DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
45ste Jaargang.
Zaterdag 4rNovember 1922.
No. 13482.
BureauKOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post ƒ2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal [berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
en een Geillustreerd Zondagsblad.
TWEEDE BLAD.
Algemeen Kiesreglement.
De onlangs ingestelde commissie, tot taak
hebbende het Bondsbestuur van advies tedienen
omtrent de vraag, op welke wijze het recht der
R.K. Kiezers tot het stellen van candidaten
voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal
zóó wordt uitgeoefend, dat 't belang der katho
lieke partij en het landsbelang het meest daarme
de worden gediend, en om de resultaten van dat
onderzoek neer te leggen in een proeve van een
algemeen kiesreglement voor de R.K. Staats
partij, is hedenmorgen te 's-Gravenhage geinstal-
leerd.
De Voorzitter van den Algemeenen Bond, Mr.
A. Baron van Wijnbergen, hield de volgende rede
Mijne Heeren,
Namens het Bestuur van den Algemeenen
Bond moge ik U hartelijk dank zeggen voor de
bereidwilligheid, waarmede gij aanvaard hebt
de uitnoodiging tot U gericht.
De taak, U opgedragen, is niet lichtdat gij
ze niettemin blijmoedig op U hebt willen nemen,
meen ik te mogen toeschrijven aan het in U
levend besef, dat gij, als plichtsgetrouwe katho
lieke mannen, de wetenschappelijke vorming,
die gij het voorrecht hadt te ontvangen mede
dienstbaar maken moet, waar het gevraagd wordt
en U mogelijk is, aan de behartiging der katho
lieke staatkunde en daardoor aan het VadeRand.
Al bleef ons land, God zij dank, gespaard voor
de rampen van oorlog en revolutie, de algemeene
geestesverwarring en verwildering, daarmede
gepaard gaande, deed ook ten onzent haar
invloed gelden, en het behoeft niet te bevreemden
dat ook wij katholieken - zij het dan ook deels
onbewust, deels noodgedrongen soms een
eind meegesleurd werden in den stroom des
tijds, voerend steeds meer van Christus af.
Wèl wees Paus Benedictus XV spoedig na
het uitbreken van den wereldoorlog, in Zijn Vre-
desencycliek van 1 November 1914, op de lessen,
die uit den oorlog vielen te trekken, op de richting
welke moest worden ingeslagen, op het streven
naar de hoogere goederen, dat voorop moest
staan waar de wereld echter, gebruik makend
van de haar ten dienste staande machtsmiddelen
met kracht koers zette in gansch tegenovergestel
de richting, op het materieele vóór alles het oog
gevestigd, was het o zoo verklaarbaar, dat allen
eenigermate den invloed daarva ondergingen,
dat ook op politiek terrein de gevolgen er van
niet uitbleven, ook daèr niet, waar het beginsel
anders zou doen verwachten.
Bedenkt men daarbij, dat juist in dien kritie
ken tijd ten onzent werd ingevoerd het stelsel
der Evenredige Vertegenwoordiging, een stelsel,
dat naast het vele goeds, dat het onbetwist
baar bezit, toch uit zijn aard reeds in de toepas
sing min of meer kan leiden tot het stellen van
belang boven beginsel één der gronden waarop
Dr. Schaepman er tegen waarschuwde dan zal
men gemakkelijk inzien, dat in de jaren, die
achter ons liggen, ook voor de Katholieke Staats
partij ten onzent eenigermate gevaar bestond
af te wijken van de beginselvaste politiek, in 't
verleden steeds gevoerd.
Veel zorg werd daarom besteed aan de beant
woording der vraag, op welke wijze het nieuwe
kiesstelsel bij de candidaatstelling door de Katho
lieke partij zou worden gehanteerd. Zoude men
aanstonds leiding geven van boven af, of zoude
men elke kieskring geheel vrij laten in zijn gebied
de candidaatstelling zelfstandig te regelen en te
doen plaats hebben Al achtte men niet uitge
sloten, dat men wellicht later tot het eerste
zou moeten komen, werd niettemin het tweede
systeem gekozen, ook uit overweging dat de
andere methode, zoo ze al eenmaal mochtblijken
de beste te wezen, toch pas dan aanvaard zoude
worden, indien het kiezerscorps op grond van
opgedane ervaring, de wenschelijkheid er van
zou hebben ingezien. Zóó heeft dan de candidaat
stelling in 1918 en in 1922 plaats gehad overeen
komstig de verschillende kiesregelementen, in de
verschillende kieskringen geldend.Wèl werd poli
tiek advies gegeven door opzettelijk daarvoor
aangewezen afgevaardigden in een vergadering,
waarin het Bondsbestuur zonder zelf stemge
rechtigd te zijn leiding geven moest, doch gelijk
bekend, werd behoudens zeer zeldzame uitzonde
ring in dat advies slechts geregistreerd wat in
de verschillende kieskringen reeds eenigermate
was vastgelegd.
