Het oude Kasteel.
DAGBLJmWOOR SCHIEDAM
FEUILLETON.
46ste Jaargang.
Donderdag 11 Januari 1923.
No. 13536.
Bureau KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiëni 15 regelB 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Buitenlandsch Nieuws.
IN HET ROERGEBIED
De Franschen hebben nog Essen niet bezet
en gister werd bericht, dat de bezetting was op
geschort, misschien wel afgelast.
Thans is er echter meer klaarheid in deze
kwestie gekomen.
Gister namiddag heeft n.l. de Fransche gezant
de Margerie, een bezoek gebracht aan den minis
ter van Buitenlandsche Zaken, Dr. von Rosen
berg, ten einde deze namens de Fransche regee-
ring officieel van de actie van Frankrijk in het
Roergebied op de hoogte te stellen.
De Margerie overhandigde aan Dr. von Ro
senberg een omvangrijke nota van zijn regee
ring, met tal van annexen. Op het oogenblik is
de Duitsche regeering bezig met het bestudee-
ren van deze nota. Wanneer zij hiermede ge
reed is, zal zij de nota publiceeren.
Over den inhoud van de nota wordt gemeld,
dat de Fransche regeering aan de Duitsche
regeering mededeelt, dat Frankrijk een com
missie van ingenieurs naar het Roergebied
heeft gezonden om over de door Duitschland
te verrichten kolenleveringen controle uit te
oefenen.
Voorts Wordt nog medegedeeld, dat de com
missie door troepen zal worden begeleid, die
met de bewaking en bescherming van de inge
nieurs zal worden belast.
De Belgische regeering heeft zich met de
actie der Fransche regeering solidair verklaard en
een soortgelijke mededeeling' aan de Duitsche
regeering doen geworden.
Tot de commissie van ingenieurs zullen ook
nog twee Italianen worden gevoegd.
Naar verluidt zou de verdere opmarscli der
Franschen dezen morgen beginnen, de meeste
troepen zullen echter Essen niet binnentrekken,
maar om de stad blijven legeren.
In Essen is de toestand tamelijk rustig, pro
test-vergaderingen hebben er plaats gehad, maar
van directe actie zal geen sprake zijn, misschien,
dat de mijnwerkers bij aankomst der Franschen
en Belgen een half uur staken. Verder besloot
men de gordijnen te laten zakken en de troepen
demonstratief uit den weg te gaan. Het Kolen-
syndicaat, een lichaam, dat bij de kolenleveran-
ties samen met de regeering alle macht heeft,
heeft gister Essen verlaten en is naar Hamburg
vertrokken.
De Duitsche rijksregeering heeft den Duitschen
gezant te Parijs, dr. Mayer, telegrafisch opdracht
gegeven, de loopende aangelegenheden aan den
gezantschapsraad over te dragen, en Parijs te
verlaten.
De Duitsche gezant te Brussel, dr. Lands
berg, heeft dezelfde instructie ontvangen.
Voorts heeft de regeering aan de Duitsche
vertegenwoordigers in het buitenland opgedra
gen, bij de verschillende regeeringen, na een
uitvoerige uiteenzetting der rechtspositie, tegen
de politiek van Frankrijk en België, welke vol
gens de Duitsche opvatting indruischt tegen
het volkenrecht, te protesteeren.
A.s. Zondg zal in Duitschland een treur
dag zijn. Er is besloten, groote offici-
eele protestvergaderingen, waaraan alle par
tijen gemeenschappelijk zullen deelnemen, te
organiseeren. De Pruisische regeering zal a.s.
Zaterdag in alle scholen nationale rouwplech-
tigheden doen houden.
De kanselier verklaarde, dat de betalingen
en leveringen op rekening van de schadeloos
stelling aan de landen, welke aan de actie deel
nemen, zullen worden, gestaakt. Een actief ver
zet is voor het Duitsche volk niet mogelijk.
Het zal zich echter niet willoos buigen.
10
X.
Wilbrant was te beklagen.
