Het oude KasieeL DAGBLAD VOOR SCHIEDAM feuilleton] 46ste Jaargang. Maandag 7 Mei 1923. No. 13634. ioa«P i>naii)nui)« - Uvert. nnt, ifini 15 reeels 1.75 olke regel d BnieanKOEMARKT 4. Telefoon inteieommnnaal 83. Postbus39. Abonnementen per 3 maanden f 2.per week 15 cent, franco per post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent. Advertentiëni 1—5 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 mar.l plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel. Speciale conditiën voor herhaaldelijk adVerteeren. Tarieven worden op aanvraag toegezonden. Incassokosten worden berekend. Buitenlandseh Nieuws. HET ANTWOORD AAN DUITSCHLAND. Het resultaat der gedachtenwisseling tusschen Parijs en Brussel is, dat België het door Poincaré opgestelde antwoord volkomen goedkeurt. De Belgische ministers hebben zelfs voorgesteld, de Fransche argumentatie, welke het onaanvaard bare karakter der Duitsohe voorstellen aantoont nog te versterken, Poincaré heeft de door België gemaakte opmerkingen aan den oorspronkelijken tekst toegevoegd. Het volledige document is daarop naar Brussel verzonden en Zaterdag middag aan de gezanten van Groot-Brittannië Italië en de Vereenigde Staten en Zaterdagavond aan het Duitsche gezantschap overhandigd en tevens aan de pers medegedeeld. De regeeiingen van Frankrijk en België, aldus de nota, zullen geen enkel Dujtsch voorstel in overweging nemen zoolang het verzet voort duurt. Zij wenschen niet dat het leven van hun officieren, soldaten, douanepersoneel en spoor wegambtenaren aan aanslagen blootstaat, ter wijl men bezig is aan het onderzoek van de kwesties, die geregeld moeten worden. Zij wen schen evenmin, dat de normale functionneering van de militaire-controlecommissies wordt be moeilijkt en de ontwapening van Duitschland op losse schroeven wordt gezet alleen op grond van het feit, dat Frankrijk en België, daar ze geen betaling kregen, de panden hebben genomen waarop ze recht hadden. De regeeringen van Frankrijk en België moe ten hieraan toevoegen, dat in de jongste voor stellen van Duitschland verschillende punten zijn, die volslagen onaannemelijk zijn. In de eerste plaats beloopen de aangeboden sommen, alle te zamen genomen, zelfs niet een vierde van het bedrag dat door de G. v. H. i,s vastgesteld en door Duitschland erkend als het beloop van zijn schulden jegens de geallieerden. Frankrijk en België hebben hérhaaldelijk verklaard, dat zij zich niet kunnen vereenigen met een vermindering van hun eigen vordering en dat, indien zij bereid zijn, er een gedeelte van te compsnseeren met, de intergeallieerde schulden zij in de materieele noodzaak zijn, het restant te innen, ten einde zich te herstellen van de ont zettende verwoestingen, die door de. Duitsche invasie over hen gebracht zijn. IN HET BEZETTE GEBIED. Volgens de „Kölnische Zeitung" zijn in een van de ai'geloopen nachten op het traject Düren Neuss, de spoorwegrails, over een afstand van verscheidene meters, door nog onbekende per sonen losgeschroefd. Een kolentrein is daardoor ontspoord en vernield. Deze spoorlijn vormt een deel van den voornaamsten spoorweg, waarlangs de Franschen de steenkool vervoeren. DE CONFERENTIE TE LAUSANNE. De leiders der geallieerde delegaties besloten Zaterdag, dat zij zouden afzien van de voor genomen stappen bij Ismet Pasja. De kwestie van de juridische capitulaties zal voorloopig niet in behandeling komen, totdat de mogelijkheid zich voordoet, dat partijen tot een vergelijk komen, wanneer het noodig zal blijken, dat, de conferen tie de kwestie opnieuw in behandeling neemt. DUITSCHLAND. De rijksminister van Financiën dr. Hermes, gaf Zaterdag in de begrotingscommissie van den Rijksdag een overzicht van den financieelen toestand van