DAGBLAD MOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
DITJES EN DATJES.
46ste Jaargang.
Zaterdag 19 Mei 1923.
No. 13644.
B ut eauKOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
fcs'iEA dvertentiSni 15 regels 1.75 5 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
^)it nummer bestaat uit twee bladen
en een Geïllustreerd Zondagsblad.
TWEEDE BLAD
Binnenland.
Hel roode Mekka ingenomen.
Zooals we meedeelden, heeft Zaandam bij
de Raadsverkiezingen de wijste partij gekozen
en het roode juk afgeschud.
Lang was Zaandam de eerste en eenige
gemeente onder socialistisch beheer. De bur
gemeester was er dan ook van de S.D.A.P. Kop
stukken als burgemeester Ter Laan en wethou
der Duijs toonden nu eens, wat een socialistisch
beheer voor had hoven een „burgerlijk"
En zie nu het debacle. De burgerij heeft
nu reeds genoeg van de proeve. De slimme
Duijs had het reeds zien aankomen en nam de
beenen, het stof zijner schoenen afschuddend
voor het ondankbaar stadje.
Deze val van het roode regiem is inderdaad
van bet eekenis en een der duidelijkste en spre
kendste symptonen van den achteruitgang der
socialisten.
ITet begint hun bij de Raadsverkiezingen
te gaan, als het hun verleden jaar ging bij de
Kamerverkiezingen en de vorige maand bij de
Statenverkiezingen bergafwaarts.
Natuurlijk doet zich ook hier de invloed van
het vrouwen-kiesrecht gelden. Maar in Zaandam
waren reeds lang de teekenen eener kentering
te bespeuren. Het socialisme heeft niet voldaan
aan de verwachtingen. De eigen volgelingen wa
ren er niet over voldaan. Het bracht ontgooche
ling en onderlingen strijd En het roode Mekka
bezweek.
Moge deze val een voorteeken zijn bij de Raads
verkiezingen in andere gemeenten. Met name ook
in Den Haag weten we er van mee te praten, dat
het socialisme niet voldoet.
J)e eleclaricifieatic onzer spoorwegen.
Als er één grootbedrijf is, dat in aanmerking
komt voor moderniseering, dan is dit het spoor
wegbedrijf. Sinds jaren zijn dan ook plannen be
raamd om ons spoorwegnet te electrificeeren. De
groote stoot hiertoe werd gegeven door de bui
tengewoon Tioöge kolenprijzën gedurende den
oorlog en de moeilijkheden waarmede wij toen te
kampen hadden om voldoende kolen te verkrij
gen ter handhaving van een reeds sterk inge
krompen treinenloop.
De nadeelen der stoomlocomotieven zijn vol
doende bekend. Denken we vooreerst aan den
last dien de reizigers steeds ondervinden van de
groote hoeveelheden steenkoolasch, welke door
den geweldigen, geforceerden trek der locomo-
tiefschoörsteenen worden uitgestooten en dien
groote onzindelijkheid in de treinen te weeg
brengen. Ook de kolendampatmosfeer onder de
perronoverkappingen is 'een zeer bekend en on
aangenaam euvel.
Het faseisme, de vreemde struik uit verre
streken, is thans ook in ons land overgeplant
Leiden heeft de eer dezen nieuwen aanwas bin
nen haar muren te zien aankweeken. Het nog
teere stekje zal in de „Hortus" wel te bewonderen
zijn, want he4^ zijn alleen studenten die zich
daar, naar Mussolini's recept, hebben samenge
bundeld, om desnoods met slaande bewijzen hun
idealen te verwezenlijken en het overige deel
van de burgerij in het tempo dat zij aangeven te
laten marcheeren voornemens, welke intusschen
meer op een heldhaftig hart dan op een helder
hoofd duiden. Deze schokkende gebeurtenis is
in de vaderlandsche pers nogal gemoedelijk
opgenomen, met uilzondering van de roode, die,
als eigenaresse van een ongerust geweten, eenige
benauwdheden niet kan ontveinzen. Heb Itaïi-
aansche voorbeeld is dan ook wel in staat om
de socialisten een nachtmerrie te bezorgen*.
