DMGBLMD VOOR SCHIEDAM Ei® OMSTREKEN.
46ste Jaargang.
Zaterdag 29 September 1823.
No. 13756.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
TWEEDE BLAD
Vaneen kranten een volk.
*v* Socialisme en gezag.
De Nederlandsche Facisten.
Vulgaire illusies.
Binnenland.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Buïean s KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden ƒ2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertantiêni 15 regali 1.75 alku regel d»«rbov#n 35 cent, 3 maa!
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden medsdeulmgeo 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
De Tribune" lijdt een teringachtig leven.
Ondanks alle groote woorden en bluf zijn de Com
munisten hier nauwelijks in staat hun blaadje
in het leven te houden. En dat wil dan d'c groote
massa leiden. Met de Engelsche arbeiderspartij
"aat het niet beter. Met alle moeite en offers
hopen zij het leven van hun blad nog een weinig
te rekken. Als de Engelsche Arbeiderspartij niet
eens een krant kan besturen kan ook zij niet
hopen ooit het Engelsche volk te besturen, zegt.
met, recht G. D. Morel.
De sociaal-democratische wethouder Velsink
ls vijf maanden waarnemend burgemeester van
Doctinchem geweest. Een christelijk blad ge
tuigt, dat dhr. Velsink, een kwart eeuw lang een
tel oppositie-lid, op onpartijdige en uitnemende
wijze, de hem wettelijk opgelegde taak heeft
vervuld en in de gemeente, en als krachtig lei
der der raadsvergaderingen, en als hoofd der
politie.
Het tijdelijke burgemeesterschap van denheer
Veis ink is meegevallen hij heeft blijkbaar be
grepen, dat het iets anders is critiek te oefenen
f-n oppositie te voeren, en met verantwoordelijk
heid en gezag bekleed te moeten besturen en
leiding geven.
„De Tribune" vindt in dit geval aanleiding
°m op de sociaal-democraten af te geven. Zoo
Woidt, schrijft zij, een bestrijder der burgerlijke
heerschappij een voortreffelijke steunpilaar van
die heerschappij en hij regeert tot met de politie-
sabcl toe.
In de crifiek van de „Tribune" schuilt ten
®anzien van de S.D.A.P. een deel juistheid.
Zoo lang ze zelf niet met gezag is belast, tracht
ze dit op alle manieren te beknibbelen, te onder
mijnen en af te breken.
Maar dat doet ze toch slechts ten deele. Im
mers men ziet sociaal-democraten een hoog wet
houders-salaris bepleiten mede" om de waardig
heid van het. ambt". En allerwegen in Nederland
hebben de socialistische raadsleden den eed of
de belofte afgelegd, „trouw te zullen zijn aande
grondwet en de wetten des lands^j, door welke
helofte of. eed zij zich impliciet, aan het gezag
onderwerpen.
De Nederlandsche Fascisten zijn hun actie
'hans begonnen. Te Amsterdam en in andere
groote plaatsen (ook te Groningen) zijn op ver
killende plaatsen in de stad proclamaties aan
geplakt van den Centralen Raad vanActualisten.
He Raad richt zich tot het Nederlandsche volk,
*ijst op de gevaarlijke politiek der socialsten
RU communisten, hekelt* de baantjesjagérij,
kritiseert, het belasting en militiestelsel en
*ekt onder den uitroep „Leve Oranje, Leve het
Vaderland" op tot aansluiting bij den Bond van
Vctualisten.
En als ook in Nederland de zwartheiden de
'aas zijn, dan moeten We ook maar eens uitkij-
of we niet ergens op zoo zeldzaam vrede-
'lavende en tijdelijke wijze een eiland kunnen
bezetten en wat bewoners doodbombard'eeren,
merkt het „Gentrum" terecht op. De naaperij is
v°lkomen, het vooruitzicht is schoon Sluit u
aan, sluit u aan. W.
i,Zondag 23 September is het onze dag." We-
'k, maanden reeds te voren hebben de socialis
tische bladen kolommen verbrast, alleen, om het
"E te kramen, uit te galmen, dat het 23 Sept.
nhun dag" zon zijn. Bombast-reclame op allerlei
moest het de roode kudde in de koppen
'Uruneren dat Zondag den 23sten September iets
geweldigs, jets fameus, iets-noch-nie-da-gewezen
'Ud te gebeuren „het zou „onze dag" worden."
