Woensdag 28 September 1927
TWEEDE BLAD
9111
hmstmi.
f „DE DAGERAAD"
KOMT OP
HET GROOTE
SOCIALISTISCHE WERK
t IJDELE HOOP?
Waaraun opdrachten van beteekenis
naar buiten?
TER BEVORDERING VAN EIGEN
INDUSTRIE
DE TOESTAND VAN DE
LANDARBEIDERS
UITZENDING VAN WERKLOOZEN
EEN GEHEIMZINNIG GEVAL BIJ DE
HAAGSCHE TRAMWEG-MIJ.
ER WAS 20.000 ZOEK
DE FINANCIEELE VERHOUDING VAN
RIJK EN GEMEENTEN
V i
branden.
X.
Indien men de socialistische pers ten
onzent mag gelooven, is er in Mexico geen
vuiltje aan de lucht. Wij hebben nog voor
enkele dagen stuk voor stuk een aantal
beweringen moeten logenstraffen, welke de
«Voorwaarts" afdrukte.
Nu is het onverwachte gebeurd.
De vrijdenkersvereeniging „De Dageraad"
heeft, zooals wij reeds voor eenige dagen
gemeld hebben, aan den heer Calles, presi
dent van Mexico, een kort schrijven gericht
van den volgenden inhoud:
„In Europa en speciaal in ons land, Ne
derland, wordt den laatsten tijd een reeks
barbaarsche wreedheden gepubliceerd door
menschen, die zich ooggetuigen noemen;
wreedheden die in Mexico zich afspelen.
En ofschoon wij de pogingen van elke re
geering toejuichen, om den Staat te zui
veren van kerkelijke overheersching, moe
ten wij, indien bovenbedoelde berichten
juist' zijn, er tegen protesteeren, dut in
den strijd tegen kerkelijke overheersching
aanslagen worden gepleegd op de gewetens
vrijheid der burgers, en nog wel op zulk
een barbaarsche manier, als hier wordt ge
publiceerd."
Indien dit schrijven inderdaad verzonden
is (en waarom zouden wij daaraan twijfe
len, nu het in de pers gecirculeerd heeft?),
dan toont „De Dageraad" althans, dat zij
inderdaad ook anderen het vrije denken wil
toestaan en afkeerig is van de gewelddaden,
die in Mexico ontketend zijn tegen geloo-
vigen.
Alléén is er een zeer merkwaardig feit:
de eerlijke en moedige socialistische pers
laat het wel, haar lezers op de hoogte te
brengen met de informatie van de Dage
raad, die bij voorbaat tegen onrecht pro
testeert.
Zijn de roode heeren toch niét erg zeker
,van een zaak, die zij zoo lang hebben ver
dedigd en die zelfs de verontwaardiging
van erkende godsdiensthaters heeft gewekt?
Auunerstol docot!
Hoort en ziet naar Ammerstol. Weet u
het liggen? Drachtige oefening van de
vroeger geleerde aardrijkskunde. Ijl. ieder
geval, volgens de „Voorwaarts" waren in
dat plaatsje bijeengekomen voormannen uit
partij en vakbeweging. Ze hadden er een
.verre reis voor over gehad, „om- te getuigen
.vaii hun bewondering voör het groote
socialistische werk, door het kleine Ammer
stol tot stand gebracht!"
Inderdaad een praestaüe! Doch die ons
niet verwondert. We weten maar al te
goed, wat een geestdrift er zit, eii wat een
opoffering, in den kleinen man.
Bij al de woorden van die voormannen
sprak ook ds. Hugenholz bij de opening.
Hij herinnerde aan het woord van den
Psalmist: „als God niet het huis bouwt, dan
werken de bouwlieden er vergeefs aan,"
daarmee bedoelende, dat als de geest van
het' oude (de „Voorwaarts" spatieert)
Christendom het gebouw niet beheerscht,
het vorgeefs zal zijn gebouwd." Ën wij lezen,
dat applaus de eenvoudige en welgemeende
.woorden 'van den predikant onderstreepte.
Ook wij zouden geapplaudisseerd hebben.
Doch wat denken de voormannen der
partij- en vakbeweging van die woorden?