Duitschland in de maanden Januari tot en met Maart van dit- jaar. Alleen in dit kwartaal groeide de schuld van 100 „De pretendent had even goed ruw en on beschaafd kunnen zijn. Nu is de rechtmatige eigenaar zijn vriend, zijn gelijke in beschaving, zijn meerdere in kunde." Een smeekend gebaar van Wolfram deed hem zwijgen. „De afstand blijft hard," zeide Wolfram ge smoord, „hard, vooral voor Bodo." Het was laat wij scheidden. Toen Wolfram moeder de hand gaf. tiok zij hem naar zich toe en kuste hem op het voorhoofd. Daar was een stille sympathie tusschen die heiden. Arme, lieve Moeder Ik begreep nu waarom of zij van middag zoo bitter had geschreid. het rijk met billiocnen papiermark aan. De vlottende schuld is in het eerste kwartaal van 1 r/2 billioen mark gestegen tot meer dan 61/., biilioen. De uitgaven van het rijk bedroegen tot eind Maart rond 6.8 billioen mark, waarvan slechts 1.7 billioen door inkomsten gedekt waren. Alleen de spoorwegen vereischten een voorschot van 1.7 billioen mark de voorschotten en leenin- gen aan de afzonderlijke sta.uen bedroegen meer dan 1 billioen. Hermes gaf de schuld van dit catastrofale deficit aan de Roerfcezetting volgens hem heeft deze de ontzaglijke depreciatie van het geld ten gevolge gehad. Merkwaardig was de verklaring van den mi nister, dat het onjuist Was aan het Duitsche bedrijfsleven het verwijt te doen van sabotage der regeeringsactie ter ondersteuning van de mark. In hoeverre speculaties hebben meegewerkt tot de jongste daling van de mark, zal weldra worden opgehelderd door het reeds door de regeering ingeleide onderzoek. De voornaamste oorzaak, zeide Hermes, is echter te vinden in de toeneming van de schuld van het rijk, waarvoor de bezetting van het Roergebied verantwoorde lijk is. De minister deelde voorts mede, dat de maat regelen der regeering in zake de deviezen-con trole nog belangrijk verscherpt zullen worden en dat de regeering vastbesloten is, genieenschappe lijk met de Rijksbank de steunactie ten behoeve van de mark krachtig voort te zetten. Hoofd voorwaarde voor een definitieve saneering der Duitsche financiën blijft echter, aldus Hermes, een verandering der tot dusver door Frankrijk en België gevoerde politiek. IERLAND. Een lange lijst van pas weer gevangen genomen rebellen in het Zuiden bewijst dat de Vrijstaat- sche regeering de Valera's vredesvoorwaarden negeert en de militaire bedrijvigheid onvermin derd voortgaat. Intussclien schijnen de republi keinen hun lastgeving tot opschorting der vijan delijkheden te gehoorzamen. Naar verluidt zijn verscheidenen hunner al naar huis teruggekeerd. SPOORWEGSTAKING IN BELGIE. Zaterdag is een gedeeltelijke spoorwegstaking" in België uitgebroken. Naar van de zijde der Maatschappij tot Exploitatie van de Staats spoorwegen vernomen ■wordt, heeft goederen vervoer van Roosendaal naar België nog slechts plaats voor risico van den afzender. Het steenkolenvervoer van de Limburgsche mijnen naar België en Limburg is stopgezet. Het personenvervoer tussehcnLuik enMaastricht was gister nog normaal. De personentreinen uit het bezette gebied naar Herbestal en verder loopen, doch met zeer veel vertraging. ALLERLEI. Uit Brussel De koning van Spanje heeft zich Zaterdagmorgen, vergezeld van koning Albert, naar Charleroi begeven, waar zij de metaal- fabrieken la Providence hebben bezocht. De beide koningen begaven zich vervolgens naar Antwerpen. Toen de trein te Brussel arri veerde, kwamen de beide koninginnen zich bij de koningen in den trein voegen. De Spaanscbe souvereinen zijn gister uit Bel gië vertrokken. t Vrijdagavond is het te Weenen Veer tot een ernstige botsing gekomen naar aanleiding van een vergadering van anti-semitische nationa listen. Socialistische en