Het daghet in den Oosten.
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Zijn Redding.
46ste Jaargang.
Zaterdag 31 Maart 1923.
No. 13604.
JPmtBLJ j. 1.75 elke regel d
Bureau KOEMARKT 4. Teletoon Intercommunaal 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden f 2.—, per week 15 cent, franco per
post ƒ2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiëni 1—5 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
^)it nummer bestaat uit twee bladen
TWEEDE BLAD
Onlangs kon men in de pers het bericht lezen,
dat de stichting van de R.K. Universiteit te
Nijmegen de instemming zou hebben van Gedep.
Staten van Gelderland, indien B. en W. van Nij
megen hun ontwerp van den 7en Februari in
den raad behandeld, eenigszins wilden wijzigen.
Aan dit verzoek van Ged. Staten is door B.
en W. voldaan en dientengevolge zal over dit
gewijzigd ontwerp in de raadsvergadering van
4 April een beslissing worden genomen.
Mochten de andersdenkende gemeenteraads
leden in hun kleinzielige houding volharden,
dan zal men weer op een stemming kunnen
rekenen van zuiver links tegen rechts en dan
zal binnenkort de R.K. Universiteit te Nijmegen
verrijzen, al is het dan ook met één stem meer
derheid.
Er is in verschillende bladen al heel wat stof
opgeworpen over deze kwestie. Elk blad be
lichtte het vraagstuk volgens zijn eigen rich
ting en in de bladen van niet katholieke richting
brak een hevig tumult los. Ja, de heele anti
katholieke bende liep te hoop, en uit het misbaar
dat gemaakt werd, bleek maar al te duidelijk,
hoe de tegenstanders door haat, vrees, afgunst
en bekrompenheid bezield werden.
Maaslandus heeft in dit blad in zijn „Ditjes
en Datjes" de bekrompenheid en kleinzieligheid
van de liberale en roode pers duidelijk aan de
kaak gesteld en het phariseisme en de afgunst
Van den antipapist A. B. K. gehekeld.
Zouden er werkelijk wel knappe, wetenschap
pelijke, geleerde katholieken bestaan Voor
twintig eeuwen, toen het katholicisme zich
overal begon tevestigen heette het,,indocti rudes"
katholieken zijn domme en ruwe klanten. En
nu na twintig eeuwen, vooral nu er sprake is
een Katholieke Universiteit in ons land op te
richten hooren we hetzelfde minachtend oordeel.
Volgens het gevoelen van de liberale en roode
bladen moeten we een Katholieken geleerde
met een lantaarn zoeken. En deze geschreven
opvattingen is in de practijk ook steeds gevolgd.
Onlangs nog bracht „De Tijd" een interessant
statistiekje, waaruit duidelijk blijkt, dat Katho
lieke professoren aan onze universiteiten steeds
geweerd zijn. Voor een goede tiental jaren waren
er van de 253 professoren aan onze Universiteiten
slechts 5 katholieken.
De katholieken schijnen zelfs niet de weten
schap te bezitten om de lagere Juncties aan de
Universiteiten waar te nemen. Dat blijkt uit
een paar gegevens betreffende het personeel
aan de Leidsche universiteit verbonden. Van de
70 verschillende beambten als Directeur, kler
ken, bedienden enz. waren er slechts 7 katholiek.
Zoo gaat het overal. De katholieken worden
immer achter gesteld.
Hebben wij het laatst in onzen gemeenteraad
log niet beleefd, toen er een gemeente-archivaris
benoemd moest worden, dat aan den liberaal
koven den katholiek de voorkeur werd gegeven
Een sombere sluier van bittere armoede en
ellende lag jaren lang reeds over de schamele
Woning van het gezin Gautier en bedekte zoo
ontzettend veel leed voor aden, die onverschil
lig als op iedere vreemde woning ook op deze
neerzagen. Bijna geen enkele maal drong dat
in-diepe verdriet naar buiten, maar 't knaagde
met des te feller beet in huiselijken kring.
Slechts enkelen, de pastoor en eenige armoe-
Zoekende zielen, wisten, wat vreeselijke toestan
den daar lieerschten. Daar huisden Gautier en
zijn vrouw Lize en een vijftal nog jonge kinderen,
uitgeteerde stumpers van een alles ontberend
leven.
Twaalf jaren geleden waren de jeugdig-blijde
geliefden vol idealen en zonnige gedachten het
leven samen begonnen en verre scheen alle
onheil geweken.
