DAGBLAD VOOR SCH/EDAM EN
m
1
BERICHT.
50ste Jaargang
Vrijdag 12 Augustus 1927
No. 14936
Dit nummer bestaat uit drie bladen
MGR. SCHAEPMAN HERDACHT.
In verband met het leest van
Maria ten Hemelopneming zal
de Nieuwe Schiedamsche Courant
Maandagavond niet verschijnen.
DE DIRECTEUR.
V DE KWESTIE NIET
OPGELOST.
ONTHULLING VANEEN STANDBEELD
EEN GROOTSCHE HULDEBETOOGFNG.
JHR. RUYS DE
BEERENBROUCK
GEDACHTENISREDE JHR. RUIJS
DE BEERENBROUCK.
OVERDRACHT VAN HET STANDBEELD
AAN DE GEMEENTE.
AGENDA.
Heden.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
BureauKOEMARKT 4, Telefoon Intercommunaal no. 68085 Postbus39.
ABONNEMENTEN: per 8 maanden 3.25, per maand 1.10, per week 25 cent.
Franco per post 3.75 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Postchèqne en Girodienst no. 81440.
Advertenliën
regels 1.55. Elke regel meer 30 ct. Reclames tusschen den tekst 60 et.
per regel. Bij contract belangrijk verminderde prijzen. Kleine advertenties: 25 woorden 30 ct,
elk woord meer 5 ct. tot een maximum van 50 woorden. Kabouter-adverl. 5 regels ƒ0.50, 10 reg.
0.75, 15 reg. 1. Tarieven worden op aanvr. toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Gratis-Ongevallenverzekering ƒ500 bij overlijden dooreen ongeval; 500 bij verlies van beide handen, voeten of oogen; 250 bij verlies van één hand, één voet of één oog- f 150 hii verlies
van een mjsvmfecr; 50 twee voorste ledematen^ die vmg^ van een.han* 25 bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenma'al per maand h, dit blad worden afgedrukt.
van een duim; ƒ75 bij verlies
r\ eut vuuiwaaiucu aia eenm
mtkeermgen ingevolge deze verzekering zijn herverzekerd bij de Nieuwe HAVBank, Lange Haven 103, Schiedam.
In „Voorwaarts" is een ongenoemde „des
kundige onderwijsautoriteit" aan het woord
over de eindexamens van de H. B. S.-scholcn
in onze stad en te Delft.
Over de vraag wat de regeering als ge
volg van de actie te doen staat, merkt deze
deskundige het volgende op:
Hett is voor de regeering een moeilijk
geval. Het aantal afgewezenen is inder
daad in hooge mate abnormaal. De re
geering moet dus wel voor haar eigen
school (de rijks hoogere burgerschool te
Schiedam) een onderzoek instellen, om
na te gaan, aan welke oorzaak (oorzaken)
die slechte resultaten van het eind
examen zijn te wijten. Maar dan? Naar
onze zegsman ons als zijn overtuiging
mededeelde, is de wet in geen enkel
opzicht overtreden. Dit toch zou moeten
gebeurd zijn, om tot een nieuw examen
te doen besluiten. Of een examen het
eene cijfer of het andere waard is, ia
ten slotte een kwestie van appreciatie.
En waar Prof Elias verklaard heeft
„verschil van opinie bestond tusschen
leeraren en deskundigen niet", daar kan
men tot geen ander resultaat komen dan
dat de leeraren de meening toegedaan
waren, dat de helft van hunne leer
lingen een dusdanig examen heeft af
gelegd, dat zij het diploma niet verdienen.
Hoe het komt, dat zooveel leerlingen zoo'n
Slecht examen hebben afgelegd, dat moet
de regeering maar eens onderzoeken. De
deskundigen mogen bijzonder streng ge
weest zijn bij de beoordeeling, dat kan
in een enkel geval wellicht den doorslag
gegeven hebben, maar 50 pet. gezakten
kan daaraan nooit geweten worden.
We hoeven wel niet te zeggen, dat deze
onderwijsautoriteit ons al weer geen stap
verder brengt.
Alle vragen, die we al zoo vaak hebben
gesteld, blijven bij zijn opmerkingen vol-
ledig gehandhaafd, en met name die: hoe het
toch in 's hemels naam mogelijk is, dat de
euidexamencijfers volstrekt niet kloppen met
die van de rapporten.
