DINSDAG 2 AUGUSTUS 1927
EERSTE BLAD
PAGINA 3
UIT BLEISWUK
UIT hillegersberg
M. DIJKSHOORN 40 JAAR LID VAN
DEN RAAD
LAATSTE BERICHTEN*
PATER P. ROMME C.M. t
UIT VLAARDINGEN
AANGEREDEN.
MEISJE VERDRONKEN
De vader bij reddingspogingen
om het leven gekomen
AUTO MET COMMUNISTEN
verongelukt
MIJNONTPI.OFFING
Tien mijnwerkers bedolven
boschbranden BIJ TOULON
DE LEGER AALMOEZENIERS IN
BELGIë.
Hun rang in het leger.
FEEST VAN „DE HEIJBLOEM"
Viering van het 75-jarig bestaan
DE EX-KROONPRINS NAAR POTSDAM?
EEN GEVECHT MET COMMUNISTEN.
Zij worden mét steenen gebombardeerd
WISSELKOERSEN TE ROTTERDAM
DE KOSTBARE DIAMANT.
De reiziger gevonnist
HET ONGELUK BIJ DE JAPANSCHE
VLOOT
38 tlooden, 47 gewonden
ZEETIJDINGEN i
RIVIERTIJDINGEN.
GOD-SCHIEDAM
DOOR EEN HOND VERMOORD.
Gisteren is in tie weide van Zeelenberg een
sehap vermoord gevonden. De politie doet on
derzoek.
R. K. BIBLIOTHEEK.
Gedurende de vacantie zal de R. K. Leesbi
bliotheek gesloten zijn.
Morgen 3 Augustus zal de heer M. Brf
hoorn den dag herdenken waarop hij 4
40 jaar als lid van den Hillegersberg;118"
Raad toetrad.
De heer Dijkshoorn werd geboren teaa
dinger-Ambacht in 1848. Zijn vader ad a'
daar een boerderij, waarin hij zijn z^13
leidde. In 1867 kocht zijn vader tw* b°er
rijen te Hillegersberg waarvan éév dooi^ - u
jubilaris werd betrokken, en v®u'd"'01 '-1
zich als inwoner van Hille^rsbel 16
inschrijven. Al spoedig viel df aandacu op
Dijkshoorn voor verschillende vereeiagingen
zoowel kerkelijk als sociaal. TÜkslWörn heelt
zich steeds op het standpunt gesieid, c a a s
men zich van alles niets ianirekt men er
ook wel komt, doch wannier men geroepen
wordt voor het algemeeD 'elang men ®en'
voudig dien roepstem hee1 xolB^n. oo
heeft hij er 40 jaar over gedacht, maar ook
naar gehandeld.
Dijkshoorn heeft gewekt als gemeenteraads
lid onder burgemeester Lefèvre de Montagny,
de Ville Neuve en d® tegenwoordige. Toen
bij z'n intrede' deed in het P°!itieke leven<
bestond er als 't v^e te Hillegersberg geen
politieke partij. F was een kiesvereemging
voor de liberale*- Het was de toenmalige
liberale partij, die het Dijkshoorn hoogst
kwalijk heeft gnomen dat hij zich niet liet
candideeren <°or de liberale partij, met het
kennelijk «pel een .Ander te wippen". Men
verzekerde bem dat hij nu nimmer meer
kans zou -lebben lid van den raad te worden.
In 1887 telde Hillegersberg 4 tot 5 duizend
zielen. H spoedig werd Dijkshoorn aangezocht
zitting te nemen in de annexatie-commissie,
welke onderhandelingen had te voeren met
Rotterdam en hoofdzakelijk met de groot
groidbezitters. De grootgrondbezitters boden
(0.000 aan den raad van Hillegersberg aan
a'<* de raad zou bewerkstelligen dat de
annexatie werd doorgevoerd. Dijkshoorn c.s.
hebben 100.000 weten los te klappen als
premie voor hunne bemoeiingen. De annexatie
kwam tot stand. De buurtschappen Schieland
en Zwaanshals werden Rotterdam en de grens
der gemeente Hillegersberg werd terug ge
legd tot o.a. Ceintuurbaan.
