Stads~ en Gewestelijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
wereldvliegers moeite noch kosten zijn gespaard
om alles zoo goed mogelijk voor elkaar te bren
gen.
Men seint uit Praag dd. 1 October aan liet,
Haagsche Aneta-kaiitoor
De FVII, die om 8 uur 45 te Schiphol is op
gestegen en te 11 uur 35 Hannover passeerde,
is hedenmiddag te Praag aangekomen.
Op deze reis, een afstand van 846 K.M.,
hebben zich geen incidenten voorgedaan en met
een vlotte landing is het toestel op het vlieg
terrein neergestreken.
Nader wordt nog uit Praag vermeld, dat de
Nederlandsche vliegers daar precies om 4 uur
aankwamen en welkom werden geheeten door
deri commandant van het vliegvelc.
Begrooting Leeningfonds 19141925.
Ingediend is liet wetsontwerp tot vaststelling
der begrooting van inkomsten en uitgaven van
het Leeningfonds 1914 voor 1925.
In totaal worden de uitgaven vastgesteld
op 84.762.895, tegenover een raming van
pim. 85.500.000 voor 1924.
De minister meent, dat het voordeelig slot
Jan. 1924 pim. 145.700.000 zal bedragen,
terwijl het saldo op 1 Jan. 1925 wordt geraamd
op 152.900.000.
In verband met de bekende ontvangst-cijfers
over de eerste helft van het loopende jaar, wor
den de ontvangsten over 1924 geraamd op pim.
92,7 millioen, waaronder 4.466.064 als terug
betaling door ESelgië van interneeringskosten
voor Belgische militairen.
Het voordeelig saldo van den dienst 1923
en vorige jaren wordt op 152.900.000 gebracht.
In deze ontwerp-begrooting is, evenmin als in
de begrooting 1924, een post voor extra-aflossing
opgenomen, aangezien de toestand van 's Lands
financiën niet toelaat, voor dit doel gelden be
schikbaar te stellen.
Nederlanders in door den Volkenbond
ingestelde organen.
Sinds de opgave, verschenen in het vorig
Oranjeboek, zijn aan de volgende Nederlanders
de achter hun naam vermelde functies opge
dragen
1. J. Oudegeest, secretaris van het Int.
Verbond van Vakvereenigingen lid van den
Raad van Beheer van de Internationale Ar
beidsorganisatie en lid van de Gemengde 'lijde
lijke Commissie in zake de ontwapening
2. C. E. ter Meulen, lid Van de firma Hop en
Co. lid, later voorzitter van bet Financieele
Comité
3. dr. A. C. Kroller lid van de sub-commis-
sie voor „rechtvaardige behandeling van den
handel en vrijheid van verkeer" van de Commis
sie voor Verkeer en Doorvoer lid van de Com
missie in zake Memel
4. proi'. mi', dr. G. -J. W. Bruins, hoogleeraar
aan de Handelshoogeschool te Rotterdam lid
van de commissie van deskundigen in zake hel
vraagstuk van dubbele belasting en belasting
ontduiking
5. prof. fflr. D. Josephus Jitta, lid van den
Raad van Statelid van het voorbereidend
comité in zake een internationale conferentie
betreffende het wisselrecht
6. mr. dr. J. II. R. Sinninghe Damsté, ad
ministrateur van het Departement van Finan
ciën lid van de commissie van bclastingdes-
k undigen in zake dubbele belasting
7. mr. A. R. Zimmerman, oud-burgemeester
van Rotterdam commissaris-generaal voor Oos
tenrijk
8. A. E. F. A. haron van Ittersum, direc
teur der directe belastingen, invoerrechten
en accijnzen te Maastricht lid van de voor
bereidende commissie voor de conferentie in
zake douaneformaliteiten
9. W. A. Guérin, administrateur aan het
Departement van Financiën lid van de voor
bereidende commissie voor de conferentie in
zake douaneformaliteiten (ter vervanging van
baron van Ittersum)
10. J. D. Hunger, oud-resident van Batavia
financieel adviseur der Albaneesche regeering
11. prof. dr. H. A. Lorentz, oud-hoogleeraar
aan cle Rijksuniversiteit te Leiden lid van de
commissie voor intellectueele samenwerking
12. mr. R. .J. H. Patijn, buitengewoon
gezant en gevolmachtigd minister, oud-secre
taris-generaal van het departement van buit.ea-
landsche zakenlid van de commissie van
controle in zake den wederopbouw van Oosten-
rijk
13. prof. jhr. mr. W. J. M. van Eysinga,
hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden
lid van de Raadgevende Commissie voor Verkeer
en Doorvoer, voorzitter van de sub-commissie
ter bestudeering van de kalenderhervorming
14. W. G. van Wettum, oud-chef van den
dienst der opium-regie in Ned.-Indië voorzitter
van de voorbereidende commissie van de Opium
conferenties, te houden in November 1924
voorzitter van de Raadgevende Opiumcommissie
15. dr. N. M. Josephus Jitta, voorzitter
van den Gezondheidsraad lid van het Gezond
heidscomité
16. D. F. W. van Rees, oud-vice-president
van den Raad van Ned.-Indië lid van de
commissie in zake de slavernij.