.Zijn zij het er mee eens?
Wij hebben altijd in het socialisme ge
wraakt, dat ze tegen dat oude Christendom
in willen, er verder van weg. Wij hebben
altijd gezegd: al die verbetering helpt niets,
als de geest van het oude Christendom niet
wordt aangekweekt!
Dat was dus nog zoo slecht niet.
En het oude Christendom kén natuurlijk
niets anders zijn dan het Katholiek geloof.
Want vóór 1500 bestond er eenvoudigweg
geen ander!
Wij winnen, onze ideeën gaan goed, zouden
Wé zeggen. Het socialisme ontwaakt!
Onze hoop op dei' socialisten terugkeer
naar het oude Christendom schijnt toch
weer ijdel.
Te Amsterdam is door de veieeniging van
Vrijzinnig Hervormden een socialistisch
predikant beroepen: hij is het eerste lid der
S. D. A. P. dat als dominee zal werken in
de hoofdstad. Per advertentie in „Het Volk*
zijn de kinderen der partij ter catechesatie
geroepen. De predikant vraagt nu zelf ook
het woord in het hoofdorgaan der partij
én (wel teekenend) op het alleruiterste
plaatsje van „Het Volk" wordt een hoekje
afgestaan voor zijn ingezonden st.uk.
Daarin deelt de socialistische predikant
jmede:
Ik maak graag afspraken over klassen
en klubjes van kinderen, maar ook van
ouderen, om met elkaar godsdienstige
vragen te behandelen. Dat ik dat zal
doen in den geest van volkomen vrijheid,
onbevooroordeeld, los van elke leer of
elk dogma, maar mede in verband met
DE NEDERLANDSCHE HANDELS.
POLITIEK
het moderne denkein op het gebied van
geschiedenis, letterkunde, natuurweten
schap, psychologie en wijsbegeerte, be
hoeft onder partijgenooten zeker wel geen
betoog.
En het behoeft voor onze lezers zeker wel
geen betoog, wat voor soort „godsdienst"
deze vrijzinnigheid wordt. Alleen zullen wij
eens afwachten of de roode kinderen
's Zondags naar ds. Bakker zullen luisteren
of met dè Jeugdorganisaties fijn op stap gaan,
zooals den afgeloopen Zondag te Utrecht,
waar aan geen kerk is gedacht maar vanaf
's ochtends vroeg verpoozing werd gezocht
in de natuur.
EEN VERZOEK DER STAATSCOMMISSIE
Om de cijfers van de gemeenterekening 1926,
DEN MINISTER WORDEN GEGEVENS
GEVRAAGD
Door den heer F las toen s ziju aan d-au Minis
ter van Financiën, Voorzitter van den Raad
van Ministers de volgende vragen gesteld:
I. Is de Minister bereid, een opgave te ver
strekken van de opdrachten van eenige betee
kenis tot levering van goederen of tot uitvoe
ring van werken ten behoeve van het Rijk of
zijn instellingen (posterijen en telegrafie, Staats
mijnen, Rijiks-Inkoopbureau, enz.), welke ge
durende bet jaar 1926 en welke gedurende het
eerste halfjaar 1927 aan buitsnlandsohe fir
ma's, rechtstreeks of via Hollandsche verte
genwoordigers, werden gegeven, onder mede
deel ing:
a. van de bedragen, welke daarmede waren
gemoeid;
b. van de redenen, waarom de Hollandsche
industrie werd gepasseerd?
II. Werd de Hollandsche industrie steeds
in de gelegenheid gesteld om bij de levering of
uitvoering van bovenbedoelde opdrachten mede
te dingen?
III. Is de Minister in staat, de hierboven
gevraagde gegevens ook te verschaffen ten
aanzien van de Nederlandsche Spoorwegen?
Een onjuist bericht.
„Het Volk" bevatte Maandagavond 't bericht,
dat er tusschen den Minister van Arbeid, H.
en N. en den Minister van Buitenïandsche
Zaken een mieeningsversehtl zou bestaan om
trent de te voeren handelspolitiek.