Door zoozeer den nadruk te leggen op
het feit, dat de leeraren het eigenlijk met
de gecommitteerden eens waren, en dat
mitsdien de leeraren zelf er van overtuigd
Waren, dat de helft van de examinandi het
diploma niet verdiende, stelt de deskundige
ons voor verrassende conclusies.
Immers:
ofwel de leeraren komen met zichzelf in
tegenspraak, door thans cijfers te geven, die
absoluut niet parallel loopen met die van
de rapporten;
ofwel de leeraren vinden zoowel rapport
cijfers als examencijfers juist, maar dan
loPt het examen niet met het gegeven
Onderwijs, heeft dus ofwel het onderwijs
Aiet gedeugd, ofwel zijn de examenvragen
'°t aan het onderwijs aangepast geweest;
ofwel de leerlingen zijn na het laatste
aPPort dommer geworden.
Lc keuze uit die conclusies zal ook den
eskundige moeilijk vallen; wij althans
emen er niet gaarne een van voor onze
ejtantwoording.
tenslotte, we gelooven gaarne, dat er geen
et overtreden is, althans niet nawijsbaar.
aar de termen: wetsovertreding en on-
o' 'ikheid dekken elkaar niet. Wanneer er
n "Uijkheden zijn begaan en het geval
de beurs van de Technische Hoogeschool
^aarvan wij dezer dagen melding maakten
^Jst, er reeds op^ dat de regeering die mee-
S 18 toegedaan dan hebben de ouders
de betrokkenen en dezen zelf er recht
hiéu at tlersteI P'aats vinde. En als een
do W examen voor de afgewezenen daartoe
W('zo n'Se W6S 's wii zien voor de afge-
.Ook<'il' ri geen anderen dan moet die weg
worden ingeslagen.
„EEN EEUWEN TROTSEEREND
GEDENKTEEKEN"
Aan een van Holland's meest
veidienstelijke zonen
Thans heeft katholiek Nederland een eere
plicht vervuld ten opzichte van een z«ner
grootste zonen en de plaats die hem zag ge-
boren worden is daarin voorgegaan met zeld-
zame geestdrift. Het in zijn landelijke rust nog
onverstoorde Tubbergen, de kleine Twentsche
gemeente die ..an katholiek Nederland een
emancipator schonk, heeft gejubeld op dezen
dag zooals alleen een groot volk jubelen kan
De feestvreugd van het trouwe volk open
baarde zich gisteren in 'n kunstvolle versiering
der hoofdstraten van het dorp, waardoor ter
inleiding van de onthullingsplechtigheid een
historisch-folkloristische optocht zou trekken
Op de vier voornaamste punten waren prachtige
eerbogen opgericht.
Vlaggen en wimpels voltooiden het feest
kleed, waarin het dorp zich thans gesto,;en
had, om tot mede-juichen op te wekken allen
die komen zouden, om de nagedachtenis van
den zoon uit de Twentsche landouwen te eeren
En inderdaad zijn honderden en honderden
uit Twenteland gekomen, zoodat Tubbergen
heden een ongekend schouwspel bood.
De hooge gasten, w.o. Z. Exc. Mgr dr W
H. Nolens Ruys de Beerenbrouck',
de Commissaris der Koningin in de Prov
Overijssel, mr. A. E baron van Voorst tot
Voorst, Jhr. M. van Vollenhoven, gezant der
Nederlanden de Kamerleden mr. P. Aalberse,
Chr. v. d. Bilt en A. Engels, de leden van Ged
Staten van Overijssel, de heeren g. Bloemen
en mr. dr. J. Snijder, de Hoogeerw. heeren
Mgr. dr. A. C. M. Schaepman, Mgr dr D A
W. H. Sloet deken H. v. d. Waarden uit
Almelo en deken J. Scholten uit Oldenzaal
werden in hotel „De Tijd" verwelkomd door
den eere-voorzitter van het Schaepman-comlté
den Zeereerw. heer A. Waanders, pastoor van
Tubbergen. Met de hierboven genoemden
waren in hotel „De Tijd" tevens saamgekomen
verschillende familieleden van Dr. Schaepman
tn zeer vele heeren geestelijken uit Twente
Na de begroeting In he* hotel gingen dé
gasten den optocht in oogenschouw nemen- J e
De gasten sloten zich achter den stoet aan
en trokken mede op naar het standbeeld.