Van zijn jeugd af was hij met recht afgericht
geworden om van alles en allen voordeel te trek
ken. Als kind was het hem gelukt op het slot
te Wisburg te komen, wanneer daar geen gasten
waren later had hij zich daar blijvend weten
te nestelen. De dienstboden, die zijn betrekking
tot hun meester kenden, hadden hem gevreesd
en ontzien om zich heftig karakter en hem bij al
les den Voorrang gelaten. Wilbrant had zich
daarop hoe langer hoe meer laten voorstaan.
Gaandeweg waren hebzucht en inbeelding bij
hem grooter geworden. De heer van Wisburg
had hem altijd dezelfde achtelooze toegevend
heid betoond, waarmede hij zijn geliefkoosde
rijpaarden en jachthonden behandelde, zonder
te bedenken, dat die toegevendheid Wilbrant'^
stoute verwachtingen zou versterken.
Het testament had alle droomen van groot
heid bij Wilbrant vernietigd. Onherroepelijk
bleef hij, weinig meer dan een lijfeigene van het
landgoed, waartoe hij behoorde, en volgens de
toenmaals heerlijke rechten, tot aan zijn vijf-
Wat Engeland en Italië zullen doen, staat
nog niet vast, maar Amerika wil er blijkbaar
totaal buiten blijven, daar president Harding de
Amerikaansche troepen in Rijnland bevolen
heeft, naar Amerika terug te keeren.
Het persbureau, dat dit bericht verspreidt,
voegt eraan toe, dat het troepentransportschip
„Saint Mihiel" opdracht heeft gekregen, heden
van New-York naar Europa te vertrekken om de
Amerikaansche troepen naar de Vereenigdè
Staten terug te brengen. Naar verluidt, is de
Amerikaansche troepenmacht aan den Rijn on
geveer vijftienhonderd man sterk.
DE CONFERENTIE TE LAUSANNE.
Naar uit Lausanne wordt gemeld, heeft de
conferentie gister belangrijke vorderingen ge
maakt.
Volgens de ontvangen berichten Werd na
een langdurig debat een overeenstemming be
reikt, volgens welke het Grieksche patriar
chaat te Constantinopel zal blijven.
Lord Curzon wees op de algemeen'e belang
stelling, welke door dit netelige vraagstuk is
gaande gemaakt. De Turken, zoo zeide hij,
beweren, dat het patriarchaat een centrum is
van politieke activiteit te Constantinopel. Wan
neer dat waar is, ziet spreker niet in, waarom
de rechten van dit patriarchaat niet zouden
worden beperkt, waarbij wordt overeengeko
men, dat hij zich voortaan van elke activiteit
op politiek gebied zal onthouden, doch de
patriarch mag niet ontzet worden uit zijn gees
telijke en kerkelijke functie.
Daarop stelde lord Curzon in naam van de
geallieerden voor, dat het patriarchaat te Con
stantinopel zou blijven een zuiver geeste
lijke en religieuze instelling, waarmede Ismet
pasja ten slotte instemde.
De debatten over het patriarchaat hebben
niet minder dan twintig zittingen der sub
commissie in beslag genomen.
Voorts is men thans in beginsel tot over
eenstemming- gekomen in zake de uitwisseling
der bevolking. Flierbij zijn in totaal een millioén
personen betrokken, met inbegrip van 600.000
Grieken uit Klein-Azië en Oost-Thracië. De Tur
ken zullen in West-Thracië en de Grieken te
Constantinopel blijven
Bovendien is men, volgens een Exchange-
telegram, overeengekomen, dat de gijzelaars
met de minst mogelijke vertraging naar hun
land zullen mogen terugkeeren, en wel vol
gens een door beide partijen opgestelde lijst.
Besloten werd, dat de krijgsgevangenen zoo
spoedig mogelijk in gelijk aantal zullen worden
uitgewisseld.
