DMGBLMB W&OR SGHIEOMFJÏ EN OMSTREKEN.
46ste Jaargang.
Vrijdag 30 November 1923.
No. 13808.
BureauKOEMARKT 4. Telefoon fewteomsnauRsi 85. Postbus39.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post f 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
AdvertentiSn: 15 regeia 1.75 j elke r»goi daarboven 35 cent, 3 maai
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden madedcalingcn 75 ct. par ragel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk sdverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gratis-Ongevallenverzekering f 500 bij levenslange geheelc invaliditeitf 200 bij verlies van een hand, voet of oog f 200 bij dood f 100 bij verlies van een
duim; f 60 bij verlies van een wijsvinger; f 15 bij verlies van eiken anderen vinger. De verzekering wordt gewaarborgd door de Holl.Algem.Verz. bank te Schiedam
Buitenlandsch Nieuws.
DE DUITSCHE KABINETSCRISIS.
Thans heeft Marx, de zesde gegadigde voor het
kanselierschap sedert de crisis, leider van de
Centrumfractie, de opdracht tot vorming van
een kabinet aanvaard, welke door zijn partij
genoot Stegerwald niet is aangenomen.
Deze heeft, toen hij den rijkspresident mede
deelde, dat hij de opdracht niet kon uitvoeren,
Marx als zijn opvolger aanbevolen.
In zijn partijblad, het Christelijke vakver-
eenigingsorgaan, verklaart Stegerwald, dat de
vorming van een burgerlijke coalitie, waartoe hij
pogingen in het werk gesteld heeft, ten gevolge
van de eischen der Duitsch-nationalen is mis
lukt. Hij zegt voorts, dat deze eischen onaan
nemelijk waren en dat de rijkspresident hem
geen machtiging tot ontbinding van den Rijks
dag wilde verleenen.
Bij de Duitsch-nationalen heeft het mislukken
van Stegerwald's pogingen een waren storm
ontketend. De partij heeft een schrijven aan
president Ebert gericht, waarin zij hem verwijt,
dat hij in plaats van aan de Duitsch-nationalen,
die den val van Stresemann hebben bewerkt, de
vorming van een kabinet op'te dragen, deze
opdracht aan allerlei andere personen heeft
gegeven. Voorts wordt gezegd
Intusschen heeft zich de binnenlandsche
toestand zoodanig verscherpt, dat een verder
mislukken van de pogingen tot vorming van een
kabinet niet kan worden verantwoord.
Dit schrijven van de Duitsch-nationalen,
zoomede het verloop van de huidige crisis,
schijnt den sociaal-democraten aan het verstand
gebracht te hebben, welk een groote fout zij
hebben begaan, toen zij het kabinet-Stresemann
ten val brachten, zonder in staat of bereid te zijn
voor een opvolger te zorgen.
De veteraan Scheideman heeft er zich niet
voor geschaamd, in een artikel van het Kas-
selsche partijblad deze fout van de partij openlijk
te bekennen.
De „VorwSrts" trekt de consequenties uit
deze situatie en schreef gisteravond in een
hoofdartikel o.a. „Indien men het Rijk niet aan
anarchie ten prooi wil laten worden, blijft slechts
de vorming van een regeering over, welke dooi
de sociaal-democratie gesteund of geduld wordt.
De vraag, of de sociaal-democratie middellijk aan
zulk een regeering zei deelnemen of niet, komt
eerst op de tweede plaats." Hièruit kan worden
afgeleid, dat het verantwoordelijkheidsgevoel bij
de sociaal-democraten eenigszins schijnt tc zijn
toegenomen.
Vervolgens wordt er door het blad op gewezen,
dat het kabinet, dat thans moet worden ge
vormd, in elk geval slechts een korten levens
duur kan hebben.
Onder deze omstandigheden is gistermiddag
de leider van het Centrum, Marx, tot Rijks
kanselier benoemd. Marx heeft de opdracht
aanvaard en men is in het kamp der burgerlijke
partijen van meening, dat hij groote kans van
slagen heeft. De nieuwe kabinetsformateur
heeft zich terstond met de verschillende Rijks
dagfracties in verbinding gesteld. Bij het samen
stellen van zijn ministerlijst zal hij echter waar
schijnlijk niet nogmaals de fracties raadplegen.