Rond den Eeschhof hadden zich reeds
duizenden toeschouwers verzameld.
Toen de hooge gasten op het plateau rond
het beeid hadden plaats genomen, zong een
koor van 250 Tubbergsche jongens het Schaep-
mans-Iied, dat kapelaan H Sneyder dichtte op
de wijs van het Twentsche volkslied.
Toen het lied was verstomd, beklom de
burgemeester van Tubbergen, de heer Th. C.
Luyckx, voorzitter van het Schaepman-comité
het spreekgestoelte, om aan Mgr. Nolens te
verzoeken tot de onthulling van het stand
beeld te willen overgaan.
Mgr. Nolens ging daarop naar den katheder
en hield de volgende reden
MGR. NOLENS
Geachte Toehoorders
Mij valt de eer te beurt aanstonds het stand
beeld te onthullen van Tubbergen's grooten
zoon dr. Schaepman.
Dat voorrecht heb
ik waarschijnlijk mede
te danken aan de
omstandigheid, dat fk
behoor tot de, helaas
niet meer zoo tal
rijken, die den veel-
zijdigen, verdienste
lijken Tubberger, Twen
tenaar, Nederlander
meer van nabij en nog
ib zijn beste jaren
hebben mogen kennen
en waarderen.
Indien aanstonds
z'n eigen steenen beeld
voor onze oogen verrijst, zal wellicht menigeen
uwer onwillekeurig toezien en luisteren of da
welsprekende mond zich niet voor korte wijle
zal openen; misschien vangen wij dan In onze
verbeelding klanken op, die, stamelend weer
gegeven, zouden luiden:
„Landgenooten, die hier vergaderd zijt om
mijn nagedachtenis te eeren, na mijn
verscheiden heeft voor- en tegenstander
als om strijd mij geloofd als een goed Neder
lander. Voor mij de hoogste lof. Ik vind de ver
klaring hierin, dat ik bij al mijn streven en
werken getracht heb, met erkenning van Ieders
vrijheden en rechten, het algemeen belang voor
oogen te houden en te dienen. Katholieke Neder
landers, ik word geprezen als uw emancipator.
Op staatkundig gebied werd die emancipatie
eerst bereikt, toen, met terzijdestelling van per
soonlijke belangen en inzichten* de eenheid van
beginselen werd erkend en op den voorgrond
geplaatst. IVaar die eenheid van beginselen be
staat, daar kan de vrijheid haar rechten doen
gelden en moet de liefde haar plicht vervullen".
Geachte Toehoorders
Moge dit monument een eeuwen trotseerend
gedenkteeken zijn van de hulde van het geheele
Nederlandsche volk: aan een zijner beste dich
ters en prozaschrijvers; aan een zijner mach
tigste redenaars; aan een zijner meest vooruit
ziende en scherpzinnigste staatslieden; aan een
zijner meest verdienstelijke zonen.
Moge dit standbeeld het blijvend bewijs zijn
van de dankbaarheid van de Nederlandsche Ka
tholieken jegens den man, die voor hem geweest
is: de onvermoeide strijder, die de plaats heeft
veroverd, die hun toekomt; die mede den grond
slag heeft gelegd voor onderlinge waardeering
en voor het samenwerken van de Christelijke
volksgroepen; die aan het Christelijk, Katho
liek onderwijs recht heeft helpen doen weer
varen; de pionier, die de openbare meening
heeft bewerkt voor een Christelijk-sociale poli
tiek.
Na het uitspreken dier rede deed Mgr.
Nolen3 het doek vallen en toen stond voor aller
oogen de in brons gegoten krachtige figuur
van den grooten Tubberger.
