Weth. Houtman moet aan-
toonen, dat een loon van 40.voor een par
ticulieren grondwerker onjuist is. Dit- deed hij
niet.
Weth. Houtman: Daar gaat het niet om.
De heer Collé: Daar gaat het wel om. De
grondwerkers verdienden 10.per week meer
en hebben geen trek om voor 10.per week
minder te werken bij de gemeente.
De Raad kan in elk geval de wenschelijkheid
uitspreken van gelijkstelling van loon.
De heer Dinkelaar: Welk loon
De heer Collé: Van grondwerkers in ge
meentedienst.
De voorzitter vraagt of het voorstel-
Collé, (om zijn voorstel thans te behandelen),
ondersteund wordt.
Daar het voorstel-Collé, (tot behandeling op
heden van zijn voorstel,) niet voldoende onder
steund wordt, kan het niet verder behandeld
worden.
De heer Dinkelaar meent, dat het ge-
wenscht is, over de kwestie van gelijkstelling
van loon het advies in te winnen van de werk-
loozencommissie en de vakvereenigingen.
Dc voorzitter zegt, dat een en ander
zal overwogen worden.
Het voorstel-Collé wordt dus in handen van
B.'en W. gesteld om prae-advies.
Vrachtautoverkeer.
De heer H ij man merkt op, dat het adres
van de bewoners der Tuinlaan inzake hinder
van vrachtauto's, wel ter visie heeft gelegen,
maar dat de Raad toch niet besloten heeft het
adres in handen te stellen van de Comm. v. d.
Strafverordening.
De voorzitter zegt, dat B. en W. dit
hebben gedaan, omdat d§ar deze materie toch
onder de oogen moest worden gezien.
De heer H ij m a n- zegt, dat hij de motieven,
welke tot het zenden van het adres hebben ge-
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