Van beide zijden zijn er concessies gedaan
met betrekking tot de minderheden, en op
verschillende punten is men tot overeenstem
ming gekomen. Ismet pasja heeft echter cate
gorisch geweigerd, in te stemmen met het
verleenen van een nationaal tehuis aan de
Armeniërs of aan eenige andere minderheid,
hetgeen door lord Curzon zoo volhardend en
krachtig is geëischt. Door hun herhaalde ver
klaringen, dat zij wenschen en voornemens
zijn, dit ongelukkige volk voortaan rechtvaar
dig te behandelen, hebben de Turken zich
tegenover de geheele wereld verplicht, dien
overeenkomstig te handelen, zoodat elke afwij
king daarvan den Turken elk recht zou ont
zeggen op een gelijke behandeling als de andere
beschaafde volken.
IN HET OOSTEN.
De „Messagero" verneemt nit Parijs, dat het
sluiten van een Italiaansch-Fransche Oricnt-
en-twint,igste jaar geheel afhankelijk van de
overheid van Wisburg. Een legaat van vijfhon
derd kronen werd hem toegezegd, uit te betalen
bij zijn meerderjarigheid, zoo hij in de drie
daar tusschen liggende jaren geen reden tot
misnoegen gegeven, noch zich zonder verlof
van Wisburg verwijderd had.
Het was niet te verwonderen, dat woede en
wanhoop Wilbrant in het eerste oogenblik had
den overmeesterd en vVurora's medelijden was
opgewekt.
XI.
Alle maatregelen waren genomen om den vij
and af te weren de buitenramen gesloten en
versperd en de luiken van schietgaten voor
zien, de wapens onder de landlieden verdeeld,
een cordon van posten door de omringende
bosscben getrokken maar geen vijand vertoon
de zich. Twee etmalen gingen zonder stoornis
voorbij
Aurora liet strenge wacht houden, de pos
ten geregeld aflossen en den landlieden on
derricht in het gebruik van de wapens geven.
Op het midden van den tweeden dag kondigde'
de torenwachter een ruiter aan.
Wilbrant
Aurora's ontvangst was niet vriendelijk.
„Ik had je bevolen naar Wisburg terug te
keeren," zeide zij gestreng.
„De Vrijheer heeft mij met dezen-brief belast,"
luidde zijn verschooning.
overeenkomst spoedig te verwachten is. Volgens
deze overeenkomst verplichten beide partijen
zich, bij ieder te nemen initiatief in het Nabije
Oosten gemeenschappelijk op te treden, en bij de
exploitatie von bestaande en nog op te richten
ondernemingen een gemeenschappelijke politiek
te volgen. De Turksche souvereiniteit zal in ieder
geval geëerbiedigd worden. Italië zal aan eenige
reeds in bedrijf zijnde Fransche ondernemin
gen deelnemen, terwijl Frankrijk ook op finan
cieel gebied bij zijn Oostersche plannen op
steun van Italië zal kunnen rekenen. Tot En
geland zal de uitnoodiging worden gericht, zich
hij de overeenkomst aan te sluiten.
DE IERSCHE VRIJSTAAT.
Telegrammen uit Belfast melden de verove
ring door de Vrijstaters van het Quakers-eiland,
gelegen in Loughrea in het graafschap Long
ford, hetwelk de rebellen in een fort hadden
veranderd, dat bijkans onneembaar scheen. De
aanval had plaats door middel van pantserboo
ten, gesteund door vliegtuigen, welke de v=rde-
digers bombardeerden. Viei man werden ge
dood, waarop de bezetting zich overgaf.
CHINA.
De chaos in China neemt steeds grootere af
metingen aan. Het nieuwe kabinet in Peking
heeft zich thans vrijwel geheel weten vrij te
maken van den nog betrekkelijk kort geleden
zeer grooten invloed van generaal Woe-pei-foe.
Daarentegen wast de invloed van Tsao-koen. Het
is mag men een beschouwing in de Londen-
sclic „Daily Telegraph" gelooven niet onwaar
schijnlijk, dat Tsao-Koen binnenkort president
van de Chineesche Republiek zal zijn.Men schrijft
hem het oogmerk toe, op een verzoening te wil
len aansturen tusschen de regeering te Peking
en den dictator van Mantsjocrije, Tsjangtsolin.
ALLERLEI.