In een minimum van tijd is daar aan hun al-
leenheerscherij een einde gemaakt; de ongenadige
klappen van de hardhandige zWarthemden
hebben dc opgeblazen partij tot juistere afme
tingen ingebeukt.
Zoo'n opmepperstelsel is verre van nobel,
doch kenners van Italiaansche toestanden be
weren dat de socialisten tenslotte met midde
len zijn bestreden, die zij zelf ook aanwendden
en dat er op een andere manier aan hun ijzeren
juk niet te ontkomen was.
Het schrikbewind, waarmede een roode min
derheid, het grootste volksdeel ringeloorde en
naar hun pijpen liet dansen, was ontzettend
organisatievrijheid dulden zij nietvergaderin
gen van tegenstanders sloegen zij uit elkaar
bureaux van niet-bevriende bladen werden be
stormd en verwoest de samenleving werd een
hel.
't Wachten was slechts op een leider met durf
en kennis.
Toen die kwam, geraakte de steen aan het
rollen en het warme Zuiderbloed deed de rest.
Er was nog een reden, dat het fascisme zoo'n
Dan zijn er echter nog technische bezwaren
die niet zoo direct in het oog springen, zooals b.v.
het inwerken der rookzuren op de ijzeren en be
tonnen perronoverkappingen, het hinderlijke en
tijdroovende keeren der locomotieven op de
draaischijven, het bezwaar der groote kolen-
parken enz. Verder is de lengte der trajecten ge
bonden aan de te bergen waterhoeveelheicl, het
geen vooral bij sneltreinen zeer storend kan Wer
ken.
In Amerika waar de trajecten, welke zonder te
stoppen worden doorloopen, in den regel vele
malen grooter zijn dan bij ons, heeft men dit,
iaatste bezwaar ondervangen door toepassing
van het ingenieuze systeem Ramsbottom. Dit
bestaat hierin, dat op bepaalde afstanden tus-
schen de rails zeer lange en smalle waterbakken
Worden geplaatst, waarin de machinist tijdens
den rit een pijp kan laten zakken, waardoor het
water wordt opgezogen. Toch Werd hierdoor
slechts één der vele bezwaren ondervangen, ver
bonden aan het gebruik der stoomlocomotieven
Het was dan ook goed gezien van onze regee
ring, toen ze eenige jaren geleden een Staats
commissie benoemde tot het bestudeeren van de
mogelijkheid der eleetrificatie onzer spoorwegen
Deze commissie waartoe o.a. onze tegenwoor
dige minister van Waterstaat, prof. ir.Van Swaaij
behoorde bracht onlangs haar rapport uit en
daaraan wijdt dr. ir. Louis G. Stokvis in.het
jongste nummer van „Sterkstroom" eenige be
langrijke beschouwingen.
Een van de onderwerpen, die in de Staats
commissie tot levendige discussie aanleiding
hebben gegeven, was de kwestie van het toe te
passen systeem, n.l. of bij eventueele eleetrifica
tie gelijkstroom of wisselstroom zou worden ge
bruikt. Ten slotte werd tot het eerste besloten en
wel op grond dat „een gedeelte of de geheele
electrische inrichting der treinen op den duur
door de Nederlandsche industrie zal kunnen wor
den vervaardigd en dat deze mogelijkheid bij het
gelijkstroomsysteem het grootst is."
Dat eleetrificatie een voordeeliger exploitatie
mogelijk zal maken, toont Dr. ir. Stokvis aan de
hand van eenige gegevens over de bestaande
electrische lijn Rotterdamden HaagSche-
veningen aan.
Deze lijn met een zeer duren aanleg van 19
miliioen gulden op een traject van 34 K.M. kan
nog steeds dividenden uitkeeren Van 1910 tot
1921 nam het verkeer met 242 toe, niettegen
staande de concurrentie der parallel-loopende
spoorlijn. Hare exploitatiekosten bleken slechts
gemiddeld 107 cent per treinkilometer te be
dragen, tegen 203 cent van die der stoomlijnen.