De belangrijke functie van minister van Bui-
tenlandsche Zaken is reeds zoo goed als bezet
door dr. Stresemann.
De sociaal-democratische partij heeft tegen
hedenmiddag een vergadering van de sociaal
democratische Rijksdagfractie bijeengeroepen.
Hier zal zij haar houding ten opzichte van het
nieuwe kabinet bepalen. Men acht het evenwel
zeker, dat zij een kabinet-Marx zal steunen.
De nieuwe Rijkskanselier zal echter ook zonder
de vergadering der sociaal-democratische Rijks
dagfractie of die van een andere Rijksdagfractie
af te wachten, nog heden zijn ministerlijst vol
tooien.
Naar verluidt, zal de aftredende minister van
Binnenlandsche Zaken, Jarres, vice-kanselier
worden en zullen de ministers Brauns, Oeser en
Höfle, resp. ministers van Arbeid, Verkeer en
Posterijen, in het door Marx te vormen kabinet
zitting nemen.
Dr. Luther, de Rijksminister van Financiën in
het kabinet-Stresemann, heeft den Rijkspresident
verzocht, hem van zijn functie te ontheffen, daar
hij, tot dusver belast zijnde met de voortzetting
van de behandeling der regeeiingszaken voor
zijn departement, de verantwoordelijkheid niet
langer wenscht te dragen. Deze stap van Luther
staat in verband met den toestand in het Roer
gebied, waar men verdere gelden uit de Rijks
middelen noodig heeft.
De nieuwe Rijkskanselier Marx is 60 jaar oud
en uit het Rijnland geboortig. Sinds dertien
jaren maakt hij deel uit van den Rijksdag. Hij is
een zeer gezien politicus, voorzitter van de Cen
trum-partijen en geniet een goeden roep met
betrekking tot zijn republikeinsche gezindheid.
Uit laatstgenoemd oogpunt is hij, zooals men
zich licht kan voorstellen, bij de Duitsch-natio-
halen minder populair.
DE COMMISSIE VAN HERSTEL.
De Fransche pers commented! gunstig de
berichten uit Londen, welke de verwachting
wettigen, dat de Britsche regeering met het
Fransche standpunt accoord zal gaan in de
kwesties, waaromtrent de commissie van her
stel zich in haar zitting van Zaterdag a.s. zal
hebben uit te spreken.
DE MILITAIRE CONTROLE.
Reuter verneemt, dat een mededeeling, toe
geschreven aan den generaal Bingham, als zou de
taak van ontwapening van Duitsehland al maan- j
den geleden zijn aigeioopen, in goed ingelichte
kringen niet wordt geloofd. Een dergelijke mede
deeling zou ook in tegenspraak zijn met de uit
Duitsehland over deze kwestie ontvangen mede-
cleelingen. Zij is tevens volledig in tegenspraak
met de jongste nota der gezantenconferentie aan
de Duitsche regeering, welke duidelijk te kennen
geeft dat een aantal militaire clausules van het
verdrag van- Versailles niet tot bevrediging dei-
geallieerden zijn uitgevoerd.
Het is n.l. hekend, dat de oefening van man
schappen voortdurend plaats heeft, terwijl po
gingen om Duitsehland ertoe te brengen de
recruteeringscijfers in te zenden, zonder succes
zijn gebleven.
Voor het overige gelooft men in kringen welke
goed met de positie van Duitsehland hekend zijn,
dat dit land thans niet hij machte zal zijn, de
groote aantallen manschappen welke zijn ge
oefend, te wapenen met voldoende geschut, daar
de Franschen het voornaamste industriegebied
bezet houden.
Intusschen is echter bekend geworden, dat
nauwe relaties tusschen Krupp en Rusland en
ook Zweden bestaan. Men gelooft tevens, dat de
geweerproductie in Thuringen krachtig voort
gaat.
Dit alles wordt nietals een dreigende,inaar als
een mogelijk gevaar beschouwd.
IN HET ROERGEBIED.
Ter bespoediging van de hervatting van de
steenkoolproductie in het Roergebied is besloten
dat de ondergrondsche mijnarbeiders en de
bovengrondsche mijnarbeiders, voor zoover die
eveneens ten nauwste bij de productie zijn be
trokken, een uur overwerk zullen verrichten.
