DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
44ste Jaargang.
Zaterdag 19 November 1921. \t0
Bureau: KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus: 39.
Abonnementen per 3 maanden 2.—, per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mcdedeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gemengd Nieuws.
Vorderingen in de radio-tele-
grafie. Maandagavond heeft generaal Terzie-
chef van den radio-telegrafischen dienst in
Frankrijk voor de leden van het Genootschap
Nederland-Frankrijk in Den Haag gespro
ken over: de laatste Fransche vorderingen
op radio telegrafisch gebied.
Generaal Terzie wees erop dat gedurende
den oorlog vele verbeteringen op radio-tele
grafisch gebied zijn tot stand gekomen, zoowel
wat betreft de toepassing voor de wetenschap als
die van de toepassing voor handel en industrie.
Een station kan zijn stem nu over de geheele we
reld doen hooren, alle landen kunnen vrij spreken
met welk ander land ter wereld ook, zonder dat
anderen dat kunnen verhinderen. Dezen vooruit
gang heeft men bereikt, door de hoog-frequentie-
machines en de booglampzenders, welke laatste
echter veel storingen in hun omgeving veroor
zaken. Het station van Lyon, dat met hoog-i're-
quentie werkt, correspondeert b.v. met de Fran
sche koloniën en met China. Een derde middel
is de communicatie met lampenzenders. De
ontvang-toestellen zijn kleiner en kleiner ge
worden, nu kan men ze zelfs al in een valies mee
dragen entenne en aardverbinding zijn niet
meer noodig.
Het is thans mogelijk met groote snelheid
te seinen, omdat het systeem van Hughes en
Wheatstone tegenwoordig ook bij de draad-
looze toepassing vinden.
Men kan zoo wat een 200 woorden per minuut
overbrengen.Een telegram, te Parijs aangeboden,
kan naar Londen worden geseind, daar aangebo
den, het antwoord terug getelegrafeerd en te
Parijs aangeboden in den tijd van 40 minuten.
De telefonie zonder draad is nog aan be
scheiden afstand gebonden en zij wordt spoedig
door objecten in de nabijheid van 't station van
ontvangst gestoord. Voor het overbrengen van
nieuwsberichten is zij evenwel goed bruikbaar.
De beteekenis van de draadlooze voor de
navigatie is van groote beteekenishet op
vangen van tijdseinen maakt voortdurende
controle van den chronometer mogelijk, en
door de richting zoeker kan de bestuurder
zich altijd orienteeren.,
Gedurende den oorlog heeft men in Frank
rijk de F. P. S. uitgevonden (telegrafie per
rol) waardoor de entenne overbodig werd.
Deze uitvinding bleek van buitengewone waarde.
Wat de wetenschappelijke vorderingen be
treft, de radio-telegrafie maakt het mogelijk
geografisch afstanden te bepalen. Over een
drietal punten wordt een m.erediaan getrok
ken en van daar uit kan men tot op 10 M.
nauwkeurig de hoofdpunten van de aarde
vaststellen. Indien afkoeling van de opper-
heid der aarde, barsten en verschrompeling
tengevolge heeft, zal men dit door middel
van de draadlooze kunnen constateeren.
Na de pauze heeft een vertegenwoordiger
van de Societé Radio-telegrafique verteld dat
de draadlooze telefonische verbinding met St.
Assise niet tot stand kon komen omdat het
gebouw waarin men zich levond van gewapend
beton is Een ontvanger op het dak bleek door de
telefooncentrale te worden gestoord.
Nu werd muziek, elders in Den Haag ge
geven, radio-telefonisch overgebracht.
De lichtbeelden waren ook zeer interessant
eerst de Eiffeltoren als radio-station, toen het
station bij Lyon, toen het Lpfayette-station
bij Bordeaux met zijn acht Eiffeltorens, thans
het sterkste ter wereld, dat echter overtroefd
wordt door St. Assise, het station in aanbouw,
dat zestien hooge torens krijgt en tweemaal zoo
sterk als Lafayette zal zijn.
De Duitsche goederenmarkt en
de uitverkoop. Men schrijft aan de „N.
R. Crt." uit Duitschland dd. 16 November:
De steeds maar verder dalende Mark en de
daardoor steeds versterkte exportdrang der
Duitsche industrie heeft in Verbinding met de
aanhoudende koopwoede van het publiek ten ge
volge, dat men langzamerhand van een werkelij-
ken uitverkoop in de winkels kan gaan spreken.
