Tob Nooit Hoekje.
DAGBLAD VOO#?SCHIEDAM EN OMSTREKEN,
DITJES EN DATJES.
49ste Jaargang.
Zaterdag 20 Februari 1926.
No. 14485
Bureau KOEMARET 4
Abonnementen per 3 maanden 2.70,
post 3.— per kwartaal. Afzonderlijke nummers 4
met Officieel Kerkbeiicht 10 ets.
Telefoon Intercommunaal 08085 Postbus 39.
per week 20 cent, franco per
week
cent. Zaterdagavondnummer
A d v r t t i 8 n i 5 regei» f L7b. 8'k» ««el daarboven 35 ot, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend, Ingezonden mededeelingen c p«r reget
Speciale oonditiBn voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gratis-Ongevallen verzekering 1 500 bij levenslange geheele invaliditeitf 290 bij verlies van een hand, voet of oog 200 hi| dood f 100 bij verlies van een
duim- 1 fin*bri veilles van een wijsvinger? 15 bij verlies van eiken anderen vinger.f>e verzekering wordt gewaarborgd door IS Hell. Aigem.Vers. bank Scmeda»
duim; f 80 bij verlies van een wijsvingers f15 bij
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
TWEEDE BLAD.
Binnenland.
een nieuw bewijs, hoe brutaal de waarheid ver
kracht worden kan. „Het Volk" heeft daarna
onmiddellijk ruiterlijk zijn, beschuldiging aan
het adres van Pius X herroepen
Zon ds. Hugenholtz in „Kerk en Vrede" ins-
willen doen
Paus Pius X en de vrede.
In het laatst verschenen nummer van „Kerk
en Vrede", maandblad van de groep van gods
dienstige - voorgangers en gemeenteleden tegen
oorlog en oorlogstoerusting, wordt, nog eens
klakkeloos herhaald, dat „de Roomsche Kerk
mede schuldig staat aan den wereldoorlog en wel
heel direct." Het blad geeft bij deze beschuldi
ging de Volgende toelichting
Kort geleden, zoo deelt Fr. W. Foerster ons
in „Die Menschheid" No. 1 van 1 Jan. 1926
mede, zijn zeer bedenkelijke documenten gepu
bliceerd, hie een eigenaardig licht werpen op
de politiek van toonaangevende Vaticaansche
kringen tijdens het uitbreken Van den wereld
oorlog. De Revue „Europa" publiceert onder
den titel „Het Pausdom en de Oorlog" een
brief van graaf Palffy d'Edord, öostenrijksch-
Hongaarsch gedelegeerde bij den H. Stoel,
waarin deze op 29 Juli 1924 aan zijn regeering
mededeelt, dat de Kardinaal-Staatssecretaris
het in een onderhond mét hem betreurd heeft,
dal men Servië niet reeds veel vroeger kleiner
gemaakt had ook de Paus zelf had het meer
malen betreurd, dal de Donaumonarchie haar
gevaarlijke nabuur nog niet getuchtigd had.
Wij 'zouden hiervan geen notitie nemen,
indien hier de naam Foerster niet was ge
noemd en het stuk niet was samengesteld door
ds. J. B. Th. Hugenholtz die van bovengenoemd
blad de leiding heeft met een oud-katholiek
pastoor en een dorpsgezind predikant.
Ds. Hugenholtz veroorlove .ons, hem dit
te zeggen wat u hier vertelt, is al een maand
geleden beweerd in „Het Volk". Het dagblad
der S.D.A.P. had dezelfde documenten en de
zelfde zegslieden als u. Daar is geen twijfel aan.
Aan onzen correspondent te Rome hebben we
toen verzocht, zoo spoedig mogelijk bij den nog
levenden ex-staatssecretaris Van wijlen Paus
Pms X de juistheid te laten controleeren van
het rapport, door graaf Palffy, Öostenrijksch-
Hongaarsch zaakgelastigde hij den H. Stoel, op
den 29en Juli 1914 aan zijn Minister van Bui-
tenlandsche Zaken gezonden en in de zooveelste
vertaling door „Kerk en Vrede" opgenomen.
