De ramp in Oostelijk Nederland
I
Prinses Lolo.
DAGBLAD VOOR SCHIEDAMOMSTREKEN*
~FEUILLETOI¥.
_48steJ aargang.
Woensdag 12 Augustus 1925.
Nó. 14325
BureauKOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal 85 Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden 2.70, per week 20 cent, franco per
post 3.per kwartaal. Afzonderlijke nummers 4 cent. Zaterdagavondnummer
met Officieel Kerkbericht 10 ets.
Advertentiën; 1—5 regele 1.75elke regel daarboven 35 cent 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct, per revel
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden be ekend.
Gratis-Ongevallenverzekering i 500 bij levenslange geheele invaliditeitf 20Ö~bij verlies van een hand, voet of oog f 200 bit dood f 200 bij verlies
tiLtÜif-S Van ejn Pe verzekering wordt gewaarborgd door de N.Holl. Algem. Verz.bank S<
Het verhaal van een passagier.
Trein 6.58 die uit Neede naar Borculo moest
vertrekken, is even voorbij Haarlo ontspoord.
Door den plotseling opkomenden storm, die
zich tot een orkaan ontwikkelde, stoomde de
trein langzaam op. Plotseling sloeg de bliksem
in een zwaren eik, vlak langs de lijn. Deze viel
vlak voor de locomotief neer, waardoor de loco
motief Ontspoorde.
Een geluk was, dat de trein, die onmoge
lijk tegen den orkaan op kon komen, slechts
langzaam reed. De locomotief viel, om, de
stoker sprong er tijdig af. De machinist kon
dit echter niet meer. Hij kon echter door een
ruit in te slaan ongedeerd uit de machine komen.
Een personenrijtuig derde klas, dat vlak achter
de locomotief was, kantelde, doch bleef hangen.
Van het rijtuig 2e klas werd het voorbalcon inge
drukt.
Het noodweer was om dien tijd ontzettend.
Zware donderslagen en bliksemflitsen 'volgden
elkaar angstwekkend snel op. Het werd aarde
donker. Gelukkig waren er niet veel mensehen
in den trein. Niemand werd gekwetst of gedood.
Het personeel van den trein kwam onmiddellijk
een onderzoek daar naar instellen.
Het noodweer hield aan, doch wij begrepen
m onzen angst, dat de vliegende storm het on
weer spoedig zou uiteengejaagd hebben. Dit
gebeurde gelukkig. Met 5 minuten klaarde het
weer iets op.
Wij moesten den trein uit en te voet langs de
baan naar Borculo zien te komen. Bij Ruvirlo
zagen wij de zware en minder zware hoornen te
halver hoogte afgeknapt. Honderden hoornen zijn
gevallen of ontworteld.
Doch dit is niet het ergste. Langs de lijn
zagen wij, dat boerderij op boerderij bescha
digd was, en al klimmend over hekken en over
gevallen hoornen en omgevallen telefoon- en tele
graafpalen 'angs de lijn Borculo naderend, za
gen wij dat het vreese'ijk was, zooa's de orkaan
en de bliksem hadden huisgehouden.
Een seinwachtershuis was geheel van zijn
betonnen vloer geslagen. Dc seinwachter en zijn
vrouw hadden zich gered door plat op den grond
te gaan liggen. Slechts de kolenbak was blijven
staan. In de verte zagen wij ook brand, hetgeen
bleek de sigarenfabriek van de firma Dassen te
Borculo te zijn. Van huis aan huis was het dak
stukgeslagen of alle pannen weggewaaid, en
wij zagen verscheidene boeren in angst te midden
van hun door elkaar gegooid huisraad zitten en
zoo in de open lucht, doordat liet dak van sommi
ge boerderijen finaal was afgeknapt.
Te Borculo komend heerschte daar groote
ontsteltenis, allereerst onder de reizigers die
op onzen trein wachtten. De bovenverdieping
van het station was geheel in elkaar geslagen,
Beneden gelijkvloers was alles door elkaar ge
gooid, lessenaars dooreen, enz. Het bleek een
vreeselijke toestand te zijn. De op den trein wach
tende passagiers hadden verschrikkelijke ©ogen
blikken doorleefd. Een paar wagons die op dood
spoor stonden, waren door den wind op een stoot-
blokken gegooid.