Vooral op textielgebied is de toestand van dien
aard, dat men nu al reeds vele artikelen niet meer
kan krijgen. De daling van de Mark gedurende de
laatste twee weken, heeft bovendien nog tenge
volge gehad, dat de industrie geen buitenland-
sche grondstoffen meer kocht. Aan wol en
garens hebben de fabrieken geen groote voorra
den, zoodat het gevaar bestaat, dat binnenkort
ook de industrie uitverkocht zal zijn en dus de
aanvoer in de winkels wordt onderbroken.
Voor de winkeliers en voor den handel is de te
genwoordige toestand zeer onzeker. Hun voor
raden, die ze voor den winter hadden opgeslagen,
hebben ze nu reeds verkocht. Terwijl ze van de
fabrieken op 't oogenblik niets kunnen krijgen.
Willen dus winkeliers en groothandel voor 't
voorjaar 1922 goederen bestellen, dan moeten
ze dat nu doen. De prijzen die ze dan echter moe
ten betalen weten ze nu nog niet. Die krijgen ze
eerst bij levering medegedeeld. Het eenige waar
se op rekenen kunnen is, dat ze zeer veel hoogere
prijzen dan de tegenwoordigen zullen moeten
betalen.Het risico, dat in een dergelijken toestan
den schuilt is duidelijk, want wie weet, hoe lang de
tegenwoordige koopwoede nog aanhoudt Een
groothandelaar in tapijten klaagde mij dezer da
gen zijn nood. Hij had zijn voorraad Duitsche
tapijten, die in normale tijden groot genoeg
geweest zou zijn tot April Mei van 't volgend
jaar, nu al geheel uitverkocht. Hij had 20 pet.
op zijn inkoopsprijs genomen en moest nu voor
nieuwe zendingen, die hij echter eerst in Apri!
zou kunnen ontvangen, ten minste 100 pet.
meer betalen. Een koopersstaking krijgen we hier
echter binnenkort ook weer. Het is dan heel goed
denkbaar, dat de tegenwoordige prijzen weer
dalen, zoodat het mogelijk is, dat op een nu
gesloten contract voor levering in April groote
verliezen zullen worden geleden.
De koopersstaking wordt algemeen verwacht.
Vele winkeliers zijn zelfs van meening, dat deze
zich reeds binnen een paar weken zal doen gel
den, zoodat ze verwachten, dat de gewone groote-
aandrang tot koopen tegen Kerstmis dit jaar
achterwege zal blijven.
De uitverkoop zelf zet hier veel kwaad bloed.
De menschen met geld koopen en kochten overal
het beste weg tegen naar verhouding zeer goed-
koope prijzen. De onbemiddelden kunnen toe
zien, maar weten, dat wanneer ze iets absoluut
noodig hebben, ze dan niet alleen tegen waar
schijnlijk zeer veel hoogere prijzen moeten koo
pen, maar dat het beste dan ook al lang wegge
kocht is. Dat deze opvatting vrijwel algemeen is,
heb ik in Verschillende gesprekken kunnen vast
stellen. De ontevredenheid neemt op 't oogen
blik in Duitschland weer sterk toe, ook al als ge
volg van de sterk stijgende prijzen, wat weer
met de stijgende waarde van buitenlandsche be
taalmiddelen in verband, staat Het is velangwek-
kend, maar tegelijkertijd diep treurig om te zien,
met welke snelheid de prijzen opdegoederenmarkt
zich aan de beweging van de wisselkoersen aan
passen. Prijsstijgingen met 100 pet. in den
loop der laatste weken zijn niet zeldzaam. Ja ht
is zelfs zoo ver gekomen, dat voor den binnen-
landschen handel bestemde goederenprijzen in
dollars, guldens, francs enz. worden verlangd
Ook in de winkels, begint zich dit systeem in te
burgeren. Begrijpelijk is dit, maar de gevol
gen zullen bij uitbreiding van een dergelijke bere
kening in buitenlandsche betaalmiddelen, voor-
loopig voor de Mark niet gunstig zijn, omdat juist
de vergroote vraag naar deze buitenlandsche
betaalmiddelen, in hoofdzaak de dollar, natuur
lijk op den Markkoers drukkend zal werken.