Het debat Snijders—van Embden.
Eeni ge persstemmen.
De „Tijd" (R. K.) betoogt naar aanleiding
van het ontwapeningsdebat SnijdersVan Emd-
den o.m.
Onze eind-indruk is, dat generaal Snijders,
al had hij de lachers en rumoermakers in de
overvolle zaal niet op zijn hand, aan het langste
eind trok.
Tegenover de zorgvuldig gekozen citaten
van den geleerden politicus, stelde de generaal-
man-uit-de-praetijk feiten en cijfers. En ook
hier bleek nl. dat de vernuftige hypothesis uit
de studeerkamer het moeten afleggen tegen de
getuigende werkelijkheid.
En verder
De menschen zijn over het algemeen niet
zóó braaf, dat zij in oorlogstijd een ongewapend
Nederland niet. onder den voet zullen loopen,
als hun belang dat medebrengt.
Zij zijn niet zóó beestachtig dat zij de burger
lijke bevolking van een neutralen Staat zouden
willen en durven uitmoorden met stikgas en
ziekte-kiemen. Zeker, de traotaten die het ge
bruik van gas verbieden, kunnen worden over
treden. Maar nooit op die schaal, als prof. Van
Embden het voorstelt. Niet omtlat de oorlogs
voerende partijen zoo braaf zijn, maar omdat
ook zij toch altijd hebben rekening te houden
met het wereldgeweten.
Volkenrecht en openbare meening wijzen
hier een grens aan, welke niemand ongestraft
kan overschrijden.
Dit bewijzen zooals generaal Snijders
aantoonde ook de feiten van den jongsten
oorlog.
„Het Volk"(S.D.A.P.) meent, dat het debat
zich al te zeer tot den chemischen oorlog be
perkte. In 1922 bij de verkiezingen, zoo zegt
het bléd, waren de vrijz, democraten nog fel
tegen den ontwapeningseisch.
Zij gevoelen er nu behoefte aan, hun ont
wapeningsinzicht te baseeren op nieuwe feiten
die sedert 1922 aan het licht gekomen zijn en
daartoe behoort het rapport van de Volkenbonds
commissie over de stikgassen. Maar aldus wordt
de grondslag voor den ontwapeningseisch al te
smal en het debat er over verliest zich allicht in
speculatieve beschouwingen. Wij onzerzijds,
die onzen ontwapeningseisch op de lessen van
den wereldoorlog doen berusten en daaraan
volkomen genoeg hebben kunnen dientengevolge
een heel wat reëeler propaganda voeren.
Het blad betreurt 't dat een deel der aan
wezigen zich niet kon beheerschen en de bijeen
komst daardoor in wanorde verliep. Echter,
zoo zegt het blad, had gen. Snijders door zijn
provoceerend optreden daartoe aanleiding ge
geven.
De „Nieuwe Rotterdamsche Crt." (Lib.)
verklaart, dat de eenige kracht, die in ont
wapening schuilt, de kracht is van het voorbeeld,
om anderen op te wekken hetzelfde te doen.
Zooals ook de dienstweigeraar zijn individua
liteit tegenover de gemeenschapsordening zet.
Maar het veronderstelt de moreele kracht van
den martelaar, die zijn overtuiging niet met
nuttigheidsargument staaft, integendeel, door
alle verschrikkingen heen bereid is haar gestand
te doen, afgescheiden zelfs van het succes, dat
men er mede bereiken kan, en van de mogelijk
heden, welke er voor andere staten bestaan, om
het voorbeeld te volgen.