Jaren is Dijkshoorn wethouder der ge
meente geweest. Wat hem nog heugt als het
meest merkwaardige tijdens zijn wethouder
schap was wel het jaar 1914. De burgemees
ter was niet aanwezig zoodat Dijkshoorn als
waarnemend burgemeeste- optrad. In de eri-
tieke dagen bevond Dijkshoorn zich te Berkel,
toen hij het noodlottig telegram ontving en
werd teruggeroepen, want de mobilisatie
waa afgekondigd. Dijkshoorn op z'n post.
Alles liep over het raadhuis, en de verant
woordelijkheid voor den waarnemend burge
meester was buitengewoon groot. Tot het
uiterste toe heeft hij het distributieselsel
tegengehouden tot dat eindelijk de noodzake
lijkheid hem dwong tot dezen maatregel over
te gaan. Werkloozensteun had zijn volle sym
pathie alhoewel het hem zeer veel genoegen
deed, toen de laatste zitting voor deze rege
lingscommissie tot het verleden behoorde.
Dijkshoorn is als wethouder opgevolgd door
den heer Watson, die na enkele jaren zijn
ontslag nam. Wederom werd Dijkshoorn aan
gezocht, doch hij was toen al de 70 jaar ge
passeerd en meende aan zich zelf verplicht
te zijn dit aanzoek niet te aanvaarden, waar
van hij tot op heden geen spijt heeft ge
had. Toen werd deze vacature door den heer
Rreedveld bezet.
Dijkshoorn heeft 46 jaar deel uitgemaakt
als lid van den kerkenraad der N. Herv.
Kerk. Ia nog lid van het classicaal bestuur,
secunde lid van het classicaal bestuur der
N. Herv. Kerk provincie Zuid-Holland, lid
•ter Boerenleenbank, lid van het Polder
bestuur Schiebroek-Bergerbroek-Honderd en
Tiengemeeten, 46 jaar heemraad geweest van
Schieland, Oud-Mathenesse, meer als 30 jaar
lifl van het Schoolbestuur voor Bijzonder
Onderwijs, lid van de commissie Grondbe-
-{rafverordening. Kortom als er iets
11 'J verzoeken was, dan was altijd Dijkshoorn
°estor voor den raad die eveneens zitting
a S in een of andere commissie. Zoo heeft
pKSluorn steeds gewerkt en gehoor gegeven
a men hem riep voor het belang van kerk
jemeente. Morgen zal hij voor het laatst
als lid van den Raad, de raadszaal bezoeken.
Mn zal hem daar huldigen en dan zal hij
r.st gaan nemen, na een wel besteed leven,
/ij zijn overtuigd dat het den jubilaris aan
belangstelling niet zal ontbreken.
Morgen 3 Augustus zal in een openbare
raadszitting te 3 uur Dijkshoorn worden ge
huldigd. Van 45 uur bestaat er aan het
raadhuis voor ieder gelegenheid den jubi
laris te complimenteeren. Om half zes biedt
de Raad den jubilaris een diner aan In het
Plaswijck-Paviljoen.
Het feest wordt des avonds te 9 uur ten
Raadhuize voortgezet.
i
Op den Parallelweg werd de 6-jarige B., door
eigen onoplettendheid aangereden door een
auto, bestuurd door L. De jongen viel tegen
het voorwiel, doch kwam er nog vrij goed n.l.
met slechts eenige ontvellingen aan hoofd,
armen en beenen af.
In de Eendrachtstraat werd het 6-jarlg
meisje S. aangereden door een wielrijder.
Bij den val stak zij baar hand tusschen de
spaken van het voorwiel, waardoor dit li
chaamsdeel ernstig gekneusd en bloedig ver
wond werd. Door een dokter moest zij verbon
den worden.
VALSCHE GULDEN.
Bij de politie is een valsche gulden gedepo
neerd, dragende het jaartal 1915.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Booy, Callenburgstraat 35, medaillon met
portret; Simons, Callenburgstraat 74, porte
feuille met inh. Politiebureau, jockeypet,
broche, sleutel, v. d. Ster, Nieuwelaan 39, bro
che; v. d. Burg, Cronjestraat 10, handtaschje;
v. d. Toorn, Stationstraat 20, knot katoen; de
Goede, Steenplaats 4, rijwielmerk; v. Aperen,
Dayer 13, portemonnaie; v. Dijk, 7e Biersloot-
steeg 13, zwempak; de Waard, Emmastraat
139, zilvergeld; de Ligt, Kerkstraat 10, arm
band; Hoogerwerf, Emmmastraat 1, armband;
Jansen, Eendrachtsttraat 68, rijwielmerk; Pley-
zier, Aert v. Nesstraat 17, gewicht;v d. Drift
Westhavenkade, vulpenhouder; v. Dorp, Cal
lenburgstraat 93, portemonnaie; Ydo, Zeemans
huis, rijwielmerk; Vaas, ^kuiperstraat 93, pa
piertje met geld; Huisman, J. v. 11eem^kerk
straat 17, portemonnaie.
AANRIJDING.
In de Oosterstraat werd Mej. B. met haar
rijwiel aangereden door een auto. De fiets
werd totaal vernield. Mej. B. kwam er .goed
af. Daar de auto snel is doorgereden, is de
schuldige nog niet gevonden, maar het num
mer der auto is inmiddels genoteerd.
VISSCKERIJ.
Binnengekomen van de haringvisscherij VL
59 P. v. d. Berg met 29 last; VL 203 D. v. Ha
ren met 40 last; VL 166 G. Swaneveld met
28 last; VL 50 D. v. Santen met 37 last; VL
147 W. Visser met 30 last; VL 103 T. Eygen-
raam met 31 last.
Betaald werd voor: Volle haring ƒ24.30
ƒ28,30, Maatjes haring ƒ12.50—31,90 per
kantje.
Vertrokken: VL 80 C. v. Oosten; VL 27 M.
Haasnoot; VL 71, J. v. Zwieten.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: 30 Juli. Jan. z. van P. van den
Berg en A. Webers, Piet Heinstraat. Corne
lls, z. van T. Eigenraam en J. Storm, P. K.
Dressaartstraat. Johannes, z. v. K. Vons en
J. van der Zwan, 2e Nieuwlandsteeg. Johan
na Helena, d. van C. Pet en, H. van der Heul
Eendrachtstraat. 31 Juli. Sophia Maartje, d.
van H. Hoorweg en T. Witzenhurg, Krugerstr.
Hendrika, d. van L. L. Brand en L. Groen
2e Hoofdsteeg. i Augustus. Hendrikus Cor
nelia, z. van P. Overslnizen en F. K. Sjoukes,
le Maassteeg.
Voor de tweede maal, binnen den tijd van
één week, werd het vicariaat van Yungpingfu
(China) beproefd door het verlies van een
zijner missionarissen. Een telegrafisch be
richt van Mgr. Geurts meldt d.d. 1 Augustus,
aan het Missiehuis te Helden-Panningen den
dood van den weleerw. pater C. Romme
C.M. (uit Beek bij Breda). De jeugdige en
In alle opzichten veel belovende missionaris
vertrok einde September van het vorige jaar
naar de missie van Yungpingfu, waar hij dus
nog slechts enkele maanden werkzaam was.
Te Scheemda geraakte gisteravond het
zevenjarig dochtertje van den machinist G.
de Vries in het kanaal.
De vader, die het ongeval zag gebeuren,
begaf zich onmiddellijk te water. Zijn pogingen
om de kleine te redden, mochten evenwel
niet baten en ook hij zelf verdween In de
diepte.
Beider lijken zijn later opgehaald.
UIT EEN BOOM GEVALLEN
Aan de verwondingen overleden
In het Beekpark aan de Hoofdstraat te
Apeldoorn was het 12-jarig zoontje van den
arbeider G. J. in een boom geklommen en viel
op een gegeven oogenblik er uit
Hiet ventje kwam zoo terecht, dat het ter
stond naar het ziekenhuis moest worden ver
voerd, waar het aan de bekomen verwondingen
is overleden.
Op den weg Lobositz-Leitmeritz is een
automobiel, waarmee communisten vervoerd
werden, die aan den „rooden dag" deel
namen, in een sloot gestort.
Een communist werd gedood, terwijl er
twee zwaar en acht licht gewond werden.
Tien man zijn in een mijn bij Glasgow be
dolven, tengevolge van een ontploffing.
Men gelooft echter, dat allen nog in leven
zijn.
Kruitmagazijn bedreigd
Uit de nabijheid van Toulon wordt melding
gemaakt van lievige boschbranden, tengevolge
waarvan de daar liggende kruitmagazijnen
van de Frausche oorlogsmarine worden be
dreigd.
Over enkele dagen zal bij K. B. definitief
statuut worden gegeven aan de legeraalmoeze
niers.
Deze zullen nu in de kaders van het leger
worden opgenomen met denzelfden graad als
de militaire geneesheeren.
Op Eet oogenblik hebben de legeraalmoeze
niers geen graad.
Minister de Broqueville zal daarin thans de
door de geïntër'esseerden zelf gevraagde ver
anderingen brengen.
HULDIGING DER OUD-LEERLINGEN.
Op het gesticht „De Heibloem" kwamen
Zondag ter gelegenheid van het 75-jarig be-
staan, dat voor eenigen tijd met veel luister
werd gevierd, tot besluit der feesten de oud-
leerlingen bijeen.
Des morgfens om 8 uur vereenigden allen
zich aan den ingang der lange laan, om geza
menlijk naar hun vroeger verblijf op te trek
ken, waar in de kapel ten half 10 uur een
plechtige Hoogmis werd opgedragen.
Aan het diner werden verschillende toespra
ken gehouden, waarbij herinneringen werden
opgediept. De Harmonie van Heithuysen zorg
den voor een goeden stemming.
Door twee oud-leerlingen werd aan de in
richting een prachtig monument aangeboden,
voorstellende een broeder, die zijn beide han-
den beschermend over twee kinderen uit
strekt; bovendien werd een geschenk in
enveloppe aangeboden.
De eerw. broeder Carolus, overste, dankte
voor de stoffelijke blijken van hulde en was
zichtbaar aangedaan voor de genegenheid, die
dè oud-leerlingen hun oud tehuis blijven toe
wijden.
De heer Terra, Blerick, algemeen voorzitter
van het huldigingscomité, bracht vervolgens
uit naam van allen dank voor de hartelijke
ontvangst. Ook dankte spr. de buurtschap, die
zooveel heeft gedaan om het feest allen luister
bij te zetten.
Met vuurwerk werd het feest besloten.
Vermeld zij, dat zich onder de aanwezigen
bevonden twee oud-leerlingen van respectieve
lijk 75 en 81 jaar.
Na afloop van de onthulling van een monu
ment voor de oorlogsdooden hebben te St. Quen-
tin ernstige ongeregeldheden plaats gehad.
Een aantal communisten trachtte na afloop
van de plechtigheid te manifesteeren, waarop
zij door de menigte op een keisteenen-bombar-
dement onthaald werden. 3jj de vechtpartij,
die ontstond, werden 7 communisten gewond;
er hadden 5 arrestaties plaats.
Londen 12.11%: Berlijn 59.36%; Parij3 9.77;
België 34.70; Zwitserland 48.06%; Amerika
2.49 9/16; Oostenrijk 35.12%; Denemarken 66.77
Zweden 66.87; Noorwegen 64.45; Italië 13.57;
Spanje 42.50.
De reden van zijn vertrek
Naar uit Breslau wordt gemeld, Is de Duxt-
sche ex-kroonprlns van plan, zijn kasteel in
Oels (Silezië), waar hij met zijn familie
sedert den terugkeer uit zijn ballingschap in
eu naar Potsdam te verhuizen.
Nederland gewoond heeft, weer te verlaten
De Silezische adel en het Silezische publiek
in het algemeen juichten de komst der
Hohenzollem-familie toe, doch de houding
van den ex-kroonprins was bij vele gelegen
heden van dien aard, dat ze zelfs felle
monarchisten van hem vervreemdde.
Naar verluidt, Ia de ex-kroonprins voor
nemens permanent bij zijn familie te Cecilïën-
hof te gaan wonen.
De Arnhemsche Rechtbank veroordeelde
Zaterdag den Amsterdamsehen handelsreiziger
H. Si. wegens diefstal van een ring ter waarde
van 1000 tot 1 jaar gevangenisstraf, waarbij
verminderde toerekenbaarheid in aanmerking
werd genomen. De eïsch was 2 jaar gevange
nisstraf.
Volgens een bericht uit Tokio zijn er «bij
de ontploffing aan boord van den mijnen-
legger „Tokiwa" 5 offieieren en 33 manschap
pen gedood, terwijl er 47 gewond zijn.
BINNENLANDSOHE HAVENS.
SCHIEDAM vertrokken: 2 Aug. motorschoe
ner Nijssiena, kapt. L. Pot, met ledige fles-
echen naar Londen via Leerdam; s.s. Byna, le
dig naar Finland; sa. NooTd, ledig naar Ar
changel s.s. Maasdijk, ledig naar R otterdam.
NIEUWE WATERWEG aangekomen.
1 Augustus namiddag:
2.45 RANDWIJK, Bilbao, voor Vlaardingen
EMMAPLEIN, Wabanal; GIUAN, Bona; 3.15
BERNISSE, Hamburg;
vertrokken.
1 Augustus namiddag:
3.— ADMIRAL, Barcelona.
STOOMVAARTLIJNEN.
GIEKERK, Rottm. n. Beira 31 te Delagoabaai.
SARPEDON, China n. Rottm. p. 31 Gibraltar.
VEENDAM, N.-York n. Rottm. 1 (8.30 v.m.) v,
Plymouth.
BUITENLANDSCHE HAVENS.
ARKTIS, Rottm. n. Alicante p. 31 Gibraltar.
BENIN R'dam n. W.-Afrika 30 v. Las Palmas,
HAVELLAND, Rottm. n. Japan p. 31 Perim.
NIEUWLAND 1 v. Rottm. te Leith.
TORNE 29 v. Rotterdam te Malmö. J
URUNDI, Rottm. n. Beira 30 v. Delagoabaai.
TE ROTTERDAM VERWACHTE SCHEPEN.
ARUNDO v. B.-Ayres p. 31 Pernambuco.
AACHEN v. Japan 30 v. Marseille.
at.imtr.ANTE JACEGUAY V. Santos 28 v<
Lissabon.
ARIOSTO v. Fiume 28 te Catania. j
CARELLA v. Finland 29 te Londen.
FULDA v. Japan 30 te Genua. I
FLENSBURG 31 v. Narvik (of n. Vlaard.)
HAKUSAN MARU v. Japan 29 te Hongkong.
LOTTE LEONHARDT 28 v. Wyborg. j
PORTA v. La Plata 30 V. Bahia.
RHODOPIS vertr. 2 V. Antwerpen. j J
SARPEDON v. China p. 31 Gibraltar.
URKJOLA ENDI 29 v. Sagunto.
WESTHOFE in lading éan Lorenzo.
LOBITH, 31 Juli/1 Augustus.
Gepasseerd en bestemd voor:
•ROTTERDAM: de stoomschepen: Aacla, Ri-.
val Processus, Alpha, Hekla, K. Vaart 9, Wer*
Vatna, Emma, K. Vaart 8, Haniel 21, Run-
land, Claude Bernard, Annard, Walsum 2; Etna,
Nita, Prinses Juliana, Liena, Fiat 11, Vauban.
matei Atalante, Wangard, Westri, Mathüde
Ariana, Norvi, Fiat 9, Midgard, Haniel
22 Albatros, Heinrich, Marne, Energie, ria
Buffon, Thielt, Harmonie; Wann, Wieman; Ha-
niel 97, Scholten; Mainz, Flerlt; Oberhausen,
Ganfer; Hans en Grete, Urmetzer: Energie i.
Dirkse; Dankbaarheid, Dodde: Fenneghiena,
Seinen; Elu, Burgers; Theodora, de Jong; Fa
vorite, v. Veen; Puccini, v. d. Berg; AU Heidel
berg FrohmullerEmilie, Backfisch; W. v. Driel
62 de Jong; Eben Ezer. Lamers; Kornet, Zihs;
Slamat, Hazewindes; IJssgl, Kogelschatz; Dobo,
Melsen; Confiance, v. d. Veen; Marcel Louis,
Kieffer- Fleiss, HBmmerïch: Mardan, Klaays-
Oberrhein, Koth; Fortuna, Blom; Kiris-
hima Momm: Wilis, Kirdorf; Annie, Verschu-
v\'_ v. Driel 55, de Vries; Montan 1, Becker,
Krabbebank, Huisman: Harlff 6, Bechtold;
Ostria, v Boven; Ludeger, Hoymeiier; Longfel
low Verweü; Wilhelm, Loh; Goede Gunst,
Stuy; Gerard Don, Peters; ALKMAAR: Leo 13,
Kaufer- KINDERDIJK: Zeeuwsch-Vlaanderen,
Jacobs;' DEVENTER: Venus, Mourus; AM
STERDAM: Cornelia, V. d. Berg; Dina, Kries-.
seis; Maris, Bierhaus; Oda, Arendonk; DOR
DRECHT: Avontuur, Verdoorn; Kees, Muller;
Bur" Namedy, Kaufer: Hans, Kruithof; Adria
ns Geertruida, Overeen; DEN HAAG; Adrianus,
v. Pelt; Catharina, Kronenburg; Sicriant, Bar-
téls; DEIL: Famllietrouw, Langendam;
ZWIJNDRECHT: Jurgens 2, v. Deurzen;'
SCHIEDAM: Maria, Foei; MEPPEL: Victoria
Francis ka, Htoch: Eben Haezer, Lamerts; KAT
WIJK AAN ZEE: Rust Roest, Zuyderduyn;'
NIEUW LEKKERLAND: Gelderland, Hensen;'
DOESBURG: Theodora, v. Meegen; BREDA!
Johanna Elisabeth, de Knwer; Maja, Riool; Jo
hanna Cornelia, Meeuwsen; STAMPERSGAT:;
Revenier, Geerts; HAARLEM: Majo, Bakker;
Maria Wilhelmina, Bosman; ALPHEN AAN
DEN RIJN: God ziet ons. Bosman; ARNHEM:;
Maasstroom 32, v. Lopik; FRANEKER: Ver
trouwen, de Raad; Betuwe, v. Broekhuyzen;!
BERGEN OP ZOOM: Neeltje, Groeneweg; Ma
rie Hoefnagel; Clazina, Wakkes; RÖSSUMi;
Henjoca, v. Steen: BURGSLUTS: Spes Secundaf]
RHEDEN: Ondertrouw, Verwoert; NIJMEGEN:]
Johana, Rotjes; LEIDEN: Emmanuel, Verlaan;!
Cornells Petrus, Vermaas; BEMMEL: Ambu
lant. v. Zanten; OUDENBOSCH: Alfons Mario
2, Vermeulen; SLUISKIL: Belsarto, Rennings;'
Drie Gebroeders, Wolthuis: VELP: Johanna,
V. Oosten; ZWOLLE: Disponibel, Haasjee;
BELGIS: Etourdi, Pijl: St. Antonius, V. d.
Heuvel; Neptnnis, de Ronde; Beaumarschau,
Wenz; Gusje, Brnys; Aleeto, Wagner; Frans
MathiMe, Grutter; Helena, Theuns; Zeeland,
Larooy; Hendrika, Rosenberg; Ora et Labora,
v. Eek; Anna, v. d. Pluym: Kanaal vaart 5,
Strain; Anna, Verschure; Eridan, Verlinden;!
Gaston, Wagenaers; Vaderland, Strijdonk;:
Transport 35. de Decker; Transport 32, Wil-
lems; Jaeoba Anna, Tbssen; Marguerithe Marie,
Leunis; Emma, Verstraeten; Confiance, Ver»
berght; St. Gerard, Verbraeken; Anna, de Dek
ker; AeveH, de Breijer; Oso 5, de Jong; Leonie,
Renssens; Anna, v. Houte; Artois, Ketst Espe
ranto, de Wit; Elisabeth, Ross:
Ïïi het geïllustreerd weekblad „Buite:: jg
M. C. Sigal Jr. een artikelenreeks begonnen
over Oud-Schiedam.
In zijn eerste opstel, dat verlucht is met een
zevental fraaie afbeeldingen, voorstellende de
Nieuwe Haven met Westvest, de Sehie bij de
Lange Haven, de ruïne van het huis van Ma-
thenesse, de deur van het „Blauwhuis'thans
gymnasium, de Lange Haven, den gevel van
kot kantongerecht, en de Korte Haven met
gezicht op den toren der groote berk, geeft
Lij een stuk geschiedenis van Schiedam met be
schrijving van enkele gebouwen.
"We ontleenen er het volgende aan:
Onder Graaf Willem II (1247—1253) werd
een dam in de Schie gelegd, vandaar de naam
Schiedam, welke voorzien was van een uitwa-
teTingsluis. Met de komst van Gravin Aleid,
Weduwe van Jan van Henegouwen kwa-
hien er vele veranderingen tot stand, waar
door de landstreek voorutiging; zij liet een
stuk land bedijken, een dam aanleggen, een kerk
en gasthuis bouwen, waartoe de bisschop in
4262 toestemming had gegeven; dit was de
stichting van Nieawendam. Over deze stichting
Was de pastoor van Ouwerschie echter niet te
spreken; den kapelaan van de Gravin werd op
gedragen de grensscheiding van de parochie te
maken, die door den bisschop in 1264 goed
gekeurd werd.
Het gebied werd door Gravin Aleid meer en
meer uitgebreid; eerst verkreeg zij van Dirc
van Wassenaer een groot stuk land voor 100
Pond Hollandseh; dit land grensde aan de reeds
in haar bezit zijnde landerijen, die zij nog ver
meerderde met landerijen, die zij na een twist
met haar neef, Floris V, van dezen verkreeg.
Het Huis te Riviere gaf zij daarna met het
bedijkte Riviere aan den Graaf, die het haar
weder in leen gaf met alle goederen, die Flo
ris V daar had bezeten, zoodat deze landerijen
daarmede een rechtsgebied vormden. In 1275
schonk zij de stad zelfbestuur, en door haar
toedoen zal het wel geweest zijn, dat de Graaf
verschillende privilegiën aan de stad schonk.
De Graaf van Holland gaf in 1393 het Huis te
Riviere in leen aan Dirk van Mathenesse, aan
welk geslacht het sedert zijn naam ontleende.
De heeren van Mathenesse stonden niet op
goeden voet met de Schiedammers, en toen tij
dens de Hoeksche en Kabeljauwsche tvtisten
een groot aantal basteelen in Delfland, waar
onder het kasteel van Mathenesse, verwoest
werd, wilden de Schiedammers niet toelaten,
dat het kasteel herbouwd zou worden. Toch
gebeurde dit, want de tegenwoordige nog restee-
rende ruïne, een vierkant muur blok, schijnt
een overblijfsel van een Iateren herbouw te
zijn. Toen de stad in 1682 de Heerlijkheid
van Mathenesse kocht, kwam zij ook in het
bezit van de bouwvallen van het kasteel.
Een wandeling door het oude Schiedam zal
hem of haar, die er oog voor heeft, nog veel
laten zien, dat aan het verleden der stad her
innert. Schiedam is een schilderachtige stad;
onze kunstenaars hebben dit gezien en meer
dan één punt is door de etsnaald vereeuwigd,
terwijl onze bekende schilder J. H. van Mas
tenbroek, een mooi win ter gezicht van Schie
dam vervaardigde.
Wanneer ge op een mooien zomerdag langs
Lange of Korte Haven gaat, langs Nieuwe Ha
ven of Westvest, als de zon de boomenrijen en
de daarachter liggende huizen in het water
weerspiegelt, en dan een blik slaat op die lange
reeksen van oude gevels van mooie patriciërs
huizen of van schilderachtige branderijen en
pakhuizen, dan. bemerkt men eerst recht de
oude spheer, die daar nog hangt en die de her
innering bewaart aan vroeger tijden, toen het
leven rustiger was en geea autovrachtwagens
langs de kaden stoven en den grond lieten
dreunen,
Schiedam is steeds een nijvere stad geweest
en dat het niet de plaats heeft ingenomen,
waarin Gravin Aleid het voorbestemde, komt
wellicht door de in later eeuwen opgekomen
concurrentie van Dordrecht en Rotterdam, die
het overvleugelden. Naast de zustersteden aan
de Maas, Vlaardingen en Maassluis, werd ook
te Schiedam het reedersbedrijf uitgeoefend; in
de 15e en 16e eeuw was de haringvangst een
ruime bron van bestaan, doch met het midden
der 17e eeuw begon dit bedrijf te kwijnen om
kort daarna geheel t.e verdwijnen.
Reeds vroeg vond men er steen- en panne-
bakkerijen, olieaIaserijen, lijnbanen, een snuif
molen, een papierfabriek, enz., doch al deze
bedrijven en bedrijfjes werden overvleugeld
door de branderijen en jeneverstokerijen. Bijna
de geheele stad leefde van of was betrokken
bij deze bedrijven, want er omheen groeiden
tal van andere bedrijven en beroepen: kooplie
den en makelaars, branders en distillateurs,
graan, spoeling en brandstoffenhandelaars, ko
len- e'n korenmeters, zakkendragers en mole
naars kuipers- pompmakers, koperslagers en
andere handwerkslieden.
