DE AMERIKAAN.
DAGBLAD WQGR SCHIEDAM
FEUILLETON.
45ste Jaargang.
Dinsdag 19 December 1922.
No. 13520.
Bureau :J KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85.f— Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden 2.—, per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
|^j Advertentiëm 1—5 regels 1.75 elke regelgdaarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor;herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Bij of krachtens wetten of verordeningen voo
geschreven en andere officieele af- en aan
kondigingen van het Gemeentebestuur.
Ter algemeene kennis wordt gebracht dat de
Willemsbrug Woensdag 20 December 1922, voor
het verkeer met rij- en voertuigen zal worden
afgesloten.
Ter algemeene kennis wordt gebracht, dat de
Vriendschapstraat en Kortlandstraat aan de
zijde van de Gordonstraat en het Fabriplein voor
alle verkeer tijdelijk zullen worden afgesloten.
Woorden en doden.
Duijs, de geweldige, is te Rotterdam weer eens
aan het orakelen geweest. Natuurlijk allemaal
weer opruierstaai, zooals wij dat van dit heer
schap gewend zijn. Maar zelden heeft hij zooveel
opruierstaai verkocht, en zooyeel van de wildste
demagogie getuigd als ditmaal. Wij nemen en
kele grepen uit zijn klare bombast.
Baron van Wijnbergen zou in Bergen op Zoom
gezegd hebben, dat we voor de wegzending van
het ministerie Heemskerk in 1913 door Gods hand
gestraft zijn met den wereldoorlog.
Wat een klare onzin, leugen en bedrog.
De Paus zou zich verzet hebben tegen den
acht-uren werkdag
Dit slaat in alleen zouden we willen vragen
Welke Paus, waar en wanneer
Voor den oorlog bestond volgens Duijs voor
den ouden arbeider alleen de drie-eenheid
kerkhof, armhuis of gebrek. Bestond toen de
kerk niet vraagt hij en hij antwoordt:
dan hadden de christelijken al zooveel eerder
moeten doen, wat recht was.
Je moet maar brutaal zijri. Wie hebben dan de
schatten gelds'bij elkaar gebracht voor de lief
dadige instellingen, waarvan het in ons land
wemelt en waar ouden van dagen ondergebracht
of wel van daaruit ondersteund worden En
waar zijn de socialistische arm- en weeshuizen,
waar zijn de socialistische liefdadige instellingen
Die socialisten zijn schreeuwers, zei eenmaal een
arme stumperd tot mij, ze hebben een groote bek
en doen niks en ofschoon hij behoeftig was lie
ten ze hem krimpeeren en toen nam hij zijn toe
vlucht tot de christelijke liefdadigheid. Maarwij
zullen den schreeuwerigen Duijs maar weer aan
het woord laten.
De gelijkstelling, zoo orakelt hij, van het open
baar en bijzonder onderwijs is niet door een chris
telijk ministerie bewerkt. Dat geschiedde onder
een „hcidensch" ministerie
Maar waar zou hij dezen onzin vandaan halen
Mij dunkt, dat de hersens van zoo iemand wel
ter dege ziek moeten zijn. Hebben dan de chris
telijken en bijzonder de katholieken niet tal van
jaren voor de gelijkstelling geleden en gestreden,
tot zij eindelijk onder het christelijk ministerie
tot stand kwam. De kerk zoo bazelt hij, predikt
slechts berusting en scheept de arbeiders af
met een wissel op de eeuwigheid.
Daar kunnen we tegenover stellen, dat het
socialisme ontevredenheid predikt, den arbei
ders opruit en hen afscheept met de ij dele hoop
op een gulden toekomst. Toen hij dergelijke klets
praatjes verkocht, heeft hij zeker niet aan Paus
Leo XIII gedacht, die in zijn encycliek Rerum
novarum nog wel meer predikt dan berusting.
Hij spreekt ook van den wetensdrang, die uit
het Nazareth der arbeiders komt.
Is het niet om te lachen, als men ziet, welk een
karig gebruik er gemaakt wordt van de z.g.
90
„Gij hieldt mij voor een heilige O, en als
gij alles weet, zult gij mij voor een monster
aanzien. Ik durf niet sprekenIk durf u alles
niet zeggen Gij zult mij nimmer vergeven."
