DE AMERIKAAN.
DAGBLAD WQORSCHIEDAM £W
DE WITTE PATERS.
F E U 1 L L T O Al.
volkenbond.
45ste Jaargang.
Dinsdag 3 October 1922.
No. 13455.
Bureau KOEMARKT 4 Telefoon Intercommunaal 85. - P.,bus 39. I1
Abonnementen per 3 maanden ƒ2. per Week lo cent, franco per Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent. toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gedurende de a.s. Missieweek van Schiedam
en op deMissietentoonstelling aldaar zal men ook
de zonen van den gx-ooten Kardinaal Lavigerie
zien optreden in hun schilderachtige suggestion-
eerde Afrikaansche zon-doorgloeide dracht.
Alles wit en blank witten „gandoera" ((toog),
witten boernoes (mantel), zwart-witten rozen
krans on den hals ((Maria-ridders zijn zij) en
vuurroode „chechia" (muts) op 't hoofd. Ja,
alles wit, ook baard en haar,(waaronder brom
zen gezichten want veteranen zullen er ver
schijnen, waarvan sommigen al meer dan 25
jaren missieleven onder de negers in Afrika's
binnenlanden onder een verschroeiende zon en
afmattend klimaat doorgebracht hebben.
Schiedam kent sinds lang reeds Lavigeries
zonen, o.a. den bekenden Broeder Theodore
(Cembrinck) die als een der eersten uit Holland
zich ging scharen onder Kard. Lavigeries keur
bende. Verder P. Zoetmulder onlangs na een
zwaar Missieleven uit den Congo teruggekeerd,
e.a.
De Sociteit der Witte Paters en Broeders
werd den 19 Oct. 1868 gesticht door Mgr. La
vigerie, aartsbisschop van Algiers (later 1882
Kardinaal) tot bekeering der Mahomedanen.
van Noord-Afrika en der Negers van Midden
Afrika. Iets later werd tot dat zelfde doel de
Congregatie der witten zusters gesticht (postulaat
Esch bij Boxtel).
De Sociteit der Witte Paters is geen orde of
Congregatie met geloften maar een sociteit of
vereeniging zonder geloften van seculiere (we
reldlijke) Priesters in gemeenschap levend voor
het leven gebonden door een plechtigen eed van
stabiliteit, standvastigheid tot den dood, en
gehoorzaamheid aan constitutie en Oversten.
Ook de W. Broeders hebben een dusdanigen eed
in plaats van geloften. De witte zusters evenwel
vormen een gewone zusteercongregatie met ge
loften.
De Sociteit (resp. de Congregatie) zorgt voor
hare leden in ziekte en gezondheid levenslang.
Voor zieke leden bestaan Sanaldria of ziekenhui
zen in Europa en Noord-Afrika.
De Witte Paters drijven uitsluitend missie
bij de Heidenen en wel enkel inAfrika. Dus
missie werk is bij hen niet maar iets bijkomstig.
Zij hebben b.v. geen parochies of colleges e.d.
Behalve het noodig personeel voor de algemeene
organisatie biv. opleidingshuizen, procuren, enz.
gaan dan ook nagenoeg alle leden in de Missiën,
vooral in de prachtige neger-missiën van Midden-
Af rika.
(Alle gegevens over de Witte Paters (en zus
ters) vindt men in P. v. d. Burgt's boek „Kruis
geplant." blz. 463495. Boxtel ƒ2.50 pr. p. p.
2.85.)
Het kleine Holland is goed vertegenwoordigd
onder Lavigeries' zonen en dochteren. Zij tellen
1 Bisschop (Mgr. Sweens— 's Bosch) 80 Paters,
100 Broeders en 105 zusters.
De Sociteit der Witte Paters telt thans 17
Missie Bischoppen (o.w. 2 aartsbischoppen
Mgr. Livinshae, algemeen Overste en Mgr. Le-
maitre, aartsbisschop van Carthago). Zij telt
elf apostolische Vicriaten en 2 Apostolische pre
fecturen. Hun Missiegebieden 7071,207 vierkante
kilometer groot, dus 214 maal zoo groot als
Holland (33000 vierk. K.M.) met een bevolking
van vijftien millioen inwoners (Negers),
Hun Neger Missiën tellen onder de prachtigste
en meest belovende der wereld, en de parel van
allen is wel Oeganda-Missie (189204 christenen en
53775 catechumenen).
