Het geheimzinnige raadsel
DAGBLAD VOOR SGHiEDAM OMSTREKEN.
Onze Leeszaal.
FEU ILLETON.
46ste Jaargang.
Zaterdag 4 Augustus 1923.
No. 13710
Bureau KOEMARKT 4 Telefoon Intercommunaal 85. Postbus 30.
Abonnem enten per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentie n 15 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAD.
Nu naar alle waarschijnlijkheid, binnen eenige
maanden Schiedam haar R. K. Openbare lees
zaal en bibliotheek bezit, zal het niet ondienstig
zijn, de groote beteeken is dezer stichting, be
schouwd uit ideëel en cultureel oogpunt, nog eens
duidelijk uiteen te zetten.
De drang naar ontwikkeling, de zucht tot:
ontspanning door middel van het boek heeft nooit
zoo'n omvang gehad als in dezen tijd.
Millioenen handen grijpen dagelijks naar de
producten der pers de koningin der aarde"
onderwerpt steeds meer menschen aan haar
heerschappij
Hoe men ook over dit verschijnsel oordeelt,
ieder zal begrijpen, dat met een afkeurend gehaai
de stroom niet te stremmen zal zijn, maar dat op
ons katholieken de dure plicht rust, deze onstui
mige beweging te dringen in banen, die leiden
tot het goede en gevaren voorkomen.
Dit gevaar is waarachtig niet denkbeeldig.
Lacordaire heeft zijn verwondering er eens
over uitgesproken, dat de wereld, trots de zond
vloed van verderfelijke lectuur,die haar teisterde,
nog kon voortbestaan.
De waarschuwende woorden van dien grooten
priester, die eigenlijk duidden op een dreigende
toekomst, zijn maar al te waar geweest., want
ieder, die bij zijn zoeken naar de oorzaken der
ontstellende gcestesverwildering en hetvcrschrik-
kelijke zedenbederf, slechts even dieper gaat dan
de oppervlakte, stuit wis en zeker op de slechte,
pers.
De slechte pers zij is de demone dezer dagen,
die langs de Wegen, Welke de beschaving voor
haar baande en plaveide, den sluipmoord in
't groot op de zielen bedrijft.
Zij is het Vergif, dat vrienden en vriendinnen
elkander leenen met een lach dat te koop is
overal en voor iedereen ja zelfs dat beschik
baar gesteld wordt, met subsidie van staat en
gemeente, in hoeveelheden, die doodelijk zijn.
Daar is bijkans geen mensch naar ziel of lichaam
wrak gestooten, die niet ter onzaliger ure op haar
kompas heeft gevaren en zijn schipbreuk aan
haar kan verwijten.
Waar aan de ëene zijde, veelal de overheid, uit,
een verkeerd vrijheidsbegrip, dat bijkans naar
bandeloosheid zweemt, de ontaarding niet wil
weren en aan den anderen kant personen met,
veel invloed, maar vage beginselen, openlijk het
kwaad in bescherming nemen, is een krachtig
verzet voor ons barre noodzaak en de beste,
vorm van verdediging is in dit geval de Katho
lieke Leeszaal.
Tegen den gesignaleerden zondvloed van
slechte lectuur moet zij opgeworpen worden als
beschermende keerdijk ter beveiliging van geloof
en maatschappij.
Om onze lezers eenigszins een denkbeeld bij te
brengen wat zoo'n instelling beduidt en belooft,
laten wij hier een uit den aard der zaak onvol
ledige opsomming volgen van hetgeen er, zooal
niet direct dan toch na korten tijd,te vinden zal
zijn.
a. Op het gebied van t e c h n i e k
handleidingen voor typographen, smeden,
timmerlieden over schilderen, tuinieren, de
manier waarop men zijn huis netjes inricht,,
smaakvol meubileert over handwerken, koken,
enz.
elementaire werken over boekhouden, han
delskennis, handelscorrespondentie in de 4 talen
daarnaast, eenige Werken voor hen die dieper in
genoemde en vele nog niet genoemde werken
Wenschen door te dringen
werken over pedagogie, karaktervorming, op
voeding van den wil de diverse wetten mei, zoo
mogelijk een handleiding voor de minder ont
wikkelden];: als een Burgerlijk Wetboek voor
iedereen, en dergelijke.