Het Ned. Corespoadeatiebureau te 's-Graven
hage ls gemachtigd tot de mededeeling, dat dit
bericht op pure fantasie moet berusten. Zelfs
een schijn van aanleiding voor het bericht ont
brak.
DE AANGEHOUDEN INDONESISCHE
STUDENTEN.
Hun gevangenhouding gelast.
De derde Kamer der Haagsche Rechtbank
heeft gistermiddag op vordering van den Offi
cier van Justitie mr. Rijken de gevangenhou
ding gelast van de als verdacht van opruiing
te 's-Gravenhage, Amsterdam en Leiden aange
houden Indonesische studenten.
ON/jE RESIDENTIE HEEFT THANS OOK een openbaren schoetpoetser gekregen. De
Hagenaars vinden het blijkbaar een geweldig evenement en staan in drommen deze nieuwig
heid aan te gapeu, gelijk men op bovenstaande foto, die In Den Haag genomen werd, kan zien.
Een commissie van onderzoek door den
voorzitter van den Hoogen Raad
van Arbeid benoemd.
De voorzitter van den Hoogen Raad van
Arbeid heeft de volgende personen benoemd
tot voorzitter, leden en secretaris van de com
missie, welke eén onderzoek zal instellen naar
den toestand van de landarbeiders en naar de
middelen, welké kunnen worden aangewend
om In dien toestand verbetering te brengen:
Lid en voorzitter: C. J. Ph. Zaalberg; tot
leden: mr. A. M. Engels, mr. J. W. Goedbloed
(Chr. Boeren- en Tulndersbond), P. Hiemstra
(Ned. Bond van Arb. in het landbouwbedrijf),
I. G. J. Kakebeeke, inspecteur van den Land
bouw, P. L. Kleijburg, landbouwkundige bij de
Arbeidsinspectie, A. J. Loerakker (Ned. R. K.
Bond van Landarbeiders), prof. dr. G. Minder-
houd, dr. J. Oortwijn Botjes (Kon. Ned. Land-
bouwcomit.é)dr. F. E. Posthuma, oud-minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel, H, Ruij-
ter (R. K, Ned. Boeren- en Tulndersbond), R.
Slemons (Ned. Chr, Landerb. Bond), F. V.
Valstar; lid en secretaris: mr D. G. W.
Spitzen.
Overeenstemming bereikt tusschen het
Departement van Binnenlandsche
Zaken en Utrecht.
REEDS 10 OCTOBER A.S.EEN GEDEELTE
DER ARBEIDERS AAN HET WERK.
Naar wij vernemen is thans tusschen het
Departement Van Binnenlandsche Zaken en
de gemeente Utrecht volkomen overeenstem
ming verkregen inzake het plaatsen van 100
werkloozen uit genoemde gemeente bij ver
schillende werkzaamheden In de provincie
Overijssel. Het ligt in de bedoeling de ver
schillende maatregelen met zoodanlgen spoed
ten uitvoer te brengen, dat reeds io October
a.s. een gedeelte van de arbeiders aan het
werk kan gaan.
MILITAIR OPTREDEN IN ATJEH
Een kwaadwillige neergelegd
Naar uit Koetaradja gemeld wordt, heeft een
patrouille, onder leiding van kapitein G. F. V.
Gosceuson, den kwaadwillige Si Dawat neer
gelegd.
Er werden blanke wapens buitgemaakt.
ONGEVAL BIJ MILITAIRE
OEFENINGEN
Een onderofficier gewond
Bij een schietoefening met lichte mitrailleurs
op Heumensoord, werd de res.-adjudant-onder-
officier S. van het 11e ree. Inf. en werkzaam
bij den Vrijwilligen Landstorm, In een der on-
derbeeuen getroffen.
Hij werd naar Utrecht vervoerd ter verple
ging in liet militair hospitaal aldaar.
Een employé verdwenen
De Haagsche Tramweg Maatschappij zal '4
haar boeken zeer waarschijnlijk een verlies
post van twintigduizend gulden hebben te boe
ken, een bedrag, dat gisteren, verdwenen is op
een zeer geheimzinnige wijze.
De Haagsche Tramweg Maatschappij staat la
een nauwe financieele relatie met de bankiers
firma Oppenheiiu en van Till, een oud en be
kend Haagsche bankierskantoor aan de Park
straat.