„Is het dan zoo afschuwelijk
„Dat zal uw meening wezen. Gij zijt een
Engelsehman, ik ben een Corsikaansche. Gij
zijt niet opgevoed in een land, waar de wraak,
de edelste der hartstochten is, waar de ven
detta als een dure plicht wordt aangezien. Be
denk zulks en wees toegevend. Ik beminde mijn
broeder, bijna gelijk ik u bemin. Ik heb ge
meend, dat Antonio in oneerlijken strijd was
gevallen en als een echte dochter van Corsica
heb ik op zijn lijk de vendetta gezworen tegen
zijn moordenaar. Die eed heeft mij naar Egyp
te gedreven, waar ik hoopte, dat de Engelsche
zeelieden, die gewond waren, in hun ijlende
koortsen mij den schuldige zouden bekend ma
ken."
Anstruther zag haar met ontzetting aan.
„Was dat uw gelofte Ach, belaster u zelve
niet aldus Zeg mij niet, dat gij, die ik voor
mijn vrouw heb uitgekozen, koelbloedig een
gewonde zoudt gedood hebben. Bij alles, wat
heilig is" ging hij heftig voort, terwijl hij
wetenschappelijke cursussen, die gehouden wor
den om den arbeiders te ontwikkelen en hoe
overal de volksuniversiteiten verloopen
Eindelijk verkoopt hij de reine kletspraat, dat
een katholiek meisje, hetwelk naar een jood of
christen kijkt, uit de roomsche kerk gebannen
wordt. Als het niet te belachelijk was om op
dergelijken laster in te gaan, dan zou men kun
nen vragen, wie ooit dien onzin verkondigd heeft
en waar dien te vinden is.
Allemaal groote woorden van den waarheid-
lievenden en geweldigen Duijs. En zijn daden
Dat hij, terwijl hij de toehoorders opzweept tegen
de kapitalisten, zelf jaarlijks 2000 wacht geld -)-
1600 wethouders pensioen -)- ƒ5000 Kamerlid-
salaris in zijn zak steekt.
Aldus spuwde een van de kopstukken der
socialistische partij zijn gal uit tegen de gehate
bourgeoisie en kapitalisten.
En de bewusten beloonden hem met een da
verend en langdurig applaus.
De arbeiders weer eens aardig verlakt. De
groote Duijs af.
Scherm valt. W.
Buitenlandsch Nieuws.
DE CONFERENTIE TE LAUFANNE.
De optimistische stemming, welke te Constan-
tinopel de vorige week ten aanzien van de confe-
tentie te Lausanne heerschte, heeft plaats ge
maakt voor een meer pessimistische stemming,
eendeels wegens de houding, welke door de
geallieerden werd aangenomen ten aanzien van
de kwestie der minderheden, en andersdeels
wegens de weigering om Mosoel aan Turkije
terug te geven.
De „Vakit" het nationalistisch orgaan, pu
bliceert een telegram van zijn correspondent te
Lausanne, waarin deze verklaart, dat de geheele
Turksche delegatie te Lausanne ontevreden is.
Zij is bereid, de uiterste grens der geallieerde
voorstellen te vernemen. Mochten deze voor
stellen haar niet voldoen, dan zal de delegatie
nog vóór Kerstmis naar Angora terugkeeren.
In denzelfden geest heeft Raoef Bey in de Natio
nale vergadering te Angora een rede gehouden.
Hij klaagde over het verzet der geallieerden te
gen de Turksche eischen, waarvan niet kon wor
den afgeweken. De capitulaties kunnen in geen
enkelen vorm meer worden erkend. Een verlen
ging van de conferentie acht spreker ongewenscht
want zeide hij ons leger wacht met onge
duld op de resultaten van de conferentie. Het
leger is sterker dan ooit te voren en bereid, ont
vangen bevelen stipt uit te voeren.
Intusschen gaat men te Lausanne met goeden
moed voort, in de hoop, dat spoedig overeen
stemming worde bereikt.
Gister is de kwestie der zeeengten weer be
sproken. De geallieerden stelden o.m. voor
1. Geen mogendheid zal in vredestijd een
oorlogsschip van meer dan 10.000 ton naar de
Zwarte Zee mogen zenden.