communistische betoo- gers omsingelden de zaal. De politie bemoeide zich er mee en er ontstond een gevecht, waarbij ook van de vuurwapens gebruik werd gemaakt, zoodat er verscheidene gewonden vielen, onder wie 23 politieagenten en één man van de arbei dersgarde. Er hadden tal van aanhoudingen plaats. Uit Berlijn Uit München komt het be richt, dat de nationalistische organisaties het plan hebben opgevat een enkele nieuwe onpar tijdige vaderlandlievende organisatie in het leven te roepen. Deze nieuwe organisatie zou alle daden van geweld verwerpen en alle patriotten ver eenigen. Als leider der nieuwe organisatie wordt niemand minder dan Esscherich genoemd, ver moedelijk wil men hierdoor bewijzen hoe „on partijdig" de nieuwe ouderneming is. JDe naaisters-staking te Parijs schijnt haar einde te naderen tal van mode-huizen sluiten een afzonderlijken vrede met het stakingscopiité door de salarissen te verhoogen. Uit Constantinopel. Generaal Harington is te Constantinopel aangekomen. De waarnemende, hooge Fransche commissaris heeft een protest ingediend hij Adnan Bev in ver band met het feit, dat de brandkasten, gevonden in de puinen der te Smyrna in brand gestoken banken, opengebroken zijn. —Uit Boedapest In de afgeloopen weck is bij o personen vlektyphus geconstateerd 3 dei- lijders zijn gestorven. Tot dusver zijn te Boedapest in het geheel 30 gevallen van vlektyphus voor gekomen, voornamelijk onder hier wonende zigeuners, die de markten in de provincie be zoeken. Op het oogenblik worden 8 lijders in de barakken verpleegd. - Uit Cairo Gisteravond zijn te Cairo op nieuw twee bomaanslagen gepleegd. Béidt bommen waren in den vorm van handgranaten vervaardigd. De kracht der ontploffingen was niet van dien aard, dat er persoonlijke on gelukken of belangrijke materieele schade door kon worden veroorzaakt. In verband met het bevredigende resultaat van hetonderzoek der enqmete-commissie he eft, de regeering van Tsjecho-Slowakije de afsluiting van de grens naar Hongarije opgeheven en heeft, zij aan de legatie te Boedapest instructies doen toekomen op de normale wijze pasvisa te ver- Het,kerkelijk congres te Moskou heeft met, een groote meerderheid het besluit genomen, dat bisschoppen voortaan mogen huwen. Binnenland. Conlinuitcit en Wetenschappelijke Zelfstandigheid in de Thomistische Wijsbegeerte Hedenmiddag aanvaardde pater R. R. Wel- chen O.P. het Kerkelijk Hoogleeraarsamht m de Wijsbegeerte van den IJ. Thomas van Aquino aan de Universiteit te Amsterdam met het uit spreken van een rede getiteld Continuïteit en Wetenschappelijke Zelfstandigheid in de Tho mistische Wijsbegeerte. Aan de rede ontleenen wij het volgende „De wording van geen enkele wetenschap lijkt op het plotseling ontstaan van een volwassen Minerva. De kunst is lang en het leven is kort, maar ook de wetenschap is lang. Het ligt in den aard der menschelijke kennis, zegt de „Aquinei om stap voor stap van het onvolkomene tot het volmaakte voort te schrijden. Vandaar zien wij in de bespiegelende wetenschappen, dat zij, die het eerst gefilosofeerd hebben, slechts on volkomen resultaten hebben bereikt, welke latei door hun opvolgers vervolledigd zijn. Geldt het bewaren van de continuiteit der gedachte als een levenswet van vooruitgang voor de speciale 25 September 1781. Terwijl ik bezig was met bet in orde maken van het ontbijt hoorde ik den welbekenden galop van een paard. Wolfram Bodo stond al in het voorhuis. „Hoe gaat het hem, Margreet Is hij nog bo ven Hij is toch wel Op den onrustigen avond was zeker een nog onrustiger nacht gevolgd. Wolfram was nog niet heneden. Bodo wilde de trap oploopen, toen ik hem weerhield. „Stoor hem niet, Gij begrijpt, dat Wolfram rust noodig heeft na den tweestrijd van