b. Geschiedenis, aardrijkskunde, letterkunde,
philosophic hiervan zullen geleidelijk de stan-
daartwerken worden aangeschaft, waarbij dan de
groote katholieke schrijvers nu eens niet zullen
vergeten- zijn (Boyssens,Mercier, Nuyens, Albers,
tutti quanti),
Onder rubriek Godsdienst zullen we niet
uitsluitend door protestanten of liberalen omtrent
onzen Godsdienst Worden voorgelicht, wat wel
een toppunt is.
Exégèse van Vigouroux.
Een Volledige, uitgebreide catechismus, die
iedereen al eens heeft te raadplegen, en wel het
standaardwerk van Potters in 8 deelen, wat zoo
weinig katholieken kennen.
De uiterste zorg zal besteed worden aan de
romanliteratuur, die de meeste slacht
offers van de verkeerde lectuur op haar rekening
heeft.
In de meeste moderne romans toch, is echt
scheiding, vrije liefde, recht op geluk, noodlots
leer en twijfelzucht schering en inslag: gezwegen
dan nog van de zwoele hartstochtpassages en
realistische beschrijvingen, die niemand onbe
smet leest.
Dergelijke romans zijn te gevaarlijker, wijl vele
schrijvers en schrijfsters mod duivelschen opzet,
geen openlijke, maar bedekte propaganda voe
ren voor genoemde ondeugden, door hun helden
en heldinnen, zóó sympathiek uit, te beelden, dat
de lezers Weldra geneigd zijn hun wandaden te
Vergoelijken en het kwaad, waar zij eerst voor
gruwden, met minder afschrik te beschouwen.
Meeningen en denkbeelden, die geen nuchter
denkend mensch zal opperen, worden in dergelij
ke boeken, door den eersten den besten onbe-
kookten artist, met een stelligheid opgediend, als
of het eeuwige waarheden zijn.
De Katholieke bibliotheek»,echter zal zulk
ontuig uit haar kasten weren.
Dit wil niet zeggen, dat er louter levensbe
schrijvingen van heiligen in voorkomen, hoe
nuttig de lezing daarvan ook is verre Van dat.
Vele Nederlandsche en Vlaamsche schrijvers,
Bazin, Bordeaux, Bourget, Huysmans, Chester
ton, Benson en bijna alle Engelsche roman
schrijvers hebben bewezen hoe men boeiend kan
zijn zonder zedekwetsend te Worden.
Voor dc jongeren is daarbij nog altijd de Vin-
centiusbibliotheek, die alle waarborgen biedt, dat
zij die haar boeken lezen, niet in hun heiligste
gevoelens gekwetst zullen worden.
In de krantenzaal zullen ter lezing liggen
Op de eerste plaats de vooraanstaande katholi-
ke bladen, want de krant is in de tegenwoordige
maatschappij een grootmacht van den eersten
rang.
Men neemt de meening van haar over, omdat
men over geen tijd, geen gegevens beschikt of
niet genoeg-ontwikkeld is om de zaak zelf te
onderzoeken om van de geestelijke luiheid,
die zelfstandig denken vermijdt, niet te spreken.
Gezien in dit licht behoeft het geen betoog,
dat er dubbel gewaakt dient te worden voor
bladen, die 't met de waarheid zoo nauw niet
nemen en 't gemaklijke slooperswerk boven het
inspannende bouwen verkiezen.
De mensch geneigd tot het kwade, gelooft nu
eenmaal het leelijke eerder dan het mooie, vindt
27
Ik heb, vertelde Werner hem, vandaag nog
geïnformeerd naar de toestand van juffrouw Alien
Zij is inderdaad een flink meisje. Zij schikt zich
in het onvermijdelijke en hoopt alleen maar,
dat haar broer spoedig moge terugkeeren.
Zij heeft dus nog niets van hem gehoord
Neen. Apropos, wist gij, dat, hij met zijn vader
op gespannen voet leefde
Wat zegt ge?
Ja, zeker. Het is daaropi, zegt men, dat hij die
studiereis naar't buitenland ondernomen heeft.