2. De gedemilitariseerde zones worden be
langrijk ingekrompen die van den Bosporus
zal slechts tien mijlen breed zijn.
3. De Turken mogen een garnizoen van
12.000 man houden te Constantinopel, welke
stad, evenals het Prinseneiland, als arsenaal
en vlootbasis mag worden gebezigd.
De Turken zijn 't hier niet geheel meg eens.
Ze zullen wel eenige amendementen er op in
dienen.
Ook bij de kwestie der minderheden zijn
Weer bezwaren ontstaan.
De Russen hebben het volgende voorstel in
zake de zeeëngten ingediend
haar diep in de oogen blikte, ik geloof niet,
dat gij zoo iets gedaan hebt
„Neen, neen. Ik ben slechts in het hospi
taal gekomen om te ontdekken, niet om mijn
daad te volvoeren. Vraag het aan de gewon
den, aan de stervenden, wier laatste oogenblik-
ken ik verzacht heb vraag het aan degenen,
die ik tot het leven heb teruggeroepen en gij
zult zien, of ik mij toen mijn eed herinnerde.
Ik zocht mijn vijand Maar de anderenHoe
goed ben ik voor hen geweest! Met welk een
zorg heb ik hen opgepast en hoeveel hielden
zij van mij Gij waart onder hen. Gij herinnert
hét u, niet waar Was het de haat of de liefde,
welke mij deed waken aan uw sponde in Egyp
te Zeg het."
„De liefde van een engel. Van een wezen,
vol goedheid en medelijden!" riep Edwin met
tranen in de oogen. „Gij spreekt van voorbe
dachten moord en ik moet schreien. Ben ik
krankzinnig of zijt gij het
„Maar ik kreeg berouw. Uit liefde tot u
verzaakte ik mijn eed, toen dat monster,"
Marina Wees op het gordijn, waarachter het
lijk van Danella lag uitgestrekt, „toen dat
monster mij hier heen bracht, te midden
der overleveringen en gebruiken van mijn
geboorteland, om mij bloot te stellen aan de
bespotting mijner vrienden en buren, omdat
ik vergiffenis geschonken had. En daarna, de
zen avond, wanneer al die herinneringen de
Corsikaansche natuur in mij hadden doen ont-
Voor speciale doeleinden zal de Turksche
regeering door middel van bijzondere afkon
digingen, die speciaal gepubliceerd dienen te
worden, den doorvaart door de zeestraten in
beide richtingen voor zekere oorlogsschepen
toelaten, met uitzondering van duikbooten.
Deze schepen zullen echter in geen geval voor
militaire doeleinden mogen worden gebruikt.
Als lichte oorlogsschepen worden beschouwd
schepen niet grooter dan 6.000 ton en met
geen grooter geschut dan 15 c.M.
De oorlogsbodems, aan welke een doorvaart
door de zeestraten zal worden toegestaan, die
nen hun aankomst tijdig te voren mede te dee-
len, opdat de verlangde toestemming kan worden
gegeven. Zij mogen noch troepen aan land Zet
ten, noch munitie of ander oorlogsmateriaal aan
land brengen.
AMERIKA EN EUROPA.
In verband met de geruchten omtrent de wijzi
ging in de houding der regeering van de Vereenig-
de Staten, schrijft de „Petit Parisien" Eén feit
staat vast. De Amerikaansche regeering wenscht
uit haar isolatie te komen. De administratie
•van president Harding tracht een formule te
vinden, welke de interventie van Amerika
mogelijk maakt en gaat zorgvuldig den terug
slag op de openbare meening en het congres
na. Maar er is niets, dat er op wijst, dat er een
practische en definitieve formule is gevonden.
Het schijnt thans, dat er eenige tijd voorbij zal
gaan, alvorens er iets definitiefs kan worden aan
gekondigd. De boerenpartij schijnt er van over
tuigd te zijn, dat het economisch herstel van
Europa noodzakelijk is.
ALLERLEI.
