Het oude KasieeL
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM
feuilleton]
46ste Jaargang.
Maandag 7 Mei 1923.
No. 13634.
ioa«P i>naii)nui)« -
Uvert. nnt, ifini 15 reeels 1.75 olke regel d
BnieanKOEMARKT 4. Telefoon inteieommnnaal 83. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden f 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiëni 1—5 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 mar.l
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adVerteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Buitenlandseh Nieuws.
HET ANTWOORD AAN DUITSCHLAND.
Het resultaat der gedachtenwisseling tusschen
Parijs en Brussel is, dat België het door Poincaré
opgestelde antwoord volkomen goedkeurt. De
Belgische ministers hebben zelfs voorgesteld, de
Fransche argumentatie, welke het onaanvaard
bare karakter der Duitsohe voorstellen aantoont
nog te versterken, Poincaré heeft de door België
gemaakte opmerkingen aan den oorspronkelijken
tekst toegevoegd. Het volledige document is
daarop naar Brussel verzonden en Zaterdag
middag aan de gezanten van Groot-Brittannië
Italië en de Vereenigde Staten en Zaterdagavond
aan het Duitsche gezantschap overhandigd en
tevens aan de pers medegedeeld.
De regeeiingen van Frankrijk en België, aldus
de nota, zullen geen enkel Dujtsch voorstel in
overweging nemen zoolang het verzet voort
duurt. Zij wenschen niet dat het leven van hun
officieren, soldaten, douanepersoneel en spoor
wegambtenaren aan aanslagen blootstaat, ter
wijl men bezig is aan het onderzoek van de
kwesties, die geregeld moeten worden. Zij wen
schen evenmin, dat de normale functionneering
van de militaire-controlecommissies wordt be
moeilijkt en de ontwapening van Duitschland op
losse schroeven wordt gezet alleen op grond van
het feit, dat Frankrijk en België, daar ze geen
betaling kregen, de panden hebben genomen
waarop ze recht hadden.
De regeeringen van Frankrijk en België moe
ten hieraan toevoegen, dat in de jongste voor
stellen van Duitschland verschillende punten
zijn, die volslagen onaannemelijk zijn.
In de eerste plaats beloopen de aangeboden
sommen, alle te zamen genomen, zelfs niet een
vierde van het bedrag dat door de G. v. H. i,s
vastgesteld en door Duitschland erkend als het
beloop van zijn schulden jegens de geallieerden.
Frankrijk en België hebben hérhaaldelijk
verklaard, dat zij zich niet kunnen vereenigen
met een vermindering van hun eigen vordering en
dat, indien zij bereid zijn, er een gedeelte van
te compsnseeren met, de intergeallieerde schulden
zij in de materieele noodzaak zijn, het restant te
innen, ten einde zich te herstellen van de ont
zettende verwoestingen, die door de. Duitsche
invasie over hen gebracht zijn.
IN HET BEZETTE GEBIED.
Volgens de „Kölnische Zeitung" zijn in een van
de ai'geloopen nachten op het traject Düren
Neuss, de spoorwegrails, over een afstand van
verscheidene meters, door nog onbekende per
sonen losgeschroefd. Een kolentrein is daardoor
ontspoord en vernield. Deze spoorlijn vormt een
deel van den voornaamsten spoorweg, waarlangs
de Franschen de steenkool vervoeren.
DE CONFERENTIE TE LAUSANNE.
De leiders der geallieerde delegaties besloten
Zaterdag, dat zij zouden afzien van de voor
genomen stappen bij Ismet Pasja. De kwestie van
de juridische capitulaties zal voorloopig niet in
behandeling komen, totdat de mogelijkheid zich
voordoet, dat partijen tot een vergelijk komen,
wanneer het noodig zal blijken, dat, de conferen
tie de kwestie opnieuw in behandeling neemt.
DUITSCHLAND.
De rijksminister van Financiën dr. Hermes,
gaf Zaterdag in de begrotingscommissie van den
Rijksdag een overzicht van den financieelen
toestand van Duitschland in de maanden Januari
tot en met Maart van dit- jaar.
Alleen in dit kwartaal groeide de schuld van
100
„De pretendent had even goed ruw en on
beschaafd kunnen zijn. Nu is de rechtmatige
eigenaar zijn vriend, zijn gelijke in beschaving,
zijn meerdere in kunde."
