DAGELAB W&&XSGHSEDAM EN
FEUILLETO
46ste Jaargang.
Dinsdag 13 November 1923.
No. 13793.
v
Bureau KOEMARKT 4. gTelefoon intercommunaal S3. Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Gratis-Ongevallenverzekering f 5Ü0 bij levenslange geheele invaliditeitf 200 bij verlies van een hand, voet of oog f 200 bij dood f 100 bij verlies van een
duim; f 60 bij verlies van een wijsvinger: f 15 bij verlies van eiken anderen vinger. De verzekering wordt gewaarborgd door de HQll.Algem.Verz. bank te_^hiedam
Advertantiéni i5 regsh 1.70 j sik» rsgsl dtarbovan 35 cent, 3 mtal
piaatsen wordt 2 maal berekend. ingezonden mededealingen 75 ct. par regal.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven werden ep aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Buitenlandseh Nieuws.
HET HERSTEL.
Uit een door Havas ingesteld onderzoek blijkt.,
dat. de Fransehe regeering de mislukking van de
commissie van deskundigen oprecht betreurt
en dat men het eenverwijt maakt van zijn wettige
beperkingen, die alleen tot strekking hadden, het
onderzoek binnen het kader van het verdrag te
houden. Het heeft een groote mate van verzoe
ningsgezindheid getoond door tot 1930 te willen
gaan. Om zijn bereidwilligheid te toonen en geen
enkele mogelijkheid van een oplossing voorbij te
gaan, neemt Poincaré voor eigen rekening het
plan van de bijeenkomst van een commissie van
deskundigen weer op, want hij weigert geenszins
met Duitscliland te onderhandelen aangezien
het lijdelijk verzet is gestaakt en de Duitsche
fabrikanten directe overeenkomsten hebben
geteekend. Dientengevolge heeftPoincaréBarthou
opgedragen, heden voor te stellen een commissie
te benoemen.
De commissie zou kunnen bestaan uit afge
vaardigden en plaatsvervangers van de in de
commissie van herstel vertegenwoordigende mo
gendheden, en zich financieele deskundigen toe
voegen. Elk land zou Duitsche of neutrale ver
klaringen kunnen hooren. Het zenden van een
missie naar Berlijn zou meer dan een maand
duren. De commissie van herstel zal de resul
taten van het onderzoek bekend maken en be
slissingen nemen. Zij zal geenszins bedragen kun
nen kwijtschelden, maar ieder uiLstel kunnen ver-
leenen, zonder liet jaar 1930 te overschrijden.
[DE MILITAIRE CONTROLE IN DUITSCHLAND
De gezantenraad werd gisteravond te Parijs
bijeengeroepen o.a. ter bespreking van het ant
woord van de Duitsche regeering op de laatste
nota, door Poincaré namens den gezantenraad in
zake de hervatting van de werkzaamheden van
de intergeallieerde commissie van militaire
controle in Duitschland.
Het antwoord van Berlijn staat vrijwel ge
lijk met een weigering de geallieerden te ver
oorloven hun onderzoek naar wapens in Duitsch
land te hervatten.
De gezantenraad delibereerde gedurende P/a
uur, doch nam nog geen besluit.
Te Parijs wordt het waarschijnlijk geacht,
dat de Commissie van Herstel, heden bijeen
zal komen ter beoordeeling van het verzoek
tot het vaststellen van de Duitsche betalings-,
capaciteit.
Zooals bekend, werd de beoordeeling van
dat Duitsche verzoek' uitgesteld ten einde de
geallieerde regeeringen in staat te stellen met
Amerika te onderhandelen over de benoeming
van een commissie van deskundigen. N u ech
ter Amerika heeft medegedeeld, zich met een
beperkt onderzoek niet te kunnen vereenigen,
meent men dat het oogenblik isgekomen, waar
op de Commissie van Iier$tel van hare rech
ten gebruik dient te maken.
NA DEN PUTSCH IN BEIEREN.
Gister is plotseling kapitein Ehrhardt te Mün-
chen opgetreden als leider van de nationalis-
tiche beweging.