De bewuste Zondag is nu Voorbij en kwam en
kg als ieder ander, alleen met dit verschil, dal,
'rt de treinen en op de Wegen, die voeren en lei
en naar Amsterdam drukker was dan gewoon-
l'J'j het geval is. Want in Amsterdam, in de
"'denlucbt op 't IJsclub-terrein, zou het drama
h'ijspel (dat kon men van de voren niet zeggen)
u QzeDag" worden opgevoerd.Velen,zeits70.000
p'fmmn, hadden zich door al die Amerikaansche
'ame laten lokken, om het spel daar te komen
pm- Met gretige blikken en uitgerekte halzen
li('hen ze staan kijken en kijkep en luisteren en
pteren en och arme,. .ze zagen niets dan
v R e gewone menschen in d'r Zóndagsche ppk,
1 roode lappen ep papieren roosjes, ook wat
t''"'en stellages met druk-gesticulecrende en
hoeuvreerende gedaanten en ze hoorden niets
hc
waarvan ze bovendien de beteekenis niet
lu"j beesche, zwaar-brommende of schrille ge-
en, waarvan zc bovendien de beteekenis niet
v;"s beg iepen, 't Was in één woord een „draak"
'Ren stuk, lang en vervelend genoeg zonder ook
*cU' eenige perspectief, samenhang of orde.
Het intellect in z'n hemd.
De rector magnificus der Amsterdamsche
Hoogeschool, prof. dr. P. Zeeman, heeft, in hel
jaarverslag, uitgebracht bij dc overdracht van
het rectoraat,aan „het intellect van ons geslacht"
een leelijke klap in het gezicht gegeven.
Sprekende over het door de Amsterdamsche
Universiteit nog nooit bereikte getal studenten
1922 totaal ingeschrevenenzeide deze geleer
de, die een wereldnaam heeft op te houden, het
volgende
„Men zou zich vroeger over deze vermeer
dering zonder meer verheugd hebben. Maar in
den tegenwoordigen tijd gaan er stemmen op,
ook reeds uit studentenkringen, die aandringen
op beperking van het aantal studeerende om
desillusies en werkloosheid onder intellectueelcn
te voorkomen. Of moet men hopen, dat, door de
vermeerdering van het aantal studenten de
kansen grooter worden, dat daaronder gevon
den worden dc mensehen, die de problemen,welke
de moderne beschaving aan onze staatslieden,
ingenieurs, natuurkundigen, philosophen enz,
opdringt, kunnen oplossen Deze problemen zijn
geweldig moeilijk, en het gemiddelde peil van
het intellect van ons geslacht is af te leiden uit
de titels der boeken en tijdschriften, die men in de
kiosken op onze pleinen en stations vindt uitge
stald."
Daar staat het intellect van ons geslacht in
z'n hemdje zoo zegt de „N. Tilb. Crt." terecht,
die dan vervólgt
„Geteekend dooi* de titels der boeken en tijd
schriften uitgestald in de kiosken van onze
stations en pleinen. Zij die hun geest en hart
plegen te voeden met den zeer vaak misdaigen
en bijna altijd armzaligen inhoud der perspro
ducten, zullen inderdaad de problemen van de
moderne beschaving niet oplossen.
Wij, Katholieken, behoeven ons het verwijt
niet aan te trekken. Katholieke uitgevers staan
op liooger peil en besmeuren zich zelf en hun le
zers niet met zulke minderwaardige uitgeverij.
Er is een Lijd geweest dat uitsluitend ka
tholieke hoogescholen voor het intellect zorgden.
De uitgaven uit dien tijd overgebleven mogen er
zijn. De meest nauwgezette snuffelaar zou er
niet in slagen een lijst, samen te stellen van schan-
de-boeken uit de middeleeuwen komend, uit
den tijd der katholieke cultuur dus. En wat de ka
tholieke cultuur thans voortbreng! mag even
goed worden gezien, al negeeren de penvoerders
van de richting, van „het intellect van ons ge
slacht", dat zich te buiten gaat aan de kiosken
onze stations en pleinen, de katholieke boeken
en tijdschriften met veel voorliefde.
Het komt ons voor, dat al wie eerlijk wil
zijn, uit de tegensteling vruchtbare lessen zou
kunnen trekken."
Ook deze dat al de ophef over de ontwikke
ling der menschen van tegenwoordig een beetje
misplaatst is.De ontwikkeling van de boeken en
tijdschriften der kiosken van stations en pleinen.
En daarvoor onderhouden Staat en verdere
gemeenschap wij weten niet hoeveel hooge en
hoogere scholén
Het gevaar in April 1018.