Onbevredigend mag de tot heden verkregen
uitkomst wanneer men het geheel beschouwt
niet heeten, dank zij de groote zorg, door
verschillende kieskringbesturen aan het werk
der candidaatstelling besteed. En het feit, dat,
beide malen het politiek advies nit bij meerder
heid van stemmen, doch éénstemmig werd vast
gesteld, bewijst, dat met de verschillende stroo
mingen binnen de ééne katholieke Staatspartij
bij de vaststelling der lijsten tamelijk wel re
kening was gehouden, hetgeen door de vrije
trouwe opvolging van het advies nader beves
tigd werd.
Dit heeft echter niet weggenomen, dat meer en
meer in woord en geschrift de wensch werd uit
gesproken om nadat tweemaal in de verschillende
Kieskringen op verschillende wijzen de candi
daatstelling had plaats gevonden, thans, ge
bruik makend van de rijke ervaring, daarbij op
gedaan, saam te stellen een voor gansch de partij
geldend kiesreglement. Op die wijze zou de ver
antwoordelijkheid voor het belangrijk werk der
candidaatstelling door de gansche partij worden
gedragen; op die wijze zou overal de beste metho
de gevolgd worden op die wijze zouden moei
lijkheden, hier en daar voorgekomen, in de toe
komst worden vermeden. Ook zoude men door
uniformiteit ten dezen opzichte aan de eenheid
der partij een keer te meer worden herinnerd.
Tevens vertrouwde men, dat er naar gestreefd
zou worden in een zoodanig kiesreglement zoo
veel mogelijk te waarborgen, dat de zooeven aan
geduide praktijken, waartoe het stelsel der E.V.
zoo lichtelijk voert, binnen de katholieke partij
niet in gebruik komen, maar dat juist de besten
steeds worden afgevaardigd ter Staten-Generaal.
Die taak werd U opgedragen, een zware, hoogst
belangrijke taak. Neen, Uw werk is niet in de
eerste p.aats van technischen aard. Nagegaan
zal door U moeten worden staatsrechtelijk en
historisch, karakter en doel van politieke par
tijen in 't algemeen, en van de katholieke Staats
partij in 't bijzonder, om aan de hand van het
verkregen resultaat vast te stellen, langs welken
weg onze partij bij de candidaatstelling in de
toekomst het veiligst zal streven naar haar doel.
Het geacht medelid Uwer Commissie Dr. J.
H. J. M.Witlox, zegt zoo juist in het Voorwoord
tot zijn werk „De Katholieke Staatspartij in
haar oorsprong en ontwikkeling geschetst."
„Daarenboven is thans na 't invoeren dei-
Evenredige Vertegenwoordiging ei> bij de ge
weldige kentering, door dezen grooten tijd in
de denkbeelden gebracht, ook de Katholieke
Staatspartij op een keer- en rustpunt aangeland,
vanwaar 't geen kwaad kan de afgelegde baan
eens te overzien."
Weluu, bij dat overzicht mag zeker het voor
geslacht de eere niet onthouden worden te ccn-
stateeren, dat de katholieken hier te lande in
en door eendrachtige samenwerking resultaten
hebben bereikt, waarop met trots en met dank
baarheid gewezen worden mag. Wanneer wij
bezien de vrijheid der kerk ten onzent, wanneer
wij nagaan de emancipatie der katholieken hier te
lande, wanneer wij letten op onze OnderwijsWet-
geving, en dan bedenken voor hoe groot een deel
dat alles aan de politieke werkzaamheid dei-
katholieken te danken is, dan mag gerustelijk
verklaard, dat in het verleden de katholieke
Staatspartij in Nederland de kerk tot bescher
ming en steun, Staat en Maatschappij ten zegen
is geweest. En wanneer dan ook na 25 of 50
jaren wederom de afgelegde baan wordt over
zien, dan zal men, naar ik meen, hoogst tevreden
en dankbaar mogen wezen, indien de dan in
middels weder verkregen resultaten, in omvang
en beteekenis niet beneden de tot heden behaalde
zullen blijken te staan.
