DAGBLAD MOOR SSMSEBMM EN ÖMSTOfiMEM.
Arbeidsduur.
Critische beschouwingen.
DITJES EN DATJES.
49ste Jaargang.
Zaterdag 23 October 1926.
No. 14691
Bureau i KOEMARIKT L Telefoon Ineereommunaal 88085 Postbus j 39. A d v r t o u 11 n 1—5 regeh 1. fö, «ike regel daarboven 35 ut, 3 maal
Abonnemenlsn per 3 maasden 2.70, per ^eek 20 csnt, franco per plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingesoiïdea madgdaelingaa 75 o par regel,
pogt 3.— per kwartaal. Afconderlijke nummers 4 cent. Zaterdagavondnummer Speciale conditiën voor herhaaldelijk advertaaran. Tarieven worden op aanvraag
niat Officieel Kerkbericht 10 ets. Postcheque- en girodienst No. 81440. ^?f|g|gg|pg3ii toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Sratls-OngevalleöverzekerlEg 590 bij levenslang© geheel© invaliditeitf 20$ bq verlies vnn ©en hand, woel o! ©og 29i i©@df 166 bij verlies van «en
inlm; f 60 big verlies van em wegvingen f 15 isfjj verlies van eiken anderen vinger. Da verzekering wordt gewaarborgd doe* dr N.Moü.A!«em.VerP. bank gebieden
TWEEDE BLAD.
't Zijn nog jonge mannen, zij, die zich herin
neren kunnen, dat de „normale" arbeidsdag
er een van 1214 uur was. De leuze der sociaal
democraten „Op voor den 8-urendag 1" leek
een onvervulbare utopie, een onwezenlijke ver
wachting van de zegeningen van een onmoge-
lijken heilstaat. De Katholieke democraten
wilden zich in hun wenschen meer tot het be
reikbare bepalen en daarom schaarden ze zich
eendrachtig achter Mr. Aalberse, die in de
Tweede Kamer al wat conservatief was tegen
zich in het harnas joeg door een motie voor te
steherr, waarhij de wenschelijkbeid werd uit
gesproken van een wettelijke regeling van den
10 urigen arbeidsdag.
Dat alles gebeurde nog maar een 15 jaar ge
leden, maar hoe ver ligt het achter ons.
Wat een onwezenlijke verwachting leek, is
al lang werkelijkeheid geworden de 8-urige
arbeidsdag is normaal. We gingen zelfs ver
der de Engelsche Zaterdag werd ingevoerd
en thans heeft Ford illusies gewekt van een week
van 5 werkdagen. In zijn fabrieken werd de
illusie reeds werkelijkheid en de gedachte is
als leuze reeds door de Amerikaansche arbei
ders overgenomen.
Er is wel reden om zich af te vragen, waar
we heen gaan. Ons artikel wil volstrekt geen
requisitoir tegen den 8-urendag zijn. De 8-
urendag moet als normaal gewaardeerd worden
het leven behoort met méér gevuld te zijn dan
mot Werken en slapen. We zouden het echter
Verkeerd achten, als men van een streven om
den werkdag te normaliseeren op een redelijken
duur, overging t,ot een pogen om den arbeids
duur zooveel mogelijk te bekorten en daar
bij van toevallige economische omstandigheden
gebruik te maken. Een te sterke bekorting van
den arbeidsdag heeft ook nadeelen. De illusies
die men gekoesterd heeft over de wijze, waarop
de arbeiders hun meerderén vrijen tijd zouden
besteden, werden op geen stukken na vervuld.
Er zijn tal van vereenigingen, die zich hun gees
telijke ontwikkeling ten doel stellen leeszalen
en bibliotheek en zijn overal verrezen en wel
Wordt van al die instellingen een nuttig gebruik
gemaakt, maar tot slechts door de besten, be
trekkelijk weinigen een zeer gering percentage
van hel groote aantal, dat de gelegenheid tot
Ontwikkeling geboden is. We vinden het ver
schijnsel trouwens niet abnormaal de meeste
menschen hebben geen lust tot studie, omdat
ze er de hersenen er niet voor hebben, wat vol
doende is om ze Vólkomen tè exeusceren. Ieder
mensch is aan zich zelf en aan de maatschappij
Verplicht een zekere ontwikkeling eigen te
maken, maar t zou dwaasheid zijn om menseben
tol bijzondere studies te bewegen, die daartoe
geen geschiktheid hebben.