Voor de overige bovengrondsche arbeiders zal
spoedig een regeling worden getroffen.
Te Dusseldorp is het aantal werkloozen met
20.000 verminderd door de hervatting-van het
werk aan de Rheinstahl-fabrieken.
HONGARIJE.
Het ontwerp van de financieele commissie
van den Volkenbond voor het herstel van Honga
rije is op dezelfde basis opgesteld als indertijd
tiet plan voor de saneering van Oostenrijk.
Hongarije zal echter wegens betere hulpbronnen,
zooals een in goede conditie-verkeerende land
bouw, zelf de noodige waarborgen kunnen geven
voor een internationale leening. Om deze reden
zou een garantie van de buitenandsche regeerin
gen niet noodig zijn.
Deze internationale leening zou ongetwijfeld
behooren tot een omvangrijk schema voor de
financieering van het Hongaarsche budget en
de stabiliseering van de Hongaarsche kroon.
Men verwacht, dat genoemd schema zal voor
zien in de oprichting van een onafhankelijke
emissiebank en de benoeming van een commis
saris-generaal van den Volkenbond met de
zelfde functie als Mr. Zimmerman te Weenen.
GRIEKENLAND.
De „Loepta" verneemt, dat de Roemeensche
koning een onderhoud heeft gehad met Bratianu
in verband met berichten uit Athene, dat de
Grieksche koninklijke familie eerstdaags, doch
in elk geval voor de verkiezingen op 9 December,
Griekenland zal verlaten om een toevlucht in
Roemenië te zoeken. Hoe de stemming in Athene
is blijkt wel hieruit, dat bij den terugkeer der
koningin te Athene niet etuis de' gebruikelijke
saluutschoten werden gelost. Men verwacht, dat
de verkiezingen een meerderheid van 2 tegen 1
voor de republiek zullen opleveren.
TURKIJE.
Men verneemt uit Gonstantinopel, dat er een
moordaanslag heeft plaats gehad op Kemal
pasja en zijn echtgenoote doOr middel van vergif
in hun voedsel. Alleen door spoedige genees
kundige hulp konden beiden worden geréd.
ALLERLEI.
Uit Washington Vernomen wordt, dat de
Vereenigde Staten gisteren geantwoord hebben
op de Britsche tegenvoorstellen in zake het
- ervoeren vanjsterked drank[door schepen binnen
de 12 inijls zone. De Vereenigde Staten houden
vol, dat indien een verdrag gesloten en geratifi
ceerd is door den Senaat, het de kracht heeft van
oen Arnerikaansche wet en niet in strijd kan zijn
met de grondwet.
Het. antwoord maakt bezwaar tegen de voor
stelling, dat het verdrag bepalingen bevat vol
gens welke het geheele verdrag komt te verval
len, als een gedeelte ervan wordt nietig ver
klaard door het hooge gerechtshof.
Uit Moskou Naar gemeld wordt, heeft de
sovjetregoering Hilarion, den medewerker van
patriarch Tichon, alsmede dertien andere per-
sonen uit zijn naaste omgeving doen arresteeren.
Verwacht wordt, dat een nieuw groot kerk-
proces op handen is.
Uit Berlijn. In het onbezette^ gebied van
Duitsehland bedroeg het aantal werkloozen,
die ondersteuning genieten, op 17 dezer 1.250.000
tegen 943.000 op 1 November. Voor de arbeiders,
die gedeeltelijk werken, waren deze getallen resp.
1.772.000 en 1.703.000. Het aantal werkloozen
in het bezette gebied wordt nog steeds op 2 milli-
oen geschat.
Uit Parijs. De shah van Perzic is Woensdag
avond te Parijs aangekomen. Hij werd aan het
„Gare de Lyon" ontvangen door vertegenwoor
digers van den Franschen premier en den presi
dent.
Uit Weenen. Ten gevolge van nieuwe relle
tjes veroorzaaktdoorrechtsradicale studenten, is
de Universiteit alhier weder gesloten. Gister
ochtend bezetten een 200-tal dezer de ingangen
van het universiteitsebouw en trachtte het geven
van colleges te verhinderen.