Hij is voor den dag gekomen in een vergade
ring van studenten, waar hij mededeelde, dat
hij op algemeen verlangen de leiding van
de Völkische beweging op zich had genomen en
dat hij van al zijn aanhangers onbeperkte
plichtsbetrachting eischte. Alle strijdorgani
saties moeten hunne leiders tot hem zenden,
om zijn instructies te ontvangen.
Ehrhardt verklaarde, dat achter hem staan,
niet alleen zijn beruchte eigen organisatie ,,C."
doch ook de door Von Kahr ontbonden vereeni-
ging „Oberland", benevens machtige aanhan
gers in Hongarije.
Hij zou den strijd tegen Berlijn opnemen,
waar die op 9 November moest worden afge
broken en hij zou dien strijd ten einde voeren.
Naar een Wolff-bericht meldt heeft Luden-
dorff in de „Münchener. Neuesten Nachrichten"
een verklaring gepubliceerd, waarin hij zegt,
dat hij zijn op eerewoord aangegane verplich
ting op den Vrijdag na hét bloedbad bij het
regeeringsgebouw, niet in dien geest had 'af
gelegd, dat hij geen verder aandeel meer zou
nemen aan de Völkische beweging. Hij acht
de Völkisehe beweging alleen in staat een
werkelijke saneering van Duitschland en het
Duitsche volk te bewerkstelligen en zal zich
ook verder aan die beweging wijden.
Zijn op eerewoord aangegane verplichting
heeft slechts betrekking op zijn verblijf in
Miinchen en op zijn onLhouding van staats-
vijandelijke acties tijdens het onderzoek.
Deze verplichting heeft hij, aldus Ludendorff,
al man van eer zonder bijgedachte op zich ge
nomen.
IN HET BEZETTE GEBIED.
De onderhandelingen tusschen vertegenwoor
digers der kleurstoffen fabrikanten in het Rijn
land met Fransehe Belgische en Italiaansche
deskundigen, in tegenwoordigheid van een gede
legeerde van Groot-BriLtannië, zijn beëindigd.
Er is een overeenkomst tot stand gekomen. De
industrieelen verplichtten zich de geregelde
prestatie van de leveringen in natura op re
kening van het herstel te hervatten, overeen
komstig de verordening van de Ifooge Inter
geallieerde Rijnlandcommissie. Voorts aanvaard
den zij de douane-controle bij het vertrek der
zendingén uit de fabriek.
De besprekingen met den bond van mijneige
naren, Vertegenwoordigd door Slinnes en Thys-
sen, enz., zijn ook beëindigd. Er is een accoord
gesloten. Eenige punten moeten nog worden
onderzocht.
we tarief nog niet kan worden toegepast zul
len voorloopig nog de oude uitvoerrechten wor
den geheven.
HJUit Genève wordt gemeld, dat terzelfdertijd
de Zwitserscbe regeering haar antwoord op
de jongste Fransehe nota te Parijs heeft laten
overhandigen. De Zwitsersche regeering protes
teert opnieuw krachtig tegen de houding van
Frankrijk en verklaart, dat het daardoor voor
Zwitserland onmogelijk werd gemaakt de di
plomatieke onderhandelingen voort te zetten.
Om deze reden wordt het wenschelijk geacht,
het geschil langs scheidsrechterlijken weg te
laten beslechten en wel door 't Hof van Inter
nationale Justitie in Den Haag.
THURINGEN.
Gisternacht besloten de communistische leden
der regeering van lliüringen, minister-president
Tèuner, minister-an Justitie, dr. Korsch en
staatsraad dr. N eubauer, uit de Thüringschc
regèering te treden.
Zij motiveerden hun uittreden in een bekend
making aan de reeering, den landdag en aan de
arbeidersbevolking van Th dringen.
ALLERLEI.
Uit Londen. Winston Chrchill heeft geweigerd
zich candidaat te stellen voor de vacante pla'ats
ontstaan door het overlijden van Bonar Law in
het Lagerhuis in het Glasgow-district. Hij heeft
verklaard er de voorkeur aan te geven zich voor
te bereiden op de campagne voor de algemeene
verkiezingen.