Uit Rome Volgens de „Epoca" omvat het
legerprogram voor de luchtstrijdkrachten dat
onmiddellijk moet worden uitgevoerd, het vor
men van een luchtvloot van duizend vliegtuigen.
Volgens bericht uit Praag zou minister
Rasin, tegen wi< n een aanslag gepleegd is, thans
builen levensgevaar zijn.
Uil Washington Senator Reed heeft in
den Senaat gezegd, dat Boyden, de niet-offi-
cieele waarnemer bij de commissie van herstel,
moet worden teruggeroepen, en de regeering ge-
Iukgewenscht met de terugroeping van de Ame
rikaansche troepen uit het Rijnland.
Volgens berichten uit Washington, werd
een Amerikaansche nota aan alle staten gezon
den, die schulden aan de Vereenigde Staten van
Amerika hebben. Aan deze staten werd gevraagd,
of zij hun schulden kunnen consolideeren volgens
de bepalingen van het Congres.
-De Commissie van Herstel zal Vrijdag
middag beginnen met haar beraadslagingen ovei
de kwestie van het door Duitschland verlangde
moratorium voor zijn betalingen in contanten
en leveringen in natura, te beginnen met 1923.
De Grieksche legatie te Parijs heeft daar
een nota doen toekomen, waarin Griekenland
een formeel dementi geeft van het telegram uit
Constantinopel, volgens hetwelk het Grieksche
leger de bedoeling zou hebben, Oost-Thracië te
bezetten.
Binnenland.
Economische statistieken.
Gistermorgen heeft in Den Haag de eerste
vergadering plaats gehad van een internationale
„Dank voor uwe zorgen. Houd goeden moed.
Ik vraag verlof om te helpen, een verlof, dat
niet geweigerd zal worden," las Aurora.
„Van den Vrijheeer," zeide Aurora luid en
hief den brief in de hoogte, opdat allen hem
zouden zien. „Hij komt Moed gehouden en
het gevaar rustig onder de oogen gekeken."
„Ik had eerder hier kunnen zijn, maar ik
heb den Bermenschenweg moeten vermijden,"
berichtte Wilbrant, die zich zweet van hetgelaat
wischte.
Een uur later achtte Aurora het geraden de
houten zijbruggen te laten afbreken en de voor
brug op te halen. De zware slagboomen werden
voor de poort geschoven, balken en met zand
gevulde vaten daartegen gestapeld en de hamei
neergelaten. De posten op torens en omgangen
werden verdubbeld, de vrouwen en kinderen in
een bovenzaal van het achtergebouw opgesloten
en de mannen onder bevel van den slotvoogd,
den schout en Grootvader in de beide vleugels
en het poortgebouw verdeeld.
Voordat zij zich naar de hun aangewezen plaat
sen begaven, sprak Aurora hun toe.
„Doet allen uw plicht," zeide zij „Sturmfcls
is sterk genoeg om weken lang den vijand bui
ten de muren te houden. De Vrijheer rekent op
uwe trouw. Uit onze handen moet hij Sturm fels,
vrouw en zoon ongedeerd terug ontvangen.'
Zij had het woordje onze gebruikt. Dat zij
daarbij hoofdzakelijk aan zichzelve, eigen ver
antwoordelijkheid, eigen wil en geestkracht had
commissie van 14 leden, Welkte tot taak heeft,
de economische commissie van den Volkenbond
voor te lichten, omtrent de wijze, waarop meer
eenvormigheid en dus meer vergelijkbaarheid
verkregen zou kunnen worden in de economische
statistieken van de verschillende landen.
De ministers van binnenlandsche zaken en
landbouw en van arbeid, handel en nijverheid
en de burgemeester van 's-Gravenhage woonden
de opening bij.,
Minister Ruys de Becrenbrouck hield een rede,
welke de heer Albert Delatour, voorzitter der
internationale commissie, heeft beantwoord.
Achtste Nederlandsche jaarbeurs.
Voor de bezoekers van de van 13 tot 22 Maart
te houden achtste Nederlandsche Jaarbeurs heeft
de directie der Nederlandsche Spoorwegen aan
houders zoowel van driedaagsche als van één-
daagsche toegangskaarten voor de terugreis een
reductie van 50 pet. op de reizigers tarieven toe
gekend.