Later op den dag kwam het tot hevige bot
singen tusschen rechtsradicalen en socialisten,
waarbij evenwel de politie tusschenbeide kwam
en een aantal der vechtenden arresteerde.
Uit Londen. De hooi'droute voor het be
zoek van den prins van Wales aan Zuid-Ai'rika
is thans opgesteld. De prins zal einde April
uit Engeland-vertrekken met een schip, dat speci
aal voor dit doel gecharterd zal worden. Ver
moedelijk zal de reis drie maanden duren.
Binnenland.
De kabinetscrisis.
•Jhr. mr. Beelaerts van Blokland, die de vor
ming van een extra-parlementair kabinet in
beraad heeft genomen, heeft besprekingen ge
voerd met de voormannen der rcchtsche partijen.
„De Rotterdammer" j(A. R.) acht de ver
antwoordelijkheid van hen, die het slagen van
de opdracht aan mr. Kooien hebben verijdeld,
zwaar, en schrijft dan
Op wie hier de schuld ligt, kan bij het ont
breken van alle gegevens niet worden vastge
steld.
De onderhandelingen|toch zijn omgeven met
een waas van geheimzinnigheid, die de pers niet
tot oordeelen in staat stelL.
In Roomsch-Katholieke bladen gaat het
verhaal, dat de Anti-Revolutionnaire Kamer
club kwam met zulke vernederende voorwaar
den, dat éénstemmig de Roomsch-Katholieke
Kaïnerclub het verzoek afwees.
De „Standaard", die van het geval meer
schijnt te weten, vertelt, dat door onze fractie
drie voorwaarden zijn gesteld. Het blad noemt
die echter niet, maar opent het uitzicht, dat
weldra publicatie zal plaats vinden.
Van harte hopen wij, dat die publicatie niet
lang op zich zal laten wachten.
Onrust en onbevredigdheid kan daardoor
worden weggenomen.
De opdracht aan mr. Beelaerts van Blokland
ziet het blad met steeds leeder oogen aan
Mocht door het slagen van de thans opge
dragen kabinetsformatie de komst van een par
lementair rechtsch kabinet worden verijdeld,
dan zou aan de goede ontwikkeling der politieke
verhoudingen een slag toegebracht zijn, welks
ernst niet licht kan worden overschat.
Een slag aan het pariementaire stelsel, dat
thans meer dan ooit versterking van noode
heeft.
Een slag aan de saamwerkihg der christelijke
partijen, wier nauwere saambinding door den
ernst der tijden wordt geboden.
Soms wordt de beteekenis van dit laatste
nadeel gering voorgesteld met de luchthartige
opmerking, dat een anderhalf jaar voortsukkelen
weinig kwaad zal stichten.
Neen, wat is geschied beperkt zich niet tot
anderhalf jaar, strekt zich verder uit dan tot de
eerste algemeene verkiezing.
Het prestige der rechterzijde werd door het
mislukken der saamwerking zoo duchtig onder
mijnd, dat jaren noodig zullen zijn om weer het
oude vertrouwen te wekken.
Indien al volledig herstel mogelijk mocht zijn.
Voor hen, die met Dr. Kuyper in het vereend
optrekken der christelijke partijen de meest
natuurlijke en gezonde taktiek zien, moet het
geen zich thans voltrekt, met kommer vervullen.
China en Nederland.
Enkele leden van de Ghineesche industrieele
studiecommissie zullen a.s. Maandag de N.V.
Ahilips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven
bezoeken.
Nieuw bankbiljet.
Er is een nieuw bankbiljet van 40 het is aan
die van 25 gelijk alleen staat er in het midden
van den bovenkant een andere kop. En dan is
hier allés groen, met aan den achterkant geel
erdoor, wat licht-rood is, althans op den voor
kant, der biljetten van 25.
De kleur maakt de biljetten van 40 iets
rustiger voor de beschouwing.
Ze zijn van hetzelfde papier als de nieuwe
biljetten van 25. Voldoet dit dus wél in de prak
tijk
Rede van mr. van Schaik.