giste- ren." „Ik vrees, dat ik vandaag in het geheel niet terug zal kunnen komen," pleitte Bodo. „Zijn Hoogheid is van nacht wel weer teruggereden maar de meeste gasten ik bedoel die veraf komen zijn er nog en blijven zeker nog een paar dagen. Eindelijk heb ik nu ook geen tijd en moet maken voor het ontbijt terug te zijn- Mama is zóó vermoeid, dat zij mij de honneurs daarvan heeft opgedragen. Nu, groet Wolfram dan van mij en zeg, dat ik vóór mijn vertrek nog een dag hoop te komen," Ik was blij toen ik zijn vroolijk, onbezorgd gelaat niet meer voor mij had. Hoe lang zou dal zoo blijven Bodo zonder Sturmfels Niet langer de gevier de, voorname Majoraatsheer, maai van zijn rang vervallen, een tweede zoon Al won hij daardoor een vriend tot broeder, de broeder zou hem niet welkom zijn Wij ontbeten laat. Niemand had geslapen. Wij waren in spanning om te hooren, wat de heer Merlé van Wolfram was te weten gekomen. Het ambtshuis was gesloten, alle beambten wetenschappen, zij is in de hoogste mate nood zakelijk voor den gezonden groei der w ij «begeerte waar liet gaat over de allerzwaarste problemen, omdat de filosofen op het meer en meest alge- meene en meest afgetrokken kennisgebied ar beiden, dat het verst van de zinnen verwijderd ligt, alwaar zij de eigenlijke, laatste, redenen en oorzaken der dingen opsporen. De wijsgeerige wetenschappen kunnen slechts de uiterst moei zaam veroverde uitkomst zijn van eeuwen intens nadenken. Zij zijn meer het werk der mensch- heid dan van een enkele generatie, laat staan van een enkelen mensch. Vandaar dat dezelfde liefde tot de waarheid, die den wijsgeer dwingt tot verovering van nieuwe inzichten, hem ook moet dwingen om niets te laten verloren gaan van de schatten, die de voorgeslachten hem over leveren. Door eigen onafhankelijk nadenken maakte St. Thomas de wijsgeerige wetenschap der voor geslachten tot zijn zielseigen geestesbezit en met een gewetensvolle nauwlettendheid keurde hij haar op 't zuiver gehalte aan waarheid. De groote en grootste problemen, die aan het uitspansel van het wijsgeerig denen als 't Ware periodiek weerkeeren, hij heeft ze doorvorscht principieel, in de grondslagen. Nu kan één enkele wijsgeer gelden voor vele, indien hij door onbevangen zelfstandig denken hun aller wijsheid in zich opneemt. Zoodanig een wijsgeer was de Aquiner, in wiens leer de omvang rijke arbeid der voorgeslachten op weergaloos volmaakte wijze voortleeft, bekroond door zijn eigen vele geniale, nieuwe inzichten. Zijn stelsel is dan ook niet een systeem in den engeren zin, niet het stelsel van een enkelen mensch, noch van een enkel geslacht, noch zwak gegrondvest op slechts enkele beginselen, maar de beginsel- rijke, diep doordachte en veelzijdig vervolledigde logische samenvatting der ware uitkomsten van nagenoeg achttien eeuwen wijsgeerig denken. Het is, naar het mij voorkomt, een overgroote ramp geweest voor den voortgang der wijsbegeer te, dat die heerlijke,- vruchtbare continuiteit der denkers verbroken is geworden. Er ligt een ge weldig breede en diepe kloof tusschen het Tho misme en de grondleggers der nieuwere filosofie. Nu is dc nieuwere filosofie onder meer opgekomen uit een reactie, niet tegen het Thomisme, doch tegen veelal decadente vertegenwoordigers eencr vervallen Scholastiek, die onder menig opzicht verworden was tot een caricatuur van ware wijs begeerte. De emimente geesten, die de grond leggers waren der nieuwere wijsbegeerte, zooals Descartes, Bacon, Locke, Berkeley en Hume hebben het eigenlijkThomisme of in het geheel niet of slechts uiterst oppervlakkig gekend. De werken van denAquiner en der grootecommenta toren uit de 15e en 16e-eeuw, die het Thomisme diepzinnig verklaarden en veelzijdig uitbreidden, bleven