Een smeekend gebaar van Wolfram deed hem
zwijgen.
„De afstand blijft hard," zeide Wolfram ge
smoord, „hard, vooral voor Bodo."
Het was laat wij scheidden. Toen Wolfram
moeder de hand gaf. tiok zij hem naar zich toe
en kuste hem op het voorhoofd.
Daar was een stille sympathie tusschen die
heiden.
Arme, lieve Moeder Ik begreep nu waarom
of zij van middag zoo bitter had geschreid.
het rijk met billiocnen papiermark aan. De
vlottende schuld is in het eerste kwartaal van
1 r/2 billioen mark gestegen tot meer dan 61/.,
biilioen. De uitgaven van het rijk bedroegen tot
eind Maart rond 6.8 billioen mark, waarvan
slechts 1.7 billioen door inkomsten gedekt waren.
Alleen de spoorwegen vereischten een voorschot
van 1.7 billioen mark de voorschotten en leenin-
gen aan de afzonderlijke sta.uen bedroegen meer
dan 1 billioen.
Hermes gaf de schuld van dit catastrofale
deficit aan de Roerfcezetting volgens hem heeft
deze de ontzaglijke depreciatie van het geld ten
gevolge gehad.
Merkwaardig was de verklaring van den mi
nister, dat het onjuist Was aan het Duitsche
bedrijfsleven het verwijt te doen van sabotage
der regeeringsactie ter ondersteuning van de
mark.
In hoeverre speculaties hebben meegewerkt
tot de jongste daling van de mark, zal weldra
worden opgehelderd door het reeds door de
regeering ingeleide onderzoek. De voornaamste
oorzaak, zeide Hermes, is echter te vinden in de
toeneming van de schuld van het rijk, waarvoor
de bezetting van het Roergebied verantwoorde
lijk is.
De minister deelde voorts mede, dat de maat
regelen der regeering in zake de deviezen-con
trole nog belangrijk verscherpt zullen worden en
dat de regeering vastbesloten is, genieenschappe
lijk met de Rijksbank de steunactie ten behoeve
van de mark krachtig voort te zetten. Hoofd
voorwaarde voor een definitieve saneering der
Duitsche financiën blijft echter, aldus Hermes,
een verandering der tot dusver door Frankrijk en
België gevoerde politiek.
IERLAND.
Een lange lijst van pas weer gevangen genomen
rebellen in het Zuiden bewijst dat de Vrijstaat-
sche regeering de Valera's vredesvoorwaarden
negeert en de militaire bedrijvigheid onvermin
derd voortgaat. Intussclien schijnen de republi
keinen hun lastgeving tot opschorting der vijan
delijkheden te gehoorzamen. Naar verluidt zijn
verscheidenen hunner al naar huis teruggekeerd.
SPOORWEGSTAKING IN BELGIE.
Zaterdag is een gedeeltelijke spoorwegstaking"
in België uitgebroken. Naar van de zijde der
Maatschappij tot Exploitatie van de Staats
spoorwegen vernomen ■wordt, heeft goederen
vervoer van Roosendaal naar België nog slechts
plaats voor risico van den afzender.
Het steenkolenvervoer van de Limburgsche
mijnen naar België en Limburg is stopgezet.
Het personenvervoer tussehcnLuik enMaastricht
was gister nog normaal. De personentreinen uit
het bezette gebied naar Herbestal en verder
loopen, doch met zeer veel vertraging.
ALLERLEI.
Uit Brussel De koning van Spanje heeft zich
Zaterdagmorgen, vergezeld van koning Albert,
naar Charleroi begeven, waar zij de metaal-
fabrieken la Providence hebben bezocht.
De beide koningen begaven zich vervolgens
naar Antwerpen. Toen de trein te Brussel arri
veerde, kwamen de beide koninginnen zich bij de
koningen in den trein voegen.
De Spaanscbe souvereinen zijn gister uit Bel
gië vertrokken. t
Vrijdagavond is het te Weenen Veer tot een
ernstige botsing gekomen naar aanleiding van
een vergadering van anti-semitische nationa
listen. Socialistische en communistische betoo-
gers omsingelden de zaal. De politie bemoeide
zich er mee en er ontstond een gevecht, waarbij
ook van de vuurwapens gebruik werd gemaakt,
zoodat er verscheidene gewonden vielen, onder
wie 23 politieagenten en één man van de arbei
dersgarde. Er hadden tal van aanhoudingen
plaats.