Deze laatsten, die haar vervoer aan reizigers za
gen dalen van 80 miliioen in 1916 tot 54 miliioen
in 1920, Werken nu met verlies, ofschoon het ge
middelde te betalen bedrag per reiziger in die
zelfde jaren steeg van 40 op 120 cent 1
Het vervoer op de electrische lijn is nog steeds
stijgende het kleine Rotterdamsche station Hof
plein heeft op het oogenblik 50 der capaciteit
opgang maakte de verwording van de volks
vertegenwoordiging, en dit laatste feit, is meer
dan het eerste, de oorzaak geweest, dat ook op
onzen bodemhet nieuwe stelsel wortel heeft
geschoten.
De mobilisatie-tijd met zijn opgang makende
spreuk Niets voor niets, heeft de karakters ge
kneusd waar men vro'eger te fier voor geweest
zou zijn, werd nu de hand voor opgehouden
vergoedingen moesten veihoogd, presentiegel
den ingevoerd worden, met de gevolgen, dat de
vertegenwoordigers aan achting veel meer ver
loren dan dat zij geldelijk wonnen en dat aange
lokt door die voordeelen, allerlei menschen de
regeeringslichamen binnendrongen, die er in
't belang van de maatschappij uit hadden
moeten blijven.
Er wordt wel eens van hun zijde beweerd een
en ander eischt den geheelen mensch maar
wat daar van terecht komt, leert de practijk aan
ieder, die om zich heen ziet.
Neen dan een saluut aan die mannen en
vrouwen, die in vereeniging of besturen, werken
met hun beste krachten ter liefde Gods en tot
Welzijn voor hun naasten. Nochtans zal het fas
cisme hier, ondanks het gesignaleerde kwaad,
niet veel kans hebben.
Wij zijn nogal koel van hoofd en democratisch
van aard: twee eigenschappen,die voor den groei
van de Italiaansche nieuwigheid niet erg geschikt
zijn.
De gerechtelijke comedie-vertooning te Wer
den, is geëindigd met de veroordeeling der
Krupp-directeuren tot fantastisch strenge ge
vangenisstraffen een ontknooping, die zooals
bij alle tooneelstukken aan de spelers reeds voor
af bekend Was.
De voorgeschiedenis voltrok zich in Essen.
Een afdeeling Fransche soldaten trok op
avontuur uit en de Krupp-fab rieken in.
Van te voren was den Franschen autoriteiten
bekend gemaakt, dat bij zoo'n schending van
het eigendomsrecht, de arbeid neergelegd zou
worden.
Aldus geschieddede arbeiders stroomden
van het groote Centraalstation te Amsterdam.
Een zeer groot voordeel van de eleetrificatie
zal o.a. gelegen zijn in de kwestie van het perso
neel. De bediening van een electrischen trein kan
door één man geschieden, terwijl voor een loco
motief minstens twee man noodig zijn. Het be
sturen der electrische treinen is zeer gemakkelijk,
wat behalve besparing aan personeel de
handhaving van den treinenloop kan verzekeren
bij eventueele staking.
Het buitenland is ons in deze ieeds voorgegaan
met deze eleetrificatie. Italië, dat geen kolen be
zit, heeft reeds spoedig zijn spoorwegen in het
Noorden geëlectrificeerd de krachtinstallaties
ontvangen haar energie van Watervallen. Zwit
serland electrificeerde grootendeels gedurende
den oorlog, toen de Duitsche kolen zoo schrik
barend duur en schaarsch waren.
Amerika, Frankrijk en Engeland bezitten reeds
duizenden kilometers electrlseh spoor deze lan
den hebben het gelijkstroomsysterm toegepast.
Bij de eleetrificatie van onze spoorwegen kan het
dus van groot nut zijn het systeem in deze landen
te bestudeeren en uit de rijke ervaring te putten
aldaar bij de electrificatieWerken opgedaan.
Gemengd Nieuws.
