DAGBLAD VOOR SGHIEBAM EN OMSTREKEN*
DITJES EN DATJES.
46ste Jaargang.
Zaterdag 20 October 1923.
No. 13774.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
en een Geillustreerd Zondagsblad.
Binnenland.
NIEUWE
IEDAMSCHE COURANT
Advertantiën! 1—5 regtlf 1.75 j «ikï ragai dsarfcovsn 35 c«nt, 3 nural
Bureau KOEMARKT 4. Telefoon ïotereommnnaal 85. Postbus39. plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden medodeeiingtn 75 ct. per regol.
Abonnementen per 3 maanden 2.—, per week 15 cent, franco per Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven wc-rden op aanvraag
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent. toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Ons oorlogsgevaar in 1918.
In de ,,N. R. Ct.." heeft dr. Blankensteijn nog
eens uiteengezet, hoe hef in April 1918 gegaan
is met het verloop der conflicten tusschen liet
Duitsehe legerbestuur en onze Regeering. Men
had toen de bekende strijdvraag over het ver
voer van zand- -en kiezel over onze spoorwe
gen nauwelijks opgelost of er kwam een vor
dering van Ludendort'f aan onze Regeering, om
die op ons gebied batterijen te mogen opstellen
die konden verhinderen dat Engclsche en F ran
selde vliegers over ons gebied zouden kunnen trek-
ken ten einde de Duitsehe troepen in Vlaanderen
te bestoken. De dépêche van Ludendorff, die
door den Duitschen gezant te 's-G raven huge aan
onze Regeering moest worden overhandigd, was
geen ultimatum, omdat er geen termijn in was
gesteld, maar de vorm Was toch zoo, dat er
een afdoend antwoord op verlangd werd. De
Duitsehe gezant, dr. Rosen, begreep zulks en
zag er in een begin van een oorlogsverkla
ring. Hij had daarom den voor dien tijd bruta
len moed om de dépeche van Ludendorfl niet
over te geven en verklaarde, dat hij over een
beslissing van oorlog of vrede alleen van den
Keizer een instructie kan aannemen. Als Luden
dorff zijn stuk overhandigd wilde hebben
moest hij maar eerst zorgen voor een anderen
gezant te 's-Gravenhage. In dien zin bericht! e
hij persoonlijk aan den keizer. Deze werd ook
door een hoogstaande persoonlijkheid hier te
lande in het geding betrokken. Zijn eerste ant
woord was ontwijkend, omdat hij zijn diploma
tie niet wilde hinderen maar een tweede ant
woord liet aan duidelijkheid niets te wenschen
over. Wilhelm verklaarde onder geen omstan
digheid te zullen toelaten, dat ons land in oor
log zou geraken met. Duitseldand. De a!wikke
ling van het conflict was nog Wel wat moeilijk,
maar hef oorlogsgevaar was geweken.
Over het gebeurde is in onze pers in de laat
ste weken nog al druk gesproken en nu heeft de
„Deutsche Wochcnzeit.ung" für die NicderU'mde
zich gewend tot de allerhoogste autoriteit in
dit geval (den ex-keizer )met verzoek om in deze
de waarheid te mogen vernemen. Zij ontving
het volgende antwoord
„Toen de Keizer in het jaar 1891 Nederland
voor de eerste maal bezocht, bewonderde hij
de enthousiasfisehe houding des volks tegen
over de Koningin-Moeder en de toenmalige
Prinses, thans Koningin Wilhelmina. Zeer aan
genaam trof hem ook de hem gebrachte ovatie
van de zijde der volksmenigte, die hem steeds
als zeer terughoudend, koel en over het alge
meen niet-Duitscligczind was afgeschilderd.
Zijn bewondering ging in opgetogenheid over
toen hij, aan de zijde van de jonge prinses
staand, voor de eerste maal in zijn leven de
heerlijke nationale hymne „Wilhelmus van Nas-
sauen" door de voor het Paleis opgestelde re
gimentskapellen hoorde spelen en door de dui
zendkoppige menigte het koraal hoorde mee
zingen. ITij liet den kapelmeester Verzoeken d'e
hymne nog eens opnieuw te laten spelen en
toen hij, een plotselinge ingeving volgend, de
hand op het hoofd der prinses legde, maakte
hij voor zich het besluit, dat zoolang hel in zijn
macht en in die van het Duitsehe volk zou zijn,
de toekomstige Koningin en haar volk geen leed
zou mogen worden aangedaan. Deze belofte
heeft, hij van toen af en in het bijzondervan
den aanvang van den wereldoorlog tot aan
diens ongelukkig einde, gehouden. Ja, de Keizer
persoonlijk heeft zelfs tweemaal verhinderd,
dat Nederland in den oorlog zou betrokken wor
den."