Nu zijn er werkzaamheden, die zoo zwaar
De aangetrokken schoen.
Op de Onthullingen over het crediet-schan-
daal, waarbij de Nederl. Bank, het departement
van financiën en de z.g. neutralen Middenstands-
bank betrokken waren, is een merkwaardige
stilte gevolgd.
Dezelfde bladen, die anders kolommen over
hebben voor den loopfongen, die er met zes
vierduitstukken van door is of voor de Zigeu-
Uervrouw, die haar liefde voor de Koningin-
met-hangend-haar, gebruikt om 'n paar knaak-
jes weg te graaien, diezelfde bladen hadden voor
dit geval geen kolommetje over, doch zonden
hun jongste bedienden om doofpotten uit.
Dezer dagen is de stilte echter verbroken.
De Christ.-Historische Nederlander heeft ge
sproken
Minister de Geer moet u weten, is een van de
Chr.-Hist. grooten en nu hadden die brutale
katholieke organen, hem er een verwijt van
durven maken, dat hij in '23 de Hanzebanken
niet wilde helpen, maar in '26 wel bereid was
om goed te praten, dat minister Colijn met
millioenen gave guldens voor steun naar de
i,neutrale" Middenstandsbank holde.
Na eerst ten frisch scheidpartijtje op ons
Vernaetelen, barst de „Nederlander" los „jul-
he hebben niets gevraagd, want bij de behan
deling van het ITanze-noodwetje verklaarde
oen der Katholieke Kamerleden dat men geen
steun verlangde voor de Hanze-bank, maar voor
de volle kredietnemers."
De „Nederlander" is wel erg onnoozel. Ze
ls blijkbaar vergeten, dat bij de behandeling
't Hanzebank-noodwetje, het al mis was met
de Hanzebank en dat die uitlating van het
K. Kamerlid gericht was tegen het leugen
achtig streven van.enkele Kamerleden, om het
voor te stellen, dat met het bijna waardelooze
^etje, de bank zelf geholpen werd.
zijn, dat een achturige arbeidsdag volstrekt niet
te kort mag heeten worden, omdat de vrije
uren voor rust onontberlijk zijn. In vele andere
bedrijven zijn de werkzaamheden wel niet zwaar
doch zoo eentonig en dus geestdoodend, dat
8 uren daags ook welletjes is. Maar, de arbeiders
van de laatstbedoelde catogorie zijn nochthans
niet vermoeid en voor zoover ze geen bekwam
heid of lust tot studie hebben, werkt de vele
vrije tijd demoraliseerend op ze, indien ze luie
ren, en leidt die vrije tijd tot maatschappelijke
uitwassen, indien ze zich met hun energie op
andere werkzaamheden toeleggen. Veel werke
loosheid ontstaat, doordat arbeiders vaak ne
venbetrekkingen bekleeden. De handeldrijven
de middenstand ondervindt veel last van al
de kleine winkeltjes in het bijzonder ter ver
koop van sigaren welke gedreven worden
door arbeiders. Het assurantie vak is bijna ge
heel verknoeid en biedt nog slechts aan weinigen
een volledig bestaan, doordat 'n „agentschap"
een zeer algemeen nevenbaantje is geworden.
De kantoor-avondbetrekkingen zijn legio. Te
ontgaan zijn die uitwassen niet, want, indien de
werkzaamheden niet te zwaar zijn, dan is de
8-urige arbeidsag voor ijverige menschen wel
de grens gebleken, tot welke de arbeidsduur
mag worden beperkt. Wie over zijn vrijheid
beschikt, in eigen zaken is of zelf zijn arbeids
tijd regelen mag, stelt zich in het algemeen niet
met 8 uren tevreden ook doen dat niet de
vercenigingsbestuurderen, de schrijvers en po.-
litic.i, die zich geroepen achten om voor de
arbeidsbesperking van anderen te ijveren.
Laten we ons daarom wachten voor hel na
jagen van slechts schijnbare successen, als de
voortdurende bekorting van arbedsdagen en
week. Een mooi doel is bereikt, maar nu moeten
we ons behèerschen. Voor den mensch is ar
beid even noodig als eten, drinken of slapen.
De energie, die in ons is, moeten we bewerken
en als we dat niet in normalen arbeid kunnen
doen, zullen we Luitengewone bezigheden zoe
ken, die de econoriiischc orde versturen.