De hartelijke liefde wischte weg al die kleine
Verschillen van meening en karakter, ze vergaten
zichzelf om elkander, 't geluk vindende in enkel
geven en begrijpen. Gautier verdiende goed zijn
krood en was blijde het samen met zijn Lize te
kunnen deel en om zijn werklust en ruimen blik
°p zijn arbeid was hij juist voor zijn trouwen tot
kaas in de gieterij der groote machine-fabriek
van het dorp aangesteld.
Beide droomden zich een paradijs op aarde,
een toekomst vol weelderigen zonneschijn, zonder
zorg en leed. En toen de eerste jongen kwam,
Was hun geluk geurig als een rozenperk, blank en
Zacht als witte zijde. 0,'t was bijna te mooi, te
machtig geweest.de wereld is toch geen
paradijs van hemelsche weelde, 't Bleef echter
n°g langen tijd, nog twee jongens en twee blond
bozige meisjes kwamen den beker, reeds vol van
Ujp genot overvullen de heerlijke psalmwoorden
waren voor den dankbaren vader bewaarheid
Uw vrouw als een overbeladen wijnstok tegen
de zijden van uw huisuw kinderen als olijven-
En toch was ook de katholiek een alleszins
bekwaam man en had hij in tijds gesolliciteerd,
terwijl den liberaal na het sluiten van den tijd
van solliciteeren nog gelegenheid gegeven werd
tot het afleggen van een examen.
Tot eer van Mr. van Yelzen moet gezegd wor
den, dat hij zich namens zijn fractie tegen der
gelijke handelwijze van B. en W. met klem ver
zette.
Zoo worden de katholieke geleerden overal
achtergesteld en genegeerd. Het heet dan, dat
een katholiek niet vrij is, omdat hij gebonden
is door zijn kerk hij kan zich derhalve op weten
schappelijk gebied niet vrij bewegen. En wan
neer men op wetenschappelijk gebied gebonden
is, dan kan men toch nooit zuiver wetenschap
geven.
Wacht eens eventjes.
Ieder Wetenschappelijke werker is gebonden
hij baseert zich op feiten, die voor hem weten
schappelijk vast staan. Hij begint er maar niet
op los te studeeren en te werken maar hij gaat
van iets uit, van een soort fundament, dat hem
onwrikbaar vastligt.
Zoo een katholiek, zoo een liberaal en socialist.
Voor den katholiek is dat wetenschappelijk vast
staande feit het onfeilbaar leergezag der kerk.
De kerk kan in geloof en zeden niet dwalen en
dat kan wetenschappelijk bewezen worden.
En wanneer de katholiek zich daaraan onder
werpt, dan verricht hij een daad, die wetenschap
pelijker is, dan de suggestie, de inbeelding, waar
door de liberaal zich onderwerpt aan zijn dogma's
De liberaal heeft ook zijn dogma's, doch die
zijn heel wat onwetenschappelijker dan het on
feilbaar leergezag der Kerk. Welke die dogma's
van een liberaal dan wel zijn
Wel dat het menschel ijk verstand alles-
beheerschcnd is, dat het menschelijk verstand
alles uitmaakt en dat er door God nooit recht
streeks waarheden verkondigd zijn. En boven
dien zweert hij bij de grootmeesters zijner
liberale richting. Vrijzinnige grootheden als de
Duitschers Kant, Fichte, Schelling, Harnack of
Paulsen zijn voor hem orakels wanneer zij ge
sproken hebben, dan is het voor hem uit, dan
is de zaak beslecht. Of die liberale heeren dus ook
gebonden zijn! Wetenschappelijk vast staat voor
hen het onfeilbaar gezag van het menschelijk
verstand en het onfeilbaar gezag van hun kop
stukken.
Maar laten zij de wetenschappelijkheid daarvan
eens bewijzen
Bouwt degene, die alleen op het menschelijk
verstand en de verstandelijke kopstukken bouwt,
niet al te zeer op zandgrond.
Bewijst de praktijk dit niet allerduidelijkst
Staan we dikwerf niet verbaasd over de liberale
bevangenheden, geheel onwettige conclusies,
onbewezen wetenschappelijke meeningen en
beweringen van liberale professoren aan onze
universiteiten Zij mogen dan ook Bolland,
Pekelharing, Polak, Pannekoek of Eerdmans
heeten. Wat is al niet grootsch wetenschappelijk
door hen opgezet en als je pure wetenschap ver
kondigd, hetwelk later als een kaartenhuis is
ineengestort. Was het niet een Dr. Lotsky, die
geloofde, dat in het Laboratorium te Leiden
Jevenlooze stof in levende kon omgezet worden,
verkondigde professor de Vries niet, dat de
oude scheppingsleer vervallen was en verklaarde
prof. Mannoury niet, dat, als er iets wetenschap
pelijk bewezen is, het wel dit was, dat er niets
onomstootclijk vast staat Wat een faillissement
op wetenschappelijk gebied
En nu onze Roomsclie geleerden Zij zijn ge
bonden door het onfeilbare le rgezag der kerk.