Krijgen we hier een koopersstaking, en die
treedt op als den menschen zich om zoo te zeggen
volgekocht hebben, dan kan dat op den gang der
buitenlandsche productie van invloed zijn. Het
is n.l. zeer goed mogelijk dat den iets betere gang
zaken in het buitenland voor een deel hier
aan is toe te schrijven, dat Duitschland voor een
langen tijd dermate van bestellingen is voorzien,
dat het onmogelijk in staat is, nieuwe bestellin
gen voor prompte levering aan te nemen. Voor
spoedbestellingen komt dus de niet-Duitsche in
dustrie weer in aanmerking. Een koopersstaking
in Duitschland zou als dan voor Duitschland
weer een versterkte uitvoermogelijkheid kunnen
beteckenen. Of het daartoe zal komen hangt
weer geheel af van den stand der wisselkoersen.
In de laatste dagen heeft men hier bij de sterk
schommelende koersen precies kunnen nagaan,
dat bij betere koersen voor de Mark de kooplust
dadelijk minder werd. Een duurzame verbetering
van den Mark echter hoe noodig en hoe goed
ook voor Duitschland in zijn laatste uitwerking
zou niet alleen een koopersstaking in het
Duitsche binnenland tengevolge hebben, maar
eveneens de Duitsche exportmogelijkheid zeer
sterk doen afnemen. Een stabilisatie van de
Mark die mogelijk is zou na een misschien
iets longeren periode, dezelfde gevolgen hebben.
Ten slotte echter moet Duitschland toch eens
door deze periode heen om weer tot gezonder
toestanden te komen.
V a 1 s c h e Nederlandsche bank-
biljetten. Uit Berlijn meldt men aan de
„Tel.": Wij waren heden in de gelegenheid met
den Berlijnschen commissaris van politie, Lieber-
mann von Sonnenberg, een onderhoud te' hebben
over de maar al te vaak voorkomende verval-
schingen van Nederlandsch bankpapier in ge
heel Duitschland. De Duitsche regeering heeft
Liebermann opgedragen, den strijd tegen de
vervaardiging van valsch geld te centra liseeren
en dezen strijd niet alleen te voeren tegen de
vervaardigers van het valsche geld, doch ook
tegen de verspreiders van valsch buitenlandsch
bankpapier. j
De heer Liebermann gaf ons eerst een alge
meen overzicht over de vervaardiging van
valsch Nederlandsch bankpapier in Duitsch
land. Hij verklaarde, dat in Duitschland de
vervalsching van dit bankpapier in de tweede
plaats komt. Het veelvuldigs! wordt Duitsch
bankpapier nagemaakt, dan Nederlandsch, en
in kleinere hoeveelheden Poolsche, Roemeen-
sche, Russische en andere bankbiljetten.
De Nederlandsche bankbiljetten zijn bij de
valsche munters zoo geliefd omdat zij voor
het groote voordeel opleveren, dat er slechts
één zijde bedrukt behoeft te worden. Dit
bespaart den valschen munter, in vergelijking
m3t het papieren geld van andere naties, reeds
vijftig procent moeite. Ook wat kleur betreft
zijn de Nederlandsche bankbiljetten gemakkelij
ker na te maken dan andere. In hoe meer kleu
ren een bankbiljet gedrukt is, des te ingewik
kelder wordt het drukken en dus ook het nama
ken, omdat iedere kleur afzonderlijk gedrukt
moet worden. Wanneer nu ook de keerzijde van
het biljeten in eenige kleuren bedruktis verdub
belt dit de moeite, die het vervalschen oplevert.
De commissaris geeft daarom aan de Neder
landsche regeering den raad, meer gecompli
ceerde bankbiljetten in te voeren en zoodoende
zelf mede te werken bij de bestrijding van de
valsche munters.
Vervolgens gaf de heer Liebermann een over-
zich over de werkplaatsen der vervalschers
van Nederlandsch bankbiljetten, die in den
loop van den tijd zijn ontdekt. Hij verklaarde
dat hij reeds anderhalf jaar geleden met de
Nederlandsche regeering over de bestrijding
der vervaardigers van Nederlandsch valsch
geld in Duitschland in onderhandelingen is ge-
greden, en dat Ridder van Rappard op het Ne
derlandsch gezantschap te Berlijn hem daar
bij ten zeerste tegemoet is gekomen. De heer
Liebermann heeft al het materiaal, dat hem
in handen is gekomen, onverwijld aan den heer
van Rappard doen toekomen. Omgekeerd heeft
ook de heer van Rappard alles, wat men in Ne
derland op het gebied der vervalsching. van
bankbiljetten te weten kwam, aan den heer
Liebermann medegedeeld, zoodat op dit gebied
reeds geruimen tijd een uitstekende samenwer
king bestond.
De eerste valsche Nederlandsche bankbil
jetten doken ongeveer anderhalf jaar geleden op.