Doch het ergst is het stadje Borulo zelf
getiVen. Huis aan huis zagen wij vernielde
daken en gesprongen ruiten, en wij liepen let
terlijk door de straten over de dakpannen.
Helaas hoorden wij dat een drietal mensohen-
Prinses Sibylle, welke Joachim thans ging be
zoeken, was de weduwe van den overleden broe
der van vorst Egon. Wecnciin van geboorte
zij stamde uit een Oostenrijkse!) vorstenge
slacht had deze levenslustige, gevoelvolle
vrouw in dit kleine vorstendom alle harten we
ten te winnen. Zoolang de gemalin van den vorst
nog leefde, deelde zij met haar de zorgen, voor
het volk en deze beide vrouwen waren onafschei
delijke vriendinnen geweest. De beide schoon
zusters konden uitstekend met elkander over
weg. Gemeenschappelijk gaven zij den toon aan
aan het vorstelijke hof en waar zij zich vertoon
den werd het amusant en levendig.
Na den vroegen dood der vorstin, die aller
wegen oprecht betreurd werd, ging van prinses
Sibylle alleen al'e aansporing tot een opgewekt
"•even uit. Haar vroohjkhcid en verstand waren
als een bron, waaruit steeds nieuw leven vloeit.
Dat bleef ook zoo, toen later de troonopvolger
met prinses Theodora trouwde. Deze was te
passief en te indolent om de leiding over te
nemen. Een prinses Theodora zou nooit een
prinses Sibylle kunnen onttronen of vervangen.
Dat wenschte zij dan ook volstrekt niet en boog
zich gaarne met alle anderen onder den geluk-
brengenden schepter van deze geestige, opge-
levens te betreuren zijn. Naar men zei.de was er
te Borculo haast geen huis meer dat niet ge-
troffen was.
Vervolgen van onze reis was onmogelijk, want
telegraaf en telefoon waren gestoord, en hei I
Borculo moest dien avond in het donker zitten,
want alles was vernield.
Nu langzamerhand het mogelijk blijkt een
algemeen overzicht te krijgen van de ramp die
het oosten van ons land getroffen JieoJt, wordt het
wel duidelijk, dat men hier met een onheil te
doen heeft zooals gelukkig maar zelden in on.s
land voorkomt. Het korte onweer dat tusschon
6 en 7 uur boven het Oosten van Gelderland heeft
gewoed, heeft door de geweldige orkaan die het
onweer vergezelde, op een breede strook tusschen
Zevenaar en Oldenzaal in tal van plaatsen een
ruine veroorzaakt, welke een schade tengevolge
heeft, die ongetwijfeld in de 8 millioen loopt.
Een globale raming alleen van Borculo heeft
reeds het cijfer van 3 millioen. Het onweer dat
over Arnhem en een gedeelte van de Betuwe
opkwam tegen zes uur, nam naar het Noorden
in hevigheid toe.
In Arnhem zelf beperkte de schade zich tot
veel waterschade. Ook Oosterbeek heeft zeer
van het water geleden, vele van de sterk hellende
straten zijn stukgeslagen. Vele woningen zijn
ondergeloopen.
Persoonlijke ongelukken hadden daar echter
niet plaats. Het stoomtramverkeer in de rich
ting Wageningen werd geheel ontredderd. Op
sommige plaatsen lagen de rails meer dan een
meter onder het zand. In Zevenaar ging het
onweer gepaard met oen hovigen slagregen en
oen orkaan, die in het bosch van Mots een enor
me verwoesting aanrichtte.
In Doetjehém zijn tal van huize n vernield en
de sigarenfabriek „De Vijf" is ingestort.
In Didam, waar men druk bezig was met de
voorbereiding van de groote landbouwtentoon
stelling,, welke lieden, zou geopend worden, is
de schade buitengewoon groot. Tal van boerde
rijen zijn gedeeltelijk ruines geworden.
Eerst laat in den avond drongen geruchten
door, dat al de schade, in de plaatsen om. Arn
hem veroorzaakt, in het niet zonken bij hetgeen
in de buurt van Borculo en Ruurloo was gebeurd.
De commissaris der Koningin begaf zich per
auto naar dc plaats ders onhei's.
Oij drie kwartier afstand van Borculo konden
ze niet verder komen door de omgevallen hoo
rnen, maar over hoornen klauterend kon men
Borculo bereiken.