voor hen een gesloten boek. Het is evenwel mijn eerlijke overtuiging, dat ik met bescheiden vrijmoedigheid meen te mogen uitspreken, dat die buitengewoon scherp- en diepzinnige denkers, indien zij met Thomas'rijke wijsbegeerte waren vertrouwd geweest, aan vele ernstige moeilijkheden en uiterst zware probleme wellicht een geheel andere oplossing zouden hebben gegeven. Enkele voorheelden betreffende zijn meemng over de zelfstandigheidsidee liet spr. hier volgen. Naar het gevoelen van een onzer Nederland- sche wijsgeeren, vervolgde spr., heeft de houding van den thomist in verband met het dogma wel recht, op volstrekte eerbiediging, doch hij meent de scholastieke filosofie eenigermate als vreemd gebied te moeten beschouwen. Daar nu deze meening het gevoelen weergeett hielden rust na het feest en Vader had dus den morgen tot zijn beschikking. Voordat de heer Merlé Göttingen had verlaten, had hij Martha Dolme voor beëedigde getuigen op het stadhuis haar herkenning van het lit- teeken op Wolfram's arm en haar herkenning als zoon van den Vrijheer laten herhalen, )ij ee e bekrachtigen en zich een afschrift van haar vei klaring laten geven. „Een verwisseling van kleederen moet bij het begraven van Wilbrant's zoontje hebben plaats gehad, opdat,bij 'n mogelijke ontdekking, aan Baron Siegfried's erfzoon zou worden ge dacht en elk spoor van Wilbrant's misdaad zou verdwijnen. Wat Wilbrant tot het rooven en vermoorden van den kleine heeft aangezfL mij altijd nog duister gebleven. Nobele redenen SejTwe" niet zijn geweest,e» ook zone.ee de e genwerking der Vrijvrouwe zou het om^oerbjk zijn gevallen hem tot een bekenten te brengen- ■Tk deed met Geert Kalden wat ik met Mar „Ik aeea i mede naar de t.ha had gedaan: ik nam naai n pastorie en liet haar in re ïjzy pelde her teld en vertrouwbare getuigen het veiteiae ner halen en door eede bekrachtigen. Dr. Hatzfeld stdd, van het gehoorde een en voegde daarbij zijn persoonlijke opmerkingen Wolfram had altijd zijn aandacht getrokken, daar hii in uiterlijk en karakter geheel met zijn broe der verschilde en geen de minste gelijkenis met zhnouders had. Wilbrant had zich nooiteen teerhartige vader betoond, maar voor Wollram was hij de gevoelloosheid in persoon geweest Ik verzocht Dr. Hatzfield en de getuigen voorloopig het stilzwijgen over het gehoorde te bewaren en vooral te zorgen, dat der overheid van Wisburg niets daarvan ter oore kwam. Even als te Göttingen liet ik mij een duplicaat van het beschrevene geven. Daarna naar Sturmfels, naar de Vrijvrouwe, om'haar omtrent mijn vergissing in te lichten en mijn brief térug te vragen. Zij had zich op dat onderhoud voorbereid "Zij hoorde mij beschermend aan, behandelde de'geheele quaestie alsof zij daaraan geen waarde hechtte en gaf te kennen, da zij zich voor de hersenschimmen van een avonturier geen moeite zou geven Zoo de brief niet was verscheurd, be ruste die vermoedelijk bij de andere stukken, welke betrekking hadden op den dooden erf zoon. Toch, ondanks al haar zelfbeheersching, gevoelde ik, dat zij mijn optreden vreesde. Toen Tk haar op het hart drukte de zaak door bevoegde te laten onderzoeken vóór de meerderjarigheid van haar zoon, om dezen grooter teleurstelling te besparen, overwon trots haar vrees „Ik zal zelf de hand niet slaan aan de rechten van mijn zoon, noch toelaten, dat een ander dat straffeloos doet," antwoordde zij hoog. „Het is mijn gewoon te niet aanstonds aan een beschuldiging geloof te hechten. Ik heb dat getoond na 't lezen vanden door u achtergelaten brief. Wilbrant heeft mij en den Vrijheer jaren lang gediend. (Wordt vervolgd) NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT 011

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1923 | | pagina 1