Een donderend applaus brak los, dat eerst
tot bedaren kwam, toen Jhr. Ruys de Beeren
brouck naar voren trad om de gedachtenisrede
uit te spreken,
„Een Nederlandsch priester, een Nederlandsch
geleerde; een spreker, een improvisator,
'n pleitbezorger der
hem toevertrouwde
belangeneen rede
naar met koper in
de stem en met
dien „koperen kop",
welken de Génestet
zoo gaarne voor
zijn arm, gevoelig
hoofd had willen
ruilen; 'n strij
der voor de oude
Moederkerk, een
moderne kruisrid
der met het zwaard
van Behemondo In
de gespierde vuist,
'n Herculisch vleu
gelman in het leger van Rome; een
hoogleeraar aan een Nederlandsch Semina
rium, een letterkundige^ begraven onder
boeken van ouderen, lateren en nieuweren tijd,
een gezellig man, met den ronden glimlach
der gastvrijheid op de lippen zijne vrienden
ten zijnent verzamelend; en eindelijk een
staatsman die, als lid der Nederlandsche
Tweede Kamer, het vooroordeel te schande
maakte, volgens hetwelk geen talentvol lid in
die achtbare vergadering zich op de hoogte
van zijn elders verworven roem zou kunnen
handhaven; die leider en aanvoerder werd
zijner partij.
Met deze woorden, aldus spr., teekende de
Leidsche hoogleeraar dr. Jan ten Brink den
grooten Nederlander, rond wiens standbeeld
wii hier vereenigd zijn.
Al was Schaepman veelzijdig als weinigen,
een doel had hij voor oogen, zijn land te
dienen en aan de katholieken de hun toekomen
de plaats te verzekeren.
Als staatsman diende hij zijn land vooral
op het gebied der staatkunde, om te besturen
naar den wil van Hem, die over koningen
regeert. Zijn groote geschiedkennis deed
hem zijn land beminnen niet als een toevallig
product der gebeurtenissen, maar als een
harmonischen bouw. Daarom liet hij zich leiden
door het. .landsbelang. Ais einddoel had hij,
dit steeds voor oogen.
Ook buiten de Kamer nam hij een werkzaam
aandeel in de sociale opvoeding van het volk.
Waar getuigen hem plicht scheen, aarzelde hij
niet vrienden en tegenstanders over de poli
tieke vraagstukken voor te lichten.
Schaepman, vervolgde spr., is de grondleg
ger onzer georganiseerde R. K. Staatspartij.
De katholieke Nederlanders zijn be
deeld met dat wondere iets dat niet aan
anderen kan worden gegeven en niet met
anderen kan worden gedeeld, zij zijn een per
soonlijkheid in den Nederlandschen stam, de
schande en roem van Nederland met anderen
dragend. Geen enkelen plicht weigerend die
door het recht wordt gevorderd, heeft die
katholieke persoonlijkheid haar plaats ver
overd. In het volle bezit van rechten en vrij
heden heeft die persoonlijkheid nog afzonder
lijke rechten. Zij heeft te waken, dat het ge
meen recht gemeen recht blijve en niet ten hare
nadeele wordt geschonden of verkort. Daarom
is haar program geen kerkelijk program en
evenmin een leerstellig program.
In deze woorden, zeide spr. is door Schaep
man weergegeven de grondslag der Katho
lieke Staatspartij, die op 26 October 1896 haar
officieelen geboortedag vierde.
Zoo arbeidde Schaepman aan den uitbouw
van het Katholieke leven voort.
Moge besloot spr. dit standbeeld voor allen
een voorbeeld zijn en een voortdurend vermaan
tot gestadigen arbeid in dienst van vaderland
en kerk.
Na deze rede werd door allen het Wilhelmus
gezongen en vervolgens voerde de Zeereerw.
heer pastoor Waanders het woord, om op zijn
beurt ook de grootheid van Schaepman te
schetsen als dichter, als priester en ais staats
man. Pastoor Waanders legde er vooral den
nadruk op, dat dr. Schaepman als kind in
Tubbergen heeft geleefd en dat Tubbergen er
fier op is dezen grooten zoon te hebben voort
gebracht.
Het Roomsehe Blijdschap werd gezongen en
daarop sprak deken Scholten.
Spr. bracht allereerst dank aan den ouden
vriend van dr. Schaepman, wijlen pastoor
Ledenvergadering Ned. R. K. Bouwvakar
beidersbond „St. Jozef", gebouw R. K. Volks-
bond. Aanvang 8 uur.