Naar aanleiding van een brochure van Dli.
Groen in x van Zooien-is de crisis in onze buiten-
landsche betrekkingen van April 1918 in discus
sie gebracht. Een correspondent van de „N. Rott.
Crt." vertelt nu het volgende, waL hij van DniL-
schc zijde vernam
't Eenige dat nog wat afwisseling bracht was
het knaleffect, dat nu en dan in een schetterend
woord-ge bral of knetterende vuistslagen op de
houten stellages weerklonk, en dat voor de toe
schouwers, die stonden te verkleumen van de-kou
'n Welkome gelegenheid Werd, om zich de handeu
warm te klappen?
En toch was het zoo mooi, zoo mooi, schreven
de roode organen, den volgenden dag, nog nooit
had men in ons land zoo iets beleefd, 't was inder
daad nocb-nie-da -geWesen
Troelstra, Vliegen, Duys, Suze Groenewcg,
Kleerekoóper, Wibaut, Stenhuis, v. d. Tempel
enz. enz, altemaal de acteurs van „Onze Dag"
hadden het zoo echt, zoo pakkend, welen te
zeggen: dat de sociale wetgeving w'erd geruineerd
dat de vlootwet 't geheele ianö ruineerds en dat
de arbeiders de hun toekomende medezeggings-
scliap nog lang niet te pakken hadden. Dit waren
de-drie hoofdpunten van het spel, die op een wij
ze Werden vertolkt, dat van al het lawaai en
spectakel je alles duister voor je oogen Werd.
Dio herrie diende" natuurlijk ook inderdaad, om
geest en zinnen der toeschouwers te verschalken,
daar ze anders al dadelijk zouden gemerkt
hebben dal, men met hen den draak stak, dat
men voor hen een beetje poppekast, speelde.
Vliegen sprak de proloog uit, in echten rederij
kersstijl en gaf een schets van de bijeengeraapte
stof, waarover het spel zou gaan, met cle allen
Verblindende belofte tenslotte, dat wie netjes
luisterde en keurig oppaste, eenmaal zeker den
toekomstigen arbeiders-hémel zou binnengaan.
Hij vergat hierbij alleen te Vermelden, qf en
„Het was na het mislukken van de poging, om
bij Amiens door het front der geallieerden heen
te breken. Zooals juist in deze dagen een zoo
gezaghebbend beoordeelaar als generaal Hoff
mann (de generaal van den beweerden vuistslag
in Brest-Litowsk) betoogd heeft, was het oogen-
bhk gekomen, waarop het Duitsche legerbestuur
zijn regeering had moeten adViseercn, vrede te
sluit,en. Dc verlegenheid in het hoofdkwartier
was groot, vooral door het nijpend geworden
'gebrek aan transportmiddelen. Bijzondere moei
lijkheid leverde de verdediging van het fel be
stookte, Vlaamsche fiont op, Ludendorff zocht
naar middelen, om den toevoer naar dat front te
verbéteren
Toen viel zijn oog op den spoorweg Gladbach,
Roermond, Ramont, die, als hij weer in Werking
Werd gesteld, een nieuwe en uiterst korte ver
binding zou vormen t.usschen het West-Duitsehe
nijverheidsgebied en West-Vlaanderen. Aan het
feit, dat wij ons het in beslag nemen onzer sche
pen door de geassocieerde mogendheden hadden
moeten laten welgevallen, meende de kort aan
gebonden generaal het recht te kunnen ont
leen®, om van zijn kant krasse eischen te stellen.
Een in het hoofdkwartier te Spa opgestelde
nor,a verlangde van ons concessies voor trans
porten van militairen aard over Roermond, die
ons zonder den geringsten twijfel onmiddellijk
in den oorlog zouden hebben meegesleept. De
W Ihelmslrasse, d'e z'ch al veel van het hoofd
kwartier had moeten laten welgevallen, vond
d:t te kras. Zij meende, dat één Belgische kwestie
ten laste van Dudschland reeds genoeg was, en
verzette zich tegen een kleine, maar politiek niet
zeer verschillende herhaling. Ludendorff kreeg
zijn nota terug.
Nu kwam er een tweede, die niet meer zoo
onmiddellijk aan Augustus 1914 herinnerde, en
dan ook door het departement van buitenland-
sche zaken naar Den Haag werd doorgezonden.
Zij was toch nog zro kras, dat de toenmalige
Duitsche gezant weigerde, haar tè overhandigen.