Was de mentaliteit ook aanwezig bij de meer
derheid der gisteren gehouden vergadering,
vraagt het blad.
De wolf en het lam hebben niet in vrede
samen kunnen gaan. De beesten in den Dieren
tuin waren nog altijd gekooid. En ook de men
schep kunneft nog niet alle tralies ontberen. Er
zijn idealen met betrekking tot de onLwikkeling
van den Volkenbond, maar zelfs daaronder is
een internationale politiemacht.
Een nieuwe uUnoodiging aan gen. Snijders.
Door een groep van vrijzinnige jongeren uit
den Vrijheidsbond is tot generaal Snijders de
uitnoodïging gerkht om het vervolg zijner rede,
dat hem dpor het tumult op den debatavond
van eergisteren onmogelijk werd gemaakt, uit
le spreken op een door de vrijzinnige jongeren
te beleggen nieuwe vergadering.
Reis naar Rome.
In het jubeljaar.
De Federatie der Dioc. R. K. Volks- en Werk
liedenbonden in Nederland deelt het volgende
mede
Zooals gebleken is uit de in de pers verschenen
berichten, is door het Doorluchtig Episcopaat
aan het Ned. Comité voor de Bedevaarten op
gedragen in het Jubeljaar 1925 te organiseeren
de Nederlandsche Pelgrimsreis naar Rome, waar
aan vermoedelijk de hoogeerw. Bisschoppen ook
zullen deelnemen.
Waar ook vele katholieken met. meer beschei
den middelen, onder welke ongetwijfeld ver
scheidene onzer leden, die zich dus de grootore
uitgaven, verbonden aan de Comité-reis, niet
kunnen permitteeren, er toch prijs op zullen
stellen in het Jubeljaar naar de eeuwige stad
te gaan, hebben we ons verstaan met T genoemde
Comité en zijn wij overeengekomen, dat wij voor
degenen, die een minder kostbare reis wenschen,
een pelgrimstocht zullen organiseeren, samen
vallend met de Comité-bedevaart, zoodat de
groote audiëntie wordt bijgewoond.
De reis zal vermoedelijk plaats hebben einde
April of begin Mei en 10 of 12 dagen duren.
De prijs zal waarschijnlijk ongeveer 200.
bedragen. De globale prijs is vastgesteld voor
3e klasse coupé en 2e klasse hotels (geeri hospi
tiums). Er zal ook gelegenheid zijn 2e klasse
te reizen, waarvoor natuurlijk wat meer moet
worden betaald.
Definitieve mededeelingen volgen.
Wie in beginsel wat voelt voor deelname,
geve zich thans reeds op aan ons adres, aan
gezien de definitieve prijs voor een groot ge
deelte van het aantal deelnemers afhangt.
Het a.s. bezoek van de Koningin.
Gisteravond werden besprekingen gehouden
om te komen tot oprichting van een buurtver-
eeniging Nieuwe en Oude Maasstraat.
De bewoners van genoemde straten zullen
worden uitgenoodigd op een te houden vergade
ring nadere plannen vast te stellen.
De vergadering, die zal gehouden worden
met het oog op het bezoek der Koningin zal
niet Donderdag maar Dinsdag in den R. K.
Volksbond plaats hebben.
Einde Zomertijd.
Wij herinneren onze lezers er reeds aan, dat
in den nacht van 4 op 5 October de zomertijd
weer geëindigd is.
Zaterdagavond moet men dus zijn klokken
een uur terug zetten.
„Moeder."
Zooals uit achterstaande annonce blijkt gaat
morgen in de „Luxor" de zoo geroemde film
„Moeder". Wij twijfelen er niet aan of het Sehie-
damsche publiek zal de activiteit, der „Luxor"
directie waardeeren, door deze aangrijpende
mooie film voor uitverkochte zalen te laten draai
en.
Muziekschool.
Belangstellenden verwijzen we naar een ad
vertentie in dit blad van de Toonkunst-Muziek
school, betreffende verschillende cursussen.
UIT BOTTERRAM.
Het gouden jubileum der Rotterdamsche
drinkwaterleiding.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan der
Rotterdamsche Drinkwaterleiding heeft lr. F.
