DMGBU&BWBOB SCHIEDAM EN
47ste Jaargang.
Zaterdag 15 November 1924.
No. 14100
Bureau: KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85 Postbus: 39.
Abonnementen per 3 maanden 2.70, per week 20 cent, franco' per
post 3.per kwartaal. Afzonderlijke nummers 4 cent. Zatcrdagavondnummer
met Officieel Kerkbericht 10 ets.
Advertent iën: 15 regels f 1.75elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gratis-Ongevallenverzekering f 500 bij levenslange gebeeie invaliditeitf 200 bij verlies van een hand, voet of oog f 200 bij dood f 200 bij verlies van een
duim; f 60 bij verlies van een wijsvinger; f 15 bij verlies van eiken anderen vinger. De verzekering wordt gew aarb orgdjioor de NHoILAIgemVerz .bank^S c hie dam
Dit nummer bestaat uit twee bladen metalen cylinders met een middellijn van 3 M. meentebesturen en particulieren de handen Wat de thans vastgestelde rechten betreft,
TWEEDE BLAD.
innenla
'Wie zijn de onbevooroordeelden
Sprekend over een proefschrift van ds. K. H.
Boersema over Allard Pierson en den nadruk
leggend op de verwaarloozing van Katholieke
lectuur, over het onderwerp, dat in deze disserta
tie behandeld wordt, een verwaarloozing die al
gemeen is bij niet-katholieken, schrijft de Nij-
meegsehe hoogleeraar dr. Ger. Brom in de
September-aflevering ,,De Beiaard" (bl. 388)
,,De blijkbaar ironisch gestemde predikant
Boersema persoonlijk hiervan een grief maken
heeft weinig zin, waar het een algemeen ver
schijnsel geldt. De Protestanten roemen hun
vrijheid en ze gebruiken hun vrijheid niet om
de Katholieken te leeren kennen, aan wie uiten-
treure gebondenheid verweten wordt. Zij schij
nen er stilzwijgend een Index op na te houden,
die niet minder dan alle katholieke werken be
vat. Wil iemand hiervoor bewijzen, ze liggen
ongelukkig voor 't grijpen in dissertaties, voor
bereid en uitgevoerd onder het oog van de
ofi'icieele wetenschap. In Groningen promoveert
een theoloog op een loffelijk proefschrift over
Kardinaal Newman en hij kent Wilfrid Ward's
standaardbiologie van Newman niet eens. In
Leiden besiuit de zoon van een bekend hoof-
leeraar zijn academiestudie met een werk over
de geschiedschrijvers van de Fransche Revolu
tie, zonder Pierre de La Groce gelezen te heb
ben. Deze onwaardige toestand moet beslist
een einde nemen en alleen om dit te bewerken,
zou de stichting van de katholieke universiteit
al gerechtsvaardigd zijn. Stoffen in verband
met het Katholicisme behandelen en geen studie
maken van de katholieke litteratuur is nu een
maal een onwetenschappelijke daad De be
schouwing van de leiten zal natuurlijk ver
schillend blijven, maar daarover valt eerst een
zakelijke gedachtenwisseling te houden, wan
neer de partijen aan weerskanten dezelfde feiten
hebben benaderd Tot dusver zorgden de ka
tholieken wel op de hoogte van het Protestan
tisme te zijn en schaamden zich allerminst aan
de voeten van een of ander Protestant te gaan
zitten, vóór ze 'n protestantsch onderwerp be
schreven Waarom blijft de omgekeerde ver
houding zoo uiterst zeldzaam De reden is een
voudig genoeg omdat wij geen gelijke machts
middelen hadden om ons recht te laten gelden
Zou een Katholiek onwetend blijken in kwesties
van Protestanten, hij werd onmiddellijk buiten
de stad van de wetenschap gevoerd en luid
ruchtig gesteenigd een Protestant waagde ge
regeld voorbijzien van 't katholiek terrein, want
niemand kon hem daar afdoende brandmerken
Wel klaagden onze eigen dagbladen en tijd
schriften telkens over zoo'n verregaande on
kunde aan den overkant, maar deze klachten
drongen daar nauwelijks door, zoodal het bij
't oude liedje bleef
Gelooft misschien iemand daarginds nog niet
in dit zwak van zijn geestverwanten Dan stel
ik hem een vergelijkende proefneming in 't
openbaar voor. Laat hij drie kopstukken onder