's Morgens arriveerden 300 genie-soldaten
500 man was gezonden maar 200 van hen gingen
het dorpje Zeeland hulp bieden.
Nog e e n i g e indrukken uit
geteisterde plaatse n.
Een medewerker van een Amsterdamsch
persbureau geeft het volgende relaas van een
tocht langs verschillende door het noodweer
geteisterde plaatsen.
Te Lonneker zijn van het theehuis dé Waarbeek
talrijke pannen van het dak gewaaid. Groote
hooimijten werden uit elkaar geslagen en ontel
bare hoornen zijn ontworteld en versperren thans
het verkeer.
Te Boeke'o hebben de hoornen het eveneens
wekte vrouw. Wel critiseerden eenige verstokte
"hovelingen in het geheim hare „democratische"
opvattingen, evenals die van prins Joachim,
maar ten slotte bogen zich toch ook de meest
onuitstaanbare kniezers voor de bekoring, die
van deze reeds, bijna grijze dame nog steeds uit
ging. Men liet zich gewillig door haar invloed
beheerschen, als zij een of ander nieuw vermaak
op touw zette, hetwelk zij niettegenstaande de
moeilijke financieele omstandigheden steeds wist
door te voeren.
Als vorst Egon soms door de zorgen gedrukt
een weinig wilde remmen en probeerde zijn
schoonzuster iets te weigeren, dan straalden
haar donkere oogen, waarin een warme humor
leefde, overmoedig en in haar nog steeds Weensch
klinkend dialect zeide zij dan
Loop heen, doorluchtigheid wees niet
flauw juist u hebt wel wat zonneschijn noodig.
We verroesten hier nog allemaal in ons slaperig
ie»dentietje, als we niet een beetje pret maken.
je pak zorgen nu maar eens een poosje aan
den kant - niemand zal er iets van wegnemen.
Morgen pak je ze dan weer netjes uit. En het
feestje zal je geen cent kosten - ik betaal alles.
Dus gun mij het pleiziertje en gun het jezelf
en den anderen ook.
Dan gaf de vorst iederen tegenstand maar op
en onderwierp zich aan haar betoovering.
Zij bezat veel temperament, prinses S'bylle.
boms werd zij door haar levend-'gcn geest „haar
haast'gc bloed en hare sympatlhe voor alies wat
schoon en goed is, wel eens medegesleept het
MAASBAJMK
Lange Haven 77. Telef. 941.
Inschrijvingen worden aangenomen op
Uitgifte aandeelen Ned. Kunstzijde
fabriek, Arnhem, tegen 100 voor oude
aandeelhouders.
8 Hyp. 10 jarige Obligatieleening
Katliolischen Marien Hospital, Aken.
271b 10
zeer zwaar te verantwoorden gehad. Onte'bare
dakpannen zijn afgewaaid en de te'efoondraden
versperren met de ontworte'de boomen de wegen.
Een groot aantal telefoonpalen is tegen den
grond geslagen. Dc gebouwen hebben evenwel
geen belangrijke schade geleden. Persoonlijke
ongelukken zijn evenmin voorgekomen.
Te Haaksbergen heeft de orkaan voor duizen
den guldens schade aangericht. Van verschillende
in aanbouw zijnde huizen werden de dakpannen
afgerukt, terwij' de schoorsteencn bij massa's
sneuve'den. De e'cctrigchc ge'eiclingcn zijn zoo
goed a's alle vernield. Twee boomen, groote
Amerikaansche eiken, zijn terecht gekomen op
het dak van de fabriek van ten Hope, waardoor
dit geheel vernield is.
Tc Eibergtn zijn tal van boomen, toen zij cm-
woeien, tegen de huizen aangeslagen, waar zij
veel schade aanrichtten. De ijzeren palen van
het electrische net zijn alle ontzet of verbogen.
Op tal van plaatsen staan de inboedels op straat.
De molen van Varenhout werd geheel vernield.
De hooimijten, die zich rondom deze 300-jarige
molen bevonden, liggen overal verspreid.
Ruurlo is vanwege de versperringen in den
vorm van honderden ontwortelde boomen niet te
bereiken. Volgens ooggetuigen is de kap van het.
station geslagen. Ook daar zijn schier alle; ruiten
vernield en de pannen van dc daken geslagen.