Het totaal getal der christenen (Negers) in de
Witte Paters Missies bedraagt o.p 't oogenblik
rond 325.000 christenen en 130.000 catechume-
33
„Welnu vertel mij dan het goede nieuws."
„Gij zijt niet meer alleen op reis, zonder ka
menier en zonder bagage."
„Mijne koffers,? Zijn zij hier?"
Juffrouw Anstruther liet een uitroep van
blijdschap hooren en stond op ten vroolijkste
verrast.
„Ja Lady Ghartris heeft uw kamenier en
uw reisgoed met den sneltrein van 7 uur 20
gezonden."
De trein was in het station van Avignon.
Barnes stapte uit den wagon, ging het kamer
meisje halen en bracht haar eenige oogenblik-
ken later bij hare meesteres.
Het was een jonge Engelsche met frissche,
roode wangen, die met groote, verwonderde
oogen naar den man keek, dien zij nooit te
voren had gezien en die haar bevelen gaf, alsof
zij in zijn dienst ware geweest, terwijl het niet
bij haar opkwam er niet aan te gehoorzamen.
Zij had een valies bij,zich, hetwelk juffrouw
Anstruther, te oordeelen naar den blik, dien
zij er op wierp, met ongeduld wachtende was.
Barnes, als iemand, die zijn wereld kent,
mem. En dat er onder die Negers onder leiding
der Witte Paters een uiterst Roomsch Katholiek
leven heerscht zij bewezen daar 't feit dat er
enkel in hun Vikariaal Oeganda van 1897 tot
Juli 1921 ruim 13 en een hall' millioen biechten
werden gehoord en 26 en een half millioen H.H.
Communiën werden uitgedeeld.
En de inlandsche geestelijkheid (Negerpriesters)
Onder dat, oogpunt munten de Witte-Paters
Missies uit. Men weet hoe de Paus zoo met
klem aandringt op het vormen eener inlandsche
geestelijkheid in alle missies der heidensche
wereld.
Welnu de Witte Paters tellen in hunne ver
schillende Vikariaten reeds 35 Negerpriesters, en
reeds Veel diakens, subdiakens enz. In hun Vika
riaal Oeganda alleen waren op 1 Juli 1921 14
Neger priesters, 7 subdiakens, 27 mindere ordes
of Tonsura, 8 philosofen (en 150 inlandsche
zwarte zusters) Men volgt er dus het bevel des
Pausen stipt op. In bijna alle Vikariaten leiden'
de Witte Paters bloeiende groot- en klein-
Negc-r Seminaries.
Ziedaar iets over de Witte Paters en hun
Missies. Maar laten de Schiedammers en de be
woners uit den omtrek die gebronzeerde mannen
op de tentoonstelling die den last van den dag
gedragen hebben" ondervragen en uit hun eigen
mond vernemen wat en hoeveel er ginder in
Midden-Afrika nog te oogsten valt voor 's He
mels graanschuren, te winnen voor Gods eer en
glorie, maar ook hoe groot de nood der missies
is. Met meer hulp en steun en gebed vooral kan
er nog oneindig meer bereikt worden.
B.
V A. B. E. lecrekonper
in de m Voorwaart*".
Hebt gij nooit van A.B.K. gehoord. Dan moet
gij weten, dat het een volbloed socialist is,
rlie gewoon is zijn rood gemoed op zeer parle
mentaire wijze in de „Voorwaarts" te luchten.
Een enkele passage uit een zijner laatste
producten zal u den man in al zijn afschuwe
lijkheid leeren kennen en waardeeren.
De Kath. Vereeniging voor de Missie inlndië
heeft bij haar 10-jarig bestaan een feestnummer
uitgegeven. De gewichtige A.B.K. heeft in dat
nummer een zinnetje gevonden, waaraan hij
een heel artikel wijdt
Dat zinnetje luidt: „hoe dieper toch de kathol,
godsdienst in Indië wortel schoot, hoe inniger
ook de bewoner van Insulinde aan Nederland
zou gehecht zijn en blijven, en hoe verder het
gevaar van afscheiding van het Moederland zou
worden verwijderd gehouden."