De groote stoomvaart maat'
schappijen. Uit een lijst van het Lloyd's
Register der vijftig grootste stoomvaartlijnen in
de wereld voor 19221923 blijken verschillende
belangwekkende feiten. De grootste van alle
lijnen is de British India S. N. Co. met 907.307
bruto-ton. Dan volgen drie andere Engelsche
lijnen de Furness Lines met 765.027 A. Holt
Co., met 590.937 en de Ellerman Lines Ltd.
met 568.623 bruto-ton. Daarop volgt de Nippon
Yusen Kaisha (567.025 bruto ton) onder de
vlag van Japan, de staat, die het laatst in de
rijen der zeemogendheden is getreden. Dat de
vier grootste maatschappijen Engelsch zijn,kan
geen verwondering wekken, maar wanneer
men een aan gewoon mensch vroeg wat is de
grootste Amerikaansche stoomvaartmaatschap
pij, is het niet waarschijnlijk, dat hij het juiste
antwoord zou geven, nl. De Standard Oil Com
pany. Volgens de lijst van maatschappijen, naar
de grootte gerangschikt, zooals deze in de Nau
tical Gazette (New York) is verschenen, heeft
deze 455.367 bruto-ton.
Van de Nederlandsche maatschappijen staat
de Hölland-Amerika-Lijn op de 14e plaats
mey 367.372 bruto-ton de Maatschappij Neder
land op de 17e met 357.735, de Rot.t. Lloyd
op de 27e met 289183 de Kon. Paketvaart op
de 39e met 195.677 en de Kon. Ned. Stoomboot-
Maatschappij op de 45e met 180.572 bruto-ton
van de 49 opgenoemde maatschappijen.
uit de werkplaatsen, natuurlijk het grootste
deel naar de loods waar de soldaten hun „werk
zaamheden" verrichtten en hoewel er geen vinger
naar hen werd uitgestoken, sloeg de schrik de
helden om 't hart en begonnen zij op de weer-
loozen als dollemannen te schieten.
Even later seinde men over geheel de aarde
„Moorden te Essen."
Frankrijk is een natie, die gloeit voor 't recht
daar er een moord gepleegd was, moesten de da
ders gestraft worden.
De geschiktste personen werden weldra ge
vonden 't waren de directeuren van de fabriek.
't Is zoo helder als den dag hadden zij nim
mer Werklieden aangenomen dan was de
moord niet gebeurd. De Zwitsersche verdediger
kon praten zooveel hij wilde, de rechters in hun
met een garen- en bandwinkel van galons en
nestels versierde uniformen en kepi's, lieten de
woorden langs hun Bordeaux-kleurige hoofden
waaien en neurieden: „Barbertje moet han
gen."
Daarna werd Themis, opdat zij voortaan
Weer onpartijdig recht zal kunnen spreken, ouder
gewoonte geblinddoekt.
Dezer dagen droeg de „Voorwaarts" het in
vette letters vervatte bericht, dat ieder die éen
abonnement op dat blad nam, een gamoten
Teddy-beer cadeau kreeg.
Afgezien van de onhoffelijkheid om op nieuwe
klantjes zoo'n ongelikte viervoeter los te laten,
vond ik 't een vreemde keuze.
't Had dunkt me beter in de lijn van hun
program gelegen om aan de versche volgelingen
een schaapskop tusschen wieletjes, een ja-knik-
kende-ezel-op-een-aschbakje of lest best een
rooden kreeft met een kruip-mcchaniek in zijn
blikken ribbekast, te presenteeren zoo'n Bruin
tje is heelemaal niet in de kleur.
Het bleef een raadsel voor me, totdat ik op
de houten spijskaarten, die vanwege de gemeente
in de stad zijn geplaatst,den naam van 'trooden
gerecht las.
O goede beer, met sokken dik van zool,
Geheimzinnige kerkbranden.
Voor de zevende maal gedurende de vijf eer
ste maanden van dit jaar heeft Zaterdag in
ZuidLonden een kerkbrand gewoed, ditmaal in
de Corpus Christi-kerk te Brixton Hill.
De brand werd door een jonge vrouw ont
dekt, die een bouquet bloemen bij een Maria
beeld kwam plaatsen. Een der biechtstoelen
stond toen reeds in vlammen, terwijl een andere
smeulde. De brandweer, die onmiddellijk ge
alarmeerd werd, had het vuur spoedig onder de
knie. De aangerichte schade beperkt, zich tot de
twee biechtstoelen.
