DINSDAG 2 AUGUSTUS 1927
OEFENING IN HET BESTUREN VAN
MOTORRIJTUIGEN.
Binnen of buiten „de bebouwde kom"
EEN NIEUW K. B. TOT WIJZIGING
VAN HET MOTOR- EN RIJWIEL
REGLEMENT?
PER AUTO EEN SLOOT IN
Boor een vonk van een sigaar
NEDERLAND-BELGIË
Nieuwe onderhandelingen
AGENTEN IN ACTIE
Rustig en gezellig was men bezig
GEEN MOORD, MAAR ONGEVAL?
De vrouw te Berlicum vermoedelijk
door een verdwaalden kogel getroffen
DE VERLOOFDE WEER IN VRIJHEID
TWEEDE BLAD
LEVERING VAN BUIZEN VOOR DE
WATERLEIDING IN Z.-VLAANDEREN.
Aan Nederlandsche firma's
offerte-maken geweigerd
RIVIERTIJDINGEN
PAGINA 2
"fr'- m
DE MAASWERKEN BIJ GRAVE
VERKEERSONGEVALLEN
BIJ ENSCHEDé
HET GOUD.
Ten vervolge op de beantwoording van de
vragen van mejuffrouw Katz, lid van de
Tweede Kamer:
1. Is de minister bereid, mede te deelen,
op welke gronden het „leeren rijden", uit
sluitend zal mogen plaats vinden „buiten de
bebouwde kom eener gemeente?"
2. Is de minister niet met ondergeteekende
van oordeel, dat juist het rijden binnen de
bebouwde kommen dikwijls het moeilijkst is
en dus juist dient te worden aangeleerd?
3. Is de minister bereid te bevorderen, dat
een nader Kon, besluit wordt uitgelokt, waar
in alsnog onder de noodige waarborgen voor
de veiligheid van het verkeer gelegenheid
geopend wordt, tot „leeren rijden" ook binnen
de bebouwde kommen?
4. Is de minister dan bereid te bevorderen,
dat alsnog aan het Kon. besluit een be
paling worde toegevoegd in den volgenden
geest: „dat gereden worde' buiten de be
bouwde kom eener gemeente, tenzij de rij
lessen worden gegeven op een specialen les-
wagen, waarbij de handrem en een extra
débrayage (ontkoppelings) pedaal in het on
middellijk bereik zijn van hem, die onder
zijn toezicht doet besturen (de lessen geeft)"?
heeft de minister van waterstaat het vol
gende meegedeeld:
1. Aan het bepaalde bij art. 2 onder C van
het nieuwe Motor- en Rijwielreglement ligt
de gedachte ten grondslag, dat het oefenen
in het besturen van motorrijtuigen, al ge
schiedt dit ook onder voldoend bekwame
leiding, binnen bebouwde kammen, waar op
verschillende plaatsen af en toe een groote
verkeersdrukte heerseht, gevaren met zich
mede zou kunnen brengen voor de vrijheid
en de veiligheid van het verkeer.
2. Ook ondergeteekende is van oordeel,
dat het rijden binnen de bebouwde kommen
veelal het moeilijkste is. Dat deze opvatting
nu mede zou brengen, dat juist in bebouwde
kom het besturen van een motorrijtuig zou
moeten worden aangeleerd, dat dus ook de
bebouwde kom, en nog wel bij voorkeur, als
oefenplaats zou moeten worden uitgekozen,
kan hij niet toegeven. Veeleer is hij van oor
deel, dat althans die gedeelten van de be
bouwde kom, die aan de vaardigheid van
den bestuurder meer dan gewone eischen stel
len, bij het leeren rijden in het algemeen
zullen moeten worden gesmeden.
3. Ondergeteekende overweegt het uitlok
ken van een Koninklijk besluit tot wijziging
van het Motor- en Rijwielreglement in boven
aangegeven zin.
Wordt voor het oefenen in het besturen
over het algemeen van die gedeelten der be
bouwde kommen gebruik gemaakt waarop
onder 2 wordt gedoeld, dan zal voor het
scheppen van bijzondere waarborgen voor
de veiligheid geen aanleiding bestaan.
4. Zal in den voren aangegeven gedachten-
gang het gebruik van een afzonderlijken les-
wagen in het algemeen niet noodig zijn, met
het oog op het zeer groote aantal personen,
niet alleen in de groote steden, maar over
het geheele land verspreid, dat zich de kunst,
motorrijtuigen te besturen, eigen zal hebben
te maken, zoude het hier aangegeven denk
beeld, naar het voorkomt, ook niet voor
verwezenlijking in aanmerking kunnen komen.