Uit Berlijn. De benoeming van den oud
burgemeester van Duisburg Jarres tot rijks
minister van Binnenlandsche Zaken is gister
een feit geworden.
Uit Boedapest. De gearresteerde Hongaar-
sche afgevaardigde Ullain, heeft gister tegenover
den officier van Justitie een volledige bekentenis
afgelegd. Hij bevestigde alle reeds bekende bij
zonderheden in zake zijn overeenkomst met Hit-
Ier en Ludendorff en trachtte zich te verdedigen
door er op te wijzen, dat hij na ratificatie van
het verdrag dit had willen voorleggen aan
den minister-president Bethlen.
zou in de R.K. Tweede Kamerfractie overeen
stemming zijn bereikt op het stuk der gewenschle
bezuinigingen, voorbarig.
Vereen, van Raden van Arbeid.
In de onder voorzitterschap van jhr. dr.
W ittert van Hoogland voortgezette verga
dering van de Vereeniging van Raden van
Arbeid, heeft dr. van Brugge, voorzitter van
den Raad van Arbeid te Dordrecht, gesproken
over de Raden van Arbeid en de propaganda voor
de Sociale Verzekering, waarbij hij het principe
uitsprak ol' de Raden zich zooveel mogelijk moe
ten onthouden dan wel propaganda maken voor
de "sociale verzekering tot plicht hebben.
Hierna .deed de voorzitter mededeeling van
cijfers betreffende de administratiekosten van de
Raden van Arbeid over 1922. Daaruit bleek, dat
die kosten bedroegen voor de uitvoering van de
Invaliditeitswet 3.613.638, de Vrijwillige Ouder-
domsverzekering ƒ551.198, de Ongevallenwet
122.484, de Land- en Tuinbouwongevallenwet
3378, totaal ƒ4.280.770. Hier moet worden
bijgevoegd 134.740, uitgegeven door de Rijks
verzekeringsbank ten laste van de Raden van
Arbeid. Uit deze cijfers concludeerde hij, dat de
administratiekosten der Raden van Arbeid be
dragen nog geen 41/z millioen of per polis van el-
kên verzekerde per jaar niet meer dan 2.02.
De vraag rees of het al dan niet wenschelijk is de
betaling van renten te doen geschieden door mid
del van de Raden van A rbeid en. niet van de
postkantoren. Men zag daarin een belangrijke
bezuiniging. Men zaldit nog eens in studie nemen
Binnenland.
Een verhaal uit den tijd van Keizer Nero.
Suzanna berispte haar over hun slecht ge
drag en beijverde zich hen te doen inzien, hoe
onbetamelijk hunne handelwijze was tegenover
de jonge vreemdelinge, die, hunne taal niet
begrijpende, een groot deel der onbeschoftheden,
Welke men haar naar het hoofd slingerde, niet
begrijpen kon.
VoorAlda bleef de onbetamelijke handelwijze
harer medeslavinnen echter niet onopgemerkt
spoedig ook liet zij er hare grammoedige ver
achting voor blijken, maar het gevolg was, dat
de plaagzieke slavinnen er nog barb'aarscher
genot ia vonden, om haar te kwellen. Zoover
werd de plagerij gedreven, dat de opvliegende
nlda zich eindelijk niet weerhouden kon aan
bare verontwaardiging vrijen loop te geven.
Toen kende de vreugde der kwelgeesten geene
ëfenzen meer en vergetende dat lliin eigen taal
mmder vreemd in de ooren van het Bretonsche
meisje moest klinken als hare taal in de hunne,
begonnen zij, haar stoutmoedig uitlachend, om
b.aar heen te dansen. Doch, toen zij de vrijpos-
tlgbeid zoover dreven, dat zij zelfs aan de blonde
ENGELAND.
De „Times" verwacht, dat het parlement, dat
heden bijeenkomt, reeds over twee dagen weer
uiteen zal gaan, gevolgd door een onmiddellijke
ontbinding, terwijl de nieuwe verkiezingen naar
alle waarschijnlijkheid niet voor 5 December a.s.
zullen worden gehouden.
De regeering zal terstond haar verkiezings
program uiteen zetten, dat zal inhouden, de
invoering van beschermende rechten op den
invoer van fabriekswaren.