de Protestanten uitkiezen, alle liberalen en so
cialisten meegerekend, waartegenover de Ka
tholieken, ook drie vertegenwoordigers mogen
aanwijzen, en het publiek zal deze drie paren
elkaar eens hooren eximineeren Ofschoon het
gebied, dal al die niot-Katholieken bestrijden,
veel wijder is dan het veld, dat de Katholieken
bezetten, durf ik op grond van algemeene er
varing verzekeren, dat de Katholieken beter de
schrijvers van hun tegenpartij kennen dan an
dersom, terwijl ze bovendien in hun oordeel
gematigder zijn. Klinkt dit verrassend of lijkt
het ongeloofelijk, welnu, de uitdaging is gedaan,
de gemeenschap kan beslissen De gemeenschap
zal de vraag oplossen, waar nu werkelijk aan
vrij onderzoek wordt gedaan de gemeenschap
zal de onrechtvaardigheid leeren beseffen van
het feit, dat de Katholieken die de staatsscho
len moesten onderhouden naast hun eigen scho
len, ook dubbele last in hun studie hadden Le
dragen, terwijl de tegenstanders dan nog ge
durig bleven afgeven op de Roomsche minder
waardigheid
Een gröote verontschuldiging konden de Pro
testanten zeker aanvoeren, nl dal de biblio
grafie en de boekhandel aan onzen kant zoo
gebrekkig werkten Op ons ligt de verantwoor
delijkheid deze bezwaren weg te ruimen en daar
door te bevorderen, dat de wetenschap, die
Pius XI pius heeft gemaakt, van stiefkind tot
lieveling bij het katholieke volk in Nederland
wordt, omdat de wetenschap vooral de toe
komst van de Kerk helpt bepalen."
Economische exploitatie van den wind.
We hebben reeds een en ander meegedeeld
van de nieuwe uitvinding van den Duitschen
ingenieur Flettner, om door middel van metalen
cylinders de windkracht te exploiteeren, waarbij
in plaats van zeilen op het schip 20 M. hooge
metalen cylinders met een middellijn van 3 M.
worden aangebracht. Deze cylinders maken
ongeveer 120 wentelingen per minuut en pres-
leeren bijna 15 maal zooveel als de oudezeilen.
„Het Vdl." heeft in verband hiermee den
voorzitter van het daar ter stede gevestigde
Instituut voor Aëro- en Hydrodynamiek, waar
aan Ir. Flettner verbonden is, den heer D. Buis
man, om een onderhoud verzocht en hem ge
vraagd om te willen uiteenzetten wat het belang
van deze uitvinding vooral voor ons land be-
teekent.
De heer Buisman voldeed gaarne aan dit
verzoek en wees er op dat Flettner zich
reeds een jaar lang met zijn nieuw systeem
heeft beziggehouden en dat op liet oogenblik
in Berlijn een staf van medewerkers bezig is
met het uitwerken der nieuwe vinding. Met het
windkracht,schip zijn reeds proeven genomen,
maar ook op ander terrein kan deze benutting
van de windkracht toepassing vinden. Zonder
op de resultaten van de nieuwe vinding vooruit
te loopen, kunnen we zeggen, dat ze van buiten
gewoon belang is voor de scheepvaart. Zelfs
de grootste oceaanstoomers zullen ongeveer
10 pCt. van liet thans benoodigd brandstoffen-
kwantum gaan verbruiken, hetgeen een ver
mindering der vracht- en passagiersprijzen met
ongeveer 30 pCt. zal beteekenen. De groote
reedeiïjen, die reeds al het mogelijke doen om
hun kosten te besparen, krijgen door deze vin
ding hiertoe ruimschoots de gelegenheid. Zoo
wel op zeebooten als op Denschepen zal men tot
de invoering van dit systeem overgaan, dat het
voordeel biedt, dat het ook op schepen van de
bestaande typen kan ingevoerd worden.
Een niet minder belangrijke factor is, dat
de electrische energie in de toekomst met behulp
van wind-electrische bedrijven zal verkregen
worden. Dat beteekent voor ons land een on
afhankelijk zijn van den koleninvoer van het
buitenland. De masten, die bij de provinciale
electriciteitscentrales kunnen aangebracht wor
den, drijven de machines voor de electriciteits-
voorziening. Men verkrijgt hierdoor een bespa
ring tot 10 pCt. van het kolenverbruik. Bij wind
stilte kunnen de Dieselmotoren in werking ge
steld worden.