Uit Berlijn Uit München komt het be
richt, dat de nationalistische organisaties het
plan hebben opgevat een enkele nieuwe onpar
tijdige vaderlandlievende organisatie in het leven
te roepen. Deze nieuwe organisatie zou alle daden
van geweld verwerpen en alle patriotten ver
eenigen. Als leider der nieuwe organisatie wordt
niemand minder dan Esscherich genoemd, ver
moedelijk wil men hierdoor bewijzen hoe „on
partijdig" de nieuwe ouderneming is.
JDe naaisters-staking te Parijs schijnt haar
einde te naderen tal van mode-huizen sluiten
een afzonderlijken vrede met het stakingscopiité
door de salarissen te verhoogen.
Uit Constantinopel. Generaal Harington is
te Constantinopel aangekomen.
De waarnemende, hooge Fransche commissaris
heeft een protest ingediend hij Adnan Bev in ver
band met het feit, dat de brandkasten, gevonden
in de puinen der te Smyrna in brand gestoken
banken, opengebroken zijn.
—Uit Boedapest In de afgeloopen weck is bij o
personen vlektyphus geconstateerd 3 dei- lijders
zijn gestorven. Tot dusver zijn te Boedapest
in het geheel 30 gevallen van vlektyphus voor
gekomen, voornamelijk onder hier wonende
zigeuners, die de markten in de provincie be
zoeken. Op het oogenblik worden 8 lijders in
de barakken verpleegd.
- Uit Cairo Gisteravond zijn te Cairo op
nieuw twee bomaanslagen gepleegd. Béidt
bommen waren in den vorm van handgranaten
vervaardigd. De kracht der ontploffingen was
niet van dien aard, dat er persoonlijke on
gelukken of belangrijke materieele schade door
kon worden veroorzaakt.
In verband met het bevredigende resultaat
van hetonderzoek der enqmete-commissie he eft,
de regeering van Tsjecho-Slowakije de afsluiting
van de grens naar Hongarije opgeheven en heeft,
zij aan de legatie te Boedapest instructies doen
toekomen op de normale wijze pasvisa te ver-
Het,kerkelijk congres te Moskou heeft met,
een groote meerderheid het besluit genomen, dat
bisschoppen voortaan mogen huwen.
Binnenland.
Conlinuitcit en Wetenschappelijke
Zelfstandigheid in de Thomistische Wijsbegeerte
Hedenmiddag aanvaardde pater R. R. Wel-
chen O.P. het Kerkelijk Hoogleeraarsamht m de
Wijsbegeerte van den IJ. Thomas van Aquino
aan de Universiteit te Amsterdam met het uit
spreken van een rede getiteld Continuïteit en
Wetenschappelijke Zelfstandigheid in de Tho
mistische Wijsbegeerte. Aan de rede ontleenen
wij het volgende
„De wording van geen enkele wetenschap lijkt
op het plotseling ontstaan van een volwassen
Minerva. De kunst is lang en het leven is kort,
maar ook de wetenschap is lang. Het ligt in den
aard der menschelijke kennis, zegt de „Aquinei
om stap voor stap van het onvolkomene tot het
volmaakte voort te schrijden. Vandaar zien wij
in de bespiegelende wetenschappen, dat zij,
die het eerst gefilosofeerd hebben, slechts on
volkomen resultaten hebben bereikt, welke latei
door hun opvolgers vervolledigd zijn. Geldt het
bewaren van de continuiteit der gedachte als een
levenswet van vooruitgang voor de speciale
25 September 1781.
Terwijl ik bezig was met bet in orde maken
van het ontbijt hoorde ik den welbekenden
galop van een paard.
Wolfram
Bodo stond al in het voorhuis.
„Hoe gaat het hem, Margreet Is hij nog bo
ven Hij is toch wel
Op den onrustigen avond was zeker een nog
onrustiger nacht gevolgd. Wolfram was nog niet
heneden. Bodo wilde de trap oploopen, toen ik
hem weerhield.
„Stoor hem niet, Gij begrijpt, dat Wolfram
rust noodig heeft na den tweestrijd van giste-
ren."
