SCHSEBMM
HiS GBL
DITJES EN DATJES.
46ste Jaargang.
Zaterdag 17 November 1923.
No. 13797
Bureau KOEMARKT 4 Telefoon cnteïeomamnaal 85. Postbus 39.
Abonnem enten per 3 maanden f per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Dit nummer bestaat uit twee Maden
en een Geïllustreerd Zondagsblad.
TWEEDE b'lAD
Binnenland.
Waarschijnlijke leugens.
,,De Gelderlander" schrijft
Het wordt steeds moeilijker een redelijke
verklaring te vinden voor de opname der ar
tikelen „van roomsclie zijde" in de „Nieuwe
Rotterdamsche Courant".
Het blad noemt zich op reclameborden „het
voornaamste Nederlandsche dagblad."
Maar voornaamheid stelt hare eischen.
Ook ten opzichte van tegenstanders.
En voornaam zijn de manieren niet, welke zij
jegens ons, katholieken, toepast.
De vorige week verscheen het eerste artikel
„van Roomsche zijde" een fantasterij over de
heerschappij, welke minister Ruys door middel
van enkele mededeelingen zou hebben uitge
oefend over de R. K. pers. Het artikel heeft
tegenspraak gewekt van allen kant het onge
gronde der verdachtmaking is overduidelijk
aangetoond. Maar de lezers van de „N. R. Gt."
zijn in den eersten waan gelaten.
Volgde de leugen inzake het briefje van Pater
Hendrichs.
Wij hebben onmiddellijk de meest stellige
tegenspraak geleverd de lezers van de „N. R.
Crt." bleven er alweer onkundig van.
Maar men zou toch kunnen verwachten, dat
de „N. R. Crt." nu met haar „Roomsche zijde"
wat voorzichtiger zou geworden zijn.
Dat zij tenminste zou controleeren wat van
die zijde haar wordt voorgezet.
Althans zou controleeren, wat op 't eerste
gezicht een waarschijnlijke leugen is.
Dat had men van „het voornaamste dag
blad" mogen verwachten.
Tenzij men moet aannemen, dat het naar alle
zijden voornaam wil wezen, behalve ten op
zichte der katholieken.
Dat tegen hen de manieren van schrijf-maar-
raak mogen gelden.
De manieren van het minst voorname dag
blad.
Na zich tweemaal de vingers gebrand te heb
ben, krijgt de man van de „Roomsche zijde"
gelegenheid een verhaal op te disschen, dat aan
eiken journalist-met-eenige-ervaring het sum
mum van onwaarschijnlijkheid moet schijnen.
Het gaat over de verklaring van Z. D. H, den
Aartsbisschop op den Katholiekendag te Nij
megen inzake het optreden der N. K. P. Die
verklaring zou door den heer Van Wijnbergen
zijn afgedwongen door tusschenkomst van Z. H.
den Paus
Z. D. H. zou zoo afkeerig niet geweest zijn van
de N. K. P. en het verzoek van, den heer Van
Wijnbergen in den beginne hebben afgewezen.
Deze zou daarna het Nederlandsche gezantschap
bij den H. Stoel in den arm hebben genomen, het
Gezantschap een invloedrijken Kardinaal be
werkt en de Kardinaal wederom den Paus.
De korr. laat Mgr. Van de Wetering bij den H.
Vader komen, die dan dadelijk beg'int over de
birmenlandsche politiek van Nederland en de'
dreigende scheuring in de katholieke partij. Hij
Met twee, drie treden tegelijk hoorde ik iemand
de trap opstormen.
M'n kamerdeur bonkte tegen den wand, en
in de opening die daardoor ontstaan was stohd
een furiëus manlijk wezen, van eerbiedwaardigen
omvang, hijgend van haast, puffend als een hei-
iocomobiel en met 'n zenuwtrekkend gezicht,
Waarover het wit der woede, het rood der razernij
en het geel van den nijd, dooreenvloeiden in een
mengeling van tinten, waar een verfbesmeurd
palet van een slordigen kladschilder jaloerscli op
VJu kunnen zijn. Hij scheen mij toe in den over
spannen toestand te zijn van een welbekend
rustverstorend 25-stüivers uurwerk, waarvan
n^n de wekkerveer tot springens toe heeft opge
wonden en dat ieder oogenblik kan afloopen.
met rellend geratel.