Ook Borculo is bijna niet te bereiken, daar de
hoofdwegen geheel versperd zijn. Een 16 docto
ren zijn er bezig 90 gewonden te verplegen. De
omtrek is geheel door militairen afgezet.
Ook Diepenheim heeft het zwaar te verant
woorden gehad en hier en daar levert deze plaats
den aanblik van een ruïne. Het electrisch net is
geheel onbruikbaar.
Borne heeft geen stormschade geleden.
Delden heeft tallooze boomen verloren.
Te Twikkel werd een automobiel door de
over den weg kronkelende electrische draden
gegrepen. Persoonlijke ongelukken kwamen hier
bij gelukkig niet voor. Zeer veel daken werden
vernield.
Goor heeft eveneens zwatir geleden en lijktwel
een ruine door dë vele dakpannen, boomen, dra
den en dakstukken, die overal verspreid liggen.
Er zijn evenwel geen persoonlijke ongelukkon
voorgekomen.
De telefoonverbindingen zijn meerendeels
verbroken en het verkeer tusschen de plaatsen
onderling is zeer moeilijk, daar alle wegen ver
sperd zijn. Er zijn overal rijkswerkers bezig
met het opruimingswerk.
De geheele streek van Langeboom en de ge
huchten Graspeel, Trent en Oventje biedt een
I roosteloozen aanblik. Te Langeboom zijn 23
boerderi j en bijna geheel verwoest en in puin-
hoopen herschapen De geweldige kracht van den
orkaan was o.m. hieruit af te leiden dat het dak
van een boerderij bovenop de puinhoopen van een
doel voorbij. De nauwe grenzen, die de hande
lingen van het vorstelijke hof omgaven, tartten
haar menigmaal uit, die te overschrijden. Dat
geschiedde dan echter steeds met zooveel on
weerstaanbare beminnenswaardigheid, dat nie
mand boos op haar kon zijn.
Schoon was zij nooit geweest, maar op haar
gelaat spiegelde zich een groote goedheid van
ziel af, een vrije grootheid van geest en een be
minnelijke. snaakschheid. Zoodoende zag zij
cr steeds bekoorlijk uit. De ouderdom kon aan
dit gelaat niets van zijn bekoring ontnemen.
Zelfs thans met haar witte haar was zij nog een
hartveroverende verschijning, waar zij zich
maar liet zien.
Met groote voorliefde arrangeerde zij voor
Je feestelijkheden aan het hof tooneelvoorstel-
bngen, tableaux-vivants en allerlei maskeraden
en andere verkleedpartijen. Daarbij ontwikkelde
zij steeds een bedrijvigheid en onvermoeibaar
heid, die bij haar jaren bewonderenswaardig
waren. Daarbij stelde zij geen groote eischen aan
de beurzen der medewerkenden. Zij had een
buitengewone gave om van niets iets te ma een
en wist steeds iedereen een practischen wen c
te geven. Alles wat jong was en in staat om m
geestvervoering te geraken, dweepte met haar,
want onder haar leiding scheen het leven dubbel
zoo schoon te worden.
Zij bewoonde thans nog, evenals toen haar
gemaal nog leefde, het zoogenaamde prinsen-
paleis. Dat was een eenvoudig gebouw zonder
versieringen met een grijs geverfden nuchleren
van oen
bank Schiedam
8 Meter verder staande schuur ncergesmakt is.
Dc R.K. kerk te Langeboom is bijna geheel inge
stort. De toren is over een zijbeuk heen tien
meters weggeworpen. Na deskundig onderzoek
werd de kerk gesloten, daar er groot gevaar voor
verdere instorting bestaat. Het klooster der pa
ters dominicanen van Huissen is eveneens ernstig
geteisterd.
Dc tornado heeft ongeveer twee minuten ge
duurd.
In de kerk waren op het moment, dat de orkaan
losbrak, vijf personen do prior, twee paters en
twee werklieden, die geen van allen de kerk
konden verlaten, daar de deur door den storm
was dichtgeworpen. Wonder boven wonder be
kwamen zij geen letsel.
Het ergst werd Zeeland geteisterd. Daar zijn 67
boerderijen en schuren in puin gelegd. Een hen
gen van 17 jaar, de eenige zoon van den land
bouwer van der H„ werd door instortend gruis op
slag gedood. De vader cn de moeder werden le
vensgevaarlijk gewond in het ziekenhuis opge
nomen. De toestand van de moeder is hopeloos.