Ook op ander terrein zullen de resultaten der
aërodynamiek wijzigingen brengen. We denken
aan vele takken der industrie, en bijzondere
diensten zou de nieuwe vinding kunnen bewijzen
bij de drooglegging van de Zuiderzee, voor aan
brenging der masten aan de stoomgemalen.
Ook wordt aan de constructie van een nieuw
soort vliegtuigvleugel gewerkt, waarvan men
de uitkomsten nog niet kan vaststellen.
INGEZONDEN.
Geachte Redactie.
Aan een „belangstellende" (waarom toch geen
onderteekening met naam) gaarne het volgende
Bij het opstellen van mijn ingezonden stuk van
10 Nov. j.l. voorzag ik de vraag, hoe ik mij de
oplossing van het bezwaar van den heer Keuning
dacht. Inderdaad bestaat dit bezwaar. Echter
moet men dit vooral niet overschatten, en gaan
beschouwen als een gevaar, dat onmiddellijk
Voor de deur staat. De R.H.B.S. alhier heeft
reeds gedurende vele jaren 10, 11, 12 of 13 klas
sen gehad, en telt thans in de klassen 1, II, III
IV,V, respectievelijk 49, 62, 49, 46 30 leerlingen,
Het getal leerlingen, waarbij door het Rijk
splitsing wordt toegestaan, is voor de klassen I,
11 en III, boven 28, voor de klassen IV en V
boven 26.
In bijzondere tijdsomstandigheden kan de
Minister de grens 28 tot 30 verhoogen en hier
van is dit jaar gebruik gemaakt. Juist doordat
aan deze school geen H.B.S. A bestaat, is het
aantal leerlingen in de 4de en 5de klassen kleiner
dan het zou zijn bij de aanwezigheid van zulk
een opleidingsinrichting. Immers meermalen
wordt aan ouders, die den directeur komen raad
plegen in verband met. de door hunne kinderen
gewenschte bestemming, en aan de hand van de
rapporten, de raad gegeven, hunne kinderennaar
de Hoógere Handelsschool (thans H.B.S. mg.',
te Rotterdam te zenden, zoo ook dit jaar aan een
4-tal leerlingen der derde klasse, voor wie geen
financieele bezwaren bestonden.
'Meerdere ouders laten zich echter door finan
cieele bezwaren weerhouden, hunne kinderen
naar Rotterdam te zenden, nog daargelaten het
aanzienlijke tijdverlies bij bezoek van het School
aan het van Alkemadeplein of Bergsingel, en
nemen dan noodgedwongen genoegen met 3-
jarig H.B.S.-onderwijs, of voortzetting aan deze
school, waar in de 4de en 5de klassen het onder
wijs in talen en economische vakken in de daar
voor beschikbare uren, in verband met de voor
hunne kinderen gewenschte bestemming, niet
zoo goed kan zijn als aan een H.B.S. A.
Inderdaad hebben op sommige plaatsen ge
meentebesturen en particulieren de handen
ineen geslagen, om fondsen bij elkaar le brengen,
voor het geval het Rijk niet mocht willen hij-
dragen, indien zich het bezwaar, door den heer
K. aangehaald, zou voordoen. Echter in die
plaatsen (voor zoover mij bekend een 3-tal)
is het gevaar, gezien het aantal leerlingen, meen
ik, veel grooter dan hier. Op de andere in mijn
ingezonden stuk genoemde plaatsen, heeft men
de H. B. S. A. opgericht zonder fondsen, en
daaronder op meerdere plaatsen, waar het
voortbestaan eener eenmaal opgerichte H.B.S. A.
in verband met het aantal leerlingen, meer ge
vaar loopt dan hier.
Men heeft daar wat meer courage getoond,
en geredeneerd Blijkens de bestemming der
abituriënten bestaat de behoefte aan meer
differentieering van ons H.B.S.-ondërwijs, aan
het weer instellen van het onderwijs, door Thor-
becke zoo juist, gedefinieerd bij de M. O.-wet
van 1863, waarbij blijkens de Memorie van Toe
lichting iets anders bedoeld was dan het scheppen
van een Voorber. voor natuurwetensch. univer
sitaire studie, n.l. het Middelbaar Onderwijs
zou dienen voor de vorming van die talrijke
burgerij, welke, het lager onderwijs te boven,
naar algemeene kennis, beschaving en voorbe
reiding voor de onderscheidene bedrijven der
nijvere maatschappij tracht.
Welnu dan, de behoefte bestaat, dus zorge
men, dat het er komt, en mete niet te angst
vallig de bezwaren uit.