Het waren bankbiljetten van 25, die in Duitsch
land vier werkplaatsen van valsche munters te
ontdekken, waar valsche biljetten van 25 wer
den vervaardigd, of waar men het voornemen
had, deze biljetten te vervaardigen. Bovendien
werd te 's-Gravenhage een bende Duitsche val
sche munters gearresteerd op verzoek van de
politie te Dusseldorp.
Daarna verminderde de vervalsching van
deze biljetten. In Juli van dit jaar werden ech
ter valsche biljetten van ƒ60 gezien, waarvan
Liebermann de vervaardigers thans op het spoor
is.
Wat de valsche biljetten van f 100 betreft,
een zekere Fischer uit Hamburg trachtte eeni-
gen tijd geleden, deze biljetten bij een bankier
te Wijk-aug For in te wisselen. De bankier be
merkte, dat de biljetten valsch waren en stelde
de politie met een en ander in kennis. Deze
vond in de woning van Fischer dertienhonderd
valsche biljetten van 100 Fischer verklaarde
niet te weten, dat de biljetten valsch waren, en
ze van een onbekende te Hamburg te hebben
ontvangen, teneinde er brillanten voor te koo
pen. De heer Liebermann ging bij het onver
zoek van de overweging uit, dat Fischer zelf
een der vervaardigers, of anders toch mede
plichtig moest zijn aan het verspreiden der
valsche biljetten, daar het hier, in Duitsch
geld omgerekend,een som van verscheidene mil-
lioenen betrof, dus een som, die men niet aan
een onbekende zou toevertrouwen, zelfs niet
wanneer de bankbiljetten valsch waren. Daar
om vermoedde de heer Liebermann, dat Fischer
zelf de valsche munter was, of dat die anders
in den kring van Fischers naaste kennissen
moest worden gezocht.
Inmiddels werd naar aanleiding van een
Hamburgsch krantenbericht eenige dagen ge
leden te Hamburg de fabriek van valsche bil
jetten van 100 ontdekt, zoodat het vervaar
digen dezer biljetten thans vermoedelijk is op
gehouden.
Behalve de bovengenoemde valsche biljetten
van 60 zijn in Duitschland op het oogenblik
ook valsche biljetten van 200 en 300 in om
koop, die echter tot dusver te Berlijn nog niet
zijn gezien. De heer Liebermann deelde mede,
dat de vervalschingen uit een technisch oog
punt buitengewoon goed geslaagd en moeilijk
te herkennen zijn.
Omtrent de werkzaamheid van den Am-
sterdamschen inspecteur van politie Broekhoff,
zeide de heer Liebermann Terwijl het onder
zoek naar den oorsprong van de valsche biljet
ten van 60 nog in gang was, begaf de heer
Broekhoff zich naar Berlijn. De Nederlandsche
Bank stelde zich groot belang in de nasporing van
de vervalschers van Nederlandsche bankbiljet
ten in Duitschland en had den heer Broekhoff
verzocht, passende voorstel en te doen ter be
strijding van de vervalsching. Daar de verval
schingen in Nederland.zelf slechts zelden op
duiken, in de meeste gevallen buiten Nederland
verspreid en in Duitschland vervaardigd wor
den, heeft de heer Broekhoff zich in verbm-
dmg gesteld met de betreffende Duitsche auto
riteiten en met de Duitsche Rijksbanken ten ein-
he overleg te plegen over de beste bestrijdings
middelen. Hier werd hem gewezen op de bij de
Duitsche Rijksbank bestaande valsch geld-cen-
trale, die wel fs waar slechts bevoegdheden
voor Pruisen bezit, doch welke het geheele ma
teriaal, dat der Rijksbank, met betrekking tot
het in omloop zijnde valsche geld in handen
komt, ontvangt."
De heer Liebermann, die deze afdeeling der
Rijksbank leidt, is met den heer Broekhoff
overeengekomen, dat de centrale der Duitsche
Rijksbank zich ook voor gevallen, die buiten de
Duitsche grenzen bereiken, voornamelijk voor
Nederlandsch valsch geld zal interes'seeren.
Bij de Nederlandsche Bank zou een dergelijke
afdeeling worden opgericht, als bij de Rijks
bank bestaat. Bovendien werd Voórgesteld dat
de Nederlandsche Bank, evenals de Rijksbank
doet, belooningen voor het ontdekken van val
sche munters en hun werkplaatsen zou uitloo-
ven, ten einde zoodoende de medewerking van
particulieren te verkrijgen, die slechts, aldus
de ervaring van de Rijksbank, verkregen wordt
wanneer er een geldelijke belooning op het
aangegeven van dergelijke misdaden staat.