Op 26 Januari jl. beantwoordde onze corres
pondent bet tot hem gerichleverzoektelegrafisch
aldus
„Ik had de eer, ontvangen te worden door den
Vroegeren staatssecretaris Van wijlen Pius X,
Zijne Eminentie Kardinaal Merry del Val, die
tegenover het citaat van „Het Volk' volstrekt
ontkent de juistheid van het rapport-Palffy.
De Kardinaal heeft nog een levend ge herinne
ring aan het gesprek, gevoerd in zoo gewichtig
oogenblik hij maakte van dit onderhoud des
tijds nota's. Hij ontkent den oorlog tegen Ser
vië goedgekeurd te hebben en de woorden „klein-
maken" en „bestraffen van Servië" gesproken te
hebben. Evenmin zijn dez'e woorden gesproken
door Pius X, die een afschuw had van den oorlog.
Zoo noodig zal Kardinaal Merry del Val dc door
hem gehouden nota's publiceeren van het ge
sprek, dat hij haast woordelijk zou kunnen weer
geven'. Hij brengt het rapport-Paffly in verband
met. zekere opgewondenheid van het oogenblik.
In alle geval is dit rapport onjuist."
Zoo luidt de uitdrukkelijke verklaring van
den kroongetuige, den gewezen staatssecretaris
van Pins X z.g. Wij drukken haar zonder verder
commentaar af in ons blad van 26 Januari als
Een verjongingskuur noodig.
„De Tijd" is op interview geweest bij Proi. De
Langen Wendels en heeft uit zijnen mond ver
klaringen opgeteekend omtrent de Katholieke
Staatspartij.
De interviewer vroeg of de Professor den
tijd gunstig acht' e Voor d,e R.K. Vredesbeweging.
Toen „gingen twee oogen achter de brilleglazen
allerleukst aan 't twinkelen." en antwoordde Prof
De Langen Wendels
„Nou, de politieke constellatie is nu niet
Zoo bar gunstig 1 Wat de toekomst betreft, ligt
het er aan, hoe de crisis zal worden opgelost.
Wat speciaal de katholieke partij aangaatdie
mag wel een verjongingskuur ondergaan. Als
Slaats-Partij is ze onvermijdelijk ip een min of
moer militaristisch vaarwater beland, toont zij
een gemis aan principieele politiek. Haar politiek
is te opportunistisch geworden. Het was ook
eigenlijk niet anders mogelijk bij het bestaan
van een katholieke partij. De heersehende st.roo-
mingen en ideeën (ook omtrent militairisme) in
den Staat nemen wij in de Partij onwillekeurig
over De partij beïnvloedt den Staat, zeker maar
andersom is 't even goed 't geval En een crisis,
zooals wij die nu kennen, kan geen kwaad. De
uitwendige vormen komen in botsing, maar de
beginselen springen weer eens naar boven
LESSEN en EVANGELIEN.
Lezing uit den Brief van den H. Apostel
Paulus aan de Corinthiers II. C. 6.
Broeders Wij vermanen u, dat gij de genade
Gods niet tevergeefs ontvangt, want hij zegt
Ten aangenamen tijde hoorde ik u, en ten dage
des heils hielp ik u. Zie, nu is het de aangename
tijd, nu is het de dag des heils. En aan niemand
geven wij eenigen troost, opdat onze bediening
niet gelasterd worde, maar in alles bevelen wij
onszelven aan als dienaren Gods doorveelgeduld
in verdrukking, in nooden, in benauwdheden,
in slagen, in gevangenissen, in oproeren, in
arbeid, in waken,' in vastendoor reinheid,
door kennis, door lankmoedigheid, door goeder
tierenheid, door den Heiligen Geest, door on
geveinsde liefde, door leer van waarheid, door
kracht Gods door de wapenen der gerechtig
heid aan rechter- en linkerzijde, door eer en
oneer, door kwaden en goeden naam als ver
leiders, en toch, wij spreken de waarheid als
onbekend en toch gekend als wegstervenden en
zie, wij leven als getuchtigd en toch niet
gedood als bedroefd en altijd zijn wij blijde
als armen en velen maken wij rijk als niets
hebbende, terwijl wij alles bezitten.