Elke week zendt de H. T. M. een barer
employë's naar de bank om een groot bedrag
te halen, welk geld de H. T. M. als kasgeld
noodig heeft.
Enkele beambten vervullen steeds deze taak
en door het feit, dat zij reeds vele jaren met
een cheque geld komen halen, hebben zij zich'
zoowel bij de directie der II. T. M. als bij de
heeren Oppenheim en van Till een vertrouwens
positie verworven. Nooit hadden er dan ook
moeilijkheden plaats.
Gisterenochteurt, om kwart over 10 uur, ver
liet een der beambten der H. T. M:, die reeds
vele malen geld gehaald heeft, liet Hoofdkan
toor aan liet Bézuidenhout met een cheque,
groot f 20.000. i
De beambte was de 32-jarige A. C. O. G.,
wonende In da. De Ueemstraat, en yeeds sinds
jaren bij de Maatschappij'in diénst.
Om kwart voor elf was Cf. bij Öppeniieirh ëa
van Till en de kassier betaalde hém, daar de
cheque volmaakt in órdè was, f 20.000 dit.
Toen G. om half twaalf nog niet op het kau-
toov der H. T. M. terug was, begon de hoofd
boekhouder zich ongerust te maken.
Toen er ècliter wederom eenigen tijd ver«
streken was, belde de hoofdboekhouder deé
H. T. M. de bankiersfirma' op en vernam toen,
dat de looper reeds lang geleden vertrokken
was.
Men begreep, dat er iets niet in den haak
moest zijn en stelde de politie van het voorge
vallene in kennis.
Deze stelde een onderzoek in.
Het bleek, dat de man dien ochtend zijn
woning op den gewonen tijd had verlaten om
zich naar het kantoor der H. T. M. te begeven.
Na dien tijdswas hij niet meer,thuis geweest.
Ook ziju vrouw was zeer ongerust.
Om kwart voor elf is de man het laatst ge
zien toen hij met het aanzienlijke bedrag aan;
geld het bankierskantoor heeft verlaten.
De politie heeft dadelijk de noodige maat
regelen getroffen om een eventueele vlucht
van G. naar het buitenland te verhinderen.
Er zou naar men meedeelde geen en
kele omstandigheid zijn, welke hët plegen van
een oplichting door G. zou kunnen doen ver
onderstellen. Voorzoover bekend, verkeerde bij
geenszins in financieele moeilijkheden.
DE EMPLOYé TE LEIDEN AANGEHOUDEN
Gisterennamiddag, omstreeks 5 uur is door;
de politie te Leiden de 32-jarige beambte der
H. T, M., A. C. O. G. aangehouden.
In zijn bezit was nog ongeveer 5 duizend
gulden. Volgens zijn verklaring zou hij dé
overige vijftien duizend gulden verloren héb
ben. G. is op transport naar den Haag gestéld.
Naar aanleiding van verschillende verzoe
ken van gemeentebesturen, ingekomen bij het
bureau van de Staatscommissie inzake de finan
cieele verhouding van Rijk en Gemeente heeft
dit bureau zich thans in verbinding gesteld
met alle gemeentebesturen, ten einde van deze
gemeentebesturen een overzicht te verkrijgen
van het bedrag der Rijksuitkeering, dat be-
noodigd zoude wezen, wanneer de door de
Staatscommissie voorgedragen grondslagen
werden berekend op de basis van de cijfers,
vastgesteld in de goedgekeurde gemeentereke-
ring 1926.
Het ligt in de bedoeling van het bureau,
thans aan Ged. Staten een niet officieele
controle te verzoeken en daarna de gegevens
opnieuw te verwerken.
DE PRESIDENT VAN LIBERIA.
Te 's-Gravenhage aangekomen.
Gisterenavond is per S. S. van 23,03 uur uit
Hamburg in de Residentie aangekomen de
president van Liberia. Met alle reeds ver-
melde familieleden en gevolg. Namens H. M
de Koningin werd de president welkom ge-
heeten door jhr. A. G. Sicklngh en namens
den minister van Buitenïandsche Zaken door
jhr. mr. dr. J. C. E. C. Rendorp.