Na drie weken te hebben geduurd is de staking
aan de „Badische Anilin- und Sodafabrike" bij
gelegd. Er is overeengekomen, dat de ongeschool
de arbeiders een uurloon van 400 mark zullen
ontvangen en de geschoolde arbeiders een uur
loon van 424 mark. Degenen, die tot de staking
hebben aangezet, zullen niet weer in dienst
worden genomen, terwijl de bedrijfsraden tot het
wettelijk aantal leden zullen worden terugge
bracht,
Uit Washington De democratische sena
tor Kind (Utah) heeft voorgesteld een confe
rentie in zake ontwapening te land en ter zee
bijeen te roepen van alle regeeringen, die diplo
matieke betrekkingen met de V. S. onderhouden.
De resolutie is zonder discussie naar de be
trokken commissie verwezen.
Uit WashingtonDe gouverneurs van
zestien staten hebben gevolg gegeven aan een
uitnoodiging van Harding, om te bespreken, op
welke wijze de drankwet kan worden ten uitvoer
gelegd.
Uit Washington In overeenstemming
met het besluit van het congres zijn 1858 officie
ren uit het leger ontslagen.
Uit Warschau De moordenaar van staats
president NaruLowicz is gisteren aan een verhoor
onderworpen. Hierbij heeft hij verklaard, dat hij
geheel uit eigen beweging heeft gehandeld. Hij
ontkent, medeplichtigen te hebben gehad. Gister
werd het voor-onderzoek afgesloten. De moorde
naar zal zoo spoedig mogelijk voor een speciale
rechtbank terechtstaan.
Uit New-York: De firma Morgan deelt
mede, dat Zaterdag, tijdens een bespreking
tusschen een lid van die firma en Wiedfeldt aan
dezen gezegd is, dat Duitschland geen leening
kon krijgen, voordat de kwestie van de schade
vergoeding geregeld was.
Gisteren heeft zich een Hongaarsche fas
cistische partij geconstitueerd.
Staten-Generaal.
waken, hebben Danella en Tomaso mij het
bewijs gebracht, dat gij dien broeder hadt ge
dood, van wien ik zooveel hield. Zij hebben
mij met geweld een dolk in de hand geduwd
eneenige oogeriblikken lang ben ik uit
zinnig geweest. Dat is alles Vergeef, vergeef
mij
Marina hield op, hijgende van de hevigste
ontroering en richtte smeekend haar oogen op
elk der aanwezigen, die elkander aanzagen, met
een zelfde gedachte vervuld.
Anstruther trad met vaste schreden op zijn
vrouw toe en vroeg, de hand uigestrekt naar
het gordijn
„Wie heeft hem gedood?"
Marina sprong op bij deze vraag, alsof zij eeh
slag had gekregen.
„Ik niet! Bij God! Ik niet. Tomaso heeft
het gedaan."
En toen haar echtgenoot met een zucht van
verlichting mompelde
„Den hemel zij dank hervatte zij met fon
kelende oogen en op verwijtendenden toon
„Zie mij in het gelaat, als gij nog durft, na
zulk een vraag mij, uw vrouw, uw vrouw
Gij hebt gemeend, dat ik u in een hinderlaag
afwachtte om u te vermoorden en dat ik Danella
niet om uw leven gesmeekt heb. Ah, zoo iets
de.nkt mijn echtgenoot van mij Toen ik schre
den in de kamer hier naast hoorde, heb ik mij
slechts één ding herinnerd dat ik uw vrouw was,
ik heb den ponjaard welken Tomaso mij in de
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Maandag, 18 December.
Morgen, bij den aanvang van de vergadering,
komt de Leeningswet aan de orde.
Voortgegaan wordt met de behandeling van de
wijziging van de Lager Onderwijswet.
Bij art. XII stelt mej. W e s t e r m a n (V. B.)
voor het maximum aantal kinderen voor de z.g.
éénmans-school niet te verhoogen.
De heer Van Z a d e 1 h o f f (S. D.) verde
digt zijn amendement om het aantal kinderen
waarop één onderwijzer moet zijn of één onder
wijzer meer moet zijn te verlagen, zoowel voor
het lager als het uitgebreid lager onderwijs.
Mej. Westerman verdedigt een amende
ment om boven 210 leerlingen niet het aantal
kinderen per onderwijzer te doen toenemen met
55, doch met 45, en een ander amendement om
het aantal leerlingen per onderwijzer aan scho
len voor u.l.o. niet in die mate te verminderen als
wordt voorgesteld.