Waar zoo de zaken staan, zal Uw taak in
zooverre gemakkelijk wezen, als ge geroepen
wordt regelen te ontwerpen voor een partij, die
een historie bezit. In het verleden toch zult gij
een schat van gegevens vinden, die U van nut
zullen wezen, als gij de lijn gaat trekken, waar
langs men zch in de toekomst bewegen moet.
Eén ding zult gij, hoe schoon Uw reglement
ook moge uitvallen, niet vermogen. Gij zult niet
de menschen zelf kunnen veranderen. En toch,
wanneer in 't verleden de katholieken op politiek
gebied werden, wat ze geworden zijn, konden
verrichten, wat ze hebben verricht, dan is zulks
vóór alles hieraan toe te schrijven, dat ze liefde
hadden voor de katholieke zaak, dat ze in de
eerste plaats trouw wilden blijven aan het begin-
sel, dat ze voelden ook op politiek gebied één te
zijn en één te moeten blijven, saamgehouden,
door eenzelfde aan allen gemeen H. Katholiek
Geloof, en dat ze beseften ook op politiek
gebied uit dat Geloof te moeten leven.
De huidige tijdgeest moge iju niet bevorder
lijk wezen voor beginselpolitiek, daartegenover
staan verschillende feiten, die het ernstig voor
nemen in onze kringen toonen, tegen dien tijd
geest met beslistheid in te gaan. Nog versch
ligt ons in het geheugen het Eucharistisch Con
gres van Amsterdam, waar zoo onomwonden door
zoovelen de overtuiging is uitgesproken, dat ver
dieping Van het religieuzeJeven voor alles noodig
is, en dat, wil onze steeds toenemende openbare
actie, ook die op politiek terrein,katholiek zijn en
blijven, zij haar kracht moet zoeken en kunnen
vinden in een sterk ontwikkeld, goed onderhou
den inwendig leven.
De overweging daarvan moge U de bemoedi
gende verzekering geven, dat Uw hulp en voorlich
ting wordt gevraagd ten behoeve van een kie
zerscorps, dat is van goeden wil, en dat van U
vraagt te willen aangeven zoodanige wijze voor
gebruikmaking van het toegekend kiesrecht als
van voorstanders van Christelijke Staatkunde
mag worden verwacht.
Zeker, gij zult U bij de volvoering van Uwtaak
hebben te plaatsen op den bodem der werkelijk
heid. Ook bij ons zullen er wel steeds buiten de
kiesvereeniging blijven, ook bij ons zullen steeds
leden niet ter vergadering komen, doch daar staat
dit goede tegenover, dat de over-, overgroote
meerderheid onzer katholieke kiezers zoowel
der georganiseerden als der ongeorganiseerden
volgaarne lejiding, aanwijzing bij het stellen van
candidaten ontvangen, mits voor hen maar vast
sta, dat zij, die aanwijzing omtrent personen
geven, zich niet laten leiden door eigenbelang,
noch door persoonlijk belang van anderen maar
uitsluitend door de vraag, wat het best is in 't
belang van Kerk, Staat en Maatschappij.
Moge Gods zegen rusten op Uwen arbeid, die,
naar ik vastelijk vertrouw, onder de bekwame,
tactvolle leiding van U, mijnheer de President,
zal voeren tot een resultaat,|waarvoor het katho
lieke volk in zijn geheel, en de Katholieke Staats
partij in 't bijzonder, U dankbaar zal kunnen zijn.
Namens het Bondsbestuur verklaar ik Uwe
Commissie geinstalleerd.
Gemengd Nieuws.
Pierpont Morgan bij den Paus.
Naar de „Croix" meldt, is de bekendeAmerikaan-
sche bankier John Pierpont Morgan door Z.H.
den Paus ontvangen. Bij deze audiëntie heeft
Morgan den PI. Vader het eerste deel der foto
grafische afdrukken van zijn collectie koptisclie
geschriften, welke 57 deelen omvat, aangeboden.