Daarna vertrokken de president en de zij
nen naar het hotel „des Indes".
G. E. BARON TIIYLL VAN SEROOS-
KERKEN VAN VLEUTEN.
De toestand onveranderd
In den toestand van den heer G. E. Baron
y vaa Serooskerken van Vleuten, den Hof
maarschalk van H.M. de Koningin-Moeder, is
nog 3teeds geen verandering gekomen.
R. K. VOLKSPARTIJ
De afdeeling Friesland opgeheven
VOOR DEMOCRATIE BLIJFT MEN IJVEREN
Zondagmiddag vergaderde te Huizuru de
R. K. Volkspartij „Friesland".
Nadat de financieele toestand was geregeld,
kwam men na levendige discussie tot het vol
gende besluit:
„De R. IC Volkspartij „Friesland" kan zich
niet meer vereenigen met den gang van zaken
in de R. K. Volkspartij en eindigt daarom haar
bestaan."
Ze spoort echter haar leden aan voor de
democratie te blijven ijveren.
Te Berzeijk (N. Br.) is de hoeve van den
landbouwer Vlemingh afgebrand. Oorzaak
onbekend.
Te Nyeholipa is de boerderij ran J. zfllslra,
waarschijnlijk door. kooibroei, afgebrand. Ver
zekering dekt de schade.
DE MINISTER MAANT TOT
BEZUINIGING AAN
Telling van dïenststukken door de
gemeentebesturen.
PORTI EN MATERIEEL BEZUINIGEN!
Door den minister vau Binnenlandsche Za
ken en Landbouw is aan de gemeentebesturen
medegedeeld, d door die besturen wederom
een telling van verzonden dienststukken dit
jaar moet worden gehouden en wel gedurende
de week van 17 tot en met 22 October e.k.
Het resultaat der telling meet vóór 15 Novem
ber aan den minister door tussehenkomst van
Ged. Staten worden opgegeven.
In verband met de in den loop van dit jaar
gehouden verkiezingen voor de Prov. Staten
en Gemeenteraden, wil de minister bovendien
■gaarne een opgaaf ontvangen van de aantallen
stukken, die daarop betrekking hébben gehad.
In het belang eener beperking van uitgaven
wijst de minister de gemeentebesturen nog
op de mogelijkheid in vele gevallen van kaart-
formulieren gebruik te maken. Verschillende
mededeelingen van onbelangrijken inhoud kun
nen als briefkaart verzonden worden. Behalve
de besparing op de portokosten wordt hier
mee ook een bezuiniging op het materieel ver
kregen.
HET OPGEZEGD CONTRACT IN HET
BOEKDRUKKERS BEDRIJF.
Behoefte oni de moeilijkheden te overzien
Zooals wij reeds berichtten, heeft de Fede
ratie van boekdrukkerspatroons het contract
met de arbeidersorganisaties, dat 1 April af
loopt, opgezegd
„Het Volk" had hierover een kort onderhoud
met den secretaris van de patroonsfederatie,
mr. van Rhijn. Deze herinnerde er aan, dat
de contracten vroeger liepen over een termijn
van drie jaren en dat de verlenging voor één
jaar, die het tweejarig contract verleden jaar
had ondervonden, de bedoeling had deze drie
jarige periode weer terug te krijgen. Aan het
einde van zoo'n driejarige periode, zei de heer
Mr. van Rhijn, is er behoefte om de moeilijk
heden, die er zich in hebben voorgedaan, eens
te overzien aan de conferentietafel, opdat nood
zakelijke veranderingen kunnen plaats vinden.
UbT ST. STEPHANUSFEEST is weder te Boedapest gehouden. Onze foto toont de processie>
waarbj ïn het gouden kastje op den voorgrond de heilige rechterhand van St. Stephanus,
den eersten Hongaarschen koning, wordt meegedragen.
IN DE HOOFDSTAD, waar we deze opname van een schoetpoetser namen, nam geen mensch
er eenige notitie van, zelfs niet van den fotograaf, die de foto nam. Mod's wijs, stad's eer,