Dat onfeilbaar leergezag der kerk is toch heel
wat anders dan het zoogenaamd onfeilbaar ge
zag van 's menschen verstand en het zoogenaamd
onfeilbaar gezag der liberale kopstukken. Het
eerste kan bewezjen worden en het tweede is
bewezen, dat het onwaar en feilbaar is. En bo
vendien wat hindert het onfeilbaar leergezag
den Katholiek 'in zijn wetenschappelijk onder
zoek Raadpleegt de praktijk eens. Het katho
licisme heeft den priester-geleerde nooit gehin
derd de erfelijkheidswetten te ontdekken, noch
den grooten Pasteur belet een wetenschappelijke
reus te worden. Ook was het katholicisme geen
beletsel voor de wetenschap van Roomsche ge
leerden als Lamarck, Ampère, Wasman en
anderen.
En om nu maar eens in beperkten kring te
blijven, zijn onze prof. Struijcken, v. Ginneken,
Nolens, Schrijnen,v. Rooij, prof. deGroot z.g. enz.
minder wetenschappelijk, omdat zij katholiek
hun katholicisme ooit afbreuk aan hun
schap gedaan
Waarlijk, knappe, geleerde katholieken kun
nen er genoeg zijn, als de liberalen, die bewezen
immer de vrijheid voor te staan, aan onze katho
lieke mannen maar de vrijheid gunnen, die hun
noodzakelijk is.
En daarom, omdat wij katholieken immer zijn
achtergesteld, omdat aan onze universiteiten
dikwerf door de liberale kopstukken ongeloovige
en onwetenschappelijke theorieën verkondigd
worden, juichen wij het toe, dat de R.K. Uni
versiteit er komen zal en dat daardoorlonzekatho-
lieke geleerden de gelegenheid geboden wordt,
der wereld te bewijzen, dat Katholicisme en
wetenschap heel goed kunnen samengaan
w.
Dat zijn toch geleerden van naam en heeft
weten-
BinnenliiBd.
eerstelingen om de rondte uwer tafel
Toen plotseling viel de tegenslag, als een woest
Wild dier besprong hij het gelukkige gezin, dat
in den harden greep tijden van armoede en bitter
verdriet tegemoet zou gaan. De wereldoorlog
brak uit met al zijn verschrikkelijke weeën en
fel-schokkende gevolgen van ontwrichting en
werkloosheid. Aanvankelijk werd de fabriek,
waar Gautier werkte, nog voor stopzetting be
waard,maar spoedig liet ook hier de malaise haar
scherpen tand voelen en werden alle arbeiders,
meerdere en mindere, van hun broodwinning
verstoken. Dit bracht bij zoovelen ellende in huis,
ook bij de familie Gautier. Pogingen om elders
wat te verdienen liepen op niets uit en de vader
was genoopt van den steun te leven. Deze be
droeg niet zooveel en dat hinderde en prikkelde
hem in zijn vurig gemoed.
De vroegere welvaart gewend, had hij zoo
gaarne dat zorgelooze leven met vrouw en kin
deren willen voortzetten, maar nu was het zoo
geheel anders, zoo geheel tegen zijn zin, en hij
bleek tegen het ongeluk niet bestand.Nogsmacht-
te hij, ook in deze dagen van schraalte en tegen
spoed, naar zooveel mogelijk zelfbevrediging,
vergat schromelijk in zijn egoisme de moeder en
de kleinen en gaf zich oyer aan den drank, waar
door hij het grootste deel van de schamele in
komsten jammerlijk verkwistte.'t Begon met een
enkelen avond uitgaan in de week en de minste
kleinigheid van meeningsverschil, welke hij
vroeger zoo licht kon vergeven en vergeten, was
hem aanleiding tot schelden en uitvallen. Lize
met haar gevoelig hart merkte al gauw, dat in
haar man wat veranderd was, maar in haar liefde
voor hem berustte zij erin en hoopte, dat het
weer spoedig beter zou gaan. Maar neen, 't werd
ergerBijna iederen avond verliet hij haar,
wanneer de kleinen naar bed waren gebracht en
zij wist in zeker vermoeden, waar hij zijn troost
ging zoeken. Overdag was hij nog veel thuis,
alleen omdat zijn kinderen hem nog afleiding
Het doel heiligt de middelen.