En indien ergens, dan bestaat, blijkens mijn
opgave van de bestemming der abituriënten
en blijkens de keuze van liet vorige jaar, die
behoefte in Schiedam zeer zeker.
Waarom die lift. econ. aid. 1 Sept. j.l. niet
is opgericht, daarop wensch ik in dit verband
liever niet te antwoorden. Zeker is het, dat ik
in het belang van de helft onzer leerlingen hart
grondig hoop, dat Sept. 1925 de H.B.S. A-er
zal zijn.
Ik zie ook geenszins daarbij het boven-aan-
gehaulde bezwaar over het hoofd en ben ook
reeds in een richting werkzaam, waarover het
voorbarig zou zijn, mij thans uit te laten. Alleen
nogmaals, men overschatte het gevaar aan deze
school niet. En behalve het getal leerlingen,
heb ik daarvoor nog een goede reden. Zeker,
thans zegt de Minister, uit de instelling van
een H.B.S. A mogen geen meerdere kosten
voortvloeien, en toch moet men dit voorschrift
voor de toekomst niet te letterlijk opvatten.
Althans, aan de R.H.B.S. te Zwolle heeft de
Minister dit jaar de oprichting eener litt. econ.
afd. geweigerd, echter toegezegd, het volgend
jaar, indien het aantal leerlingen splitsing van
de 4de en de 5de klasse opnieuw mogelijk maakt,
en als dan geen vermeerdering van het getal
klassen van de oprichting van een litt. econ.
afd. het gevolg is, de instelling te zullen toe
staan. Als dan de Minister thans weigert, en een
volgend jaar onder gelijke omstandigheden toe
staat, volgt daar dan niet uit, dat, behoudens
zeer buitengewone omstandigheden van groot
verloop- der school o.a„ de Minister de verant
woordelijkheid van het voortbestaan der af-
deeling op zich neemt.
Trouwens, Mr. Dr. Spaander heeft het ook
zoo juist uitgedrukt, toen hij opmerkte, dat,
waar blijkens de plaats, die de H.B.S. m.g.l.
zich hebben veroverd, en blijkens den bloei dier
inrichtingen, het onomstootelijk vaststaat, dat
de maatschappij dat onderwijs verlangt, de
Minister op den duur noch noodzakelijken
gelde lij ken steun, noch de toekenning van meer
rechten aan de instellingen zal kunnen ont
houden.
En nu, wat die rechten betreft. Een onge
lukkig woord, en de heer Spaander heeft daarop
den nadruk gelegd, ook wel een weinig in iro-
nischen zin. Want hoewel de rechten Lot heden
minder zijn dan van de H. B. S. B, zijn de H. B.
S. m.g.l. in ons land bloeiende inrichtingen,
waarvan het, getal leerlingen zich steeds uit
breidt. Ontvangt men dan onderwijs aan een
H. B. S. alleen ter wille van de rechten, aan
het einddiploma verbonden, of bezoekt men een
inrichting van voortgezet onderwijs, om daar
algemeen ontwikkelend onderwijs te verkrijgen,
eenigszins georiënteerd op het te kiezen beroep.
De bestemming van het overgroote deel der
leerlingen in het tijdvak 1911 tot en met, 1924,
voor wie dan de 14. B. S. A meer aangewezen
ware geweest, is van dien aard, dat, zij de rech
ten, verbonden aan de H. B. <S. B, boven die
aan dc II. B. S. A, niet noodig hadden voor het
beroep hunner keuze. Dat neemt niet weg, dat
toch gestreefd moet worden, en reeds gestreefd
wordt, naar verkrijging van meerdere rechten
als het recht tot afleggen van de examens aan
de universiteiti in dc sociale aardrijkskunde,
tot het afleggen van de examens aan de univer
siteit in de rechten, dit laatste na aanvullings
examen Latijn, tot het verkrijgen van vrij
stelling bij het zug. staatsexamen voor Neder-
landsch, Fransch, Duitsch, Engelsch, Geschie
denis, Aardrijkskunde.