Door de politie Wordt een buitengewoon
streng onderzoek ingesteld, in verband met
het reeds boven vermelde feit, dat d t de reeds
zevende kerkbrand van d't jaar 's. De poPUe
is van meening, dat zij het Werk zijn van per
sonen, die eerst de offerbussen geledigd heb
ben en dan, wellicht wijl ze te weinig geld vonden
brand stichten. In elk geval zijn telkenmale ge
forceerde offerblokken gevonden. Ook in andere
kerken van Zuid-Londen schijnen dieven het
op de bussen gemunt te hebben, een feit, dat
overigens reeds sinds 1920 de bijzondere aan
dacht der politie heeft.
Een kostbaar proces. In het proces
tusschen het Pruisische ministerie van financiën
en prins Friedrich Leopold van Pruisen over de
door den minister in beslag genomen uitgestrekte
landgoederen Klaclow en Krojanke in West-
Pruisen heeft het „Oberlandesgericht" te Marien-
Werder het beroep van den minister tegen het
vonnis in eerste instantie afgewezen en het eigen
domsrecht van den prins in vollen omvang er
kend. Ook is de minister veroordeeld in de kosten
van het proces.
Dit proces is een van de grootste, die ooit door
Duitsche rechtbanken behandeld zijn. De kosten
van het hooger beroep alleen worden geschat
op ongeveer x/2 milliard mark.
Londens grootste hotel. Naar
de „Evening News" verneemt, is een groep
Londensche zakenlieden in onderhandeling over
den aankoop van de Meux's Brewery, op den
hoek van den Tottenham Court-road en de
Oxfordstraat.
De bedoeling is daar een groot hotel te
bouwen, dat 2000 slaapkamers zal bevatten,
waarvan de prijzen zeer matig zullen zijn.
Indien dit gebouw tot stand komt, zal het
het grootste hotel van Londen worden, daar
het Regent Palace Hotel, nu het grootste der
Engelsche hoofdstad, slechts 1028 slaapkamers
telt. In liet Savoy-hotel zijn er „maar," 800.
Toen Meux's Brewery de vorige maand in
het openbaar geveild werd, is een bod van
450.000 pond sterling afgeslagen. Overigens
worden de totale kosten op meer dan 700.000
pond sterling geschat.
hoe heb ik uw grootsche taak miskend!
Gij op honingzeem beluste bruine lobbes zijt
uitgezonden, 0111 de honderden kiezers, die rood
ontweken, door de tusschenkleur van uw ge-
plooiden pels weer aan te lokken
Wanneer gij daar in slagen zult,Teddy ver
zekerd is uw roem 1
En in afglans van de hooge gedachte, die gij
draagt,zult gij stralen als de groote Beer aan den
avondhemel of als eendwaallicht.
Even voor de verkiezing treedt de S.D.A.P.,
ofwel de Schepsels Die Altijd Praten, steeds in
een ander costuum op.
De hoornen worden afgeschaafd, de staart
weggestoken, en de bokspooten opgeborgen in
chroomleeren-laarzen. Mijnheer dient zich dan
aan als Christenridder, heeft zelfs adelbrieven
en 't mooie devies Ik ben niet gekant tegen de
katholieken. Nu kan men den leugenaar wel
bedelven met een lawine bewijzen denk maar
eens aan Nijmegen en onze universiteitSchie-
damsche archivarisbenoeming, enz. of kort
en bondig den mond snoeren met de veroordceling
waarmee de Kerk hem trof, maar zooals 'n bonds-
broeder hem laatst troefde is ook niet onaardig.
De man kreeg bezoek van een rood propa
gandist.
Natuurlijk het oude praatje Katholiek
en socialist ging best samen.
Weet ge Welke spreuk er op ons vaandel prijkt,
vroeg de wakkere apologeet.
De huisbezoeker wist het niet.
Die spreuk luidtV001 God en Kerk,Vorstin
en Land.
„Welnu God wordt door jullie geloochend,
de Kerk vervolgd, de Vorstin gehoond en lut
Land geminacht en bovendien zijn de socialisti
sche opvattingen over huwelijk, huisgezin en
maatschappij van dien aard, dat er voor mij als
katholiek in zoo'n partij geen plaats is."
De propagandist trok af.
Met menschen, die meer aan beginselen dan
aan looze beloften hechten,kon hij niets beginnen
Tot besluit
Zalig Pinksterfeest. Maaslandus,
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
I