Deze verfoeilijke leuze wordt maar aldooi
valschelijk tegen de Katholieke Kerk en de
Jezuieten uitgespeeld, o.a. door het antipapis
tisch weekblad „Staat en Kerk". Tot nog toe
bleef het blad in gebreke, zijn lasterlijke aantij
gingen met bewijzen te staven. In het laatste ni
van 23 Maart (2e blad) lezen We opnieuw
„Rome gebruikt als instrument de Ultra
nontaansche hiërarchie, die onder Jezuïeten-
invloed, alle middelen geoorloofd acht, om haar
doel te bereiken."
Tegenover dezen bijna elke week opnieuw ge
drukten laster vam ds. H. S. Gravemeijer plaat
sen wij nu eenvoudig het recente Woord van den
bekenden Utrechtschen Hoogleeraar prof. J. de
Loutertoch wel een onverdacht getuige die
in de liberale „N. Courant" (24 Maart) schrijft
„Een der hoofdoorzaken van den bitteren
kamp (tusschen Frankrijk en Duitschland)
Ucht opgesloten in de verfoeilijke leu^e^Ju>t
brachten, maar miste hij 's avonds hun gezel
schap, dan ging hij uit verveling de straat op.
De moeder leed diep om die onverschilligheid
voor haar,maai vertrouwde daaiom des te meei,
dat de kinderen hem nog zouden redden. Ze
werd echter zoo bedrogen. Geld ontving ze
bijna niet meer, de ontbering knaagde wreed
aan haar, ook aan de kleinen en toch verlangde
haar man nog, dat op etenstijd zijn honger be
vredigd kon worden. Moedeloos, wanhopig had
zij er onder kunnen worden, had zij haar laatste
troost niet gehad in haar innig warm geloof,
't Viel haar zoo zwaar,haar hart schrijnde,haar
lievelingen het noodige voedsel niet meer te
kunnen geven, ze zag ze ziender oogen wegkwij
nen, maar op God had zij nog haar hoop geves
tigd, Die de zijnen nooit verlaat.
Hoe onverwacht en bitter was echter voor
haar het verlossende einde van dit ondragelijke
leven. God had het anders beschikt, dan zij
wenschte. Tot in het uiterste wilde Hij haar ge
loof en liefde beproeven.
Weer op een avond in de Goede Week zat zij
verlaten in de leege, kille kamer, verzonken in
benauwende gissingen over de toekomst.
Daar hoort zij 't woelen en dringen van een
groote groep menschen, die naar haar huis oe-
komen de ongewone drukte doet haar dadelijk
iets bijzonders vermoeden, misse lien. n
haar man. Ze springt op en ziet langs g.-
schoven gordijn de straat op. A en nc 1 en
blikken, zoo zonderling op haar.Nu weet ze t
dat haar man 't geldt en uitzmnigvanangst
vliegt ze naar de voordeur, die ze wild openrukt
Voor vier mannen met een draagbaar stoktzee
stort met een schrillen gil op den grond. Zachte
handen tillen haar op en brengenhaar bewusteloos
binnen. Dan volgt de draagbaar met hetsta
vende lichaam van haar map. Een diep
was hem toegebracht in de borst, bij een \.s
dronkenschap. Met versufte zinnen was nj
een mes in de hand op een anderen sa
doel heiligt de middelen.
Ten onrechte wordt zij (n.l. deze leuze) veelal
toegeschreven aan de Jezuieten als brandmerk
eener meer verdachte dan gekende orde. Wel
verre van een onderscheidingsteeken in den
godsdienststrijd, vormt zij schering en inslag van
de sfcaakunde aller tijden. Hoogtijd vierde zij in
de donkere geschiedenis der laatste tien jaren. De
wereldoorlog wemelt van voorbeelden haren toe
passing."
Juist in de staatkunde der laatste jaren. Zoo
b.v. bij de Herv. Ger. Staatspartij, waarin ds.
Gravemeijer behalve lasterpraat nog de teeken-
stift van Raemackers gebruikt voor het edele
doel
Spitsbergen.
Dezer dagen hield de heer H. H. Dresselhuys
voor de leden van het Kon. Ned. Aardrijkskundig
Genootschap een voordracht over Spitsbergen
en de exploitatie-mogelijkheid zijner kolenvelden.