Op den eersten indruk van deze vreeselijke
Verschijning schoten door mijn verschrikten
geest, gedachten aan amok-makerij en hara-kiri,
toen de onverwachte bezoeker echter in zijn
j'nnenzak niet naar dolkmessen maar naar
Papier leek te zoeken viel het mij te binnen, dot
naast epn raadslid woonde, die dikwijls recla
merende' belastingbetalers in de gedaante van
Woedende demonen op bezoek krijgt, om de
eenvoudige reden dat groote menschen even
''*8 't land hebben aan „hoofdelijken omslag",
kleine stervelingen.
Om zekerheid in deze te bekomen, vroeg ik
u-''s in dien geest aan dén onstuimigen indrin
ger.
Heftig ontkennend schudde hij het hoofd,
apte gretig naar adem
schildert de verbazing van den Aartsbisschop
Alsof hij erbij gezeten had
Als de „N. Rott. Crt." zoo'n dwaas verhaal
had gekregen van 'n overigens hoogst betrouw
baren berichtgever, konden wij de opname ervan
vergoelijken.
Maar zij ontving het van iemand, die er haar
al tweemaal heeft laten inloopen.
Het is eenvoudig onverklaarbaar.
Natuurlijk is er van deze gansche geschiedenis
geen woord waar.
De heer Van Wijnbergen heeft officieel noch
officieus, niet rechtstreeks en evenmin langs een
omweg bij de Nederlandsche legatie of den Ne-
derlandschen gezant zulken stappen gedaan.
De Aartsbisschop heeft namens het Neder
landsche Episcopaat op den Katholiekendag te
Nijmegen de bekende verklaring geheel spon
taan afgelegd, zonder eenige ruggespraak met
den heer Van Wijnbergen of met een der andere
leden van het Bondsbestuur.
Even spontaan als het Episcopaat vroeger
de mededeèling aan het^Bondsbéstuur heeft
verstrekt inzake het voortbestaan der coalitie.
Deze mededeeling en de verklaring op den
Katholiekendag teNijmegen waren voor den heer
Van Wijnbergen en het geheele Bondsbestuur
een even groote verrassing als voor iedereen.
Geen verrassing in dezen zin, dat zij onver
wacht kwamen, want heel katholiek Nederland
voelde den vorigen zomer, dat het Episcopaat
zich moest uitspreken.
Maar een verrassing in deze beteekenis
dat de verklaringen geheel uit het eigen initiatief
van het Episcopaat zijn voortgekomen.
Het zal ons verbazen, of de „N. Rott. Crt."
van deze tegenspraak, welke wij uit de meest
betrouwbare bron hebben geput, aan hare lezers
iets za,l mededeelen.
Wij zullen ons veroorloven ze op eenigszins
ruime schaal te verspreiden, want op den waar
heidszin van ons publiek doet men niet tever
geefs een beroep.
In de voorname pers van Nederland was het
tot heden geen gebruik, dat men den tegenstan
der bestookte met wat wij zonder aarzeling
waarschijnlijke leugens durven noemen.
Een verhaal als dat van „de roomsche zijde",
waarin de heer Van Wijnbergen 't pauselijk
Gezantschap, een Kardinaal, den Paus besluipt
en hen beweegt den Aartsbisschop van Utrecht
naar zijn wil te zetten, is op zich zelf voor 'n
ernstig man onaannemelijk.
Als 't bovendien wordt opgedischt door ie
mand, die al tweemaal verkeerd bleek in te
lichten, dan wordt zoo'n verhaal een waarschijn
lijke leugen.
En vernedeit het blad zich, dat zulke dingen
opneemt.
Advertentiën 15 regels t1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk edverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokpsten worden berekend.
ma
Herwonnen levenskracht.
Naast de 271 patiënten, die het vorig jaar door
„HerwonneA Levenskracht" zijn uitgezonden,
zijn er ook nog om verschillende redenen 260
van de wachtlijst afgevoerd. Zoo op de eerste
plaats reeds 40, omdat zij intusschen door een
Raad van Arbeid waren uitgezonden.