Vervolg van liet II. Evangelie volgens
Matlheus. C. 4.
Te dien tijde werd Jezus door den Geest
naar de woestijn geleid om door den duivel
bekoord te worden. En, nadat Hij veertig dagen
en veertig nachten had gevast, voelde Hij
honger. En de bekoorder naderde Hem en zeide
Indien Gij Gods Zoon zijt, zeg dan, dat deze
steenen brood worden. Maar Hij antwoordde
,Niet van brood alleen leeft de mensch, maar
van alle woord, dat komt uit don mond Gods".
Ambten ar ij
Toen de Duitsche matrozen uit Kiel, in den
herfst van 1918, met gepantserde' auto's de
terreinen Van de Krupp-fabrieken te Essen
opreden en de directeuren Van de verdelgings
inrichting, met de karabijn op 't hart, dwongen
tot het geven van 't fluitsignaal, dat stopzetting
Van den arbeid aankondigde, was d.e revolutie
een feit geworden.
De autocratische keizer Wilhelm, door het
puikje der militairen van zijn militairistisch rijk
Verraden, ondervond zoo de waarheid van het
profetisch Christuswoord Wie met het zwaard
omgaat zal er door vergaan."
De door de hofkliek blind gevleide potentaat,
moest opeens de rauwe werkelijkheid zien van
een ingetrapten troon en sidderend "van plotse-
lingen schrik, vluchtte de ontgoochelde als 'n
haas naar 't veilige Holland.
De aanstokers Van deze revolutie, verrast
door het ongedacht gemaklijk Verloop van hun
brute beweging, verblijd door het wegrollen dei-
Vorstenkronen en den aantocht Van den vrede,
dachten hiermede hun taak volbracht en „keer
den voldaan huiswaarts."
Wel wrang moet de teleurstelling van de re
publikeinen zijn geweest, toen de lang-verbeide
frissche wending in den gang der zaken uitbleef.
Toen kwam het bitter besef boven, half werk t
hebben verricht. De vunze walm die opsloeg uit
de paleizen der oude regeerders, had men Ver
nietigd, maar men hadvergeten, den sproeiend.en
reinigenden straal te richten op den Augiasstal
der Duitsche ambtenarij. Te laat bespeurde men
het verzuim, want toen de rust weergekeerd
en de grondwet van Weimar was aangenomen
konden de nieuwe machthebbers moeilijk hun
Toen voerde de duivel Hem naar de heilige
stad cn plaatste Hem op de tinne des tempels
En hij zeide Indien Gij Gods Zoon zijt werp
U dan naar beneden. Want daar staat geschre
ven Zijn engelen heeft Hij aangaande U een
bevel gegeven en zij zullen U op de handen
dragen, opdat Gij uwe voeten niet zoudt stooten
aan een steeri. Jezus zeide hem Er staat ge
schreven „Gij zult den Heer uwen God niet
beproeven". Wederom nam de duivel Hem
met zich naar een zeer hoogen berg en toonde
Hem alle koninkrijken der wereld en hunne
heerlijkheid. En hij zeide Dit alles zal ik U
geven, indien Gij neervalt en mij aanbidt,
toen zeide Jezus Ga heen, satan, want daar
staat geschreven „Gij zult den Heer uwen
God aanbidden en Hem alleen dienen". Toen
verliet Hem de duivel, en zie, engelen naderden
en dienden Hem.
BRUSSELSCHE KBONIEK.
(Van onzen correspondent)
Het fascistisch gevaar.
B r u s s e 1, 17 Febr. '26.