F. M. Wirtz, directeur dezer instelling, op de
in de Diergaarde aldaar gehouden vergadering
der Vereeniging voor Drinkwaterbelangen in
Nederland een rede gehouden over de „Water
voorziening van Rotterdam." Wij ontleenen
daaraan liet volgende
Het grootste gedeelte der bevolking was
vroeger voor de drinkwatervoorziening aan
gewezen op het water der singels en vesten,
dat naar de huizen werd toegevoerd door vloei-
leidingen of pompleidingen, vanuit de singels
of vesten.
Naast de pokken en koortsen, behoorde de
cholera dan ook in die dagen tot de meest ge
vreesde ziekten. Aan de hand van een statistiek je
toont spr. aan, hoevele slachtoffers door de
Verschillende epidemieën werden gemaakt.
Intusschen werd niet ingegrepen om de loe-
standen te verbeteren, en de wateren vervuilden
zoo, dat eindelijk op 10 October 1848 door de
Genees-, lieel- en artsenijbereidk undigen binnen
Rotterdam een adres aan den Raad gericht werd
om te bctoogen, dat vooral bij het toen weder
optreden van do cholera, het noodzakelijk was
om de reinheid zooveel mogelijk te bevorderen,
waartoe zij overwelving der binnenwateren en
de daarbij gelegen slooten in ernstige overweging
aanbevolen. Het schijnt dal dit adres de stoot
gegeven heeft om te komen tot uitvoering van
liet plan van overwelven.
In de Gemeenteraadsvergadering van 8 Mei
1851 werd lot. demping van wateren in de bin
nenstad besloten en sindsdien blijkt uit de stuk
ken, dat men met demping regelmatig is bezig
geweest.
15 Nov. 1852 richtte de heer G. Kunst te Schie
dam aan den Raad een voorstel om „naar het
voorbeeld van andere groote steden op een plaats
aan de limite der stad een liltreerwerktuig daar
te stellen, waarin het water uit de rivier wordt
gebracht en gezuiverd en vanwaar het door
ijzeren buizen in de woningen der ingezetenen
wordt gebracht evenals het gas." Gedurende 7
jaar heeft de lieer Kunst met hel gemeentebe
stuur over zijn plan gecorrespondeerd.
Hoe intusschen in den loop der tijden de toe
stand te Rotterdam geworden was is op te maken
uit een uitvoerig rapport van den Directeur der
gwneentewei'ken, d.d. 26 Juni 1860, beoogende,
om de aandacht van het gemeentebestuur te
vestigen op den onhoudbaren toestand van de
kwaliteit en den aanvoer van het drinkwater.
De strekking van dit rapport, dat spr. uit
voerig voorleest, wordt voldoende getypeerd
door de zinsnede „ik schaam mij bijna het te
schrijven, dat water behoeft men niet te proeven,
men heeft reeds genoeg, wanneer men het ge
roken heeft."
Na herhaalde aansporing door de Commissie
voor Plaatselijke Werken, namen B. en W.
eindelijk den 20en Augustus 1861 eenige maat
regelen.
De heeren J. F. Metzelaar en J. M. v. d. Made,
eiviel-ingenieur te Dordrecht alsook P. J. Gey-
kema in combinatie met enkele Engelsche kapi
talisten, deden bij het gemeentebestuur een aan
vraag om concessie voor de exploitatie eener
drinkwaterleiding.
Op 24 September 1863 werden de officieele
voorwaarden, waarop concessie kon worden
verleend vastgesteld.
Op deze voorwaarden kwamen een 5-tal aan
biedingen in, met het resultaat, dat in de zitting
van 31 Augustus 1865 aan den heer J. F. Met
zelaar de gevraagde concessie werd verleend
voor den tijd van 60 jaar. Den 13en December
1866 kwam echter van den heer Metzelaar be
richt, in, dat hij zijn pogingen mislukt zag, om
het benoodigde kapitaal bijeen te krijgen.
Burgemeester J. van Vollenhoven trad nu
persoonlijk in onderhandeling met de Cie des
Conduit es d'Eau te Luik en met den heer Met
zelaar.
Alsnu werd ecu plan opgemaakt, gebaseerd
op een dageliiksche levering van 15000 kubieke
ellen water, begroot op 1.200.000.
Op grond van dit belangrijk en goed onder
legd project, waaraan de lug. Adv. van de Ge
meentewerken W. Rose en de Directeur van
Gem. Werken van der Tak bun medewerking
hadden verleend, stelden B. en W. d.d. 15 Sep
tember 1869 aan den Raad voor, te besluiten
tot aanleg eener drinkwaterleiding in eigen be
heer.