Dat wil niet zeggen, dat niet meer arbeiders die
aangesloten zijn bij „Herwonnen Levenskracht"
door een R. v. A. zouden zijn uitgezonden, doch
o--—o |Jijk een levenslustige
lelvisch, die op 't droge geraakt is en stootte
met veel moeite uit Neen hier. moet ik
ezen. m'n naam is Stuif op en over een
^middels te voorschijngehaaide Nieuwe Schie
dammer, huppelde zijn bevende dikke vinger
en wees dreigend naar een gedeelte van de vorige
„Ditjes en datjes."
Dat is een beleediging, giftigcle hij, om daar
klakkeloos,neer te schrijven dat ons petitionne
ment tegen de Vlootwet zooiets als millioenen-
zwendel en boerenbedrog is geweest bewijzen
zult U dat, of anders veracht ik U. Goed ge
bruld leeuw, zei ik, luister dan. Ten eerste heb
ben jullie de zaak voorgesteld of bij verwerping
van de vlootwet het Vuil van de lucht zou zijn.
Dat was onzin maar 't pakte de massa, al was
't dan ook bij den neus.
De handteekening-verzamelaars hebben de
menschen voorgelogen en bewerkt met lage-be-
lastingen-beloften en goedkoope koffie- en thee
vertellingen.
Ten tweede is er in groote plaatsen in 't wil
de op los gehandteekend er zijn er geweest die
op iedere vergadering op de aangeboden lijst
hun naam plaatsten.
Nu ja, bromde Stuifop wat geeft dat op zoo-
velen.
Wat of dat geeft, hernam ik, wanneer jullie
van dat millioen, de bedrogenen, de minderjari
gen, de gedwongen en en'zij die meermalen tee
kenden aftrekt, dan kon 't overschot wel eens
po over zijn.
Bovendien heeft dan alleen 'n petitionnement
waarde, wanneer de menschen met 'n overtuiging
die steunt op goede Voorlichting vrijwillig komen
opdagen en dan liefst hun handteekening laten
legaliseeren. Maar daar is geen beginnen aan,
zei Stuifop, onwillig.
Toch wel 1 laat de menschen wanneer 't voor
name zaken betreft beslissen bij stemming. Daar
zijn onze leiders tegen,weerde Stuifop onderdanig
af, want het petitionnement is slechts een ver
zoek, maar het referendum bindt en gebiedt.
Dat moet jullie, die met den volkswil dweept
dat dit niet 40 patiënten het geval was, die ook
bij ons hadden aangevraagd.
Dit aantal is niet hoog, als men nagaat dat in
1922 aan 1825 tbc. patiënten door die Raden
machtiging tot opname in een sanatorium is
gegeven. Het bestuur zegt in zijn Jaarverslag
het volgende
„40 patiënten werden uitgezonden door de
Raden van Arbeid, die ook bij Herwonnen Le
venskracht" hadden aangevraagd. Dat is. een
beduidend kleiner aantal dan verleden jaar, toen
het er 68 waren. Dit kan er op wijzen, dat men
wat onverschilliger staat tegenover Herwon
nen Levenskrachtij" of wat al te veel vertrouwen
heeft in een besliste opname en verpleging door
de Raden van Arbeid.
Voor meerderen heeft dit in 1922 teleurstel
lingen gebracht."
Van de andere afgevoerden zijn er 69 die geen
verpleging wenschten, 72 die ongeschikt waren
Voor sanatoriumverpleging, 14 die Voor rekening
van anderen waren uitgezonden, 3 die niet
tuberculeus waren en 19 die reeds hersteld wa
rén, toen zij 'in aanmerking kwamen om door
„H. L." te worden uitgezonden.
Erger was het gesteld met een andere cate
gorie waarvan het verslag zegt dat zij overleden
waren, toen de beurt van te worden uitgezonden
wasaangebroken.
Dit waren 11 personen. Het Verslag zegt hier
van
„De rubriek" Overleden voor de beurt van
uitzenden is opmerkelijk om het groote verschil
met het vorige jaar. Toen waren er 53 overleden,
nu 11.
Deze groote teruggang is voor het overgroote
deel te danken aan de vervroegde uitzendingen.
Ook in 1922 hebben we nog patiënten met een
langen wachttijd gehad. Doch naarmate het
jaar vorderde werd de wachtlijst korter.