We zijn goed Katholiek, inaar
Het Bisschoppelijk schrijven over de Zondags
viering van verplichte feestdagen valt. niet erg
in den smaak van de heeren middenstandsleden.
Geen wonder Stel je voor, terwille van een gril
van een paar Bisschoppen zal je even op O.L.Vr.
ten-Hemeiopneming en op Allerheiligen je zaak
sluiten en naar de kerk gaan, een extra Zondags
kostje eten, een wandelingetje maken, als je je
erg verveelt een lof je snappen, krant lezen en
naar bed dus wat je noemt een prcttigen, vrijen
Zondag. Maar het prettige gaat er af als je ziet
hoe je anders-denkende collega's hun zaak
extra wijd openzetten, extra vriendelijk zijn te
gen jou klanten en extra verdienen 1 zoo, dat
is toch zoo helder als koffiedik
In dien geest dachten de middenstandsleden
Maar vóór dien is wel degelijk hulp gevraagd
in denzelfden zin, als nu de" „neutrale Bank
kreeg, en dat weigerde minister de Geer en
daar ontstond de grief door.
Of duizenden katholieke middenstanders on
gelukkig gemaakt, werden, dat gaf niet. Het
luttele bedrag om dit te voorkomen werd nog
te hoog geacht.
Toen echter de heeren met de hooge zijen
zich vergaloppeerd hadden, toe^ rolden de
millioenen.
Zeg nu niet Nederlander Colijn deed dat.
Wie een daad verdedigt, staat, gelijk met den
bedrijver en bovendien er loopen hardnekkige
geruchten, dat Uw minister de Geer, de vorige
week de Boaz-bank met rijksgeld geholpen
heeft.
De „Nederlander" heeft gesproken.
Ze had beter kunnen zwijgen en zich scha
men.
Defecte pompen.
De razende storm stak zijn kop op, brulde
door de lucht en zweept de wateren op tot koken
de woede.
De onverzaadbare zee verzwolg drie, vier
haringloggers, die hun bemanningen, op deze
laatste doodenreis, meezogen naar de diepte,
die verderft.
Tientallen levens verloren.
Toentallen gezinnen ten gronde.
Rouwende moeders, vrouwen en kinderen.
„De visch wordt duur betaald," klaagde
Kniertje in „Op hoop van zegen", dat rauwe
drama van Heijcrmans.
't Is een lugubere, sombere klacht.
Helaas, al te waar.
De visch wordt duur betaald.
Nier door de menschen aan den wal, want wat
is geld, vergeleken bij 't leven. Niet door de
reeders, die hun bedrijf instelden op de winsten
en verzekerd zijn tegen schade"maar wel dooi
de visschers, die cföor nooddruft /gedwongen,
van de „Hanze" er ook over, toen hun voorzitter
het voorstel deed, om als „Hanze"-ledcn een
voorbeeld te geven en als goed katholiek de
wenschen van de kerkelijke overheid op te vol
gen Maar deze volbloedige zakenmenschen had
den eenige bezwaren. Och ja, natuurlijk hé, de
financiën gaan voor alles. Je moet de concurrent
niets in z'n geldlaatje doen glijden, wat bij jou
terecht had moeten komen Het regende dan
ook op- en aanmerkingen van heeren, die
allen zonder uitzondering nederig begonnen
met een „al zeg ik het zelf, ik ben een goed
katholiek maar" Ik ben blij dat ze
zelf zeiden „goed" katholiek te zijn,
want anders zou ik het waarachtig niet geloofd
hebben, maar ze ziin natuurlijk allen „achtens
waardige en geloofwaardige" menschen, dus
neem ik hun misschien wat al te nederige opinie
omtrent hun eigen bescheiden persoonlijkheid
gaarne aan- Hun tegenwerpingen en hun ver
pletterende redenen, waarom het voorstel ouaan-
neemlijk was, waren zoo alles overtuigend, dat
het debat maar werd gesloten het voorstel een
voorstel latende 1 Wie kan nu ook in vredesnaam
zijn zaak sluiten, als andersdenkenden haar open
laten. Ja, misschien zelfs zullen andere katho
lieken, natuurlijk ook „goed katholieken",
niet sluiten.