En van wien weet ge dit
Ik heb navraag gedaan bij lieden, die met de
familie Evan nader bekend waren. Het schijnt,
dat de meeningen van vader en zoon niet samen
strookten. Men vertelt, dat de jonge Evan heel
andere maatschappelijke ideeën aanhangt dan
'net zijn vader het geval was,
Antoon van Gielén antwoordde hierop niet.
Hetgeen Werner hem meedeelde versterkte hem
'n de meening, dat een nader onderzoek voor den
zoon van den vermoorde een zeer ongunstig ver
loop zou moeten nemen. Ten laatste waagde
bij het te vragen
Gij veronderstelt toch niet, dat dit met de
geschiedenis die ons bezig houdt, in eenig ver
band zou staan
Neen, natuurlijk niet. Op welke wijze trouwens
zou dit het geval zijn. Maar het doet mij meer
syn pathie koesteren voor Alice Evan. Zij ver
eerde haar cfVerleden vader, zij schijnt zeer veel
ook van haar broeder te houden. En het moet
haar dus innig leed gedaan hebben, dat die
twee niet goed met elkander overweg konden.
Van Gielen knikte. Hoeveel te meer leed
dacht hij, zou het haar dan doen, als zij vernemen
zou, dat er gegronde reden bestonden om haar
broeder te verdenken.
Neen, dit stond bij hem vast, zij noch iemand
anders zouden ooit vernemen, wat er in den af-
geloopen nacht gebeurd was. Antoon van Gielen
vertrouwde dat zijn vader dit volkomen met hem
eens zou zijn. Hem moest hij nu natuurlijk alles
vertellen. Eigenlijk speet het hem al half, dat
hij zoo haastig geweest was en dat hij zijn vader
had Opgebeld. Want als deze nu eens andere
gedachten hieromtrent koesterde Maar neen,
dat zou niet mogelijk zijn.
Wij krijgen nog bezoek van avond, zeidehij,
mijn vader wil hierheen komen. Hij heeft me doen
weten, dat hij me noodzakelijk spreken moet.
Maar ik weet niet, oi' hij vannacht hier blijft.
Een paar uren later arriveerde de bankier
inderdaad. Hij vond de beide jongelui in de
huiskamer.
bovendien vragen en legrnwerpingni minder
inspannend dan antwoorden en is in de meeste
gevallen voor dat hij 't weel gekluisterd door
misverstand en dwaling.
Daarom kan niet genoeg word- r; aangedrongen
om met lectuur, het geestelijk voedsel, toch
voorzichtig te zijn de gezondheid van onzen
geest, hangt immers af van wat hij inneemt.
Er is geen raker spreekwoord dan „Zeg mij
wat ge leest en ik zal zeggen wat je bent".
Men zou zijn inwendige levensgeschiede
nis zelfs kunnen opmaken met de jaarlal
len, waarop men die en die werken voor zijn
boekerij heeft aangekocht
Behalve een keur van bladen en tijdschriften
zal men ook de noodigo illustraties aantreffen.
Reeds veel is er binnengekomen en er wordt
nog meer verwacht, zonder te spreken van het
geen dadelijk nieuw wordt aangeschaft.
Tenslotte nog een woord over de inrichting-
zelve.
Het prachtige pand aan de Lange Haven in
die rustige omgeving, zal gezellig gemeubileerd
en voorzien worden van centrale verwarming,
electrisch licht, prima vloerbedekking, wand-
bekleeding, alles naar de eischen des tijds inge
richt, zoo gezellig, dat er bijna niemand voorbij
kan gaan, zonder even binnen te wippen.
En dan het veilige idee van onder ons te zijn,
niet te midden van ons vijandige schrijvers en
geschriften.
Dat men nu niet prate over eenzijdigheid,
want welke andersdenkende heeft zich ooit
bemoeit om katholiek geloof uit, katholieke bron
nen te bestudeeren. Men kijke slechts even hun
boekerijen in 't, is voldoende om verbaasd te
zijn; en met welke hartstochtelijke partijdig
heid worden de openbare leestalen ingericht
Maar genoeg daarvan De nieuwe leeszaal
belooft Schiedam en zijn daadwerkelijke Katho
lieke bevolking eer aan te doen haar stichting
is niet. alleen een kostelijke voldoening voor het
heden na de inspanning van het verleden, maar
ook een lichtend, hoopvol teeken voor de toe
komst.