Toen we in October Weer vast stonden. Moet
dat zoo blijven of zullen we door verhoogde
contributie Trachten ook dat aantal 11 voor het
vervolg nog weg te werken Elk lid slechts een
paar centen per week meer betalen, en per jaar
kunnen weer een 100 tal patiënten meer gehol
pen worden.
Gemengd Nieuws.
Een anonieme brief. Wij nemen
schrijft het „Vdl." geen anonieme brieven op,
maar voojjdezen maken we een uitzondering
Mijnheer reedakteur.
Ik hep met meelij gelezen van de ont
zettende noot in Duitschland. Ik heb
gen geld te vermissen, maar ik zend u
mijne eerlijk verdiende echt zilvere me-
daljes. Verkoop die maar, elk plakje
zal nog wel een paar broden opbrengen,
en ik stigt. daarmee meer nuttigheid
als ze te hangen op mijn beste jas, die
toch maar in de kast hang. Beter iets
dan niets.
een oude Vechtjas,
Dat. briefje gaf de onbekende bij onze ad
ministratie aan het loket af met de twee zilveren
pe ingen, en ging heen.
juist aangenaam zijn vanwaar die tegenstrij
digheid
£tuifop grijnsde, haalde zijn schouders op,
greep zijn hoed.
Wacht even vriend, dan zal ik je inlichten.
Sinds 1918 koestert Troelstra liet ideaal om
op een kwaden dag de boel in 't honderd te
schoppen en de roode vaan over ons land te laten
wapperen, en nu mogen jullie watertanden naar
zoo'n nieuw luilekkerland, waar de huizen zijn
getrokken van suiker en de boomen buigen onder
den zoeten last van lolly-loover, het is een feit,
dat de meerderheid van ons volk aan jullie
paradijs niet gelooft en door een referendum de
oude verhouding zou opeischen waar een pe
titionnement slechts om verzoeken kan. En
daarom Stuifop.
Maar de man nam de beenen en daalde even
vlug naar beneden als hij opgeklommen was.
Toen ik Zondag na het vallen van den avond
ronddwaalde, in een van onze oude stadjes in
Noord-Holland Werd ik getroffen door een eigen
aardig schouwspel.
Het groote, en anders om dien lijd hopeloos
verlaten plein voor het stadhuis, krioelde nu van
kinderen, met en zonder begeleiders, maar allen
voorzien van 'n ontstoken lampion, bengelend
aan een slokje, dat hun kleine kinderknuist
stevig omklemde en behoedzaam hanteerde.
Plotseling begreep ik 't was Sint Maarten,
en wat hier gebeurde deed men hem ter eere.
Steeds meer kinderen kwamen opzetten In alle
straten die uitmonden op het plein, dansten de
Vurige bollen, de donkere huizengevels bescham-
pend met verschietende schijnsels van vreemden
gloed. Ze dreven allen langzaam nader bij over
'de bordestrappen van het stadhuis, onder de
geluifelde markthalalles illumineeren'd met
bonte bewegelijke vlekjes, en huppelend-zwe-
Op den eenen penning, ongeveer ter grootte
van een rijksdaalder, staat aan de eene zijde het
Nederlandsche wapen, te midden van oorlogs
attributen, en daarboven „Voor trouwe dienst"
aan de andere zijde 'n groote W op een draperie,
met de kroon er op.
Op den tweeden, grooteren penning aan
de eene zijde, in een lauwerkrans „Hulde
aan de Strijders op Lombok, Amsterdam 6 Juni
1895" aan de andere zijde „MataramTjakra
Negara."
Die twee, met levensgevaar, eerlijk ver
diende penningen, die ook nog hun waarde in
zilver hebben, stelt de oude Vechtjas ter be
schikking van de hongerlijders in Duitschland.
Die gift is heel wat meer waard dan het zilver
dan er aan zit'!
De Gooische katholieken die
in gemeenten als Hilversum, Bussum en Laren
een belangrijke percentage der kiezers vormen,
zijn de laatste jaren belangrijk aan invloed voor
uitgegaan. Drie burgemeesters zijn R.K. Nieu
we parochies verrezen en de ziekenverleging is
door de zeer bekende R.K. Snrichtin te Hilver
sum en het nieuwe St. Jans-ziekenhuis te Laren
l 400.000)bijna geheel in R.K. handen. Het bij
zonder onderw's dezer groep is geheel geregeld,
ook volksuniversiteit en leeszaal ontbreken niet.