De grooten worden gespaard
Naar aanleiding van een klacht, socialistisch en"
grootschreeuwers nagebouwd, als zouden in
Nederland maar aldoor de kleinen zware be
lastingen betalen en de grooten ontzien worden,
schrijft de „Linib. Koer," volgend veelzeggend
stuk
„Hoe komt hij aan het idee, dat de kleine
luyden de zwaarste lasten hebben te torsen, en
zij, die in den oorlog schatten hebben verdiend,
bijna niets hebben bij te dragen Heeft hij nooit
van de O.W.-belasting gehoord, die 30 procent
der gemaakte oorlogswinsten opslokte, ook al
werd er later schade op de handelsoperaties
geleden Cijfert hij ganschelijk de Vermogens
belasting weg Denkt hij niet aan de Personeele
Belasting, die voor den midden- en de hoogeren
stand uiteraard veel hóoger is dan voor de min
der gegoeden Vergeet hij de Rijk; inkomsten
belasting met hare lage aanslagen in de onderste
rangen en bare gewéldige progressie, die op do
hooge en allerhoogste inkomens tot, de helft, ja
driekwart toe van het jaarlijksch revenu in-
slokt ?Weef hij niet, dat deze maatstaf ook bijv.
geldt voor de betaling van schoolgeld, zoodat
voor hetzelfde onderwijs, in dezelfde school
klasse verstrekt; de een voor zijn kinderen 3,de
ander 30, een derde ƒ300 betaalt.
Laat men toch de dwaze idee niet verspreiden
die van socialistische zijde pleegt te worden
voorgepraat, dat de Nederlandsche Staaf de
kleinen belast en de grooten verlichtGok met
de Grondbelasting, de Successie en andere hef
fingen weet hij de bezitters hen sell wel tevinden.
Indien dit niet liet geval ware, hoe zou het dan
te verklaren zijn, dat buitenlandse!» werklieden
zoo gaarne naar Nederland komen, en Neder
landsche kapitalisten hun toevlucht in het bui
tenland gaan zoeken
De heffing op de hooge inkomens in Nederland
is nu reeds van dien aard, dat ook de geringste
verzwaring een verderen uittocht van kapitaal
naar het buitenland zou veroorzaken. Wat die
dragers nog helpen meebetalen zal daii door de
kleineren meer moeten worden opgebracht.
Mècnen ze daardoor beter te worden.
Wat gaat er gebeuren, als het kapitaal ons
land ontvliedt, en ondernemingen en bedrijven
niet meer over genoegzame bedrijfsfondsen gaan
beschikken Natuurlijk dat de werkgelegenheid
inkrimpt, en er meerdere duizenden arbeiders en
bedienden (laten we dit woord bezigen ter onder
scheiding van dé beambten in openbaren dienst)
met hunne gezinnen niet met 10 of 20 procent
gekort worden dit is voor velen hunner reeds
geschied maar geheel broodeloos worden en
ten algemcenen laste komen der belastingschul
digen, waarbij ook de ambtenaren hun aandeel
zullen hebben'-bij te dragen.
We geven deze aanteckeningen niet als een
pleidooi voor de meer gegoeden maar om te doen
zien, hoe de werkelijke toestand is, en hoe bet
economisch samenstel van dien aard is, dat de
drulc, dien men op een bepaald punt legt, zich
De Roomsche geest
Hij is verschenen en nog wel op twee plaat
sen. Brrrr
Zenuwachtige abonné's, leest dit relaas niet,
Wanneer gij op 't punt staat u ter ruste te be
geven, evenmin wanneer ge alleen J.e buis zijf
Want is is van 'n zenuwmoordende hoedanigheid.
't Zweemt naar de spookhistorie*», die we
in onze jeugd rillend verslonden, bet gelijkt min
of meer op die griezelige bijeenkomsten, waai
dwaze lieden tegen betaling van een flink entree,
al bibberend en klappertandend de handigheidjes
genieten van een gehaaid medium.
De Roomsche geest is dan, zooals gezegd,
tweemaal verschenen.
Eerst dook hij op, voor den klets-,,majoor -
je snapt niet dat een goede anti-militairist
zich daarvoor leent die dagelijks de lompen
uit zijn geestelijk magazijn in een „Voorwaarts
hoekje sorteert.
Vanaf dat duf-onfrissche plekje, deelt be
doelde mijnheer ons zijn bevindingen mee.