De jongste gebeurtenissen hier hebben ver
moedelijk wel menigeen in het buitenland doen
nadenken over wat wij hot fascistisch gevaar
noemen. Men herinnert zich nog de fascistische
clletjes in den Belgische hoofdstad, naar aan
leiding van de plechtige overbrenging naar het
legermuseum van de 37 Vaandels der in Verband
met de inkrimping der legersterkte ontbonden
regimenten infanterie, cavalerie, genietroepen
en artillerie relletjes die gericht waren tegen het
democratisch kabinet PoulletVandervelde, en
vrij ernstig waren. Onmiddellijk reeds nadat de
vaandels met hun eerewacht de grenadierskazer
ne aan de Naamsche Poort hadden verlaten,
hoorde men geroep van fascistische studenten
„Leve het leger 1 Leve België en „Weg met
Poullet 1 Weg met de regeering Al degenen die
niet gauw genoeg het hoofd ontblootten werd
met stokken den hoed afgeslagen. Een wissel
wachter van den BrusselscheTrammaatschappij,
die een rood seinvaantje in de hand hield werd
deswege mishandeld- Toen aan de Cinquante-
noire, waar het legermuseum is gevestigd eerste
minister Poullet Verscheen, ging er een fascis
tisch fluiljesconcert op. Er ontstond zoo'n ge
drang dat een eerste pol tiecordon werd verbro
ken. Gelukkig maakte de aankomst van prins
Leopold aan de wanorde een einde en- kon de
plechtigheid doorgaan. Minister Poullet, die zich
anders niet bang getoond had, moest echter langs
een achterdeur vertrekken.
Er werd later nog betoogd, doch de neutrale
zone Van de Wetstraat was door een sterke macht,
gendarmen e® politie bevcil gd.
Dat was dus wel degelijk een fasc-sLsche
machtsontp'ooiing, za' men zeggen, en dus be
staat er in B'gië we' dege'ijk een fascistisch go
vaar
Inderdaad een machtsontp'ooiing was het we1
en de gevo'gtrekking die er kan uit gemaakt
worden is bes11st juist, a's men aan „gevaar" hier
niet de onmidde'hjke beteekenis geeft die men
gewoon1 ijk doet.
Want de bctooging was we1 dege'ijk ingegeven
door fascistische, anti-par'ementaire beginselen
naar den geest van de Italiaansche, Spaansche
Grieksche en andere dictatoren. Iiet. zoogenaam
de in den grond boren van het leger, door dc
ontbinding van oorlogsregimenten, is sleehls
een Voorwendsel om lucht te geven aan politieke
gevoelens Van antipathie tegen den democrati-
schen geest waarin de regeering het bewind voert.
Zelfbeheersching 1 Zelf besheersching, ziedaar
de groote factor Voor den mensch die het tob
ben wil verleeren. Het is wel een zeer moei
lijke kunst, Vooral in dezen tijd, die ons zoo
wein'g gelegenheid biedt tot rust g bezinnen en
innerlijke® opbouw. De mensch gaf het aanzien
aan de machine en plaatste deze in het middel
punt van het maatschappelijk gebeuren. Steeds
grooier en steeds macht, ger werd de rol, die de
machine in de samenleving g'ng spelen. En met
de ontwikkeling van de techniek werd ook de
structuur Van de maatschappij gecompliceerder,
ging zij zelf meer en meer op een machine gelij
ken, tótdat de oorlog met ïuwe hand ingreep en
den geregelden gang van het vernuftig bedachte
raderwerk Verstoorde. Thans zitten wij hopeloos
vn den knoei en vraagt menigeen zich af wat uit
dit alles worden moet. Allerwegen ontmoet men
geestelijke depressie en economische ontwrichting
en het heeft er sterk den schijn van alsof de
mensch niet meer de heerscher is over de maat
schappelijke machine, zooals weleer, doch dat
deze thans met zelfstandig leven bezield is en
den mensch in zijn tredmolen laat loopen.
Van heerscher tot slaaf, dat is het beeld van
den tegenwoord:gen tijd.Er is malaise, werkeloos
heid, teveel aan arbeidskrachten, ziekte, natuur
ramp, verdeeldheid en Verwarring. Maar de
maatschappelijke machine draait eigenzinnig
door, en wij zitten er bij te kijken, met veront
rusten blik, doch met werkelooze handen.