Thans zal het Gooi ook het eerste klooster zien
verrijzen te Bussum is de aangekochte villa
„Op den Akker", waar .een zusterklooster zal
komen Voor de vorming van religieuzen ten dien
ste van kardinaal Van Rossums arbeid in Scan
dinavië.
Don Lorenzo Perosi bij Z. H. dien
Paus. Perosi, de beroemde priester-componist,
wiens schitterende loopbaan zoo tragisch scheen
te zullen afbreken doorzijnverstandsverbijstering
schijnt in de stille omgeving, waar hij de laatste
maanden doorgebracht heeft, weer goed op
dreef te zijn gekomen.
Eenigen tijd geleden heeft hij al weer een paar
malen zijn laatste composities schitterend ge
dirigeerd, terwijl hij alvorens te beginnen den
plaatselijken Bisschop om diens zegen vroeg.
Nu had de maestro eenigen tijd geleden een
audiëntie bij Z.H. den Paus aangevraagd.
De H. Vader heeft dit. Verzoek niet afgesla
gen, maar den priester ontvangen en zich langen
tijd met hem onderhouden Perosi deelde Z.H.
o.a. mee, dal, hij eenigen tijd, als gast der broe
ders van O.L. Vrouw van Barmhartigheid, de
zelfden die hem ook in Rome zoo goed verzorgd
hebben, in Engeland zal doorbrengen.
Het rijke Amerika. Hoewel men niet
precies weet hoeveel waarde aan goud wel was
opgeborgen in de reusachtige brandkasten van
het Amerikaansche departement van Financiën,
is het toch bekend dat kortgeleden nog de aan
wezige hoeveeleid goud in staven en aan gemunt
goud een waarde vertegenwoordigt van vier mil
liard dollar.
Sedert het jaar 1921 is op de Amerikaansche
Munt een hoeveelheid fijn goud van 218750
K.G. verwerkt, dat per K.G. 661.44 dollar waard
is, en meer dan 4 millioen K.G. zilver.
vend naar het. verzamelpunt. Geluid gonsde,
stemmen kwekkerden de stoet stelde zich op.
Vooraan stond een jongen met een lichtbak
als een vuurzuil, dan volgden oranje-ballons die
gloeiden als avondzonnen paarse, groene, en
gele lampions die Verheuging uitstraalden een
droeg er 'n uitgeholde suikerbiet, gekerfd tot een
demonisch masker, bronsachtig rood verhit, uit
mond en oogholten gulpte heet-witte verschroei
ing. Het teeken werd gegeven de optocht ver
trok Toen klonken er eensklaps uit honderden
kelen oer-oude liedjes, die deze dreumessen
zonder onderbreking en met een overtuiging die
ontroerde, zongen op melodieuse wijsjes, in kalm-
schokkend rythme. Voort schreed de stoet van
licht, kleur en muziek, door de duistere straten,
die dan opgloorden in 'n fosforischen lichtdamp
met sprookjesachtige glans-effecten. Of 't. ging
oVer een der Vele rankgeboywde ophaalbruggen
en 't zwarte doode water in de stadsgrachten
leefde dan plotseling op als een zonbeflikkerd
kerkraam. Gretig weerspiegelde het dat regen-
boogsch-tinten-gewemellaaiende vlammen lek
ken en slinken, lenig kronkelen vuurslangen
slingeren zich te voorschijn en verdwijnen weer,
snoeren diamanten spatten uiteen 't is een
vonkenregen en bliksemgekris in caleidosco
pische veftpringende kleurenschakeeringen die
weer wegsterven als de laatste voetjes over het
bruggendek zijn getrippeld.
Nog lang was het anders zoo stille sladje vol
onbestemde geruchten golfde er soms een ge
luid sgahn op om weg te deinen even geheimzin
nig als hij gekomen was.
Zoo eert ons volk de eeuwen door, ondanks de
tegenwerking tijdens de reformatie, de mildda
digheid van den II. Martinus, wel een bewijs hoe
geliefd deze deugd bij ons volk is. Dat het nog
lang zoo moge blijven
Maaslandus