De Roomsche geest zegt hij, is de geest
Van gewillige gehoorzaamheid en tamme volg
zaamheid.
Men zou zoo meenen dat dit nog al een gunstig
°ordeel is; er zijn dunkt me wel kwadere geesten.
Hij onderscheidt zich tenminste gunstig,
van den dito socialistischen, die hoofdzakelijk
bestaat uit despotisme Edo Fimmcn is het
|aatste slachtoffer en die door de roode pers
in handen van het partijbestuur te stellen, alle
"Ueeningen, die van de zijne afwijken kan weren.
Nochtans is cle roode krantenman heelemaal
indirect weer over de heele linie verplaatst.
De rijksmiddelen.
Bij de wetenschap, die de laatste weken meer
algemeen is geworden, dat de financieele en
economische toestand hier te lande zorgwekkend
is, trekt de maandelijkse!)e staat van rijksmidde
len zeker Wel meer de aandacht dan ooit. Deze
jstaaf leverde de taaiste maanden de proef op de
som, dat. onze financiën sterk achteruit gaan, om
welke, reden door den minister van financiën hel.
noodzakelijk geacht werd in de toekomst 's lands
uitgaven met een aanzienlijk percentage te redu-
cceren. Ten einde aan de zware eisohen, welke de
laatste jaren aan de schatkist gesteld Werden,
zooveel mogelijk te voldoen, Werd het heffings
percentage'van de voornaamste directe en in
directe belastingen aanzienlijk verhoogd .Enorme
bedragen vloeiden hierdoor maandelijks de
schatkist binnen, maar nóg Was dit alles niet
voldoende om de uitgaven te dekken. Door de
ingetreden malaise, die reeds eenige jaren ach-
tereenvoortduurt, begon het opbrengen der
hooge belastingen steeds moeilijker te worden
de toenemende werkloosheid was oorzaak, dat
sommige accijnzen, h.v. dat op het gedistilleerd
en het geslacht minder gunstig vloeiden, althans
veel minder dan de aanvankelijke berekening.
De achteruitgaande beweging bovendien van
hef zakenleven bad tot gevolg, dal. registratie-,
zegel- er, invoerrechten evenmin aan de ver
wachtingen konden beantwoorden. De kruik,
zoo dikwijls te water gelaten, berst!e eenmaal en
andere maatregelen zullen nu gevonden worden,
om in komende jar< n de belangrijke tekorten in
te halen.
De opbrengst, der gewone middelen is in Sep
tember bijna ƒ3 millioen bij het vorig jaar ten
achter gebleven. De schatkist ontving n.l.
ƒ36.337.781 tegen ƒ39.180.051.
De achterstand zou nog grooter geweest zijn,
indien, waf zelden gebeurt,, de dividend- en
tantiëmebélasfing niét een aanzienlijk accres
aantoonde van bijna 31/» millioen en ditmaal
ƒ5.8 mi'lioen opbracht tegen f2,4 millioen in
September 1922.
Het beeld, dat do Middelenstaat Opleven.,
wordt nóg somberder, Wanneer men de cijfers in
onderdeel.ui beschouwt. Dan valt aanstonds in
bel oog Welk een enorme achterstand van de
directe belastingen de, inkomstenbelasting aan
toont Hit deze belasting kwam bijna ƒ6 mil
lioen'minder binnen, nl. ƒ5,1 millioen tegen
11 07 millioen, terwijl ö'ver de eerste negen
maanden van dit jaar 79,69 millioen Werd
ontvangen tegen 97,73 millioen in September
1922. Wel is waar moet bij deze geweldige ver
mindering rekening gehouden Worden met hef
feit, dat in de eerste maanden van liét thans
achter ons liggende dienstjaar de inkomsten
belasting ruim gevloeid beeft, tengevolge van de
thans Wecr mogelijk geworden snellere behande
ling van zaken en het, systeem van voorloopige
aanslagen, maar er kan op gerekend Wordendat
hel met den geweldigen millioenenstroom de-
inkomsfenbela'sl.ing gedaan is, hetgeen de laai
sl e maanden voldoende Wordt aangetoond. Van
de andere directe belastingen liep de grondbc
lasting terug van ƒ1.18 millioen tof ƒ1.10 mil
lioen, de personeele belasting van /2.I millioen
l of 1.9 millioen. Waf de mindere ontvangst der
inkomstenbelasting betreft, verdient ook réke-
ning gehouden Ie worden mol. de onlwrichliug
niet te spreken pver onzen geest en daar hij tevens
aan cle Vlootwet-fratsen moet meedoen, ligt
het voor de hand, dat die Roomsche geest aan
sprakelijk wo:dt gesteld voor deze affaire.