Buitenlandsch Nieuws.
C o o 1 i d g e opvolger.
Onder' de telegrammen van gister konden we
reeds melden, dat de president der Ver. Staten
Warren G. Harding Donderdagavond te San
Francisco plotseling aan een beroerte is overle
den.
President Harding's laatste woorden waren
„Dat klinkt mooi ga nog wat door daarmee."
Toen mevrouw Harding, die uit een tijd
schrift aan het voorlezen was aan het eind
van een paragraaf stilhield en het tijdschrift
in haar schoot liet vallen, hief de president
zijn hand op en sprak plotseling eenige woor
den. Zijn gelaatsuitdrukking veranderde toen,
een schok ging over hem heen, hij zonk in de
kussens neer, en was dood.
Harding was de zoon van een eenvoudigen
dorpsdokter uit Ohio; in 1865 werd hij geboren.
In zijn jeugd leidde Harding het leven van een
„farmer's boy". Tot zijn veertiende jaar bleef hij
op de dorpsschool, toen bezocht hij het Ohio
Centralcollege.
In 1884 kocht zijn vader voor hem de „Star"
een klein weekblaadje van twee pagina's, dat
in Marion, Ohio verscheen. De jonge War
ren trad op als rcdacteur.jzetter, drukker en
bezorger. Maar door zijn volhardendheid en
energie wist hij langzamerhand het week-
Aha, zeide hij, zijn de beide amateur-detecti
ves al gevorderd in hun onderzoek.
Dat zou al heel spoedig zijn, antwoordde
Werner komt u ons helpen.
Ik Weineen. Gij kent inijn oordeel over het
vermoedelijk vruchtelooze van uw nasporingen.
Ik moet Antoon spreken en dan ga ik weer.
Mijn chauffeur blijft mij wachten.
Nu, zeide Werner, dan ga ik nog wat in den
tuin wandelen.
Hij liet vader en zoon alleen.
Dadelijk toen hij heengegaan was, vroeg van
Gielen aan Antoon
Vertel me precies alles wat er gebeurd is.
Antoon deed dit en toen hij zijn relaas beëindigd
had, zeide hij:
Misschien kunt u eerder vermoeden dan ik,
wat Jozef Evan bezielt. Maar dit wil ik wel
dadelijk zeggen, dat zijn houding mij meer dan
verdacht voorkomt.
Inderdaad. Maar een vraag vooraf, hebt ge
met iemand anders dan met den huisbewaarder
over dit alles gesproken
Neen, natuurlijk niet.
Ook niet met uw vriend Werner
Neen.
Dan heb je voorzichtig gehandeld, dat doet
me genoegen, vervolgde de bankier. - Zie eens,
jongen, als bekend werd, wat jij me vertelde,
'dat Jozef Evan in het land was op den dag,
dat zijn vader werd begraven, dan zou dit een
blaadje tot een buitengewoon invloedrijk dag
blad op te werken.
Warren Harding werd tweemaal als senator
gekozen in den senaat van Ohio, een tijd lang
was hij luitenant-gouverneur van Ohio. In
1910 werd hij als republikeinsch candidaat
voor het gouverneurschap van Ohio geslagen,
maar in 1914 werd hij met een meerderheid
van 100.000 stemmen in den federalen senaat
gekozen.
Begin November 1920 werd bij het kiezen
van het kiescollege, dat op den tweeden Maan
dag van Januari daaropvolgend den president
kiezen moet, een ongehoorde meerderheid van
stemmen ten gunste van Harding uitgebracht.
Bijna zes millioen stemmen meerderheid be
haalde hij op zijn democratischen tegenstan
der Cox.