Daaraan ergert zich A.B.K. en met het groot
ste cynisme durft hij schrijven
„Is dat duidelijk of niet, beminde geloovigcn
Hoe meer christendom in het warme land, des
te minder gevaar voor verlies van koloniaal be
zit in het koude land 1 Zoo stierf in Palestina 20
eeuwen geleden ons aller Meester aan het Kruis,
omdat 20 eeuwen later dat Kruis het middel
zou blijven, om den Indiër duurzaam te nagelen
aan zijn kruis van onderworpenheid en uit
buiting."
Wat zegt gij hiervan, lezer. Nu kent gij in
eens den geheelen A.B.K.
Hij durft hier spreken van „ons aller Meester
aan het Kruis". Zou hij de brutaliteit bezitten
zich nog een leerling van dien Meester te beschou
wen, terwijl hij uit dat eene zinnetje zooveel
venijn zuigt en achter het Missie-werk laag
geschacher zoekt
In hetzelfde nummer noemt hij Kardinaal
van Rossum den Opper-propagandist der Kerk,
zou A.B.K. bij zijn zondagsch geschrijf niet
genoemd kunnen worden de Opper-cynist van
de „Voorwaarts."
En dan schrijft hij ookvan beminde geloovigen,
liet meesteres en dienstmaagd alleen doch
èen oogenblik later bracht een bediende uit
de restauratie voor haar beiden koffie en brood
jes,
Deze kiesche oplettendheid maakte de dienst
bare tot zijn slavin.
„O, juffer Enid, wat een heer is datNiets
brengt hem in verlegenheid. Hij kwam dezen
morgen te Lyon bij mij en zeide „Gij zijt de
kamenier van mejuffer Anstruther?"
„Ja," antwoordde ik. Onmiddellijk hielp hij
mij uit mijn wagon stappen en belastte zich
met de zorg voor uw goed.
Toen men hem alles had overgegeven, zeide
hij „Haal er datgene uit, wat uwe meesteres
vandaag in den trein noodig kan hebben en
doe het in een valies."
Nauwelijks had ik het gedaan, of hij hielp
mij weder in het rijtuig, zeggende „Zij heeft
u vóór acht uur niet noodig Ik zal u komen
waarschuwen. Maar verlies dan geen oogenblik
om u tot haar dienst te stellen. Hij heeft aan
alles gedacht, alsof hij uw man was."
„Ja, die Amerikanen zijn wonderlijke lie
den," onderbrak haar juffrouw Anstruther.
„Niet waar?en mild van aard ook.
Hij heeft mij een souverein gegeven en nu
denkt hij aan mijn ontbijt en doet geheel, als
of hij eenmaal uw
„Zwijg, Thomsonriep hare meesteres drif-
wee dengene, die bij dat roode heerschap in
de leer komt. Zulk een verliest zijn geloof en
zijn fatsoen en komt dus van een koude kermis
thuis.
W.
Buitenlandscli Nieuws.
GEALLIEERDEN EN TURKEN.
In den toestand is niet veel verandering ge
komen, de berichten blijven echter spreken van
een ontspanning.
Uit Angora komt het bericht, dat de Natio
nale vergadering de houding van de regeering
met algemeene stemmen heeft goedgekeurd.
De regeering werd door de Vergadering ge
machtigd om een gedelegeerde te zenden naar
de voorloopige conferentie teMoedania, die heden
plaats heeft en andere gedelegeerden naar de
aanstaande vredesconferentie.
Naar men meldt, zal een Grieksche generaal
deelnemen aan de bijeenkomst te Moedania.
Men herhaalt te Londen dat het eenige doel van
de bijeenkomst is een lijn vast te stellen, waar
achter de Grieksche strijdkrachten in Oost-Thra-
cië zullen terugtrekken en dat in ruil voor deze
tusschenkoinst de regeering te Angora op zich
moet nemen om voor, noch tijdens de definitieve
vredesconferentie troepen de onzijdige strook te
laten binnenrukken of de zee van Marmora over
te steken.
Intusschen zijn reeds geallieerde missies naar
Thracië vertrokken, om de bevolking tegen uit
spattingen te behoeden
De toestand onder de vluchtelingen uit Smyr
na, van wie er vele op Mytilene zijn, laat veel te
wenschen over men doet alle moeite, om levens
middelen aan te voeren.