Colijn beveelt, dus de Roomschen volgen hun
gehoorzamen geest en stemmen toe.
't Is vermakelijk
Neen clan zijn de rooden heel wat flinker
wanneer de regecring ja zegt, roepen zij automa
tisch neen dat is. wat je noemt karakter toonen.
Je loopt dan wel de kans, dat je zooals
Troelstra, toen Colijn hem de vorige week, onder
handen nam, het figuur slaat van den zwetser,
die zonder kennis oordeeltmaar ach, dat krijgen
de ware broeders toch niet te lezen en de goe
gemeente vergeet het wel weer.
De Roomsche geest van gehoorzaamheid, is
met dit al, volgens den „bewustere" schrijver, een
afschuwelijk iets, en er is volgens hem maar een
middel om van dien metgezel af te komen:
n.l. ons onderwerpen aan de dressuur-zweep van
de roode temmers.
We zullen er nota van nemen
't Is voorloopig echter niet te verwachten,
dat we onze vrijwillige gehoorzaamheid voor
het gedwongen slavenlot zullen omruilen.
De tweede maal, dat de Roomsche geest er
op uit ging, kreeg ds. P. J. Roscam Abbing een
bezoek.
OIO! wat is die man geschrokken. Hij was
nog wit om zijn neus, toen hij in het Ilaagsche
lokaaltje, met zijn nachtmerrie-avontuur cle
gegoten-ijzeren gezichten van zijn Hervormd
Gereformeerde Partijgangers in een verbazings-
beweging bracht.
van den Giro-dienst, waardoor aanmerkelijke
bedragen, die per Giro gestort of overgeschreven
worden, nog niet Verantwoord zijn.
Behoudens enkele geringe uitzonderingen le
verden de overige bronnen alle minder op dan
verleden jaar. Lit liet accijns op suiker kwam
ditmaal 6 ton meer in, 3.79 millioen tegen 3.16
millioen liet accijns op tabak bracht ruim 2 ton
meer op, 1,33 millioen legen 1.10 millioen. De
successierechten vorderden met 7 ton, 4.57
millioen opbrengende tegen ƒ3.83 millioen in
September 1922. Het slatistiekrecht vorderde
van f 288.793 tot 298.838. ^Behalve het accijns
op suiker en tabak zijn cle accijnzen achteruit
gaande in de opbrengst. Plet binnenlandsch ge
distilleerd leverde ruim 1 millioen minder op
4.05 millioen tegen 5.15 millioen in September
1922. Het accijns op wijn liep terug van 507.471
tot f 313.614; dat op bier van ƒ522.620 tot
ƒ.362.709, op liet geslacht van ƒ874.802 tot
836.103, op het zout van 157.457 tot 84.278.
Van de belastingen die met het zakenleven
nauw verband houden, Wezen ditmaal de regis
tratie- en zegelrechten een lichte verbetering aan
hetgeen echter aan een toevallige omstandigheid
moet worden toegeschreven en nieL op rekening
komt van een meerdere handelsbeweging. De
zegelrechten brachten 1.32 millictn op tegen
1.25 millioen in September 1922 de registratie
rechten 1.32 millioen tegen 1.09 miilioen. De
rechten op den invoer leverden niet veel veisehil
oj) hieruit ontving de schatkist ƒ3.13 millioen
tegen 3.35 millioen in September 1922. Van de
kleinere belastingen liep cle belasting op gouden
en zilveren werken van 83.462 tof /64.94o
enig die op de Domeinen van ƒ141.053 tof
ƒ124.640; de loodsgelden van ƒ247.491 tot
ƒ243.488.
Van de belastingen in yerband met (Tc buiten
gewone omstandigheden wordt van de O.W.
belasting een minus gerapporteerd van
ƒ571.236.291/2. De opcenten ten bate van het
leeningsfoncls brachten 7.30 millioen op
De positie van het Protestantisme.
Dezer dagen lieeft dr. G. Oblemiiller, secre
taris van den „Evangelischer Bupd" uil Berlijn,
te 'o-Gravenhagc een lezing gehouden over
Protestantisme en Katholicisme in den tegén-
woordigen lijd. Aan hef verslag van liet. „Vader
land," ontleedeni wij o.m. de volgende opmerke
lijke verklaringen, die wij zonder verder commen
taar weergeven
Ta Protestantsche landen heeft op het oogen-
blik Rome de overhand. Hef Nederlandsche
R.-Katholicisme is op weg een tegen formatie
tof stand te brengén, liet kleine Katholieke
Holland heeft zijn 46 bisschoppen in de wereld.