„Ik vrees, dat ik vandaag in het geheel niet
terug zal kunnen komen," pleitte Bodo. „Zijn
Hoogheid is van nacht wel weer teruggereden
maar de meeste gasten ik bedoel die veraf
komen zijn er nog en blijven zeker nog een
paar dagen. Eindelijk heb ik nu ook geen tijd
en moet maken voor het ontbijt terug te zijn-
Mama is zóó vermoeid, dat zij mij de honneurs
daarvan heeft opgedragen. Nu, groet
Wolfram dan van mij en zeg, dat ik vóór mijn
vertrek nog een dag hoop te komen,"
Ik was blij toen ik zijn vroolijk, onbezorgd
gelaat niet meer voor mij had. Hoe lang zou dal
zoo blijven
Bodo zonder Sturmfels Niet langer de gevier
de, voorname Majoraatsheer, maai van zijn rang
vervallen, een tweede zoon Al won hij daardoor
een vriend tot broeder, de broeder zou hem niet
welkom zijn
Wij ontbeten laat. Niemand had geslapen.
Wij waren in spanning om te hooren, wat de
heer Merlé van Wolfram was te weten gekomen.
Het ambtshuis was gesloten, alle beambten
wetenschappen, zij is in de hoogste mate nood
zakelijk voor den gezonden groei der w ij «begeerte
waar liet gaat over de allerzwaarste problemen,
omdat de filosofen op het meer en meest alge-
meene en meest afgetrokken kennisgebied ar
beiden, dat het verst van de zinnen verwijderd
ligt, alwaar zij de eigenlijke, laatste, redenen en
oorzaken der dingen opsporen. De wijsgeerige
wetenschappen kunnen slechts de uiterst moei
zaam veroverde uitkomst zijn van eeuwen intens
nadenken. Zij zijn meer het werk der mensch-
heid dan van een enkele generatie, laat staan
van een enkelen mensch. Vandaar dat dezelfde
liefde tot de waarheid, die den wijsgeer dwingt
tot verovering van nieuwe inzichten, hem ook
moet dwingen om niets te laten verloren gaan
van de schatten, die de voorgeslachten hem over
leveren.
Door eigen onafhankelijk nadenken maakte
St. Thomas de wijsgeerige wetenschap der voor
geslachten tot zijn zielseigen geestesbezit en met
een gewetensvolle nauwlettendheid keurde hij
haar op 't zuiver gehalte aan waarheid. De groote
en grootste problemen, die aan het uitspansel
van het wijsgeerig denen als 't Ware periodiek
weerkeeren, hij heeft ze doorvorscht principieel,
in de grondslagen.
Nu kan één enkele wijsgeer gelden voor vele,
indien hij door onbevangen zelfstandig denken
hun aller wijsheid in zich opneemt. Zoodanig een
wijsgeer was de Aquiner, in wiens leer de omvang
rijke arbeid der voorgeslachten op weergaloos
volmaakte wijze voortleeft, bekroond door zijn
eigen vele geniale, nieuwe inzichten. Zijn stelsel
is dan ook niet een systeem in den engeren zin,
niet het stelsel van een enkelen mensch, noch
van een enkel geslacht, noch zwak gegrondvest
op slechts enkele beginselen, maar de beginsel-
rijke, diep doordachte en veelzijdig vervolledigde
logische samenvatting der ware uitkomsten van
nagenoeg achttien eeuwen wijsgeerig denken.
Het is, naar het mij voorkomt, een overgroote
ramp geweest voor den voortgang der wijsbegeer
te, dat die heerlijke,- vruchtbare continuiteit der
denkers verbroken is geworden. Er ligt een ge
weldig breede en diepe kloof tusschen het Tho
misme en de grondleggers der nieuwere filosofie.
Nu is dc nieuwere filosofie onder meer opgekomen
uit een reactie, niet tegen het Thomisme, doch
tegen veelal decadente vertegenwoordigers eencr
vervallen Scholastiek, die onder menig opzicht
verworden was tot een caricatuur van ware wijs
begeerte. De emimente geesten, die de grond
leggers waren der nieuwere wijsbegeerte, zooals
Descartes, Bacon, Locke, Berkeley en Hume
hebben het eigenlijkThomisme of in het geheel
niet of slechts uiterst oppervlakkig gekend. De
werken van denAquiner en der grootecommenta
toren uit de 15e en 16e-eeuw, die het Thomisme
diepzinnig verklaarden en veelzijdig uitbreidden,
bleven voor hen een gesloten boek.