Wilde men Nederland den oorlog verklaren, dan
moest men een ander o.p zijn post zetten om dat
te doen, zoo meende Dr. Rosen. Zijn tegenstand
vertraagde de crisis eenige weken, en heeft veel
tot de ontspanning ervan bijgedragen.
Toen een derde redactie onze regeering be
reikte werd de crisis acuut. Want ook deze over
schreed nog, wat men van een neutralen staat
mag verlangen. Hel, heeft er een weel zeer hevig
gespannen, zoozeer zelfs, dat men ook nu nog
mag betwijfelen of ons departement \*m buiten-
landsche zaken niet onverantwoordelijk handel
de, door de bekendheid met alle bijzonderheden
van het geval al te zeer binnen eigen muren te
houden.
Het bovenstaande is de lezing van het geval,
die Schrijver dezes uit dé verhalen der, voorna
melijk Duitsche, betrokkenen heeft kunnen
vormen.
Wat hij echter zelf van meer nabij, zij het ook
van één der twee Duitsche kanten, heeft kunnen
.waarnemen, was liet feit, dat cle eigenlijke hit
tere strijd niet. gevoerd wérd tusschen Berlijn en
Den Haag, maar tusschen Berlijn en het hoofd
kwartier te Spa. Dagelijks kwam hij in de kritie
ke week tusschen 21 en 28 April 1918 in de Wiï-
helmstrasse, waar men Wel het geva*aïlijke, maar
niet, het felle van den strijd trachtte te verbergen.
Eindelijk. Zaterdagavond 27 April kwam de
ontknooping*. Dien avond Werd schrijver dezes
officieus medegedeeld „Gij kunt, aan uw blad
seinen dat alles in orde is."-„Goddank", was
mijn antwoord. „Zegt u dat wel," zei mijn
waar die proletarische hemel zich ergens uit
breidde, waar volgens hem de bevrijding (of
het vrij zijn van den arbeid en de zegepraal
van het socialisme een feit zal zijn. Enfin, de
menschen dachten daar natuurlijk niet zoo
gauw aan, hadden er ook geen tijd voor, hun
hersens hierover te laten werken, want direct
na den proloog werd het scherm opge trokken ien
•verschenen de voornaamste acteurs met ééne
actrice ten tooneele.
Troelstra, topzwaar voorover hangend, vertel
de •doodbedaard van de plannen der regeering
met, betrekking tot sociale Wetgeving en vloot
wet, welke volgens hem in de petroleum waren
gedrenkt. Daar moest bij absoluut niets van heb
ben. Hij had liever een ettelijke duizende guldens
salaris,dan een hoop oud roest,met welken „eere-
trtel" luj de nieuwe vloot bestempelde. Hij zag
'tenslotte niets meer dan dat partijtje oud roest
en keek over 't hoofd (hij keek ook over zóóveel
hoofden), waarvoor een vloot nueigënlijk dient,
't Was hem niet eens duidelijk, dat een vloot
ook kan dienen, om de neutraliteit van een land
te bewaren, dus niet direct, om aanvallend op te
treden, zooals ook de taak van ons landleger is
geweest gedurende den grooten oorlog. Had
Nederland toen geen flink leger gehad, dan zou
den wij onherroepelijk in den bloedstroom zijn
meegesleurd, en mogen wij dan nu onze rijke
koloniën, misschien wel de begeerenswaardigste
der wereld, verwaarloozen, door geen dragelijk
offer te willen brengen voor de op peil-houding
van een noodzakelijke vloot. De geheele regee
ring en met haar de meeste deskundigen advi-
zegsman daarop. En aanvullend kwam over zijn
lippen een hartgrondig „O, die verdammtcn
Militars."
Een waarschuwing en een klacht.
S. D. A. P. en N. V. V. zetten een petitionne
ment op touw tegen de Vlootwet. Alle plaatsen,
ook waar ze geen afdeelingen hebben, zullen
worden bewerkt. Het, pet-ionnement zal niet
tot de partijgenoot en worden beperktieder
Nederlander moet gelegenheid gegeven worden
tot teekenen. Zélfs de Verspieid Wonende platte-
landsarbciders en boeren mogen niet worden
vergeten, noch bourgeoiswijken of winkelstraten
overgeslagen.
In verband met deze actie is een woord van
Waarschuwing niet misplaatst, zegt „Het Huis
gezin."
„Er is geen gemakkelijker en dankbaarder
Werk dan handteekemngen te verzamelen tegen
de Vlootwet.