De heer L. E. W. Boer uit Hillegersberg is
Zaterdagavond omstreeks half elf op den Rot-
terdamscken weg te Delft, doordat hij een vonk
van zijn sigaar in het oog kreeg met zijn auto
in den sloot gereden. De heter B. en de inzittende
dames kregen geen ernstig letsel. De auto werd
zwaar beschadigd.
EERST NOG EEN ONTMOETING DER
MINISTER VAN BUITENLANDSCHE
ZAKEN.
Naar verluidt zullen in October a.s. de onder
handelingen hervat worden tusschen Nederland
en België, met betrekking tot de kwesties,
welke nog hangende zijn tusschen beide landen,
tengevolge van de verwerping van het Neder-
landsch-Belgisch Verdrag door de Eerste Kamer.
Voordat de besprekingen heropend zullen
worden, zal minister Beelaerts van Blokland
in het begin van September te Genève een
onderhoud hebben met minister Vandervelde.
De ministers zullen elkaar ontmoeten ter
gelegenheid van de Volkenbondsvergadering.
Zij zullen de voorwaarden onder de oogen
zien, waarop de ouderhandelingen ■xtusschen
Nederland en België hervat kunnen worden.
PLOTS OVERVALLEN EN MET SABEL
HOUWEN BEWERKT.
Zaterdagnacht, ongeveer 12 uur, bevond zich
in de nabijheid van het tramstation van Kat
wijk aan Zee een twintigtal personen, waar
onder eenige Leidenaars, gezellig bij elkaar,
toen plotseling uit een zijstraatje eenige politie
agenten op hen losstormden en er duchtig
met den gummistok op los sloegen.
W. v. d. Plas, een kalm en net burger, werd
plotseling gegrepen en op den grond gesmakt.
Men wilde hem geboeid naar het bureau bren
gen. Door het vreeselijk gillen en om hulp
schreeuwen trokken omstanders den agent weg,
waarop deze v. d. Plas losliet en met de sabel
op een anderen toeschouwer toesprong en hem
een houw op diens kaak gaf. De getroffene,
zekere v. Tilburg, bang voor een tweeden slag,
sprong toen tegen den agent op, om de sabel
vast te grijpen, waarop de andere agent er met
zijn sabel op los sloeg, zoodat Van Tilburg' bloe
dend verwond werd.
Zwaar gewond ging het slachtoffer naar zijn
woning, waar dr. Eikelenboom ontboden werd.
De dokter en zijn echtgenoote hadden volgens
de „Crt." ruim twee uur noodig om de wonden
te hechten en te verbinden.
Niet minder dan 36 hechtsels moesten wor
den aangebracht. Er is door de betrokkenen
gistermorgen met een aantal getuigen een aan
klacht tegen de agenten bij den burgemeester,
als Officier van Justitie ingediend.
Omtrent het gebeurde te Berlicum meldt het
V.D.-burean nog het volgende:
Gistermiddag werd het sectie-onderzoek ver
richt op het stoffelijk overschot van de 29-jarige
mej. D. Traa uit Berlicum.
Het onderzoek had tot resultaat, dat hij het
oog een stuk van een kogel werd gevonden,
waaruit echter niet viel op te inaken, uit welk
wapen het afkomstig was.
De marechaussee heeft toen een onderzoek
ingesteld op de schietbaan St. Joris, waar op
den avond van het ongeval met scherp ge
schoten is.
Vermoedelijk is het meisje door een ver
dwaalden kogel, welke tegen het doel versplin
terd werd, getroffen.
In verband met deze vermoedelijke oplossing
is C. van M., die als verdachte in deze zaak
was gearresteerd, op. last van de justitie weer
in vrijheid gesteld.
EN DE AANBIEDING WAS ZOO
VOORDEELIG
VRAGEN AAN DEN MINISTER VAN
ARBEID, H. EN N,
Door den heer Polak zijn aan den Minister
van Arbeid, Handel en Nijverheid de volgende
vragen gesteld:
I. Is bet Zijne Excellentie bekend, dat in
De Telegraaf van 21 Juli 1927 een bericht voor
kwam aangaande vragen, gesteld aan den bur
gemeester van Axel, door het raadslid A. T.
't Gilde, waarin deze zinsnede:
„Ook wordt de aandacht gevestigd op een
buizenlevering waarvan verscheidene leden van
den raad van toezicht niet op de hoogte waren
gesteld; daarbij zou zelfs uitdrukkelijk aan Ne
derlandsche firma's, die voordeelige aanbieding
deden, geweigerd zijn offerte te maken"?
II. Zoo ja, kan Zijne Excellentie dan mede-
deelen, of inderdaad eene Nederlandsche firma,
of eene buitenlandsche, die in Nederland een
fabriek wilde vestigen, geweigerd is, offerte
te maken, of dat zulks eene in het maken van
offerte bemoeilijkt is geworden?