Minister De Visser verklaart het amen
dement-Van Zadelhof f onaannemelijk, ontraadt
aanneming van het eerste en het tweede amende
ment van mej. Westerman en neemt het derde
amendement Westerman over. Het amende
ment-Van Zadelhoff is verworpen met 51 tégen
22, het eerste amendement Westerman verwor
pen met 46 tegen 28 stemmen, het tweede even
eens verworpen met 47 tegen 26 stemmen. Het
artikel is aangenomen met 47 tegen 27 stemmen.
De heer Tilanus (C. H.) wenscht de ge
legenheid te openen om in den loop van het
jaar alsnog een onderwijzer te kunnen aanstel
len wanneer door bijzondere omstandigheden
het aantal leeilingen stijgt.
De M i n i s t e i' neemt dit amendement ovei.
Bij art. XVII verdedigt de heer Gerhard
(S. D.) een amendement om ook voor het open
baar en bijzonder vervolgonderwijs gelijkheid
van schoolgeld te stellen.
De Minister is bereid dit aan de beslis
sing van de Kamer over te laten.
De Kamer verwerpt het amendement met 43
tegen 38 stemmen.
Avondvex-gadering van Maandag 18 Dec.
Begrooting voor 1923:Oorlog.
Aan de orde is Hoofdstuk Oorlog van de
Staatsbegrooting 1923 en daarbij de interpel
latie-K. ter Laan over het nieuwe reglement
op de krijgstcht.
De heer K. T e r Laan merkt op, dat hij het
bekend worden van het nieuwe regelement voor
de krijgstucht dit algemeen verzet heeft onder
vonden bij juristen, omdat daardoor het recht
van de Kamer en van de vereenigingen in de
knel komt.
Overgaande tot de begrooting verklaart spr.
het beleid van de Ministers van Oorlog en van
Marine niet bijzonder te kunnen prijzen.
Er zijn te veel generaals en gepensionneerde
generaals. Ook zijn er veel te veel officieren die
een dienstpaard houden. Hier heeft de Minister
de maatregelen voor bezuiniging maar voor het
grijpen.
We moeten verder krijgen inkrimping van
den geneeskundigen dienst, opheffing van de
Cadettenschool, verdwijning van den generalen
staf, vermindering van het aantal toelagen aan
officieren, enz.
Spr. wenscht voor te stellen de lichting te
beperken tot 33.000 man en afschaffing van de
herhalingsoefeningen. Liever zou hij algeheele
ontwapening hebben voorgesteld, maar het
vorig jaar is reeds gebleken, dat hiervoor toch
geen meerderheid is te vinden. Ook zou hij het
hand had gegeven, tegen hem gekeerd, zie, hier
zijn nog de indrukselen van zijn vingers op mijn
hals, toen ik worstelde om u te redden. Beschouw
ze zij riepen schande over u."
„En gij hebt kunnen gelooven," ging zij
voort, zonder op den smeekenden blik van Ed
win te letten, die zachtjes murmelde„Ver
giffenis I' dat ik u zoude vermoord hebben.
Ik zal mij niet meer verdedigen; mijn krach
ten begeven mij. Toen gij zwak en ziek waart,
heb ik u verzorgd toen gij aangevallen werd,
heb ik u verdedigd en nu, na de verschrikkin
gen van dezen vreeselijken nacht, terwijl ik be
zwijk onder mijn smart, wendt het hart, dat
tegen het mijne moest kloppen, zich van mij
af mijn man verlaat mij Ik heb u lief, Ed
win, dat is alles, wat ik u kan zeggen, niette
genstaande uw hardheid; ik heb u lief en ik
vergeef u.
En Marina, na hem nog een blik van onuit
sprekelijke teederheid te hebben toegewor
pen, uitgeput door zooveel ontroering, wankelde
en zoüde gevallen zijn, indien Anstruther haar
niet in zijn armen had opgevangen. Toen,
met het hoofd op zijn borst, een glimlach van
geluk om de lippen, fluisterde zij
„Mijn echtgenooten verloor het bewust
zijn.
Edwin zocht haar bij te brengen. Hij be
dekte haar gelaat met kussen, vroeg haar ver
giffenis voor zijn wreedheid en smeekte haar,
hem antwoord te geven. (Wordt vervolgd)