Bezuiniging.
De Minister van Oorlog heeft elke verhooging
van jaarwedde of traktement van 1 Jan. af inge
trokken.
Zijn de looncn te hoog
In het jongste maandbericht der Rotter
damsche Bankvereeniging komt een belang
wekkende beschouwing voor over den econo-
mischen toestand van Nederland in het afge-
loopen jaar.ln tegenstelling tot de pessimistische
geruchten van den laatsten tijd worden vele
lichtpunten aangewezen, aldus samen te vatten,
dat de productieve krachten (fabrieken, handels
vloot, banken, enz.) in en na den oorlog een groote
uitbreiding hebben ondergaan, waardoor, zoo
dra de algemeene toestand verbetert, gunstige
l'inancieele resultaten verkregen kunnen worden.
Na dan gewezen te hebben op de liooge belas
tingen, die het bedrijfsleven drukken, vervolgt
het maandbericht met dit belangrijk betoog
Het zou verkeerd zijn, te trachten deze kos
ten te dekken en nieuw kapitaal te vormen door
het verlagen van het niveau (peil) van het
levensonderhoud der groote massa, dat slechts
in enkele gevallen, b.v. voor ongeschoolde ar
beiders en voor bouwvakarbeiders, boven het
niveau van den voor oorlogs-tijd is gestegen.
Evenals de wisselkoersen vereischt ook het
niveau van het levensonderhoud stabiliteit
(bestendigheid), wil het economisch leven van
een land gezond blijven. Een groote verminde
ring van de koopkracht der massa zou tot gevolg
hebben, dat de binnenlandsche consumptie
(verbruik) aanmerkelijk inkromp, waardoor een
afzetgebied der Nederlandsche industrie ver
loren zou gaan. De loonen in Nederland zijn niet
te hoog, maar die in landen met lage valuta
zijn te laag. De genezing moet derhalve van el
ders komen.
Besluit van liet I.V.V.
Het bureau van het I.V.V. heeft in een ver
gadering te Amsterdam, na grondige bespreking
van de houding der Fransche regeering en van
de gevolgen, die een militaire bezetting van het
Roergebied na zich zal sleepen, een motie aan
genomen, waai in het bureau uiting gevende aan
de overtuiging der georganiseerde arbeiders
klasse van alle landen ten sterkste protesteert
tegen een dergelijke reactionnaire en oorlogs
zuchtige handelwijze.
Het bureau roept de aangesloten organisa
ties aller landen op, te eischcn, dat de scha
devergoedingskwestie ter arbitrage zal woiden
gedacht, had haar fier gelaat verraden.
Niemand had baar woorden gretiger opge
vangen dan Wilbrant.
Het naderend gevaar scheen hem dronken
te maken.
XII.
Wilbrant, die het dak had beklommen en
achter een hoektoren op den uitkijk stond, gal
het sein dat de vijand naderde.
I-Iet stille bosch werd levendig. Spoedig daar
na viel een schot, gevolgd door een verward
geschreeuw en meerdere schoten.De buitenstaan
de hadden op nachtverblijf teSturmfels gerekend
en de afgebroken bruggen stelden hen te leur.
Een tweede sommatie volgde in den vorm van
een dreigender geroep en meerdere schoten op
poort en vensters.
Het getal der aanvallers groeide met elke
minuut aan. De muren van den slottuin werden
beklommen de tuin was vol soldaten.
Een uur later was de gracht aan de westzijde
voor de helft gedempt door alles wat in den tuin
daarvoor dienstig was de bestorming was aan
gevangen ladders werden aangehaaktbijl
slagen vielen neer op de luiken. Het geweervuur
der belegerden schrikte de bestormers niet af.
Sturmfel's rijkdom was vermaard en het voor
uitzicht op een grooten buit moedigde hen aan.
Toen de eerste versperring krakend week en
doorgang verleende, aan den vijand, toen de
boeren terugdeinsden en wilden vluchten, was
Aurora daar. (Wordt vervolgd)
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT