DAGBLADWOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
50ste Jaargang
Vrijdag 8 Juli 1927
No. 14906
Dit nummer bestaat uit drie bladen
STADSNIEUWS
s. z. c.
gewestelijke uit
breidingsplannen
EN ANNEXATIE.
GEMEENTELIJKE
HUURVERORDENING
V DE SCHRALE
COLLECTE.
ROND DE KOEMARKTBRUG
NIJVERHEIDSAVONDSCHOOL
VEREENIGING VOOR
ZWAKZINNIGEN
BIJBELSCH LEESBOEK
O. B. K.
EEN DRIFTKOP
AGENDA.
Heden
14 Juli
DURE DURF
VEEL LIEFHEBBERS
MULO-EXAMEN
EXAMEN STATIONSDIENST
Te Utrecht is geslaagd voor het radicaal
stationdienst bij de Ned. Spoorwegen de heer
R. Simmerling, aihier.
HET GEBRANDEWIJNBRANDERS-BEDRIJF
IN DE 18e EEUW.
OPKOMST EN ONTWIKKELING
De ■- handelsrelaties
Bureau: KOEMARKT 4. Telefoon Intercommunaal no. 68085 Postbus: 39-
Abonnementen: per 3 maanden ƒ3.25. per maand 1.10, per week 25 cent. franco
Per post ƒ3.75 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 5 cent. Postchèqne en girodienst 81440.
Advertentiën: 15 regels ƒ1.55 Elke regel daarboven 30 cenfc
Reclames tusschen den tekst 60 cent per regel. Bij contract belangrijk verminderde prijzen.
Tarieven worden op aanvraag toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gratis-Ongevallenverzekering ƒ500 bij overlijden dooreen ongeval; 500 bij verlies van beide handen, voeten of oogen; 250 bij verlies van één hand, één voet of één oog; ƒ150 hij verlies van een duim; 75 bij verlies
van een wijsvinger; 50 twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25 bij verlies van eiken anderen vinger. De yerzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per kwartaal in dit blad worden afgedrukt.
Door de commissie tot bestudeering van
bet vraagstuk van gewestelijke uitbreidings
plannen, vorig jaar door de ministers van
hrbeid, binnenlandsche zaken en waterstaat
Ingesteld, waren onder meer ook aan de
Rotterdamsche Kamer van Koophandel een
aantal vragen gesteld omtrent de wenscke-
l'jkheid van de vaststelling van een zooge
naamd streekplan, onafhankelijk van ge
meentelijke of provinciale grenzen, voor
Vestiging van nieuwe en uitbreiding van
bestaande bedrijven in min of meer nabije
toekomst.
De commissie ad hoe uit de Rotterdamsche
Kamer, welke de aangelegenheid in studie
nam, heeft blijkens haar rapport, de zaak
met weidschen blik bekeken. Ze is van
meening, dat er voor zulk een streekplan
alleszins aanleiding bestaat. Het wordt ge-
fcischt door het sterke verband dat ligt
tusschen de plaatsen langs de beneden
rivier, door het sterke verband eveneens dat
bestaat tusschen Rotterdam en Den Haag
«n voorts door de groote industrie-mogelijlc-
heden, welke het eiland IJsselmonde, het
gebied van de Oude en Nieuwe Maas biedt.
»Het is zeer wel denkbaar", aldus de com
missie, „dat een ontwikkeling van het be
drijfsleven in deze streek zich over de Maas-
®n Rijndelta zal gaan verspreiden en daar
heen behoort te worden geleid. In dien
gedachtengang nu is het zeker wenschelijk,
dat een streekplan juist deze richting zal
bitgaan; zoowel voor de aanwijzing van ver
keerswegen (waaronder spoorwegen) met de
daarbij noodig wordende kruisingen van de
rivieren en voor de indeeling van de
industrie- en woongedeelten, van havens,
en van al hetgeen waarin verder in zulk een
uitgestrektheid moet worden voorzien, is
het van het uiterste belang, dat het geheele
gebied als streek wordt bestudeerd en ont
gonnen."
Begrijpen we de commissie goed, dan zou
het dus haar bedoeling zijn, zoo ongeveer
om de halve provincie Zuid-Holland een
streekverband te leggen.
Intusschen, hoe men over deze wijde pers
pectieven welker aantrekkelijkheid niet valt
te ontkennen, bij nadere bestudeering ook
denkt, van werkelijke beteekenis is, dat de
commissie de meening aanhangt, dat langs
den weg van voortgaande annexaties hêt
doel niet kan worden bereikt. De taak der
gemeentebesturen zou veel te omvangrijk
worden, wanneer de gemeenten zich over
een streek zouden gaan uitbreiden.
Wordt deze meening ook in de hoogere
colleges van Gedeputeerde Staten en Re
geering aanvaard, dan is daarmee de sfeer,
voor een vruchtbare gedachtenwisseling
geschapen. Zoolang immers achter geweste
lijke uitbreidingsplannen het spook der
annexatie wordt gezien, wordt van de zelf
verloochening der kleinere gemeenten, welke
op haar zelfstandigheid prijs stellen, wel wat
veel gevraagd, als zij met hartelijke bereid
willigheid het materiaal zouden moeten
leveren, dat als wapen zou worden gebruikt
om aan haar zelfstandig bestaan te eer een
einde te maken. Terwijl nu juist de bereid
willigheid tot samenwerking de beste waar
borg voor behoud der zelfstandigheid zou
bieden.
Naar wij vernemen heeft de wethouder van
de volkshuisvesting, Mr. M. M. van Velzen,
aan den R. K. Volksbond, den Schiedamschen
bestuurdersbond, den centralen bestuurders-
bond en den Prot. Christelijken Bestuurders-
bond een schrijven gericht betreffende het
onderzoeken der vraag, of na de buiten wer
king stelling der Huurwetten een ongemoti
veerde huuropdrijving heeft plaats gevonden,
waarbij de wethouder een beroep meent te
moeten doen op de gemelde organisaties.
Wij verwachten morgen in staat te zijn
den volledigen inhoud van den brief te kun
nen publiceeren.
„Voorwaarts" verheugt er zich over, dat
de collecte voor den gewapenden dienst,
Maandag te dezer stede gehouden, slechts
236 heeft opgebracht. Het aantal inwoners
van Schiedam bedraagt 43000, zoodat, smaalt
het blad, wel beschouwd de liefde voor den
gewapenden dienst tot uitdrukking is ge
komen in de opoffering van plus minus een
halven cent per hoofd.
We begrijpen de vreugde van „Voorwaarts"
over de schrielheid waarmee voor deze col
lecte pleegt te worden geofferd, niet al te
goed. Immers, de opbrengst is bestemd voor
behoeftige oud-militairen, menschen die al
lang den wapenrok hebben uitgetrokken,
en omtrent wie de charitas niet vraagt wat
ze geweest zijn, doch slechts ziet, dat ze in
behoeftige omstandigheden verkeeren.
We vermoeden dat „Voorwaarts" de be
doeling van de collecte niet kent de naam
van het fonds geeft ook wel tot vergissing
aanleiding we kunnen er althans niet
inkomen, dat het blad zich verheugen zou
over het feit, dat onze stadgenooten in dit
geval voor behoeftige tobbers zoo weinig
royaal voor den dag zijn gekomen.
OPENBARE VERKOOPING
Bij de heden ten overstaan van notaris Boö-
deüs gehouden veiling van een drietal per-
ceelen in de Noordmolenstraat, werden deze
als volgt ingezet: perceel I nummer 54 op
ƒ2050; perceel II, nummer 36 op ƒ2500; per
ceel III, nummer 38, op ƒ900.
Heden heeft men een begin gemaakt met
de afbraak van het huisje van de brugwach
ters. Eerst zullen de aangrenzende lokalitei
ten geslecht worden, waarna, zoodra het nieu
we brugwachtershuisje kan worden betrok
ken het oude onder sloopershanden komt.
Het nieuwe verblijf is wel een belangrijke ver
betering, welke door de brugwachters zeer op
prijs wordt gesteld.
1 September a.s. vangt wederom de cursus
aan van de Nijverheidsavondschool. Gelegen
heid tot inschrijving wordt gegeven óp Don
derdag 14 en Vrijdag 15 Juli des avonds van
79 uur, in het gebouw van de Ambachts
school St. Liduinastraat 16.
Zie voor nadere bijzonderheden de adver
tentie in dit blad.
Hedenmiddag om 4 uut heeft een const!-
tueerende vergadering plaats in de Nieuw-
straat 26, om te geraken tot stichting van
een vereeniging „Zwakzinnigenzorg"
Op deze bijeenkomst zal een uiteenzetting
worden gegeven waarom „Zwakzinnigenzorg"
gewenscht is.
Twee voorstellen, een tot oprichting der
vereeniging en een tot aanvrage der konink
lijke goedkeuring op de statuten, tot vaststel
ling waarvan hedenmiddag eveneens besloten
zal werden, zullen worden ingediend.
Voorloopig secretaris is de heer Tj. v. d.
Beek.
Bij de N. V. Paul Brand's uitgeversbedrijf
te Hilversum is het tweede deel verschenen
van het „Bijbelsch Leesboek" in samenwerking
van Felix Rutten, Huib Luns, prof. Groenen
en dr. Th. Verhoeven, tot stand gekomen.
Evenals het eerste deel het Oude Testament
behelzend is ook deze tweede band, het
Nieuwe Testament, op keurige wijze verzorgd.
De eerste drie-en-dertig hoofdstukken her
halen de aankondiging van de geboorte en het
leven van Jesus, de vier evangeliën derhalve,
terwijl in de zeven laatste de handelingen der
Apostelen en de Apocaljpsis beknopt worden
weergegeven.
Behalve de bevattelijke, geheel aan het be
grip der jeugd, waarvoor hij is geschreven,
aangepaste tekst, zijn het vooral ook de dertig
rijke afbeeldingen, op volle pagina-grootte, van
Huib Luns, die aan het boek een voornaam
cachet geven. In den met contékrijt geteekende
afbeeldingen heeft de heer Luns zich gehouden
aan de typen, die in den loop der eeuwen in
de christelijke iconografie hun vasten vorm
hebben gekregen, waardoor van elke prent een
sfeer van ernstige waardigheid uitgaat. Leer
zaam in deze platen zijn de verbeeldingen van
Palestijnsche levensgewoonten, van kleeding
en huisraad uit Christus' tijd, afwisselend met
herinneringen aan de Romeinsch-Griekscbe be
schaving, welke toentertijd reeds in het Heilige
Land was doorgedrongen. De platen zijn in zes
groepen van vijf ingedeeld, omvattend de jeugd
van Jesus, Zijn eerste openbare optreden, het
openbare leven, de voorbereiding tot het lijden,
het lijden zelf en de stichting der Kerk.
Het stemmig gebonden boekwerk, pracht-
geschenk bijvoorbeeld bij de plechtige H.
Communie, draagt de kerkelijke goedkeuring
en is onder meer verkrijgbaar bij de drukkerij
boekhandel Henri Rebers, Hoogstraat, alhier.
Met mededinging van 3 korpsen behaalde
O. B. K. in den eerewedstrijd op het muziek
concours te Vlaardingen met 313 punten den
lsten prijs.
Bij deze gelegenheid heeft O. B. K. het
verplichte nummer „Carnaval Romain" van
Berlioz gespeeld, dat twee andere korpsen
niet aangedurfd hebben.
Dit nummer zal eveneens worden uitge
voerd op het Orpheus-concert, 28 Juli a.s., bij
den ingebruikneming van de OrpheuSschulp.
Gistermorgen te omstreeks 11 uur had in de
Van Leeuwenhoekstraat een kleine vecht
partij plaats tusschen den 24-jarigen melkbe
zorger P. J. B. en den 22-jarigen bankwerker
A. M., beiden wonende Broersveld. Een agent
van politie maakte aan de ruzie een einde.
Dezè was ontstaan doordat M. even met het
rijwiel van B. aan zijn been had geraakt toen
deze, met het rijwiel aan de hand, het trot
toir opreed.
Vergadering R. K. Bond van fabrieksar*
beiders „St. Willibrordus"; vergadering R. K.
Bouwvakarbeidersbond „St. Joseph; gebout?
R. K. Volksbond.
Bijeenkomst leerlingen van de R. K. Mid
delbare Handelsavondschool In Musis Sacrum'
8 uur.
Ledenvergadering R. K. Transportal'bei-
dersvereeniging „St. Bonifacius, in het gé-
bouw R. K. Volksbond.
15 Juli
Zaal R. K. Volksbond, 8 uur concert tea
bate van de slachtoffers van de stormramp.
Ledenvergadering van den R. K. Bond van:
Overheidspersoneel „St. Paulus", in het gé-
bouw R. K. Volksbond.
St. Joris Doele. Stedelijk Museum. Geopend
eiken Zaterdag van 25 uur.
BEURS VAN SCHIEDAM |f^
Moutwijn
SCHIEDAM, 8 Juli. Officieeele noteering!
van de Commissie uit d§ Kamer van Koop
handel. j
Moutwijn 46 pet. 15.50. i i
Namens de commissie voor de noteerlngj
H. J. JANSEN. j
Spiritus
SCHIEDAM. 8 Juli Men noteert voor,
spiritus 100 pet. 30. j
Spoeling
Noteering van de Coöp. Vereen. „Schled,
Spoelingvereeniging".
Heden ƒ1,50 per ketel.
Gisteravond omstreeks 10 uur reed de
17-jarige bloemenverkooper J. C. B., wonende
te Rotterdam, in het Sterrebosch op zijn
rijwiel, zonder dit met de handen te be
sturen, toen hij plotseling kwam te vallen
en terecht kwam tegen het 16-jarige meisje
A. K., eveneens op een rijwiel gezeten.
Beiden liepen ontvellingen op, terwijl het
rijwiel van het meisje vrijwel geheel vernield
was.
B- beloofde de schade te zullen vergoeden.
Voor de vacante betrekking van magazijn
meester van het Alg. Handels-entrepot heb
ben zich 70 sollicitanten aangemeld.
GEMEENTELIJKE ZWEMINRICHTING;
De temperatuur van het water is heden!
69 graden,
Op Zondag 10 Juli a.s. heeft, zooals men
weet, een door de R. Z. C. uitgeschreven 3,
K.M.-wedstrïjd plaats in de Delfshavensche
Schie.
Het bestuur van S. Z. C. is thans door den
heeT Broekzitteer in de gelegenheid gesteld'
een medaille beschikbaar te stellen voor de
eerst aankomende Schledamschie deelneem
ster. i
Geslaagd te Rotterdam voor het M. U. L. O.-
diploma A: J. de Lange en J. Bakker, bel
den alhier. i
In hel ud van de 17e
en 18e eeuw i„ïeuwe gilderegle-
tenten niet bsm iraditioneelen am-
éachtsgeest verwachten. Wij zagen reeds, hoe
ket gildereglement van het oude bierbrouwé-
lijbedrijf tot een uit bedrijfs-organisatorisch
óogpunt ieege formule was uitgesleten. De
gildebrieven van het branderijbedrijf geven
een dergelijk beeld.
Vooral de briet van Schiedam is merkwaar
dig, zoowel omdat Schiedam de belangrijkste
branderijstad van Holland was als om het
Jeit, dat het kleinbedrijf er regel was, en dus
een anti-kapitalistische verordening in de re-
de zou hebben gelegen. Daarvan is echter
diets te bemerken; Je 14 artikefSn eischten
slechts gildelidmaatschap voor 't stellen van
ketels, ze regelden entreegelden en contribu
tes, bepaalden de verhouding tot de meest
eveneens stokende brouwers en apothekers,
gaven sociale bepalingen omtrent het bijwo
on van begrafenissen, omtrent vloeken en
v®chten en regelden de bedrijfsrechtspraak.
diaar schreven geen getal van leerlingen,
Seen keteigrootte of maximum aantal ketels
^Oor" In Rotterdam vertoonde zich hetzelfde
celd, ook daar genoot het branderijbedrijf
e meest mogelijke vrijheid van ontwikkeling.
'echts was daar het inkomstgeld wat hooger,
^at op een grooter bedrijfsgemiddelde wijzen
kan.
Vergelijken wij deze gildebrieven met bijv.
e Keulsche, dan springt het onderscheid wel
Pterk in het oog. Ook in deze stad bestond
II.
van ouds een aanzienlijke branderij: in 1764
waren er 92, in 1793 91 branderijen, een con
stantheid in aantal, die op een krachtig be
drijf wijst. De Keulsche verordening is echter
typisch vóór-kapitalistisch: het bedrijf was
geheel door de stedelijke overheid geregle
menteerd. In 1791 werd deze reglementeering
nog eens opnieuw uitgevaardigd. Het aantal
branderijen werd op maximaal 100 gesteld,
waarvan ieter slechts met twee ketels mocht
stoken, welke slechts een bepaalde grootte
mochten hebben, terwijl minstens voor één
stooksel 's weeks het koorn van het stedelijke
koornbedrijf moest worden betrokken. Een
typische gilde-regeling dus, waardoor alle ont
wikkeling in kapitalistischen geest werd be
lemmerd.
Twee pogingen om hieraan te ontkomen
zijn ons bekend, beide uitgaande van denzelf
den persoon. In het voorjaar van 1793 werd
Johan Stüp voor het gerecht gedaagd, omdat
hij buiten de stadswallen een brandewijn
branderij had willen oprichten, gecombineerd
met een boerenbedrijf, dat over wel 30 ossen
beschikken zou. De krachtige steun, dien de
eenvoudige brander van den koopman Nolden
kreeg en het vervolg der historie doen ver
moeden, dat het deze groothandelaar geweest
is, die langs dien weg een nieuw branderij
bedrijf heeft willen stichten. Handig verde
digden de overtreders zich met een beroep op
j den doorvoar van Hollandschen brandewijn,
j die daardoor verminderen zou. De traditie
j was hun echter te sterk' en de branderij werd
eenvoudig verboden. Nolden was echter een
Gründer van het echte ras, en in Stüp vond
hij een blijkbaar gewillig factotum. Nog in
hetzelfde jaar deden ztf een poging het ge
heele branderijbedrijf in Keulen te monopoll-
seeren. Iedere brander, die aan de daartoe
op te richten maatschappij zijn geheele pro
duct wilde leveren, zou jaarlijks 100 rijksdaal
ders ontvangen, zijn weduwe 50 rijksdaalders.
Wilde hij van het bedrijf afstand doen, dan
ontving hij een jaarlijksche vergoeding van
50 rijksdaalders, zijn weduwe van 25. Zoo
zou een soort brandewijn-verglag ontstaan.
Ook ditmaal greep de overheid in om het am
bachtskarakter van het bedrijf te handhaven
cd moesten de ondernemers hun po^en opse*
ven.
Het Keulsche voorbeeld toont aan, hoe in
dezen tijd in de branderij de drang ontstond,
het ambachtsbedrijf te verlaten en een meer
kapitalistischen organisatievorm aan te ne
men.
Hoewel nu in dit opzicht de drie voor
naamste Hollandsche branderijstedén, Schie
dam, Delfshaven en Rotterdam, schijnbaar
gelijkstonden, omdat de Hollandsche gildebe-
palingen geen handhaving van het kleinbe
drijf eischten, is er toch een verschil in ont
wikkeling waar te nemen, dat in de tegenstel
ling Schiedam-Rotterdam het scherpst aan
het licht komt.
In Schiedam was in den aanvang der 18e
eeuw op aanstichten van de vroedschap een
gedwongen beurs voor moutwijn ingericht.
Ieder brander moest daar zijn productie ter
markt brengen en de op bestelling geprodu
ceerde stukken daar aangeven, die alle in de
„beursboeken" werjden aangeteekend. Het is
eigenaardig, dat de verkoop op schriftelijke
bestelling, de verkoop naar Amsterdam en de
directe export niet behoefden te worden aan
gegeven. Dat wijst er m.i. op, dat men niet
het ontstaan van een grootbedrijf met eigen
export wilde beletten, maar wel het ontstaan
van een Verslag-systeem, (wanneer de koop
lieden óf door bedrijfscredieten óf door zich
ken de branders in voldoende afhankelijkheid
gebracht hadden, konden zij Immers gemak
kelijk uitsluitende levering bedingen. Dat kon
niet in het voordeel wezen van het Sehièdam-
sche ambachtsbedrijf, dat daardoor vermoede
lijk tot loonarbeid zou zijn teruggezonken.
De gedwongen beurs belette dit, omdat het
het bereiken van het doel, de uitsluitende le
vering, voorkwam. In zooverre gelijkt de
Schiedamsche beurs op de middeleeuwsche
hal, die in het textielbedrijf zoo'n groote rol
speelde), als Nolden later in Keulen wilde
vestigen. Van welke groep het gevaar voor
zulk een organisatie uitging, is duidelijk. Het
waren de Rotterdamsche distillateurs, die
den moutwijn in Schiedam opkochten Zij
waren bij hun voortdurende behoefte aan
moutwijn eenerzijds en bij hun kapitaal-rijk
dom anderzijds, er op aangewezen zich tot
entrepeneurs te ontwikkelen en het Schiedam
sche ambachtsbedrijf tot een kapitalistisch
georganiseerde huisindustrie te maken
De Schiedamsche beurs verhinderde dit en
maakte het bovendien de.Is overbodig, door
dat zij de kwaliteit van den moutwijn garan
deerde.
Het onderscheid tusschen Scüiedam ais
industrie- en Rotterdam als handels-stad
bleef gedurende de geheele achttiende eeuw
bestaan. Het werd dan ook door de instelling
van de beurs eer vergemakkelijkt dan be
moeilijkt. Nog in 1792 voerde Rotterdam 9/10
van de genever en het gedistilleerd uit, dat
het Maasgebied over zee verzond; over land
was het percentage van Rotterdam nog hoo- J
ger. De Schiedamsche beurs werd dan ook
geheel door de Rotterdamsche kooplieden be-
heerscht: lederen morgen trokken de Schie
damsche makelaars in de vroegte naar Rot
terdam om de orders op te halen. In de twee
willekeurig gekozen maanden Januari en Fe
bruari 1785 kochten drie Rotterdamsche fir
ma's: Jan v. Heemstee, Pieter de Kuyper en
Jan Hoogeweegen en Cie. 622 stukken mout
wijn aan de Schiedamsche beurs, dat is 1/3
van wat daar in het geheel omging en dan
hebben wij nog vele, minstens even belangrij
ke handelaars, als J. B. Spin, J. Ozij en C.
Versluys buiten beschouwing gelaten.
Het waren, en hiermede keeren wij tot ons
eigenlijke onderwerp terug, deze handelaars,
die de brandersklasse in Roitterdam vormden.
Ruim van kapitaal voorzien richtten zij te
Rotterdam groote branderijen of wel meer
dere kleine in, uit welke zij hun vaste behoef
ten bevredigden, terwijl zij, wat daarboven be-
noodigd was, kochten op de beurs te Schie
dam, Cornelis en Pieter de Kuyper, wier
branderij in 1774 17.000 gold, Theodorus
Wijiakker, die in 1770 uit den insolventen
boedel van Hendrik Struyf een branderij van
ƒ10.740 kocht, Jan van Heemstee en Corne
lis Terswaak, die meerdere branderijen in
de Baan bezaten, behoorden tot deze groep.
Niet alle Rotterdamsche handelaars in ge
distilleerd en genever waren zelf moutwijn
fabrikanten. Een niet onjaanzienlijka cat|e-
gorie vormden de distillateurs, ondei wie do
voorgangster van de huidige firma Hulskamp
en Zoonen en Molijn, de firma Hendrik en
Jan Hoogeweegen, een der meest bekende
was. In 1784 verscheen zij aan de Schiedanv
sche beurs, waar zij reeds in 1785 vrij be
langrijke hoeveelheden kocht. Maar ook in.
Rotterdam zelf kocht zij moutwijn. In een
voorraadboekje over 1772 en volgende jaren
zien wij onder hun leveranciers bekende Rot
terdamsche branders als Ceuler; wij vinden
er zelfs namen van hen, die zelf aan de Schie
damsche beurs moutwijn inkochten als Oudorp
en Terswaak.
Naast deze beide groepen exporteurs ston
den nog verschillende algemeene handelaars,
die gedistilleerd exporteerden. Het koopmans
boek in het Rotterdamsch archief geeft er in
Rotterdam een voorbeeld van.
Niet alleen waren er in Rotterdam eenige
kooplieden in gedistilleerd, die geen brander
of distillateur waren, er waren ook eenige
branders, die geen koopman waren. Het wareu
de weinige vertegenwoordigers van het Schie
damsche ambachtstype, die zich in Rotterdam
meest in het Noordelijk stadsdeel, hadden
staande gehouden en die hun product op de
onverplichte Roterdamsche beurs sleten, waar
ook de Delfshavensche branders hun mout
wijn aanvoerden en waar de Rotterdamsche
handelaars-distillateurs en moutwijnfabrikan
ten, evenals te Echledam, hun behoeften dek
ten. i
(Wordt vervolgdj J