Nu vraag ik U, waarde lezer, hoe kan een
„toch werkelijk goed katholiek" zakenman, het
zij klein of groot, met veel of weinig kinderen,
dat doet er niet toe, hij is immers „in-goed-katho-
liek", een zakenman in welk artikel hij ook
handelt, hoe kan zoo'n persoon nu acht slaan
op een voorslaan hem gerichten dusdanigen brief
van Z.Z.D.D.H.H.den Aartsbisschop vanUtrecht
en den Bisschop van Haarlem
Toch waren er zwakke broeders onder, die
't vertrouwen van hun kerkelijke over
heid niet geheel en al wilden besehamen,
maar b.v. een halven dag wilden Zondag-vieren.
Anderen vonden het vreeslijk jammer, dat,
juist de eerste „proef'-dag op Maandag viel
en weer anderen vonden dit en die weer dat
maar allemaal „zijn ze goed katholiek 1"
Mag ik^tne nu even de vrijheid veroorloven en
ik zeg diL zonder verdere bedoelingen, maar
ik wend mij nu speciaal tot de katholieken'
(dus tot de doodgewone katholieken zonder
meer!).... Maar och neen, ik hoef ze niets
te vertellen, ze denken er niet over, 't is iets
van-zelf sprekends, dat. we niet op aarde zijn voor
ons lichaam'lijk, maar voor ons geest'lijk wel
zijn. Een kind van 6 jaar leert al, dat we „op
aarde zijn om God te dienen en om daardoor in
den hemel te komen." En willen wij als „een
voudig" katholiek God dienen, moeten wij dan
geen acht slaan op de wenschen van Gods plaats
bekleders op aarde 't Zal mij benieuwen,
hoeveel „katholieken" er op Allerheiligen a.s.
zijn, wie publieeeren zal Maandag 1 Nov. cleu
geheelen dag gestoten te zijn.
Waarde lezers, voor zakenmenschen is boven
staande kwestie eenlastig geval. Maar ons katho-
om een schamel bestaan bet veege lijf moeten
toevertrouwen aan bodems, die maar al te dik
wijls, den naam van drijvende doodkisten ver
dienen.
Na iedere ramp op zee met zoo'n logger, hoort
men, wanneer er tenminste nog een overlevende
is, hetzelfde verhaal eentonig van herhaling
„water gemaakt en de pompen defect 1"
Een zinnetje dat boekdeelen spreekt.
We hebben een ontzaggelijke dure scheeps
vaartinspectie, die nauwgezet ieder vaartuig
voor de reis op zijn zeewaardigheid keurt, maar
wanneer die inspectie niet streng verantwoor
delijk gesteld wordt voor haar daden, kan men
haar beter afschaffen, want, dan jaagt die in
spectie, de varensgasten den dood in.
Het is toch immers duidelijk 1
Door die visscherij-inspectie heeft men de ver
antwoording van de reeders van hun schouders
genomen die kunnen zich nu verschuilen achter
de breede ruggen van de ambténaren, wijzen
alle beschuldigingen terug naar de deskundigen
aan den wal.
Hoeveel rechtschapen kerels daar misschien
onder zij r zullen er ook wezen, die voor een
„zilveren handdruk" veel door de vingers zien
en de geschiedenissen van de „weggebrachte
schepen" hebben geleerd, dat de reeders daai
niet zuinig mee zijn die kennen het. spreek
woord van 'n spierinkje om 't kabeljauwtje op
hun duimpje.
Wanneer men aan veel tragedies van defecte
pompen een eind wil maken, zal men zware straf
fen moeten stellen op „verzuimen" van de in-
spe'ctie, of de reeders dwingen tot ondersteuning
van de nabestaanden der slachtoffers, die vielen
voor hun bedrijf.
Vort met Ford...
Henri Ford doet meer als de wereld vol duwen
men horzel-aehtige machinetjes, die stof opjagen
en benzine veranderen in stank.
Henri Ford pent artikelen hoe je rijk kunt
Hek geloof schijnt voor sommige menschen toch
ook nog wel een voordeeitje op te leveren. Ik
spreek hier niet van dat soort menschen, dat de
kloosters langs gaat en daar met een of andere
leugen geld of goed zien los te krijgen. Neen als
U geld noodig hebt, plaatst U maar een annon
ce in een katholiek dagblad, waarin U ter eere
van de kleine H. Theresia b.v. 1000.of meer
of minder te leen vraagt. Als klein Treesje niet
helpt, probeert U het eens met een andere
Heilige. Eerlijk gezegd weet ik niet. of U veel
resultaat zult hebben maar de onrustbarende
toename van dergelijke annonces in aanmerking
genomen, geloof ik wel, dat dergelijke zaakjes
goed loopen 1
t Is alleen jammer, dat juist, namen van
heiligen voor dit doel misbruikt worden. Laat
dit soort adverteerders liever een noveen houden
en het geld van de advertenties aan de armen
geven.