Wat de thans vastgestelde
het volgende
De Minister van O.K. en W. heeft ter al
gemeene kennis gebracht de volgende rechten
le. a. het recht tot het volgen van de studie
aan dé Nederl. Handelshoogeschool
b. het recht op toelating tot het notarieel
examen
c. vrijstelling van het examen voor klerk
ter secretarie Lij de gemeente Amsterdam
d. vrijstelling van het examen voor klerk ter
secretarie hij de Nederl. Spoorwegen
e. het recht, om mede te dingen naar een
plaatsing bij de opleiding voor officier van
administratie, bij de Kon. Marine.
f. het recht op deelneming aan het schif-
tingsonderzoek voor candidaat-ambtenaren voor
Chineesche en Japansche zaken
g. het recht op deelneming aan het schif-
tingsonderzoek voor candidaat-ambtenaren bij
den dienst der in- en uitvoerrechten en accijnsen
in Nederl.-Indië.
h. het recht op deelneming aan het schif-
tingsonderzoek voor candidaat-gezaghebber bij
het Binnenlandsch Bestuur in Ned .-Indië
i. het reclit op vrijstelling van de toelatings
examens voor en voorrang bij benoeming tot
de navolgende betrekkingen hij den adininistra-
tieven dienst der posterijen, telegrafie en tele
fonie kantoorbediende, telegrafist, telefonist,
bureel-ambtenaar.
2e. dat eerlang zal worden hekend gemaakt,,
welke andere rechten zullen worden toegekend.
Met beleefden dank voor de plaatsruimte.
Hoogachtend,
N. W. v. Gei.deh.
Gemengd Nieuws.
Aan de poort, van het P a r a d ij s
De heer L. G. A. Coremans, lid van den ge
meenteraad van Rotterdam, heeft den volgen
den brief aan den burgemeester dier gemeente
doen toekomen
Edelachtbare heer! Ik wenschte in de eerst
volgende openbare vergadering het volgende
nader toe te lichten
Nieuw reglement voor loot> en arbeids
voorwaarden voor de gemeente Rotterdam, op
gedragen door de Nederl. Rapaille Staats
partij.
Art. 1. De arbeid is als genoegen te be
schouwen en uitsluitend als tijdverdrijf op te
vatten. Iedere inspanning is verboden en wordt
met onmiddellijk ontslag gestraft.
Art. 2. Het begin van den arbeidstijd wordt
aan den werkman zelf overgelaten. Voor den
aanvang van het werk worden koffie, thee,
boter en kadetjes beschikbaar gesteld.
Art. 3. Iedere arbeider behoort in onberis
pelijke kleeding met boord en das te verschij
nen. Het dragen van schoenwerk met doorge
sleten zooien en scheeve hakken is streng ver
boden. Bij cventueele „dallas" is de gemeente
verplicht, dadelijk in te grijpen en haar ar
beider naar de laatste mode op maat vervaar
digde kleeding gratis tc verstrekken.
Art. 4. Iedere arbeider ontvangt het mini
mum loon 10 per dag met, vrijen kost, si
garen en bier. Jubilarissen, d.w.z. arbeiders,
die meer dan een jaar bij de gemeente werken,
hebben recht op vervoer per automobiel van
en naar hun werk.
Art. 5. Van 9—10 uur is het ontbijtlijd en
wordt er koffie, room, eieren, zalm, enz. geser
veerd. De gemeente is verplicht, dit alles precies
na te komen.
Art. 6. Gedurende den werktijd mag er ge
zongen en gefloten worden. Wordt er een
volkslied of populaire straatdeun gezongen,
dan is iedere arbeider verplicht, naar krachten
mede te zingen.
Art. 7. Van 122 wordt het middagmaal op
gediend en naar het seizoen worden spijzen
als gans, hazepeper, enz., opgediend. Boven
dien ontvangt iedere arbeider 3 liter bier. Ook
is er dansgelegenheid, niet de daarvoor beschik
baar gestelde jongedames.
Art. 8. Van 24 uur wordt koffie gedron
ken met daarbij te presenteeren koekjes en
gebak.
Art. 9. Om 5 uur wordt „afgenokt" en
koude schotels voor afscheid aangeboden. Bij
het verlaten van de werkplaatsen is de opzich
ter of chef verplicht, iederen werkman de band
te drukken en in naam van de gemeente zijn
besten dank uit te spreken voor de opofferende
vlijt bij den arbeid betoond.
Coremans maakt mooie kansen, het tot
Kamerlid te brengen met zoo'n program.
Monster-verwarming. Volgens een
pas verschenen brochure zal Hamburg binnen
kort over een centrale verwarming beschikken,
die dc gcheele stad zal kunnen voorzien.
De Hamburger electrische centrale was re V
in 1921/22 begonnen, haar warmte van 7 miliioen
eenheden met een zestal gebouwen te deelen,
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
a*r Van ingezonden stukken ook al worden ze
niet geplaatst wordt de kopy niet teruggegeven