FRANKRIJKEN ZWITSERLAND.
De Fransehe douanegrens in Boven-Savoye is
gister vooruitgeschoven naar de politieke grens,
overeenkomstig de conventie op 7 Aug. j.l. tus
schen Frankrijk en Zwitserland gesloten. Aan
gezien deze conventie echter door een Zwitsersch
referendum word verworpen zoodat het nieu-
haarlokken trokken, die bevallig langs de breede
schouders der vreemdelinge golfden, ontstak
deze in hevige woede en beantwoordde dien
aanval op een zoo krachtdadige en vlugge wijze
dat haar verschrikte vervolgsters het op een
loopen zetten en zich naar hare meesteres spoed
den om er de handelwijze der vermetele slavin
te gaan aanklagen. Allen verklaarden zij, dat
ze haar den volgenden nacht in de gemeenschap
pelijke zaal niet zouden toelaten. De slaven-
bewakers hadden schoon te vermanen, te bevelen
en te dreigen, zij vermochten het niet deze
stijfhoofdige slavinnen van denkwijze te doen
veranderen. Eenparig kwamen zij overeen, liever
de gruwelijkste folteringen te ondergaan dan
de vreemdelinge in de slaapzaal te laten ko
men.
Suzanna evenwel zag geen bezwaar in het
.gezelschap van. hét. ongelukkige meisje en uit
eigen beweging stelde zij aan de oppertoezienst er
van het huis vóór, met Alda een vervallen ka
mertje op de hoogste verdieping te betrekken.
Dit was sinds lang buiten gebruik gesteld, om
dat ienjand er onschuldig bloed had doen vloei
en. Dit voorstel werd aanstonds tot bevre
diging van allen aangenomen, behalve van Alda,
die niet wetend, dat zij het voorwerp geweest
was van de lange en hevige woordenwisseling
op weinig hoffelijke wijze de zachte en meelijden
de tusschenkomst van ^Suzanna beloonde. Su
zanna, die geen andere vergelding verwachtte
Het vertrek van den kroonprins.
Buitenlandse he persstemmen.
In het algemeen wordt te Parijs erkend, dat
de Nederlandsche regeering ten opzichte van den
ex-kroonprins niet anders kon handelen dan ze
gedaan heeft.
De terugkeer van den gewezen kroonprins naar
Duitschland wordt te Londen vrij kalm opgeno
men.
Goed ingelichte kringen zijn van meening, dat
de aanwezigheid van dezen Hohenzollern in
Duitschland wellicht verdeeldheid onder de
monarchisten zal wekken. Zelfs wordt de moge
lijkheid overwogen, dat de terugkeer van den
kroonprins een listige zet van Strsemann den
rijkskanselier is, die aldus niet slechts den ou
den twist tusschen de Wittelsbach- en de Holien-
zollern-dynastieën, maar tevens persoonlijken
onmin tusschen Rupprecht en den gewezen
kroonprins zou willen aanwakkeren.
De New-York Tribune noemthetvertrek van den
Duitschen ex-kroonprins een uittarting.
De New York Times acht de beteekenis, die
veelal gehecht wordt aan den terugkeer van den
ex-kroonprins naar Duitschland, overdreven.
Naar Doorn.
De Secretaris-Generaal in Algemeenen Dienst.
Mr. J. B. Kan, is gister te Doorn geweest voor
een bespreking met den gewezen Duitschen kei
zer.
Onze bankbiljetten.
Van een onzer meest benoegde autoriteiten
op dit gebied, heeft de N.R.Ct. vernomen,
dat stellig ruim een derde van heel onze bank
biljetten circulatie op het oogenblik in Duitsch
land is. Dat wil practisch zeggen, dat onze in
Duitschland in omloop zijnde bankbiljetten, ten
bedrage van 300 a 350 millioen gulden, ge
meenlijk de tienvoudige waarde bezitten van al
de in omloop zijnde Duitsche bankbiljetten.
De Woningbouw.