Een meisje van 12 jaar, Marie Mandtrs, werd
gedood, terwijl haar broer een been brak cn tal
van ernstige kwetsuren kreeg.
Voorts werden 2 personen door een omver-
waaiende auto gevaarlijk verwond, zoodat op
neming in het ziekenhuis noodzakelijk was. Het
aantal stuks vee en varkens dat is omgekomen is
nog niet bekend, doch is vrij aanzienlijk.
Een 500 groote Ganada-boomen liggen afge
knapt dwars over de wegen van Langeboom naar
Zeeland.
De toch reeds enorme schade wordt nog ver
hoogd doordat al het graan blootgesteld ligt aan
den aanhoudenden regen.
Volgens o"ficicelc opgaven zijn in het dorp
Langeboom 23 boerderijen vernield. In de buurt
van Zeeland werden 67 boerenhuizen verwoest,
afgezien nog van de talrijke schuren en stallen
die inges' ort zijn. Er zijn 2 dooden te betreuren.
Dr. A. Jansen uil, Zeeland was het eerst op
het terrein van de ramp en hee't verschillende
personen, die been en ribben fracturen gekregen
hadden, behandeld.
Wat burgemeester de Muralt
vertelde.
„De stad Borculo bestaat uit vier kerkelijke
gemeenten met vier kerken Gelselaar, Geeste
ren, Haarloo en Borculo. Zij tellen tezamen 5000
inwoners. De geteisterde kom is van ongeveer
1600. De buurtschappen hebben weinig geleden.
Het ontstellend natuurverschijnsel deed mij
denken aan de Japansclie taifoen een zware
onweersbui, een duisternis, zoo zwart dat overal
het electrische licht werd aangestoken." Toen
zag ik een violettig schijnsel. Ik hoorde het
aankomen, als brullende. Mijn huis werd er
grootendeels door vernield. De bekende groote
boomen in mijn tuin, waar 30 menschen onder
konden zitten, werden versplinterd in enkele
seconden, en toen het om ons been alweer stil
was, hoorde ik als wegrollenden donder liet
instorten van mijn stad. Met een ongekende
snelheid wervelde de cycloon voort, nam den
toren van de Roomsclie kerk op en zette hem
weg, kneep de Romaansche kerk op de markt
in puin en liet geen enkel huis ongedeerd, zoodat
het nu overal tusschen de nog staande gebleven
muren inregent. Houden wij nog een regenperio
de dan is aanstonds een algemeene verplaatsing
van de dakloozen onvermijdelijk. Maar in ieder
geval moet van alle kanten financieelen steun
gevel en bestond uit twee verdiepingen). Mil zijn
trotschen naam waren hoogstens dc beide groote
vensters en de achter het gebouw liggende park
achtige Luin in overeenstemming. In dezen tuin
placht de prinses heerlijke tuinfeesten te geven,
welke steeds de Schwartzenfdders in verruk
king brachten.
Dit huis had prinses Sibylle betrokken, toen
zij met haar gemaal haar intocht inSchwartzen-
fels hield als jonge vrouw. Aan de zijde van haar
echtgenoot was zij daar gelukkig geweest. Dat
deze echt niet met kinderen werd gezegend, had
soms in die vroolijke donkere vrouwenoog! n
een schaduw doen ontstaan, maar zij had haar
verdriet weten te overwinnen.
Een mensch moet ook niet alLs hebben,
anders wordt gij licht te overmoedig. Het mag
niet zoo zijn, flus schik ia mij erin.
Daarmede stelde zij zich tevreden en toen
vorstin Maria stierf, werd zij voor haar kinderen
een trouw zorgende moeder. Haar verklaarde
lieveling was prins Joachim, wiens wezen he
slist met het hare overeenstemde. Dc stille, ge
sloten aard van den erfprins was haar onbegrij
pelijk. Zij beklaagde hem erom, alsof hef een
soort ziekte was.
Hij kan zich niet eens laten gaan dat
arme kerelken, zeide zij vaak bekommerd. Maar
toch hing haar trouwe hart ook aan hem, daar
zij toch zooveel -liefde te geven had, vooral na
den dood van haar gemaal.
(Woi dl. Vervolgd)
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