III. Indien zulks het geval mocht wezen, is
Zijne Excellentie dan alsnog bereid, te bevor
deren, dat de levering der buizen, benoodigd
voor de aan te leggen waterleiding in Zeeuwsch-
Vlaanderen, worde opgedragen aan eene Neder
landsche firma, althans aan eene, die deze bui
zen in Nederland en door Nederlandsche arbei
ders wil laten vervaardigen?
IV. Indien vraag III ontkennend beantwoord'
wordt, wil Zijne Excelentie dan mededeelen,
welke redenen er bestaan, om de levering der
buizen te gunnen aan eene buitenlandsche en in
het buitenland fabriceerende firma?
VACANTIECURSUS BINNENVAART.
Hef Instructievaartuig „Prins Hendrik" naar
Friesland.
Maandagmorgen te ruim negen uur is het
Instructievaartuig „Prins Hendrik" van het
Onderwijsfonds voor de Binnenvaart van Am
sterdam naar Lemmer vertrokken voor den
jaarlijkschen vacantiecursus voor de binnen
vaart.
De deelnemers aan den tocht, die onder lei
ding staat van den heer G. de Jong, directeur
van het Onderwijsfonds voor de Binnenvaart,
zullen te Lemmer, Sneek, Harlingen en Enk
huizen officieel door de gemeentebesturen wor
den ontvangen.
Voor het vertrek heeft gisterenmorgen de
heer W. N. van de Poll, havenmeester van
Amsterdam, namens den burgemeester der
hoofdstad een bezoek gebracht aan het Instruc
tie-vaartuig „Prins Hendrik". Hij hield een
korte toespraak tot de deelnemers aan den
tocht en zeide, dat de burgemeester hem op
gedragen had, uit sympathie voor het werk van
het Onderwijsfonds voor de Binnenvaart in het
belang van de binnenvaart in het algemeen en
het onderwijs aan schipperskinderen, eenige
woorden te spreken. Gaarne had hij deze op
dracht aanvaard, omdat ook hem persoonlijk
het werk van het Onderwijsfonds voor de Bin
nenvaart zeer sympathiek is. Terwijl anderen
in het buitenland of in het binnenland bun
vacantie doorbrengen, offert gij aldus de
heer van da Poli uw vacantie op om kennis
te vergaren in het belang van het onderwijs
aan het schipperskind. Daarvoor verdient gij
de achting van het geheele Nederlandsche volk.
De heer G. de Jong, directeur van het Onder
wijsfonds voor de Binnenvaart, verzocht namens
de deelnemers hun dank aan den burgemeester
voor zijn vriendelijke groeten over te brengen
en dankte den heer van de Poll vooral voor
de medewerking, die het Onderwijsfonds voor
de Binnenvaart steeds van hem mag ontvangen.
Nadat de heer van de Po11 de hoop had
uitgesproken, dat de „Prins Hendrik" steeds te
Amsterdam zal kunnen blijven, vertrok het
Instructievaartuig naar Lemmer.
De „Prins Hendrik" te Lemmer
Gisteravond is het Instructievaartuig „Prins
Hendrik" van het Onderwijsfonds voor de
Binnenvaart te Lemmer aangekomen. On
middellijk na aankomst werden de deelnemers
aan den tocht door het gemeentebestuur van
Lemsterland op het gemeentehuls ontvangen.
De burgemeester, de heer H. Pollema,
heette de deelnemers aan den tocht welkom
In de gemeente.
Heden werd de tocht voortgezet naar Sneek
LOBITH, 1 Augustus.
Gepasseerd voor 4 uur en bestemd voor:
ROTTERDAM: st. Willem 1; Koeln; Egeria;
Jozef, v. Megen; Hugo Stinnes 19, Villmann;
st. Harmonie 3; Stinnes 12; Stinnes 44, Schub
ben; Stinnes 67, Einderst. Stinnes 4; Lena;
Frankonis; Maria Mathilde; Gerardina; Creo
soot; Rhenania; Poseidon; Hydra; Raab Kar-
cher 13; Marie; Helvetia 3; Westfalia; Win-
schermann 27, Wagener; Cor, van den Berg;'
Altenhof. Dommershausen; Gallia, Brugge-
mann; Raab Karcher 11, Wellen; Raab Kar-
cher 28, Schruft; Damco 26, Rennings; 4 Ge
broeders, Spoelstra; Energie, Padmos; Sahel,
Kissel; Marz, Hulzman; Geziena, Vegter; Wie-
sa, Zöller; Euthimius, Becker; Maria Theresia,
de Bot; Winsohermann 55, Kerbach; Baden 12,
Junker; AMSTERDAM: Deutschteer 1, Orth;
Fraternite, Hoenderop; st. Ewijk; Wijkdienst 7,
Bastiaanse; st. Winterswijk; Clasina, Barte;
st. Molenwijk; Wilhelmina, v. Holt; st. Noord-
wijk; Wijkdienst 9, de Hair; st. Baardwijk;
Zeldenpas, v. Hoelen; Elisabeth, Bos; Guille-
aum, v. Dessel; st. Poelwük; Petrus, Vermaas;
DIEREN: Confluentia 2, Kessel; FRANEKER:
Entre Prise, Suydam; Oscar Willy, Wilson;'
DORDRECHT: Wielski, Oerlemans; Braun-
kohle 31, Etzusch; EWIJKSLUIS: Johanna,
van Meegen; JUTPHAAS: Eben Haezer, van
7ck; AALSMEER: Ida, Deinum; FRANEKER:
Actief, Groen.
BELGIë: Baden 16, Bettra; Sani 11, Awater,
Damco '23, Joosten; Baden 12, Junker; Stella,
Maris, Bossers; Sapho, v. Dongen; Marcellus,
Rouge; Gertrude, v. Dreumel; Circe, de Jongh
DUITSCHDAND: st. Siegfried; Frankfurt;
Wijkdienst 5, Verbrugge; Esperance, de Vis
ser; Vrachtzoeker, v. d. Post; st. Baroma;
'Janna, Kielen; st. Math. Stinnes 4; Sal-vator,
'LauterbornCornelia, de Nood; Francoise, Zijl-
mans; st. Karlsruhe 10; Harmonie 1;. Jesefine
Schmitz; Minerva, Iffengen; Rhenania 27,
Dietz; Rhenania 42, Boshoven; Wijkdienst 21,
Grunefeld; Germania, Weller; Trebeta, Gevel-i
dingen; Geertruida, v. Kessel; Mannheim 8,
Dresbach; Robert Agnes, Zimmerman; Tiberius
v. Schijndel; Fluviale 30, Blommers; st. NjorcT
1; Jsung, Straatman; Michel Angelo, v. Heyst;
Nothung, Verbeek; Cosmopolite, v. d. Graaf;
st. Venus; Silus, Peperkamp; Myrrha, Verwey;
Mannheim 54, Gilles; st. Paula 1; Njord 3;
St. Antonius, de Klercks; st. Wacht 4; In-,
dustrie 2; Rhenania 43, de Ron; Onderneming,
Vermeulen; st. Stompwijk; Ewijk; Beverwijk;
Waalwijk; Theo, v. Megen; Marretje, Groen;1
Vigo Potens, Lachnit; Richard 1, van Laack;
Baden 3, Rheinmuth; St. Baden 3; Pole, Stob
belaar; Carl Ooms, de Pree; Rauxel 1, Rumm-
korf; Lorette, van Abeele; Oboek, Ringel; st.
Wodan; Kronos 1; Math. Stinnes 45, Buchel;
Baden 63, Zweidinger; Comptoir 27, Bley; Bon
ne Esperance, Klop; Baumhof, Prenger; Bin
nenvaart 9, Werkhoven; Clamaradco, Snellens;
Bogaerds 1, Nyenhuizen; Hulhuizen, van Don-
gen; Rhelnkrone, Herrmann; Fritz, Reinders;-
St. Confiance; Dirk Bouts, Hey boer; Raab
Karcher 52, Hullesheim; Anna Maria, Neuer;
Mevo, van Dort; Vermeer, Hattmans; Guten-
fels, Oerlemans; Hugo Stinnes 26, Kranz; Mar-
garetha, Janssen; Vosta, de Boer; Leo, Dah-
men; Karl Robert, Kanterbüsch; Hast 10, De
bus; Anna, Möhlif; st. Heinrich Halm; Win-
SChermann 49, Ronig; Rijnzeevaart 8, van de
Lucht; Math. Stinnes 10, Groen; Mantegna,
Noorlander; Henriette, Eichler; Margarite, van
Wijk; Harpen 62, Ostertag; Harpen 64, Sta-
chelhausSpido, Eggenhuis; Henri Mathien,
'Kamphuis; Hos, Hartlgh; Freyma, Pheifer;
Stella, Kroezinga; Rijnzeevaart 1, Acker; Elsa,
Wunderle; Verandering, Kleyne; st. Hollandia;
Teutonia; Westfalia: Limburgia, van Anrooy;
Daventria, Smit; m.s. Mabi 5; Constant, Smits;
Zeeland, de Roelce; Scheldeboord, Willems;
Rijn en Binnenvaart 25, van Oorschot; st. Rijn-
zeevaart 1; Alpha, van der Wijngaardt! Hia-
ratha, van Doodewaard; Victor, Hirschmann;
Extention, Duel; Hoenera, Hoenderop; Lindo-
rieus, Driessen; Rival, Jansen; Merwede. Kir-
dorf; St. Ludwig; Astroth 9, Hewel; Ostade,
Looch; Dusseldorf, Beckhaus; Risico, Klaes-
sens; Jeanne d'Arc, Peters; Clara, Jansen;
Scharzwald, Klaus; Sahara, Bedet; Margaretha,
NalbaehRio 2, Korsten; Duprez, de Keyzer;
Plugo Stinnes 21, Klein; st. Kronos 2; De'Tijd
Zal 't Leeren, de Rijder; Jacoba, Vredenburg;
Margaretha, Jansen; Osnabruclc, Beidolt; Lud-
wigshafen, Heirich; Petrus, Hubens; Titania,
Heusch; Firmine 2, van Ech; Irene, van Don-
gen; Kanaalvaart 1, Weiss; Johan, Vermijme-
ren; Andreas, de Looy; Orpheus, Wemmers;
Harpen 53, Glöcke; st. Plindenburg; Govert;
Gudrun, Hölscher; Flora, Smits; Margaretha,
Becker.
DUITSCHLAND; Rudolf, v. Thull; Binnen-!
vaart 5, y. Oosten; Ideaal, Botter; Rudolf Ottp,
de Bruin; Disponibel, Bouwman; Willy Ëlsé,
Heep; Poseidon, Vergauwen; Comptoir, Horig;
Élise, Heuss; Verandering, Schoonderwoerd'j'
Sacrapeur, Benz; Ludwig, Neuer; Stad Brussel,
Offenberg; Willy, Pijl; Helene 2, Joosten; Rijn-'
zeevaart 10, Hartsuiker; Geertruida, Lonkhuizen]:
s. Schieland; Lion, Schouwenaar; Head, v. Don-:
gen; Jacoba, Spel; Carl Robert, Raudenbusch
Carthea, v. Boven; Winscherman 6, Balbach,:
Tiloe, de Graaf; Kawi, Dooyer; Donizetti, it,;
Anrooy; St. Maria, Willemsen; Tuisco, MussigV
Stad Dendermonde, Heck; Lehneck, Haas; Paul,
Heckhof; Harmonie 2, Herman; Ruwer, Herrig;:
Wiland, Krootjes; Maria, Janssen: Atmima,
Levering; Ulitis, May; Wilelm Frederik, Bak
ker; Prins der Nederlanden, Verhagen; Geer
truida, Drledijk; Witichus, Meijer; Anher, de'
Jager; Vooruit 2, Hofman; Johan Anna, de
Bot; Hnrdi, Schelle; Duisburg, Bosman; SHV.-1
94, v. Emmerloot; s. Rijnschelde 14; Johanna,
Visser; s. Rijn; s. Elhing 1; Marianne,»
Groetsch; Leonie, ten Cats; Saphir, v. d. Dus-^
sen; Avance, Meijer; Diamant, Kohlbecherj
Graf Haeseler, Schweikert; Jan Steen, Timmer
mans; Catharina Adriana, Vegter; Op Gods Ge-'
nade, Theunis; Merapi, v. d. Brugge; Molenaar,
Kempenaars; Wurzburg, Iven; Walsum 32,
Roth; Walsum 3, Stolk; Hobbema, Arts; Rot-
horn, Witter; Schwarzhorn, Berlenbacli; Actief,
Valk; Ragnaris, v. d. Berg; Willemina, Over-
bosch; Bulwer, Schreuders; Hondecoeter, Mo
lenaar; Jean Balthazar 3, Strack; Allou, v. Es
sen; Avontuur, de Visser; Kurt, Beekman; Ca
rolina, de Bot; Janna Johanna, Bosman; Har
pen 81, Hundt; Louisa, Janssen; Amor, Tijs-
sen; Schouwenbank, Kommers; Maria, Silvius;
Wawa, Schot; Overijssel, Boon; Majunga, Hof
manLaurentius, de Bot; Kronos, Wunderlc;'
Heinrich, Specht; Elfriede, Dietz; Germania,
Hendriks.; Balmhorn, Junker; Theodor Elize,
Kroesse; St. Theresia, den Olden; Pauline, de
Jong; Ferdericke, Mehl; Anton, Roelofs; Spes,
Bakker; Sancta Maria, Hilf; Oranje, Troost;
Zuidvliet, de Pree; Hedwig, ICahmen; Dym-
phina, Maasbach; Geziena Maria, Wirges' de
stoomschepen: Theo, Ideal, Turgot, Legia, Een
dracht, Simson, Ajax, K, Vaart 16, Atla, Prog'res,
Anna, Fiat 2, Bernard, Asa, Sully, Anton, Es-
caut 2, Cornells Adrianus, Frigga, Charitas, Jean
Millot, Lavoisier, Fiat 5, Louvois', Franz, Bra-
bantia, Fransiska Maria, Teuna 3, Belgique,
Aisne, Richeleu, Constantina, Stuttgart, Fiat 14,
Malpo, Johanna, Gerard, Escaut 1, K. Vaart 14,
Iduna, Wervieq, Fiat 1, Credo, Wilhelm, St.
Goar, Urdard, Baroma, Exvoto, Louise, Rerir,
Irmingard, Mazarin, Kibo.
DE NOORSCHE REIS DER KON- FAMILIE.
De koningin zal bij haar verblijf in Noor
wegen gebruik maken van haar eigen auto's
waarvan er twee dezer dagen per schip naar
Noorwegen zijn vervoerd.
Een damwand ondergraven.
Zondag is bij Grave de put waarin men bijna
gereed was met den graafarbeid aan de Maas-
stuw onder water gezet, doordat aan de rivier
zijde de damwand schijnt ondergraven door
den sterken stroom van bet in de laatste da
gen zoo snel wassende water.
Vele belangstellenden kwamen de ramp in.
oogenscbouw nemen, terwijl onmiddellijk maat
regelen genomen werden om een uitbreiding te
bezweren.
Zondagavond heeft men reeds voor circa
1% M. het water door bet aanbrengen van
pompen uit den ondergescboten put aan de
Maasstuw weten weg te werken.
Zondagavond hebben nabij Enschedé enkele
ernstige verkeersongevallen plaats gehad. Op
den Hengeloschestraatweg is de motorrijder v.
D. in botsing gekomen met een wielrijder, v. D.
werd zwaar gewond naar het ziekenhuis over
gebracht. Zijn benedenkaak was versplinterd
en zijn bovenkaak gebroken. Zijn echtgenoote,
die op de duo zat, liep enkele lichte kwetsuren
op.
In de Deurningerstraat is de motorrijder R.
uit Lonneker, wiens beide kinderen op de duo
zitting zaten, tegen een auto opgereden. R.
werd ernstig gewond. De kinderen liepen slechts
ontvellingen en schrammen op.
Op den Hengeloscheweg is de wielrijdster W.
gevallen en door een passeerenden auto overre
den. Met gebroken beenen en ernstige kneu
zingen werd zij naar het ziekenhuis overge
bracht.
Op den Haaxbergscheweg is een motorrijder
uit Haaxbergen tegen een boerenwagen opgere
den. Met inwendige kneuzingen en een'gebro
ken knieschijf is hij in het ziekenhuis opgeno
men".
De wonderlijke geschiedenis van Generaal
Johan August Suter.
door BLAISE CENDRARS.
21.
Zes weken later biedt het dal een betooverend
schouwspel aan. Het vuur is bier voorbij ge
komen, bet vuur dat onder de scherpe en lage
rooklaag varens en heesters heeft doen smeulen.
Daarna is het vuur opgesprongen als een toorts,
hoog, recht, onverbiddelijk met één stoot. Over
al staan nu rookende tronken met verwron
gen bast, met gebarsten takken. De groote een
zamen staan nog recht, gekloofd, geblakerd
door de vlammen.
En men werkt.
Do ossen loopen heen en weer. De muilezels
staan voor de kar, de zaadkorrels vliegen.
Men heeft zelfs niet eens den tijd om de ver
koolde stronken uit te rukken en de voren
worden er om heen getrokken. Het hoornvee
ploetert al in de drassige prairieën, de scha
pen loopen op de heuvels, de paarden grazen
in een erf omheind met hagedoornpalen. "Waar
de twee rivieren samenstroomen begint men
aan het ophoogen van den grond en de ranch
wordt er bovenop gebouwd. Boornen die nau
welijks gevild zijn, plankeu van zes duim dikte
dienen tot den opbouw. Alles is stevig, groot,
ontzaglijk, bestemd voor de toekomst. De ge
bouwen vormen een heelen rij, schuren, maga
zijnen, bergplaatsen. De handwerkplaatsen
staan^ aan den kant van het water; het dorp
der Kanaken is een ravijn.
Suter houdt zich overal mee bezig, regelt
alles, gaat de uitvoering der werken na tot in
do kleinste onderdeelen; hij is om beurten bij
alle werven en aarzelt niet om persoonlijk een
hand uit te steken als een man iets verkeerd
doet in die of die ploeg. Bruggen worden ge
slagen wegen getrokken, moerassen droogge
legd, vijvers uitgediept, een put, drinkwater
plaatsen, kanalisaties. Een eerste palissade be
schermt reeds de boerderij; een blokhuis zal
er komen. Boden doorkruisen de Indiaansche
dorpen, en tweehondervijftig oude bescherme
lingen der missionarissen worden in de ver
schillende werkgelegenheden met hun vrouwen
en kinderen aan het werk gezet. Elke drie
maanden komen nieuwe convooien met Kana
ken aan, en de ontgonnen gronden strekken
zich tot aan den gezichtseinder uit. Een der
tigtal blanken die zich in de streek ophielden
zijn zich in zijn dienst komen aanbieden. Het
zijn Mormonen. Suter betaalt hun drie piaster
per dag.
En do welvaart blijft niet lang uit.
4000 ossen, 1200 koeien, 1500 paarden en
muilezels, 12000 schapen zijn verspreid om La
Nouvelle Helvetie, op eenige dagen reizen in
den ronde. De oogsten bedragen 530 pot. en de
graanzolders zijn tot barstens toe gevuld.
Tegen het einde van het tweede jaar koopt
Suter van de Russen die zich terugtrekken
hun mooie boerderijen langs de kust bij Fort
Bodega. Hij betaalt hun 4000 dollar contant. Hij
stelt zich voor om hier de veefokkerij in het
groot te beginnen en vooral om er het runder
ras te verbeteren.
22.
Indien met in dit soort kolonisaties er ge
makkelijk toe komt om de moeilijkheden van
materieelen aard te overwinnen, die zich el-
ken dag voordoen en door een ijzeren wil
en een liardnekkigen arbeid degelijk met werk
tuigen uitgerust, een nieuwe orde op te leg
gen aan de eeuwigé wetten der natuur, wat
betreft het voor altijd omvormen van het aan
zien van het land in zijn oerstaat, en een
weersgesteldheid van een landstreek, het is
niet zoo gemakkelijk om het menschelijke ele
ment meester te worden.
De toestand van Johann Suter is vanuit
dit gezichtspunt zeer karakteristiek.
Bij de aankomst van Suter stond Californië
aan den vooravond van een revolutie. In
Mexico zelf was juist opgericht de Compania
Cosmopolitans, waarvan het eenige doel was
om te plunderen, wat van die ongelukkige
streken der missiestaties was .overgebleven
Machtige politieke handlangers hadden 200
avonturiers verscheept om ze op deze vroeger
zoo welvarende provincie los te laten. Terwijl
deze zich op zee bevonden, schopte Santa An
na president Farias van zijn zetel en zond een
ijlbode, via Sonora, die zeer strenge orders
naar Gouverneur Alvarado bracht om zich he
vig te verzetten tegen de ontscheping van deze
boeven. De bende werd verslagen in het ge
zicht van San Diego tusschen den Grooten
Oceaan en de Baai, en degenen onder zijn
leden, die wisten te ontkomen, maakten het land
onveilig door zich over te geven aan plunde-
rijen. Er werden twee clans gevormd en de
tegenpartijen brachten vuur en bloed over het
land. Suter was zoo wijs om niet tusschen
beide te komen en zoo handig om zich hij beide
groepen vriendjes te maken. Aan den anderen,
kant waren jagers trappers, woudloopers, allen
van Amerikaansche nationaliteit, beetje bij
beetje tot in het hart van het land doorgetrok
ken. Zij vormden een kleine, zeer beweeglijke
kern die Californië weer aan de Unie wilde
terugbrengen. Ook hier wist Suter te manoeu
vreeren en zich niet in moeilijkheden te bren
gen; want indien de Amerikanen in het ge
heim van zijn steun profiteerden (hij zond om
de drie maanden een bode dwars door de
bergen die berichten naar San Louis bracht;
een van zijn boodschappers vertoonde zich zelfs
te Washington om een veroveringsplan aan
hun goedkeuring te onderwerpen: Suter vroeg
om het commando over de troepen te nemen
en eischte de helft van de veroverde gebie
den) in de oogen van de Mexicanen ging hij,
om z(jn heldhaftige houding aan de grens waar
hij zich met alle kracht tegen de herhaaldelijke
strooptochten van de wilde stammen verzette
voor zoo'n trouw bondgenoot door, dat het
Gouvernement hem tot Bewaker van de Noor
dergrens benoemde met den rang van kapi
tein, en om hem voor zijn diensten te beloonen
deed Alvarado hem een gift van elf uren grond
in het vierkant, een uitgestrektheid zoo groot
als zijn kleine Zwitsersche vaderland. De In
dianen waren Suter's grootste zorg. De wilde
stammen van de Boven Sacramento zagen
zijn vesting met leede oogen aan. Die bebouwde
gronden, die werklieden, die kudden, die boer
derijen, die gebouwen, die overal uit den grond
oprezen, die welvarende kolonie die zich voort
durend uitbreidde maakten inbreuk op hun
jachtterreinen. Zij hadden naar de wapens ge
grepen, staken 's nachts de molens en de
graanschuren in brand, vermoordden op klaar
lichten ,dag de eenzame herders, en hielden
razzia's onder hei hoornvee. Er hadden voort
durend botsingen plaats. Men wisselde geweer
schoten en geen dag ging voorbij zonder dat
men naar de boerderij een doode bracht, het
lijk van een gescalpeerden houthakker, een
schandelijk verminkten planter, een soldaat
voorover op het gezicht gevallen. Suter wensch-
te zichzelf nooit zoo veel geluk met het idee
dat hij gehad had om»de Kanaken als werk
kracht te importeeren, als gedurende deze twee
eerste jaren van onophoudelijk overvallen.
Zonder hen zou hij nooit tot een goed einde
hebben kunnen komen.
Er waren zes dorpen met üandbewoners.
23.
Ondanks deze twisten, veldtochten, politieke
verwikkelingen, den latenten staat van revo
lutie, de moordaanslagen, de brandstichtingen,
werkte Johann August Suter zijn plan metho
disch uit.
La Nouvelle Helvetie kreeg vorm.
De woonhuizen, de boerderijen, de hoofdge
bouwen, de graanschuren, de magazijnen wa
ren nu omgeven door een muur van vijf voet
dikte en twaalf voet hoogte. Uit iederen hoek
sprong een rechthoekig bolwerk naar voren,
voorzien van drie kanonnen. Zes andere stuk
ken verdedigden den hoofdingang. Het vaste
garnizoen bestond uit 100 manschappen. Boven
dien doorkruisten patrouilles en bewakings
korpsen het geheele jaar het onmetelijke do
mein. Alle krijgslieden, bij elkaar geraapt ln
de bars van Honoloeloe, waren getrouwd met
Californische vrouwen, die hen vergezelden bij
hun overplaatsingen, de bagage droegen, de
mais fijnstampten, en de kogels en hulzen maak
ten. Als er gevaar dreigde groepten allen sa
men op het blokhuis en kwamen het garnizoen
versterken. Twee booten voorzien van kanon
nen lagen voor het front voor anker, gereed om,
zij het de Rio de los Americanos zij het de Sa
cramento op te varen.
De directeuren der moiens, der zagerijen
waar de reusachtige boornen van dit land ver
werkt werden, van do ontelbare werkplaatsen
waren meerendeels scheepstimmerlieden, roer
gangers of onderofficieren, die men van de
zeilschepen voor het anker op de kust liet
deserteeren door hun een soldij van vijf pias
ters per uur te beloven.
Het was niet zeldzaam blanken naar de
boerderij te zien komen, die hun diensten
kwamen aanbieden, aangetrokken door de
faam en de welvaart van de nederzetting. Het
waren arme kolonisten, die alleen niet hadden
kunnen slagen. Voornamelijk Russen, Ieren,
Duitscliers. Suter deelt den grond onder hen
uit, of gebruikt ze naar hun capaciteiten.
Paarden, huiden, talk, tarwe, meel, mais, ge
droogd vleesch, kaas, boter, planken, gerookte
zalm, werden dagelijks verscheept. Suter ver
zendt zijn producten naar Van Couver, naar Sit
ka naar de Sandwich Eilanden en naar Mexi-
caansche en Zuid Amerikaansche havens. Maar
hij voorzag vooral de talrijke booten, die ml
bun anker in de baai kwamen werpen.
In dezen staat van welvaart en werkzaam
heden vond kapitein Frémont La Nouvelle
Helvetie, toen hij na zijn heuglijken tocht,
dwars door Sierra Nevada uit het gebergte
kwam.
Suter was hem met een escorte van 25 schit
terend uitgeruste mannen tegemoet gereden.
De rijdieren waren keurexemplaren. Het uni
form der ruiters, van donkergroen laken, ver
levendigd door een geel galon. De muts op
een oor, hadden de kerels een krijgshaftig
uiterlijk. Zij waren goed gedisciplineerd.
Ontelbare kudden graasden in de vette wei
den; uitgelezen beesten. De boomgaarden vloei
den over van rijpe vruchten. I11 de moestuinen
groeiden de groenten van de oude wereld naast
die van de tropische landstreken. Overal fon
teinen en kanalen. De dorpen der kanaken wa
ren zindelijk. Iedereen was aan het werk. Ef
heersekte 'n schitterende orde. Lanen van mag
nolia's, palmboomen, bananenboomen, kamfei'"
boornen, sinaasappelboomen, citroenboomen»
peperboomen, liepen door de uitgebreide cul
tures om alle op de boerderij uit te komen. D®
muren van de hacienda verdwenen oude'
boulainvillers, klimrozen, vlezige geraniums.
Een gordijn van jasmijn viel voor de deur van
den meester neer.
(Wordt vervolgd-), j