Het ITdbl. verneemt, dat het gemeentebe
stuur van Amsterdam, zoodra een nieuw ka
binet zal zijn opgetreden, de pogingen zal her
vatten om met medewerking van de regeering
een regeling te treffen, waardoor op vlotte wijze
kapitaal voor woningbouw kan worden verkre-,
gen. De bedoeling zou zijn, dat de drie grootste
gemeenten een instituut zouden stichten, dat
onder hare garantie en die van het Rijk gelden
voor woningbouw' zou kunnen verstrekken.
Permanent Hof van Liternationale Justitie.
In het Vredespaleis in Den Haag is vandaag de
vierde zitting begonnen van het Permanente
Hof van Internationale Justitie, ter behandeling
van de Jaworzina-zaak, betreffende de afbake
ning van de grens tusschen Polen en Tsjecho-
Slowakije.
De Tvventsehe textielnijverheid.
Ten onrechte is gemeld, dat aan alle textiel
fabrieken te Enschede het ontslag van de arbei
ders tegen 24 November is aangekondigd. De
fabriek van de firma M. van Dam Zonen al
daar wordt namelijk niet gesloten.
De kabinetscrisis.
De Tijd noemt het bericht van het Hdbl. als
dan de goedkeuring van haar eigen geweten
en in het bewustzijn verkeerende van goed te
hebben gedftan, gaf gehoor aan de voorschriften
van het katholiek geloof, tot hetwelk zij zich
oprecht bekeerd had en beijverde zich de verla
ten vreemdelinge, wier lot zij beklagenswaar
diger beoordeelde dan dat van hare medesla
vinnen, op te beuren en te troosten.
Suzanna was ziekenverpleegster, troosteres,
helpster en raadgeefster geweest voor al degenen,
die met haar in slavernij leefden. Behoefde er
een hulp of raad bij het verrichten eener moei
lijke taak, dan zou zij tot geen andere hare
toevlucht genomen hebben dan tot Suzanna.
Moest een misstap of een onherstelbaar ongeluk
beleden, dan werd er niemand gevonden óm tot
de onredelijke Lelia te gaan, dan de zachte, ge
duldige maar moedige Suzanna.
Hoe zou het dan ook anders, of zulke deugden,
zulke zachtmoedigheid van karakter,zulke goede
hoedanigheden moesten door Suzanna's mede-
davinncn hooggeschat worden. De hoogmoedige
Alda zelve bleef niet ongevoejog voor het teeder
-medelijden van Suzanna en voor de diensten,
welke deze haar met zooveel zelfverloochening
ra kieschheid bewees. Dit was dan ook begrijpe
lijk. 't Doet immers-'deugd aan het hart, op
vreemden bodem, in de boeien der slavernij,
goedheid en "verkleefdheid in een vriendenhart
1 te ontmoeten
II.
Niet genoeg gerijpt.
De teedere liefde, waarmede Alda tot heden
toe bemind was, gepaard aan hare hooge af
komst, maakte, dat zij de onheilen, die zoo
onverwachts haar uit haren prinselijken stand
gerukt hadden,diep voelde ze had én familie, én
rijkdommen, én het vrije leven verloren en was
wees en slavin geworden.
Haren vader, den eenigen steun, die haar
overbleef, had zij met wonden overdekt gezien,
en haar lijdensbeker werd tot overstroomens toe
gevuld, toen men hem stervend'langs de straten
van Rome sleurde, om het barbaarsch verlangen
eener dolle menigte te bevredigen.
Radeloos van droefheid had zij Zijn laatsten
zucht opgevangen en vergeefs hare zwakke krach
ten gesteld tegen het brutaal geweld dergenen,
lie het levenloos lichaam van haren aanbeden
vader uit hare armen kwamen rukken, oni hot
li den walgelijken kuil te werpen, waarin de
Romeinen de lichamen der slaven en booswichten
leerwierpen. Zij zelve werd naar een onverbid-
delijken meester gesleurd, toen haar hart dreigde
.e breken onder de gruwelijkste smarten en zij
zich haar aan wanhoop overgaf.
Gelaten zijn in haar lot kon Alda niet en de
ivreede behandelingen, die zij te verduren had,
maakten haar woedend en onhandelbaar.
(Wordt vervolgd)