Zooals in zoovele bedrijven heeft ook het bran-
dersbedrijf te Schiedam zijn tijden van bloei en
inzinking gekend: in de 18e en 19e eeuw kwam
het bedrijf tot volle ontwikkeling; in 1744 telde
men reeds honderd branderijen, welk aantal op
het einde der 18e eeuw steeg tot 260; in het
midden der 19e eeuw daalde dit cijfer weder
tot 165, terwijl het hoogtepunt bereikt werd in
1SS3, toen men er 369 telde.
Ook hier zou van toepassing kunnen zijn,
dat do kwaliteit niet altijd zit in de kwantiteit
en zoo zien wij, dat langzamerhand tal van
kleinere en kleine branderijtjes, wier bedrijf op
den duur te on-economisch bleek, verdwijnen
om plaats te maken voor een betrekkelijk klein
aantal grootbedrijven, die modem ingericht,
een veel grooter omzet kunnen produceeren en
den naam van het product, waaraan Schiedam
een wereld-reputatia ontleent, hoog honden.
Er was eens een tijd, dat men in Schiedam
tachtig etpiipages telde; dat moet In een dier
bloeitijdperken van het b rand et sbe drijf ge.
weest zijn, waarvan een getuigenis nagelaten
werd in den vorm van de mooie, oude gebou
wen, die men in de star' jooveel aantreft.
Een der mooiste gevi' 11 ie aan de Lange
Haven, waarin sedert ISC8 11 Kantongerecht
is gevestigd. De baksteenea gevel met een mid-
dentravee in bergsteen, heeft in het midden
een hoogs dubbele stoep, terwijl dak en poort
naast het huis, bekroond worden door sierpot-
ten. Het pand werd in 1791 gebouwd door den
architect J. Gïudiei en is in 1909 inwendig ge
restaureerd. Het inwendige is geheel in Dode-
wijk XVI stijl; de gang met haar lambrizee-
ring, het trappenhuis met zijn stucwerk en
vooral de trapleuning met den gebeeldhouwden
lantaarnhouder trekken zeer de aandacht, ter
wijl de stuczolderingen van verschillende ka
mers, waarvan er een versierd werd door P.
Tossa, gesneden deuren, witjes, zuilen en
pilasters, er op wijzen, dat zoowel hij, die op
dracht gat tot den bouw van dit pand, als de
bouwmeester, menschen van goeden smaak wa
ren. Van denzelfden architect is de in 1792 ge
bouwde monumentale Beurs op den Dam, die
in 1840 voor een groot deel afbrandde, doch
In de oude gedaante herbouwd werd.
Verschillende huizen aan Lange en Korte
Haven, Nleuwstraat en Tnfnlaan, vertoonen in-
en uitwendig veel Lodewijk XVI versieringen;
hier is het een fronton, daar een' deuiv'met
omlijsting, elders stoepen of hekken, die versie
ringen uit dien tijd vertoonen.
Bijzonder mooi is de deur van het fatedelijk
Gymnasium aan de Nieuwstraat. Oorspronkelijk
had dit gebouw, verrezen in 1765, een geheel
andere bestemming; het was het „Blauwhuis"
genaamd en bestemd voor krankzinnigen en
gevallen vrouwen. Het blauwhuis schijnt met
het pesthuis In één bouw gevestigd te zijn ge
weest; reeds in 1570 stemde de vroedschap too
in den aankoop van een erf van het St. Anna
Convent ten behoeve van een pesthuis, dat
waarschijnlijk een vroeger moest vervangen. In
tijden van „heete ziekte" nam de stad het be-
noodigde personeel aan; vader en moeder, pest-
meester, ziekentrooster, enz. Over den oorsprong
van het blauwhuis weet men alleen, dat het
ouder moet zijn dan 1644, want op 24 October
van genoemd jaar werd asangenomeu een „na
der orde en reglement op het blauwhuis enda
de plaet3e nu aldaer gedest'neert ter tuchtinge
van ongebonden menschen".
In 1764 kochten regenten een aantal huisje?
in de Lange Nieuwstraat om daar een nieuw
gebouw te stichten, het tegenwoordige, dat i»
1S97 voor gymnasium werd ingericht. De dub
bele stoep voert naar een breede Lodewijk XV
deur met hardsteenen omlijsting in denzelfdeij
stijl; boven het steenen deurkalf ziet men drif
gekroonde blanco wapenschilden en boven d(
omlijsting In een fraai bewerkten rand hef
Schiedamsehe wapen, terwijl zcih op het da»
een achtkantig houten koepeltje bevindt.