NA DE GRIEKSCHE REVOLUTIE.
Naar uit Londen wordt gemeld, heeft Venize-
los, ondanks alle eerst gelanceerde tegenstrijdige
berichten, zich toch het lot van Griekenland
weer aangetrokken. Hij heeft de taak aanvaard,
Griekenland in het buitenland te vertegenwoor
digen en besloot tot het politieke leven terug te
keêren.
De nieuwe Grieksche regeering is bezig het
jeger te reorganiseeren en is voornemens Thracië
Te verdedigen.
Met de volledige vorming van het nieuwe
Grieksche kabinet gaat 't niet al te vlot.
Politfs heeft de portefeuille van buitenlandsche
zaken geweigerd, daar hij van meening is, dat
het kabinet kleurloos moet blijven. Diomides
weigerde eveneens financiën om dezelfde reden.
Het nieuwe kabinet besloot Goenaris en de
andere gearresteerde politici naar een eiland
te zenden.
DE HULP AAN OOSTENRIJK.
Te Genève loopt het gerucht, dat de Italiaan-
sche regeering haar bezwaren tegen de voorge
nomen regeling van den financieelen toestand
van Oostenrijk grootendeels heeft laten varen.
Naar de „N. R. Crt." verneemt, heeft de
Volkenbondsraad ook tot deNederlandsche regee
ring het verzoek gericht een aandeel te willen
nemen in de overblijvende twintig percent van
het waarborgfonds voor de leening aan Oosten
rijk van 650 millioen kronen goud.
In de slotzitting van de Volkenbondsverga
dering zijn ook de zes niet-permanente leden
van den Raad gekozen.
Bij eerste stemming zijn verkozen Brazilië (42
stemmen),Spanje(40 stemmen),Uruguay(40stem-
men),België (35stemmen),Zweden (35 stemmen),
China (27 stemmen).
tig uit. „Ik laat u soms toe vrijheden te nemen
met mij, maar nooit met mijnevrienden."
En zij wendde zich tot Barnes, die het hoofd
door het portier stak en haar een bouquet
van rozenknoppen toereikte, gelijk aan dat
hetwelk zij den vorigen dag gedragen had.
„Mijne geliefkoosde bloemen!Hoe
kondt gij dat raden
„Bij ingeving waarschijnlijk. Maar ik moet
u nu verlaten hij hebt misschien iets met uw
kamenier te bespreken te Marseille zullen wij
elkander terugzien. Ik heb uw ontbijt daar be
steld. Thans zult gij niet meer voor den honger
behoeven te vreezen als dat gebeurde, zoude
het aan mij te wijten zijn."
Hij stapte in een rook-coupé, waar hij kwam
te zitten tegenover de beide mannen, die het
jonge meisje hem den-vorigen avond had aan
gewezen. Zij waren er klaarblijkelijk niet op
gesteld, zijn aandacht te trekken en gingen
bij de eerste halte in een anderen wagon zit
ten. Barnes bekommerde er zich weinig om.
Hij dacht zelfs, dat juffrouw Anstruther hun
gesprek verkeerd moest verstaan hebben, want
het leken hem eenvoudige, fatsoenlijke bur
gerlieden toe. In elk geval, hij was bij haar en
zoude haar wel weten te beschermen, indien
het noodig was. Bij hunne aankomst te Mar
seille bracht hij het meisje naar het buffet van
het station, maar ten einde niets te doen, het-
MILITAI RE CONFERENTIE.
Met het oog op het bereiken van wederzijd-
sche overeenstemming nopens de ontwapening
nog voordat de ontwapeningsconferentie, welke
door de Sovjet-regeering te Moskou is bijeen
geroepen, plaats vindt, zijn, naar de „Times"
verneemt, gedelegeerden van Finland, Ortland,
Letland, Roemenië en Polen naar arschau
gekomen voor het houden eener militaire confe
rentie.
Er is daaromtrent niets officieels gepubli
ceerd, doch het staat vast, dat een overeen
komst is bereikt nopens een gemeenschappelijke
houding. De vijf betrokken landen zijn bereid
het non-agressiepact te onderschrijven, doch
wenschen geen ontwapenings-overeenkomst te
sluiten. De algemeene opinie is, dat de kwestie
der ontwapening door den Volkenbond moet
worden geregeld.
In geval van een aanval dor Sovjet-regee
ring op Bessarabië zal Polen Roemenië steu
nen.
BULGARIJE.
Volgens besluit van den Oppersten Raad
van den Boerenbond zijn alle leden van het
kabinet Gesjof, Danef en Malinol' in hechtenis
genomen.
De Opperste Raad besloot voorts, om, in
dien er een actie tegen de boerenpartij onder
nomen werd, terstond de bocrendictatuur uil te
roepen.
ALLERLEI.
De demonstratie der communisten, die Zondag
op den Wittenbergplalz te Berlijn is gehouden,
is een treurige mislukking geworden. De zooge
naamde „massa" telde op zijn hoogst een vijf
tot tienduizend man. Er werden eenige rede
voeringen door geheel onbeduidende personages
gehouden.
In cle apparatenfabriek van de A.E.D. in
de Ackerstrasse te Berlijn, brak een wilde staking
uit, omdat de directie weigerde een loontoeslag
aan het personeel te verleenen, welke niet in het
looncontract voorkwam. De directie heeft vol
gens de bladen 10000 arbeiders ontslagen.
-U it B erlij n :G isteravond d rongen een a anta 1 leden
van het personeel uit de Werner-fabriek van Sie
mens en Halske door in het directie-gebouwen ver
langden daar intrekking van het ontslag, dat aan
een lid van een bedrijfraad was gegeven, omdat
hij .niet op het werk was verschenen De de
putatie trachtte, door een dreigende houding
aan te nemen, de directie tot intrekking van
dit ontslag te dwingen. De directie heeft zich
daardoor genoodzaakt gezien de fabriek voor-
loopig te sluiten en de arbeiders te ontslaan.
Vandaag bsginl voor het Staatsgerechtshof
ter bescherming van de republiek het proces
tegen de moordenaars van Rathenau. Er zijn 13
beklaagden, 8 verdedigers en 22 getuigen.
Een beklaagde wordt vervolgd wegens moord,
7 wegens medeplichtigheid,2wcgens begunstiging
en 3 wegens het achterwege laten van aangifte
van het voornemen.
Een Wolffbericht meldt uit Dantzig, dat
de staking der havenarbeiders geëindigd is.
Het dagloon zal 1200 Mark bedragen. Overuren
worden betaald, met 200 mark (Zondags 350
mark)
Binnenland.
Faillissementen.
Volgens mededeeling van het Handelsinfor
matiebureau van Van der Graaf Go's Bureaux
voor den Ilandel zijn over de afgeloopen week,
eindigende 29 Sept. in Nederland uitgesproken
82 faillissementen tegen 50 faillissementen in
dezelfde week van het vorige jaar.
welk tegen den vorm streed en aan hun samen
zijn den schijn van een tête-ó-téte te ontnemen,
verzocht hij de kamenier, die door deze eer ge-
geheel verlegen wercl, in gezelschap barer mee-
teres met hem te ontbijten. Eenige oogenblik-
ken later zaten zij voor een uitmuntend aange
rechte" tafel. Zoodra zij in den wagon waren
teruggekeerd en de Amerikaan zag, dat juf
frouw Anstruther lichamelijk en geestelijk ge
heel hersteld was, achtte hij het oogenblik
gekomen, nadere inlichtingen omtr.rt haar
broeder in te winnen. Hij bracht het gesprek
dus op de familie van juffrouw Anstruther en
deze, wel verre van eenige terughoudendheid
te toon en/ gelijk den vorigen dag, vertelde
hem allerlei bijzonderheden over haar verleden
en het tegenwoordige. Zij sprak hem zelfs
over hare plannen voor de toekomst. Hare
"ouders waren dood en zij had twee broeders
in leven. De jongste werd opgevoed te Harrow
de andere, ies ouders dan zij zelve, luitenant
bij de Engelsche marine, wachtte op zijne
benoeming tot kapitein om ontslag te nemen
en op de goederen zijner familie terug t< keeren,
waar hij het leven van een Engelsch edelman
zoude leiden, gelijk zijn voorouders dat geslach
ten na elkander reeds gedaan hadden.
(Wordt vervolgd)
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