Geestdriftig is voor de Vlootwet letterlijk
niemand.
Ook afgezien van de kosten stuit een oor-
logsinsirument tegen de borst.
Er is in den Wereldoorlog nog geen bloed
genoeg gevloeid, zal men zeggen de door dien
oorlog aangerichte ellende niet groot genoeg?
De huisbezoeker die een beroep doet op ge
moed en hart, vindt schier vanzelf gereecle in
stemming..
Welke Nederlander, vooral welke vrouw en
moeder, is niet tegen den oorlog
Als daarbij nog het vooruitzicht komt, van
een kostenrekening van honderden millioenen,
wél, dan vindt men gereede vingers bij de
vleet om een haudteekening'te zetten.
En wanneer daar dan nog bij verteld wordt
dat de Vlootwet de stoffelijke, ellende nog zal
vergrooleii, de belastingen verhoogen, de thee
en tabak duurder maken (van alles zal verteld
worden), en dat Verwerping der Vlootwet een
soort Paradijs in Nederland zal veroveren,och,
dan vliegt de pen van zelf op het. papier.
Reken er op, dat, zóó duizenden bij duizen
den zullen worden verschalkt.
Wij houden geen pleidooi voor de Vlootwet
We willen het niét en-we kunnen het niet:
liet hoogste, dat we kunnen zeggen, is dat ze
misschien tegen onzen zin en omdat, het niet
anders kan, zal dienen te worden aanvaard.
Maar wel hebben We bedenkingen tegen oe
wijze, waarop de S.D.A.P.- het volkspetition
nement onderneemtdeze handteekening-wer-
verij van niet-ingelichte of verkeerd ingelichte
menschen.
Zulk een petionnement zegt niefs omtrent
de noodzakelijkheid of de niet,-noodzakelijkheid,
de waarde of de onwaarde van de Vlootwet.
Maar indien wij waarschuwen tegen het
teekenen van de lijsten der S.D.A.P.; we mogen
niet verhelen, dat er in deze omstandigheden
geen reden is, om de houding der Katholieke
Staatspartij te prijzen.
Wat heeft ze gedaan, om de Katholieken voor
te lichten, om hun meening te weten te komen,
om de Vlootwet-kwestie in een helder licht te
plaatsen
Dit, vraagstuk en zoovele andere inl.e-
resseëren ook de Katholieken, die mogen ver
langen dal, de Katholieke Staatspartij nog iets
meer zij dan een verkiezingsinstrument, eens
opa de vier jaar gehanteerd.-
Wanneer de Katholieke Staatspartij bij haar
schijnbare onaandoenlijkheid Voor hetgeen aan
de orde kond,, volhardt, heeft zij te duchten,
seeren, dat de vlootwet niet langer een plan in
dc lucht moet blijven, maar Troelstra met zijn
kornuiten Weten het altijd nog beter en laten
liever geheel Indië in de lucht Vliegen, dan ook
maar 'tgeringstepersoonlijk offer te willen bren
gén. Met een vloek tegen de regeering en een
verheerlijking van het mpderne proletariaat, be
sloot de roode leider zijn „Weldoordachte" rede.
De hoog-mogende heer, het E. K. lid, kameraad
Stenhuis meende geroepen te zijn meer speciaal
den „reactionairen" Aalberse eens af te kammen
en wilde in zijn onnoozele verwatenheid er zelfs
geen woord van zeggen, dat de arbeiders zooals
ze nu staan toch zeker zeer veel aan Minister
Aalberse te danken hebben, 't Kon hem ook niet
schelen, dat de tijdsomstandigheden wel eens
heelemaal kunnen Veranderen voor de socialis
tische ideeën moet alles bukken: verstand, kapi
taal enz.
Kleerekooper, die natuurlijk ook van de partij
was, kwam poëtisch voor den dag hij sprak van
rotsen, tweegevechten en ook van socialisatie.
Van de geheele wereld- en bedrijfsorde deugde
vanzelfsprekend niets, socialisatie (het wazig e-
hichikasteel) was' het ideaal.
En zoo zwetsten, ook de overige sprekers, met
allen het gemakkelijke parool 't is nooit goed
of 't deugt niet.
Volgepropt met dergelijken negatieven, onbe
grijpelijker! warboel, trok de merfigte zich na
afloop „keurig en ordelijk" en „geheel voldaan",
terug. „Onze Dag" was geëindigd. Och, och, wat
Was dat mooi geweest
J.