Met -33 tegen 1 stem (die van den heer Pols)
werd op 13 November 1869 dit voorstel aange
nomen.
Aldus was na langdurige overweging eindelijk
voor Rotterdam het oogenblik aangebroken,
dat afdoend in den drinkwateraanvoer zou wor
den voorzien.
Verhooglng tarief Maasoord.
Overeenkomstig het voorstel van B. en W. van
17 September 1920 heeft de gemeenteraad het
tarief van de psychiatrische inrichting Maas
oord bepaald op 900 per jaar en 2.50 per dag.
De commissie voor deze inrichting stelt thans,
in overeenstemming met het advies van den
geneesheer-directeur voor, dit tarief met in
gang van 1 Jan. 1925 te brengen op 975 per
jaar en 2.75 per dag.
UIT DELFT.
Technische Hoogeseliool.
Eergister heeft prof. ir. N. C. Kist, c.i. het
nieuwe gebouw voor weg en waterbouwkunde
der T.H. geopend.
Zuinigheid b ij de spoorwegen.
In den aanstaanden winter zullen, ter bezui
niging au brandstoffen, aan de stations zeven
worden verstrekt, ten einde de sintels en restan
ten van uitgedoofde kachels te sorteeren en
wederom te gebruiken als brandstof. Over het
geheele spoorwegnet zal dit een belangrijke be
zuiniging ten gevolge hebben.
L ij m b a n d e n om vrucht Ij oom en.
De Plantageziektckundige dienst te Wagenin-
gen vestigt er de aandacht op, dat het thans de
tijd is in lijmbandén om vrüehtboomen aan te
leggen.
Deze banden dieneiV om de vrouwelijke win-
tervlinders die geen vleugels bezitten en die
dus loopende de takken moeten beruiken om
daar haar eieren te leggen, het opkruipen tegen
den stam te beletten.
Daar liet resultaat, dat men bereiken zal,
zeer afhankelijk is van de kwaliteit (langen
duur van de kleefkracht) der gebruikte lijm,
bepale men zich tot, de aanschaffing van een
dei' goede handelssoorten. Inlichtingen worden
gaarne verstrekt door den Plantenziektenkun-
digen Dienst Le Wage.ningen.
Een mooie vangst. Gisternacht tegen
twee uur is door de Rijkspolitie te Aalst, eender
hoofddaders van de inbrekersbende, die gerui-
men tijd de geheele Meierij onveilig heeft ge
maakt., gearresteerd.
De bende heeft tot heden reeds op vijftien
plaatsen ingebroken.
De gearresteerde is W. V., een Belg. Hij werd
op heeterdaad betrapt, toen hij zich bevond op
liet bureau van den chef van het station Aalst,-
Waalre.
Op het spoor. In den nacht van 17 op
18 Augustus werd te Nijmegen ingebroken in
een goudsmidswinkel aan de Molenstraat. Voor
een waarde van 5000 werd gestolen. Dè Nij-
meegsche recherche is er in geslaagd het spoor
van den dader te vinden. Te Hiltdorf bij Keulen
heeft zij in de woning van zekeren Breuer tal
van zilveren voorwerpen, afkomstig uit bedoel
den winkel te voorschijn gehaald. Ook in andere
Duitsche plaatsen is een gedeelte van het ont
vreemde opgespoord. Breuer staat onder ernstige
verdenking de inbraak te hebben gepleegd. Hij
werd onder de Duitsche politie gezocht omdat
hij ook onder verdenking staat van inbraken te
Keulen. Tevens wordt hij verdacht van ver
schillende inbraken te Rotterdam, Delft, Leiden
en Haarlem.
De gestoorde reis. De marechaussees
te Roosendaal ontving een dringend verzoek
der recherche te Amsterdam om bij eventueelen
doortocht door Roosendaal van een minderjarig
meisje en een meerderjarigen man, die vermoe
delijk naar België wilden uitwijken, dit tweetal
aan te houden. Bij nauwkeurige controle van
de treinen naar België troffen de marechaussees
inderdaad het tweetal aan, die beiden werden
aangehouden en op transport gesteld naar Am
sterdam.
Brand. Te Veelerveen is gister de behuizing
van den landbouwer Ot.tens tot den grond afge
brand. Een rund, vier varkens, een schaap, twee
geiten en tien kippen zijn omgekomen ea een
gedeelte van den oogst is verloren gegaan.