Het is evenwel mijn eerlijke overtuiging, dat
ik met bescheiden vrijmoedigheid meen te mogen
uitspreken, dat die buitengewoon scherp- en
diepzinnige denkers, indien zij met Thomas'rijke
wijsbegeerte waren vertrouwd geweest, aan vele
ernstige moeilijkheden en uiterst zware probleme
wellicht een geheel andere oplossing zouden
hebben gegeven.
Enkele voorheelden betreffende zijn meemng
over de zelfstandigheidsidee liet spr. hier volgen.
Naar het gevoelen van een onzer Nederland-
sche wijsgeeren, vervolgde spr., heeft de houding
van den thomist in verband met het dogma wel
recht, op volstrekte eerbiediging, doch hij meent
de scholastieke filosofie eenigermate als vreemd
gebied te moeten beschouwen.
Daar nu deze meening het gevoelen weergeett
hielden rust na het feest en Vader had dus den
morgen tot zijn beschikking.
Voordat de heer Merlé Göttingen had verlaten,
had hij Martha Dolme voor beëedigde getuigen
op het stadhuis haar herkenning van het lit-
teeken op Wolfram's arm en haar herkenning als
zoon van den Vrijheer laten herhalen, )ij ee e
bekrachtigen en zich een afschrift van haar vei
klaring laten geven.
„Een verwisseling van kleederen moet bij
het begraven van Wilbrant's zoontje hebben
plaats gehad, opdat,bij 'n mogelijke ontdekking,
aan Baron Siegfried's erfzoon zou worden ge
dacht en elk spoor van Wilbrant's misdaad zou
verdwijnen. Wat Wilbrant tot het rooven en
vermoorden van den kleine heeft aangezfL
mij altijd nog duister gebleven. Nobele redenen
SejTwe" niet zijn geweest,e» ook zone.ee de e
genwerking der Vrijvrouwe zou het om^oerbjk
zijn gevallen hem tot een bekenten te brengen-
■Tk deed met Geert Kalden wat ik met Mar
„Ik aeea i mede naar de
t.ha had gedaan: ik nam naai n
pastorie en liet haar in re ïjzy pelde her
teld en vertrouwbare getuigen het veiteiae ner
halen en door eede bekrachtigen. Dr. Hatzfeld
stdd, van het gehoorde een
en voegde daarbij zijn persoonlijke opmerkingen
Wolfram had altijd zijn aandacht getrokken, daar
hii in uiterlijk en karakter geheel met zijn broe
der verschilde en geen de minste gelijkenis met
zhnouders had. Wilbrant had zich nooiteen
teerhartige vader betoond, maar voor Wollram
was hij de gevoelloosheid in persoon geweest
Ik verzocht Dr. Hatzfield en de getuigen
voorloopig het stilzwijgen over het gehoorde te
bewaren en vooral te zorgen, dat der overheid
van Wisburg niets daarvan ter oore kwam. Even
als te Göttingen liet ik mij een duplicaat van het
beschrevene geven.
Daarna naar Sturmfels, naar de Vrijvrouwe,
om'haar omtrent mijn vergissing in te lichten en
mijn brief térug te vragen.
Zij had zich op dat onderhoud voorbereid
"Zij hoorde mij beschermend aan, behandelde
de'geheele quaestie alsof zij daaraan geen waarde
hechtte en gaf te kennen, da zij zich voor de
hersenschimmen van een avonturier geen moeite
zou geven Zoo de brief niet was verscheurd, be
ruste die vermoedelijk bij de andere stukken,
welke betrekking hadden op den dooden erf
zoon. Toch, ondanks al haar zelfbeheersching,
gevoelde ik, dat zij mijn optreden vreesde. Toen
Tk haar op het hart drukte de zaak door bevoegde
te laten onderzoeken vóór de meerderjarigheid
van haar zoon, om dezen grooter teleurstelling
te besparen, overwon trots haar vrees „Ik zal
zelf de hand niet slaan aan de rechten van mijn
zoon, noch toelaten, dat een ander dat straffeloos
doet," antwoordde zij hoog. „Het is mijn gewoon
te niet aanstonds aan een beschuldiging geloof
te hechten. Ik heb dat getoond na 't lezen vanden
door u achtergelaten brief. Wilbrant heeft mij
en den Vrijheer jaren lang gediend.
(Wordt vervolgd)
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
011