De 56 andere deelen zullen worden geschon
ken, al naar gelang het inbindingswerk vordert.
Het eerste deel fotografische afdrukken be
staat uit 32 exemplaren, waarvan het eerste
aan Zijne Heiligheid is opgedragen. De ma
nuscripten van deze collectie, welke buitenge
woon belangrijk is, dateeren voornamelijk uit
de 9de eeuw, andere zijn zelfs nog ouder, terwijl
er geen enkel is, dat van lateren datum is dan
de 10 de eeuw. Zij zijn in het atelier van het Vati-
caan hersteld, waar specialisten aan de restaura
tie der oude geschriften van de Vaticaansche
bibliotheek arbeiden.
Pierpont was vergezeld door professor Hy-
vernat, inspecteur van de afdeeling semie-
tische en Egyptische taal en letterkunde aan
de katholieke Universiteit van Washington,
die op verzoek van Morgan de zorg, op zich
genomen had, om de collectie te ordenen, de
manuscripten te doen herstellen en fotografeeren
en ze uit te geven.
De H. Vader van den anderen kant is juist
daarom - over de verzameling verheugd, wijl
Hij gedurende verscheidene jaren als prefect
der Vaticaansche bibliotheek persoonlijk, het
herstellingswerk van deze manuscripten heeft
willen volgen. De Paus heeft tegenover Mor
gan zijn voldoening betuigd en hem geluk-
gewenscht met het geschenk van zulk een be
langrijke bijdrage voor de studie der bijbelsche
en christelijke literatuur.
Jacht over de daken. Uit Parijs
wordt gemeld, hoe een hoteldief er in slaagde de
politie te verschalken. Een der gasten van een
groot hotel op de Quia Vollaire, mevrouw Marell,
een Amerikaansche, was vergezeld van haar
dochter, juist teruggekeerd en ,*op het punt haar
kamer binnen te gaan, toen zij plotseling een ver
dacht geluid, als het vallen van een sleutel aan de
binnendeur hoorde. Zij opende de deur en
zag een man onder het bed. „Ga gauw iemand
roepen, er is een man in de kamer," zeide zij
tot haar dochter. Terwijl de dochter zich naar
beneden spoedde sloot haar moeder de deur.
Bij de komst van den directeur, met een po
litieagent was de vogel evenwel gevlogen. Bij
onderzoek bleek, dat voorbijgangers op de
straat iemand met verbazingwekkenden durf
van het eene balcon op het andere haddenzien
springen door een openstaand venster was hij
daarna naar binnen gegaan en aan het oog ont
trokken.
Mevrouw Marell kwam voor de tweede maal
uit haar kamer en bevond zich in de gang
plotseling tegenover den indringer. Zij liep
hard terug om hulp te halen, doch de dief maakte
zich ondertusschen opnieuw uit de voeten.
Terwijl de politie, met behulp van het hotel
personeel, het hotel geheel doorzocht kwam
een netgekleed heer plotseling kalm uit een
kamer op een lagere verdieping gelegen, wan
delen. „Wat is er aan de hand vroeg deze
den directeur in het Engelsch. De directeur was
juist de geheele geschiedenis aan het vertellen,
toen de Amerikaansche dame kwam aanloopen,
roepende „Dat is de man, houdt hem vast."
Op deze woorden rende de dief naar boven,
met de politie en het hotelpersoneel achter hem
aan. Hij was zijn vervolgers echter een heel
stuk voor en eer zij hem te pakken hadden,
was hij reeds door een zolderluik op het dak
gekropen, waar hij, door op meesterlijke wijze
achter schoorsteenen dekking te zoeken, aan
zijn vervolgers wist te ontkomen.
Naderhand werd door de politie vastgesteld,
dat de dief een Servische student was, die op
Montmartre woonde. Een op zijn kamer ingesteld
onderzoek bracht aan het licht, dat hij voorzien
was van een volledige uitrusting voor een inter
nationalen hoteldief: een revolver, een zwemgor
del, een boksijzer en chloroform.
Communistische m i 1 d d a d i g-
h e i d. Daarop was alleen nog het wachten
Op de daad.