Voor het eerst na de verwerping der Vlootwet,
heeft de heer mr. J. R. H. van Schaik, één der
tien Katholieke Tweede Kamerleden, die tegen
deze wet heeft gestemd, in het openbaar te Arn
hem zijn stem over dit onderwerp laten hooren.
„De politieke crisis en de naaste aanleiding
welke daaraan is voorafgegaan," was de titel van
deze rede, waarin spr. de reeds bekende punten
met name de aan het ontwerp verhonden fin.
bezwaren, op korte en zakelijke wijze uiteenzette.
Spr. besprak daarna de consequenties welke in
dezen tijd van economische en financieele de
pressie uit deze plannen, indien ze zouden zijn
doorgevoerd, waren gesproten. De bezwaren aan
dit ontwerp verbonden waren, aldus spr., in 1922
reeds bij spr. en andere leden der Katholieke
fractie overwegend. Wanneer toen reeds de,
Vlootwet aan een behandeling was onderworpen
dan was spr. er zeker van, dat ze verworpen zou
zijn.
Uit het feit echter, dat de Katholieke fractie
zich in 1922 met het werkprogram vereenigd had
moge, aldus spr. niet worden afgeleid, dat toen
onze stemmen eveneens bepaald waren. Spr. kan
zich best voorstellen, dat bij de A. R. Partij een
dergelijken indruk was ontstaan. Om ons, aldus
spr., maar klakkeloos te binden, heeft nimmer in
onze bedoeling gelegen.
Volgens de heer Van Schaik was echter de
kabinetskwestie overbodig gesteld.
Het van sommige zijden gehoorde verwijt, dat
10 Katholieke tegenstemmers een fout hadden
begaan, kon door spr. in geen enkel opzicht wor
den geaccepteerd.
De heer Van Schaik betreurde de geprikkelde
stemming, welke in de A. R. partij was ontstaan.
In dit verband merkte hij op, dat een geest van
verzoening zich in de R. K. Partij zal hebben
meester te maken.
Dienst voorwaarden bij «lc P.T. en T.
Bij K. B. is met intrekking van het K.B. van
18 December 1919, zooals dit sedert is gewijzigd,
opnieuw vastgesteld het reglement, houdende
dienstvoorwaarden voor de ambtenaren bij liet
Staatsbedrijf van de Posterijen, de Telegrafie en
Telefonie.
De voornaamste punten, waarin dit reglement
afwijkt van het vorige, zijn
een andere wijze van samenstelling van het
georganiseerd overleg
andere bepalingen nopens het vaststellen en
vergoeden van overwerk
de mogelijkheid tot het vormen van eene
suboommmssie uit de permanente commissie
van beroep
de mogelijkheid om bij liet lichtvaardig in
stellen van beroep een deel der kosten te doen
vergoeden door den appellant
het verleenen van eervol ontslag uiterlijk op
den eersten der maand, volgende op die, waarin
de ambtenaar den 66-jarigen leef Lijd bereikt
delegatie van eenige bevoegdheden van den
Minister aan den directeur-generaal.
Het nieuwe reglement treedt in werking op
1 Januari 1924.
Het lecninijfouds 1914.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging
en verhooging vanhetLeeningsIondsl914en voor
1922. Het geraamde bedrag van 11.765.900
voor amortisatie der leening 1919 moet worden
verhoogd mét 11.713.900, in verband waarmede
de rente kan worden verminderd met 1.000.000
Voorts is nog 747.898.33 meer noodig voor
het aandeel in de kwade posten van de ten
behoeve van het Lecningsfonds 1914 geheven
opcenten betreffende de directe belastingen.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Ie Lustrum van het St. Aloysius-palronaat.
De reeks van feestelijkheden, die na de kerke
lijke plechtigheden, tot viering van het eerste
lustrum van het St. Aloysius-patronaat Dinsdag
avond werd begonnen is Woensdagavond voort
gezet met een feestje voor de leden,* en gister
besloten met een feestavond voor de ouders der
patronaatsleden en St. Jozefgezellen.
In een versierde zaal van het gebouw achter
liet Weeshuis heette de eerw. stichter en direc
teur kap. Wiemers de aanwezigen hartelijk
welkom, zette in 't kort uiteen waarom deze
avond uitgeschreven was en gaf daarna het
woord aan den eerw. spreker, kap. Paulussen.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