Wij zijn het stuur kwijt en wij weten niet recht
hoe de dreigende onheilen af te wenden. Velen
onzer tobben. Zij piekeren over het vraagstuk
wat er van dit alles moet worden en vermeien
zich in ij dele droomen over een beter verleden.
Wat hun ontbreekt is zelfbeheersching. Een
gevaarlijk ding. De chauffeur, die in het critieke
oogenblik zijn zelfbeheersching verliest, sticht
rampspoed voor zichzelf en anderen. Zoo ook
de menschdie zich niet weet te beheerschen in
moeilijke tijdsomstandigheden. Er valt aan
de maatschappelijke machine heel wat te reparee-
ren, er dient gewerkt te worden aan herstel en
wij moeten haar weer onder onze controle bren
gen. Daarvoor komt veel kijken. Maar het eerst
noodige iszelfbeheersching. Zonder kalmte
des gemoeds geen weloverlegd handelen of
rust ge krachtsontplooiing. En dat zijn toch de
dingen, waarop het nu
aankomt 1
Dr. Jos. de
Cock.
taak met een Versche revolutie beginnen, ook
al omdat- dc vreemde bezettingstroepen, den
Duitschen Michel in de duimschroeven knelden.
Hadden echter de republikeinen de gevolgen
van hun nalatigheid kunnen overzien ze zouden
liever alles gewaagd hebben, dan zoo voort te
gaan.
De goeddeels keizersgezinde ambtenaren,
sterk door hun invloed in de departementen en
vooral door de ongebreidelde macht van de
echtbanken, lachten de jonge republiek in 't
gezicht uit en deden alsof er van een nieuwen
regeeringsvorm nooit sprake geweest was.
Veem-bandieten en allerlei moord-organisa-
t.ies, konden bijna straffeloos hun luguber bedrijf
uitoefenen, daar de meeste rechters alleen wan
neer er geen ontkomen aan was, zoogenaamde
vonnissen over de monarchistische misdadigers
velden. Het Junkerdom, de oude plaag van
Duitschland, teisterde opnieuw de bevolking
met knoet en kogel, driest door de overtuiging
dat de hun goedgezinde justitie niet met ver
gelding kwam. Wee echter, wanneer een repu
blikein in handen viel van die mannen of recht
van hen verlangde. 'L Zou te ver voeren om met
vele voorbeelden de Duitsche rechtspraak toe
te lichten. Slechts twee staaltjes willen we hier
vermelden.
De Beiersche minister Hoefle, die het vorig
jaar in de gevangenis was gezet als verdacht
te zijn betrokken bij de Barmat-affaire, werd
daar ziek en kwam te sterven onder verdachte
omstandigheden. Dc twee rijksdoktoren, die
hem behandeld hadden, spraken van zelfmoord,
doch uil 't onderzoek bleek, dat de doktoren
de schuldigen waren niettemin werden ze vrij
gesproken.
'n Smid, wiens minderjarige dochter bij den
ex-kroonprins als typiste in betrekking was
gegaan, wilde daar geen toestemmin^.voor geven
en bracht ten einde raad de zaak voor de recht
Maar wie zijn de Belgische fascisten, welke
is hun macht en wat mag men van hen verwach
ten voor de toekomst
De fase st schc beweging van het eerste uur
werd geboren door toedoen van Pierre Nothamb,
den in Nederland berucht geworden Belgischen
annex onist die in Nederlandsche wateren Bel
gische vlaggetjes in zee liet vallen, als symboli
sche uiting van de meenirig dat Belg op de
monding Van de Schelde rechten hebben zou.
De kern van de annexionistische kliek, waarvan
de geest noodzakelijk leidt tot nationalisme,chau
vinisme, inpeiiaLsme en dergelijke vredestorende
gevoelens, was ook de kern van de fascistische
kliek. De beste vrienden van Nederland in Bel
gië, cle Vlamingen, hebben met den annexionis-
Lschen geest bepaald afgerekend.