De heer Broekhoff is thans naar Berlijn te
ruggekeerd en heeft de noodige volmachten der
Nederlandsche Bank medegebracht, voor het
uitloven van dergelijke belooningen. Daardoor
hoopt men de belangstelling in Duitschland
voor het ontdekken van valsche bankbiljetten
alsmede voor het opsporen der vervaardigers
en verspreiders, gaande gemaakt te hebben.
Over de ontdekking van de valsche munters
bende te Berlijn en Barmen, waaromtrent
Maandag melding is gemaakt, de bende dus, die
de biljetten van 60 vervaardigde en verspreid
de, deelde de heer Liebermann de tot dusver
nog niet bekende bijzonderheden mede
Omtrent het opduiken der valsche biljetten
van 60 ontving de politie ongeveer twee
maanden geleden de eerste mededeelingen. Men
was te weten gekomen, dat in het z.g. Juden-
vierlel te Berlijn de omgeving van het Schle-
sische Bahnhof en vooral in de beruchte Gre-
nadiersstrasse, waar sedert het uitbreken van
de revolutie vooral door buitenlandsche Joden
een straathandel werd gedreven met de meest
uiteenloopend artikelen en voorwerpen van
waarde, dat in dit hoogst verdachte millieu
door allerlei gespuis, dat het daglicht niet
kon zien, deze bankbiljetten voor 400 a 500
mark werden verkocht. Men kwam ook iemand
op het spoor, die zich voornamelijk met den
handel van deze biljetten bezig hield. Men heeft
dezen man vier weken lang nauwkeurig gade
geslagen, gedurende welken tijd de rechercheur
pogingen deed om op te sporen, waar zich de
werkplaats bevond, waar de biljetten werden
vervaardigd. Zooals de ondervinding heeft ge
leerd, schiet de politie met het arresteeren
van dergelijke verspreiders van valsch geld
slechts weinig op, daar het in de eerste plaats
haar taak moet zijn, den oorsprong van de
misdaad op te sporen, ten einde in het bezit
van de clichés en de toestellen te komen, want
zelfs, wanneer de politie er in staat, een ge
heele bende valsche munters te arresteeren en
achter slot en grendel te brengen, en het ge
lukt haar niet, de hand te leggen op de toestel
len en de cliché's, dan zal er steeds binnen
korten tijd een nieuwe bende gevormd woi-
den om hetzelfde handwerk uit te oefenen.
Ten slotte ging de politie er toch toe over,
de aan de verspreiding der valsche biljetten
medeplichtige personen te arresteeren. Daar
onder bevond zich ook een Roemeensche baron
von Burdick, die als hoofdschuldige werd be
schouwd. In zijn woning vond men twee tele
grammen. Een daarvan was afgezonden door
een zekeren Lili uit Barmen, en luidde als
volgt „Alles gereed, zend onmiddellijk geld."
Dat was verdacht, Daaruit kon men afleiden, dat
de „fabriek" zich tc Barmen bevond en dat men-
elkaar door middel van onschuldig ziende tele
grammen op de hoogte wilde houden .Het tele
gram bleek verzonden te zijn door een zekere
Elisabeth 'Clausen, uit Marsenfelde die daarop
in hechtenis werd genomen.
De heer Liebermann herinnerde zich in ver
band met deze arrestatie, dat ongeveer ander-
ha f jaar ge'eden te Barmen een werkp'aats
van va'schè munters was ontdekt, waar va'sche
Russische bankbi'jetten werden vervaardigd
De 'eden der bende werden indertijd gearres
teerd en veroordee'd. Voorts b'eek, dat een
zekere Fe'd, die zich thans wegens het ver-
va'schen van Doema-roebe'biljetten nog in
de gevangenis bevindt, met deze Lilly ver
loofd was. Lilly bekende dan ook, dat de werk
plaats der valsche, munters zich te Barmen
bevond.
De vervaardiger bleek een chef-s teendruk-
ker te zijn, een zekere Hesse. Twee beambten
van de Berlijnsche recherche begaven zich
naar Barmen om deze zaak verder te onderzoe
ken. en terwijl de heer Liebermann te Berlijn
nog twee personen arresteerd, die met deze
zaak in verband stond, gelukte het de recher-
cneur te Barmen, Hesse te arresteeren en in
zijn woning een steendrukmachine in beslag
te nemen, alsmede de clichés voor de valsche
biljetten van 60. Hierbij bleek, dat de bende
NIEUWE SCHIËDAMSCHE COURANT
t