Op Spitsbergen zijn verschillende maatschap
pijen, die de exploitatie van delfstoffen beoogen
en er heerscht een chaotische toestand door
het onnoemelijk aantal claims.
In 1920 heeft de Nederlandsche expeditie een
onderzoek ingesteld naar de exploitatiemoge
lijkheid van kolenvelden op Spitsbergen in het
algemeen en die voorkomende op de claims der
Icefjord Kulcompany in het bijzonder. Deze
Icefjord Kulcompany is een Noorschc exploi
tatie maatschappij Waarvan alle aandeelcn thans
in handen der Nespico zijn. Op een van de
leefjord-bezittingen, Kaap Boheman, werd een
tijdelijke kleine nederzetting gesticht met het
doel de daar voorkomende zeer eenvoudig ont-
ginbare dicht aan de oppervlakte voorkomende
lagen op beperkte schaal af te bouwen
Weliswaar was het transport van het zeeschip
daar alleen met behulp van lichters mogelijk,
maar de toenmalige hooge kolenprijzen lieten
een voldoend batig saldo om de onkosten der
expeditie te bestrijden.
Dit onderzoek strekte zich ook uit tot Gieen
Harbour, wat geleid heelt tot de tegenWooidige
vestiging der Nederlandsche Sjiitsbergen Com
pagnie aldaar. De Compagnie bezit thans aan
die prachtige natuurlijke voor de grootste schepen
toegankelijke haven een uitgestrekt kolenveld
van ongeveer 8 K.M. bij 20 K.M. hetwelk een
ontginbare hoeveelheid zuivere kool bevat van
circa 100 millioen ton.
De arbeid Wordt ook gedurende den winter
onafgebroken voortgezet, waartoe de constante
temperatuur in de mijn zelve, Welke vrijwel
permanent zoowel 's zomers als s winters 2
gr. Celsius bedraagt, veel toe bijdraagt.
Ten slotte zet spreker uiteen de voordeelen
van den artischen mijnbouw, die geen water-
of mijngasmoeilijkheden kent, die profiteert
van groote vastheid van kolen en gesteente ten
gevolge van de lage temperatuur, die tegelijker
tijd in de mijn een ideale atmosfeer voor het
verrichten van zwaren lichamelijken arbeid
schépt, hier gecombineerd met de gunstige lig
ging der lagen. Het gevolg van een en ander is
een zeer hoog hoofdelijk product en wel van
circa 21/2 ton per man per dag tegenover circa
1 ton en minder in Europa en circa 400 K.G. in
Indië.
dronkaard toegevlogen, was echter zelf als slacht
offer gevallen. Eerst laat in den avond kwam
Lize van haar bewusteloosheid weer bij en vond
de kracht te vragen, hoe 't was,maar slechts een
ontwijkend antwoord mocht ze ontvangen. Die
onzekerheid verduurde ze niet en al haar ge
schokte zenuwen verwinnend, sleepte ze zien
met angstig voorgevoel naar de slaapkameiDaai
lag Gautier bleek en toch zoo rustig,een teeken
van het wegstervende leven in hem en als altijd
nog vol liefde voor hem, nam zij sidderend zijn
kille hand, om dan plotseling uit te barsten in
een gemoedverlichtend klagend schreien. Nu
wist de dokter, dat hij haar nog kon redden, wat
hem voor haar man niet meer mogelijk was.
In voorzichtige trekken vertelde lnj haar, dat
er hoop op herstel niet meer was en daarom
het raadzaam zou zijn een priester te hal.e°;
laten in haar ongeschokt geloof stemde zij
in, dat zou immers nog zijn eenige redding
nen zijn en weldra verscheen ook de pastow, bj
wien ze den laatsten tijd zooveel troost had^ge
vonden Gelijk de dokter had verwacht, vond de
IteïveÜde nog eenmaal de kracht zijn oogen te
openen. Angstig gingen zijn blikken naar zijn
vrouw die medelijdend toen over hem heen-
boog en de gevraagde vergeving met liefkoozm-
gen gaf.
Kalmte verscheen er nu m zijn matte oogen,
die niets anders meer konden zoeken dan na deze
vergeving ook de goddelijke vergiffenis in een
berouwvolle biecht en een laatste Paasch-Com-
munie.
Alleen met haar kinderen overgebleven, is
Lize haar zoo veranderde leven van rustcloozcn
arbeid en zorg weer begonnen. Ze kon dit in den
troost van het zekere weten van Gautier's chris-
telijken dood en in het vertrouwen op de latere
hulp harer kinderen.
J
NIEUWE S C HIE DAM SC HE JOU RA NT
zijn