Want op communistische wijze aan Regee
ring, Volksvertegenwoordiging en volk eischen
stellen, inzake de werkeloosheid a la L. de Vis-
der ,,keet"-maken, door de Ilaagsche werkloo-
zen, wel „als het mot, kan een klein kind wel.
Maar de daad
Toonen, metterdaad, dat je nog iets anders
kunt dan eischen stellen en „keet-"maken.
Daarop was het wachten.
Welnu het rs in orde. In Rotterdam sprak
de heer Wijnkoop. Er waren 800 menschen,
zegt „De Tribune", die er tot tweemaal toe bij
voegt, dat het een goede vergadering was. Hij
sprak niet over de werkeloosheid, maar over het
proces der Sociaal-revolutionairen in Rusland.
Maar aan het eind werd gecollecteerd voor
de werkloozen. De collecte bracht op de somma
van ruim 700 zevenhonderd koperen centen!
800 menschen geven 700 centen! Waarmee
wordt gedemonstreerd, dat men bij de commu
nisten toch wel hart heeft voor de werkloo
zen.
(„N. P. G.C.")
Gerestitueerde a b b ij e n. Te Trier
is de Mathias-baziliek, waar de TI. Martinus
begraven is, met het bijbehoorende klooster na
120 jaren weder in het bezit der Benedictijner
orde gesteld.
De overdracht geschiedde op plechtige wij
ze door Mgr. Bornewasser van Trier, die een
feestpredikatie hield, waarin hij er zijn vreugde
over uitsprak, dat hij de apostelbaziliek weder
aan de orde der Benedictijnen kon teruggeven.
De paters namen vervolgens plaats op de
koorstoelen, waar voor het eerst sinds 120
jaren het Te Deum werd aangeheven.
Te Zimmerrode had 'n soortgelijke plechtig
heid plaats. Daar werd de eeuwenoude Kart-
huizer-abdij weder in het bezit van de Kart-
huizer-orde gesteld.
(„Msb.")
Het graf van Anfiochus. Naar door
de universiteit in Pensylvania medegedeeld
wordt, is het door de haar uitgezonden opgra
vingsexpeditie, welke naar oudheden in Palestina
zoekt, gelukt, het graf van Antiochus, den ko
ning van Syrië, welke in 198 v. Chr. geheel
Palestina in zijn macht kreeg, te vinden. De
archealogen van de universiteit beweren, dat
nog talrijker andere ontdekkingen van nog
grootere archeologische waarde te wachten
zijn.
Reddende rotsen. Een kustwachter te
Easington, aan de monding van de Humber,
zag Maandag in zee ineens een vlam oplaaien.
Even later liep een brandend schip in volle
vaart op de kust. De wachter had onmiddellijk
alarm geslagen en zoo konden de vijf opvarenden
binnen het kwartier worden gered.
Het vaartuig was het IJslandsche motorvis-
schersvaartuig „Viola" uit Reikjavik. Een paar
mijl van Flamborough Head was er een lamp uit
elkaar gesprongen, waardoor de benzine in de
machinekamer in brand was geraakt.
Binnen twee minuten stond het halve schip
in lichte laaie. Men gooide nog een paar ton ijs
op de vlammen, doch niets hielp. Men was toen
een race om het leven naar de kust begonnen,
waarbij de bemanning zich zooveel doenlijk ver
stopt hield op veilige plaatsen, buiten het bereik
der lekkende plaatsen. Het krakend en versplin
terend op de kust loopen van het vaartuig an
ders voor een zeeman een afschuwelijk geluid
had hun dan ook als muziek in de ooren geklon
ken.
Kerknieuws.
Nieuw missiegebied. De Congre
gatie de Propaganda Fide heeft besloten een
"nieuwe missie te stichten en wel in Venczuclisch
Guyana.
Italiaansche Capucijnen zullen er, dank zij den
i bemoeiingen van den Nuntius te Venezuela, on
gestoord kunnen arbeiden.
Tot nu toe was het uitgestrekte gebied van
Guyana in drie missie-gebieden verdeeld Het
apostolische vicariaat van Nederlandsch-Guyana
(Suriname), dat door de Redemptoristen wordt
bestuurd het apostolisch vicariaat van Engelsch
Guyana, dat onder leiding der Jesuieten staat, en
de apostolische prefectuur van Fransch Guyana,
die aan de wereldgeestelijken is toevertrouwd.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