Pater Van Gin»eken hcel'L te Berlijn en Keulen
verl eid, hoe men in Holland hét Protestantisme
aanpakt. In. Duifs.chland volgt men dit voor
beeld. Ook daar is het gemengde huwelijk vol
gens bisschoppelijke uitspraak een concubinaat
geWorden. Spr. wijst op de R. K. Universiteit,
waaraan toch zeker in Holland geen behoefte was
het verbod dat Katholiek en sociaal-democraat
in welk opzicht ook samengaan-, enz.
Spr kwam pas uit Zweden. Er zijn daar nog
maar 6000 R.-Katholieken. Bisschop Diepen is
daar druk aan het Werk. Rome zette de drie
oude bisschoppen af en verving ze door jongelo,
waarvan twee Hollanders zijn. Dezen zomer,
't Was dan ook niet die suffe sul, van een Han
nes Goedbloed, welke de rommelhoekje -held
uit de „Voorwaarts" te aanschouwen kreeg.
Neen nu was 't de Roomsche geest van op
standigheid, die dominees gestel geschokt had,
de geest van heerschzucht, cle geest van verzet,
enz. enz.
Die Roomsche geest ze de de spreker, en nu
volgt een toer waar de gewiekste geest nog een
puntje aan kan zuigen,die Roomsche geest slob
bert waar hij heerscht liet volk het merg uit
cle botten 't is kolossaal waar laat zoo'n wezen
het
Wie 't niet gelooft, denko maar aan de oude
spreuk „Onder den kromstaf is liet goed leven,
o!' aan de heldhaftige naastenliefde van zieken
zusters, missionarissen e.a.
Waar die booze Roomsche geest niet kon door
dringen daar is, volgens ds., alles koek en ei,
en boter tot op den boom. (Men leze b.v. een ge
hoofdstukken uit onze koloniale geschiedenis).
De hongerige geest schijnt behalve het
merg, ook de hersenen van zijn tegenstanders
op te peuzelen ds. vertelde tenminste aan zijn
verstij fel publiek, dat Rome in het Zuiden van
Duitschland een keizerrijk aan liet stichten was;
met dien lagen markenkoers een kleinigheid.
Voorts worden er pogingen door dien geest
gedaan om onze Koningin Roomscli te maken
je merg of bekeer je en wanneer de steenkool op
is, worden alle ketters door hem verstookt.
Negentig procent van dominees toehoor
ders viel daarop in zwijm en de geleerde spreker
moest heel waf harde woorden die noch aan
't Evangelie, noch aan 't fatsoen verwant waien
gebruiken, eer zij weer tot hun zelve en naar
hun woning terug konden keeren.
Maar wat is er nu toch van die vei schijningen
waar Wie heeft, gelijk de man die in ons het
onnoozele schaap ziet, of hij die ons vreest als
een geweldig geweldenaar
Zooals bij vele dingen de waarheid zal wel
in 't midden liggen; en de spot van den een noch
de baat van den ander kan ons deeren.
't Zal slechts zaak zijn om onder ons, terwille
van een meoningsvèrschil niet dadelijk als leeu
wen tegen elkaar op te staan, en in de burgerlijke
samenleving niet altijd cle rol van een lastdragen-
den ezel te spelen; maar ook de lusten.op te
eischen die ons toekomen we hebben lang ge
noeg ons met, een plaatsje in de achterhoede te
vreden gesteld.
Een flinke voorwaartsche beweging hebben
wij deze week gemaakt met de opening van onze
Universiteit, waardoor het met heldhaftige opof
fering gestichte gebouw van ons ondeiwijs, can
toch zijn.beschuttend dak heelt gekiegcn.
Het gebouw mocht nog zoo trotsch en nog
zoo stevig zijn, zonder overkapping, s om ie
open voor vele schadelijke invloeden, die zooals
het meeste bederf van boven af komen.
Eindelijk zullen dan onze gclceiden een acade-
misch spreekgestoelte krijgen zullen hun stem
men niet meer als die van roependen in -cle
woestijn verloren gaan.
Eindelijk kunnen ook onze studenten een
opleiding krijgen, die hen niet vervreemd van de
omgeving, waaruit zij voortkwamen, thuisbe-
hooren en niet gemist kunnen worden.
Met. de dankbaarheid voor het verkregene van
heden en de blijde lioop op cle toekomst, nu aan
liet werk voor de twee ontbrekende faculteiten.
Maaslandus.