Donderdag 18 Augustus
Concert O. B. K., Orpheusschulp.
's Maandags, repetitie Muziekgezelschap St.
Ambrosius, 8 uur. R.K. Volksbond.
Dinsdags: repetitie R.K. Mannenzangvereenf-
ging St. Caeciiea, half 9, R.K. Volksbond.
St. Joris Doele, Stedelijk Museum. Geopend
eiken Zaterdag van 25 uur.
BEURS VAN SCHIEDAM
-
Montwqn
SCHIEDAM, 12 Augustus. Officieele noteering
van de Commissie uit de Kamer van Koop.
handel.
Moutwijn 46 pet. ƒ15.
Namens de commissie voor de noteeringj
H. J. JANSEN.
Spiritus
SCHIEDAM, 12 Augustus. Men noteert voor
spiritus 100 pet. 33.
Spoeling
Noteering van de Coöp. Vereen. „SchJed.
Spoelingvereeniging".
Heden ƒ1,60 per keteL
Geerdink. Deze vriendschap bestond niet al
leen in de gezamenlijke maaltijden, gezamen-
lijke reizen, maar vooral in de uitwisseling
van denkbeelden.
Spr. bracht ten slotte dank aan de com
missie, die de prijsvraag voor het standbeeld
van Dr. Schaepman mede heeft uitgeschreven:
Mgr. prof. Jos. Schrijnen en pastoor Knuif van
Denekamp, en de leden der jury prof. dr,
Raphael Ligtenberg en den heer Jules Lagae
van Brussel en Jan Stuyt te Den Haag, die de
commissie in deze tot voorlichting hebben ge
diend en daaraan hun beste krachten hebben
gewijd, doch helaas geen van allen wegens
ziekte of uitstedigheid tegenwoordig konden
zijn. Mede brengt spr. een woord van oprechten
dank aan den heer Falise, die den eersten prijs
behaalde en al' zijn kunstenaarsgaven heeft
besteed, om aan het idee van Dr. Schaepman
als volksredenaar een waardige vertolking te
geven.
Alvorens door den burgemeester van Tub
bergen verklaard werd dat de gemeente het
standbeeld aanvaardde werd nog namens de
familie Schaepman het woord gevoerd door een
neef van den doctor Th. F. M. Schaepman te
's-Gravenhage.
REDE TH. SCHAEPMAN.
Na de gehouden redevoeringen past mij
geen nieuwe lofuiting op Dr. Schaepman. Op
deze plaats ben ik bovendien daartoe wel de
laatst geroepene.
Mijnerzijds daarom slechts een sober woord,
om uit naam van de familie Schaepman en,
ilc mag het wel zeggen, in het bijzonder uit
naam van zijn schoonzuster, mijn tachtig
jarige moeder, die jaren lang Iedere maand
te s-Gravenhage zijn huishouden kwam
ordenen, maar die, herstellende van een ziekte,
hier helaas niet tegenwoordig kan zijn, ailen,
die hebben medegewerkt om dit standbeeld in
deze plaats, waar grootvader eens burgemees
ter was en waar Dr. Schaepman zijn jeugd
heeft doorgebracht, op te richten, hartelijk
dank te zeggen. Een bijzonder woord van
dank ook namens de familie mag niet achter
wege blijven aan het comité.
Moge dit standbeeld, door de zorgen van het
comité hier opgericht, geheel in zijn geest, de
velen die hier komen om het te aanschouwen,
aansporen om het door hem gegeven voor
beeld, al is het van zeer verre, na te volgen.
Hierop nam burgemeester Luyckx het woord
om op de eerste plaats dank te betuigen aan
den beeldhouwer, deu heer Aug. Falise, voor
de uitstekende uitvoering van het standbeeld.
Dan sprak burgemeester Luyckx het slot
woord.
Met het gezamenlijk zingen van het Aan U
o Koning der Eenwen liep de plechtigheid tea
nde.
EEN WARME DAG IN iïCHEVENINGHN. Men heeft ei* heel wat voor over, een poosje
in het verfrisschende zeewater te spartelen. Men ziet hier een groote groep sollicitanten
naar een badkoetsje, geduldig wachtend, tot er een kamertje open komt.