Intusschen hebben, de fascisten nooit veel
aanhang gevonden. Zij vormden steeds een roe
rige minderheid die slechts door eenige relletjes
van zich deed spreken. Maar de omstandigheden
hebben de ontwikkeling ervan bevorderd-
Na den oorlog, toen de „Union Sacree". van
bank. De rechters lieten den smid in een krank
zinnigengesticht opsluiten. Doktoren, die door
pressie van de arbeiderspartij, den man mochten
onderzoeken, constateerden geen spoor van
geesteskrankheid. Andermaal kwam de zaak
voor en andermaal werd den stumper krank
zinnig Verklaard.
Zoo gaat. 't dagelijks. Alleen 'n massale volks
beweging, die tot uitjng moest komen in 't goed
gebruiken van 't. stembiljet, kan redding bren
gen in den vorm van een grondwetsherziening,
die 't toelaat de schuldige ambtenaren, uit de
Veilige schans van de-aanstelling-voor-'t-leven
te drijven maar 't Duitsche volk, opgevoed in
de leer van macht boven recht en in wezen nog
te verlekkerd op de glanzen van vorstcnschit-
tering, zal vooreerst nog geen meerderheid van
twee-derden, aan de republikeinen bezorgen.
Heilig Holland mompelen de lezers van deze
regelen misschien.
Eensdeels is hier wel reden voor omdat we
gelukkig nog altijd met den bekenden zeeheld
of nu met Jamiri kunnen uitroepen „Er zijn
nog rechters in Holland," maar anclersd,eels tracht
Bureaucratius ook in onze landouwen den kop
op te steken. Wie maar eenigszins bekend is op
de secretaries en departementen, zal dagenlang
kunnen vertellen, over de bergen noodeloozen
arbeid, die daar verricht wordt, omdat 't een
maal verricht werd. Aan 't departement van
Waterstaat is o.m. tientallen jaren geleden, door
een minister last gegeven, de diepten van de
Zuiderzee op verscheidene plaatsen gedurende
eenigen tijd te peilen en de resultaten te boeken.
De minister verdween op 'n goeden dag zijn
maatregel werd per abuis niet ingetrokken en
tot op heden worden dagelijks de peilingen
verricht en de resultaten geboekt. Al gaat de
Zuiderzee ook verdwijnen men kan er vast op
aan, dat de instelling van den ministerzaliger
prompt uitgevoerd zal worden in IJsselmeer en
kikkerslootjes.
Op alle departementen is het een voort
durende oorlog van theorie tegen practijk
de letter staat den geest onophoudelijk naar het
leven het ambt el ijk woord tracht nog immer
te heerschen over des burgermansdaad.
't Nieuwste mysterie is het geval met den
directeur-generaal van de posterijen, die on
gevraagd een maand verlof werd geschonken
en het prettige vooruitzicht heeft, dat er met
man en macht gewerkt wordt, om hem uit zijn
betrekking te gooien.
De officieele ambtelijke wereld zei tegen ir.
Dammen U heeft uw zenuwgestel geschokt door
teveel arbeid, U moet rust nemen."
„Ik heb nimmer last van zenuwen gehad 1"
riep de verbaasde man uit.
„Des te beter", snauwde men, „maar rust
nemen moet je in ieder geval" en terstond daarna
trokken de departementale mikado's- naar de
Koningin om den rustenden directeur te laten
ontslaan deze verlangde echter eerst 'n onder
zoek.
Waarom dit alles, vraagt men zich af. Ook
wij hebben lang gegist, totdat we een der hooga
oom.es zelf spraken. Zijn oogen fonkelden ven
geweldigen toorn toen wij informeerden.
„Die man", donderde hij „heeft ons
meer woorden kon hij niet uitbrengen. Hij trok
een dienstorder te voorschijn. „Zie hier 1" hijgde
hij
We lazen
„De directeur-generaal der posterijen en tele
grafie heeft bepaald, dat voortaan in de ambte
lijke briefwisseling, den inwendigen dienst, be
treffende, alle overtollige ambtelijke uitdruk
kingen als „ik heb de eer" e.d. behooren te wor
den weggelaten. Bovendien behooren vormen als
UHoogEdelGestrenge en U WelEdclGestrenge
door „U" te worden veiwangen." MAASL.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