Op 4 Maart 1921 trad Harding in functie
als president, hetgeen hij tot 3 Maart- 1925
gebleven zou zijn. Of hij zich opnieuw candi
daat gesteld zou hebben voor het president
schap was nog niet definitief bekend. In elk
geval had hij een goede kans gemaakt, want
zijn popupariteit heeft hij tijdens zijn presi
dentschap voor een goed deel behouden, hoe
wel zijn Onwrikbaar vasthouden aan verschil
lende maatregelen, die hij in het belang van
het land achtte, hem noodzakelijk nog al eens
tegenstanders moest bezorgen.
Harding's opvolger is de vice-president Cal
vin Coolidge.
De Amerikaansche wetgeving voorziet op
practische wijze in het geval een president
sterft. De grondwet der Vereenigdo Staten
bepaalt namelijk, dat bij het overlijden van
den president de gelijktijdig met hem gekozen
vice-president hem opvolgt.
In dit geval is dit dus Calvin Coolidge uk
Massachusetts. Geen andere formaliteit valt
te vervullen dan het afleggen van den voor
geschreven eed, waarna de vice-president ge
acht wordt alle rechten en plichten, aan het
staatspresidentschap verbonden te hebben aan
vaard. Dezen eed heeft Coolidge reeds afgelegd.
Mr. Calvin Coolidge werd in 1872 te Plymouth
(Vermont) geboren. Na volbrachte studiën aan
het Amherst College begon hij zijn loopbaan als
rechtsgeleerde om het volgende jaar zijn intrede
te doen in liet nolilieke_leven. Tiidens den oor
log was hij luitenant-gouverneur van Massa
chusetts, waarna hij nog twee maal de ver
antwoordelijke en invloedrijke functie van
gouverneur bekleedde, totdat hij in 1920 tot
het vice-presidentschap der Vereenigde Staten
werd geroepen.
Coolidge staat vooral bekend om zijn vaak
succesvolle bemoeiingen bij groote arbeiders
problemen.
Een verzameling van zijn redevoeringen ge
durende de laatste tien jaren doet hem als
een redenaar kennen, die kort maar kernach
tig' tot het verstand zoowel als tot het hart
van zijn toehoorders weet te spreken.
Geen senator in Amerika, zegt de „Msb."
is misschien beter in de internationale vraagstuk
ken ingewerkt of heeft er zich meer voor ge
ïnteresseerd dan Coolidge, die sinds Maart
1921 in den senaat, krachtens zijn waardigheid
als vice-president, het voorzitterschap waar
nam en nu tot het presidentschap geroepen is.
Het stoffelijk overschot van Harding is gister
avond met een specialen trein naar Washington
vervoerd. Onderweg werd overal de militaire eer
bewezen door de land en zeestrijdkrachten, Har
ding zal begraven worden in zijn vroegere woon
plaats Mario in Ohio.
De beurzen te New York zijn gesloten.
zeer kwaden schijn op hem werpen, temeer
daar meerdere menschen weten, dat vader en
zoon zeer groot ongenoegen met elkaar hadden
Laten we daarom er over zwijgen tengenover een
ieder.
Maar hij zelf
Ik geloof niet, dat hij zelf het bekend zal ma
ken. En als hij het niet weten wil, is hij slim
genoeg om het verborgen te houden.
Goed, maar hoor nu eens, vader, u moet
mij nu meer vertellen dan u tot nog toe gedaan
hebt. Ik ben geen kind meer. Ik heb nooit
eenige belangstelling voor uw zaken gehad.
Zeg eerder, dat gij er minachting voor
had.
Misschien wel, dat gewroet om goud steeds
meer goud te verdienen, heeft mij nooit kunnen
bekoren.
Welnu, houd je er dan ook verder bui
ten.
Ja maar hier geldt het heel iets anders. U
zult mij onmogelijk kunnen overtuigen, dat de
moord op Evan, het zonderlinge gedrag van Jo
zef en de uitvinding-, waarvan u gesproken hebt,
niet in eenig verband met elkaar zouden staan.
Ik heli de overtuiging, dat n in dit alles wel de
gelijk een draad vinden kunt.
De bankier zweeg.
Je bedoelt, zei hij na eenigen tijd bedaard,
dat ik comedie zou spelen.
(Wordt vervolgd)
HEI' OVDIlFJ.mKY VAX
PRESIDENT HARDING.