Binnenland.
Mr. Zimmerman.
Naar men verneemt is mr. A. R. Zimmerman
die, naar men weet, tijdens zijn reis in Amerika
te San Francisco ongesteld is geworden, thans
weder geheel beter. Echter heeft onze landge
noot en medewerker op medisch advies van
zijn reis naar Mexico moeten afzien. Op 17 dezer
heeft de heer Zimmerman zich te San Diego
ingescheept om via Panamakanaal en Liver
pool de thuisreis te ondernemen.
Electrificatie.
Men is thans geheel gereed gekomen met
het plaatsen van de palen op het traject Delft-
Rotterdam voor de electrificatie van den spoor
weg AmsterdamRotterdam. Men is thans
bezig aan de montage van het net en het in
werken van een grondbedding onder de spoor-
iiggers bij Delft.
De Collectieve Arbeidsovereenkomst.
Dezer dagen is verschenen het door het
Centraal Bureau voor de Statistiek samenge
stelde „Overzicht van den omvang en den
voornaamsten inhoud der collectieve arbeids
overeenkomsten op 1 Juni 1926."
Bestonden op 1 Januari 1911 nog slechts 87
dergelijke overeenkomsten, geldende voor .1100
ondernemingen en 23.000 werknemers, op 1
Januari 1920 was het aantal contracten aan
gegroeid tot 983, van toepassing op 22.500 on
dernemingen en 273.600 werknemers. Daarna
verminderden deze aantallen in 1924 vertoon
den de aantallen contracten en werknemers
weliswaar opnieuw een sindsdien weder
gedeeltelijk te niet gedane stijging, doch deze
mag niet beschouwd worden als te duiden op
een toeneming van de beteckenis der collec
tieve contract-en.
Het onderzoek op 1 Juni 1926 wijst uit, dat
op dien datum- in het geheel 763 collectieve ar
beidscontracten hestonden, van toepassing op
16.400 ondernemingen en 261.600 werknemers.
worden; Henri Ford schrijft hoeken wat een
zakenman moet doen of laten Henri Ford doet,
ik zag het zelf, wondere dingen en bracht op
nieuw de industriëele wereld in verbazing door
het invoeren van een vijf-daagsche veertig-urige
werkweek op zijn fabrieken, waar een slordige
200.000 werklieden zich bezig houden.
Het is een kwestie van zakendoen, verklaarde
Ford het gros van alle artikelen wordt verbruikt
dour de menschen, die ze vervaardigen. Geef
hun voldoenden vrijen tijd en hun behoeften
zullen stijgen. De gestegen consumptie maakt
grooter productie mogelijk en het massa-product
leidt tot prijsverlaging.
Volgens Ford zijn dus de producten er niet
voor de mensehen, maar de menschen voor de
producten, wat in goed Zeeuwsch wil zeggen,
dat je moet leven om te eten en niet andersom.
AmeriKaansch christendom
Ford denkt thans niet langer aan een minimum
loon. Zoo weinigen van zijn arbeiders ontvangen
dat minimum-loon, dat het beginsel thans geen
practische waarde meer heeft. Hij is van meening
dat een man betaald moet worden naar wal hij
waard is en dal. zij, die niet meer waard zijn dan
het minimum-loon, eigenlijk maar moeten heen
gaan.
Dg, beteek ent dus smijt de minder-bedeelden
op de keien.
Me dunkt Henri Ford is riet veel beter dan
een liberaal op zijn slechttst.
Toch ligt een halve wereld vol bewondering
naar Henri op te zien wanneer je het geld hebt,
bezit js immers de wijsheid nietwaar
Men is blijkbaar vergeten, dat dezelfde Ford
voor eenige jaren, ondanks al zijn bluf van ik
weet 't, bijna over den kop is gegaan en men
snapt zeker niet, dat wanneer Amerika slechts
de helft van Europa's ongemakken had, alle
auto's van Ford in gezelschap van zijn theorieën
naar de maan tuften.
Vort met Ford zijn snorkerijen 1
