DAGBLAOWOOR SCHIEDAM rEN OMSTREKEN. gjte 50ste Jaargang Dinsdag 31 Januari 1928 No 15080 Bit nummer Maat uit drie Maden STADSNIEUWS Bureau KOEMARKT 4. SCHIEDAM. Telefoon Intercommunaal no. 68085 ABONNEMENTEN: per 3 maanden 3.25, per maand ƒ1.10, per week 25 cent. Fihnco per post ƒ3.75 per kwart. Afzonderlijke nummers 5 ct. Postchèque en Girodienst 81440. ADVERTENTIëN 15 regels ƒ1.55. Elke. regi! meer 30 cl. Réclamés tusschen den tekst. 60 ct', •per regel: Kleine advertenties: 30 woorden 25 "ct. elk wco'rd nicer. 5 ct. tot een maximum van 50 woorden. Kaböuteradvert. 5 reg. ƒ0.50, lQtr.es. 0.75, 15 res. i. Incassokost, worden berekend Gratis-Ongevallenverzekering ƒ500 bij overlijden door een ongeval; ƒ500 bij verlies van beide banden, voeten of oogen; ƒ250 bij verlies van één band, één voet of één oog; 150 bij verlies van een duim; 75 bij verlies van een wijsvinger; 50 twee voorste ledematen alle vingers van een hand; ƒ25 bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt dp de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad worden afgedrukt. De uitkeeringen ingevolge deze verzekering zijn herverzekerd bij de Nieuwe IIA VB ank, Lange Haven 103, Schiedam DE SPAANSCHE INQUISITIE It. K. !ii|.SVU:KENI6IX« „KATHOLIEK LEVEN" EXAMEN COUPEUSE SCHEEPVAART BURGERLIJKE STAND AGENDA. Heden Woensdag 1 Februari Donderdag 2 Februari R. K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek;] jaarvergadering, te houden in de R. K. Leea, zaal. Aanvang half 9. Maandag 6 Februari Woensdag 8 Februari TiW' KUNST-AGENDA. TE ROTTERDAM BEURS VAN SCHIEDAM Moutwqn - - 1 Voor de vereeniging tot behartiging van •le belangen der Nederl. Hervormde Kerk te Schiedam heeft eenige dagen geleden dr.- P. L. Smit, Nederlantlseh Hervormd predikant te Zaltbommel gesproken over „Het Evan gelie in Spanje". Spreker wist, als wij het verslag nagaan dat de ,jSch. Crt." van zijn rede geeft, niet veel goeds van het katholieke Spanje te ver-, tellen. Speciaal de „Inquisitie" moest liet bij hem ontgelden. ..Schrikwekkend", zoo liet hij zich uit., „zijn de gevolgen van de inquisitie, die eerst ruim een eeuw geleden door Napoleon is i.ig.'M-haft: Door de inquisitie, die er een spionnagedienst op na hield, dat alleen te vergelijken is met de' beruchte Tsjeka in •Sovjet-Rusland, is het Spaansche volkska rakter vergiftigd". Een volkskarakter vergiftigen, dat betee- kent. inderdaad nog al iets: Een vergelijking roet de Russische tsjeka is ook sprekend. Ten minste voor de massa. Want van de metho den van de Russische tsjeka weten we maar een bedroefd beetje af. We kunnen alleen de gevolgen van haar werk; achter de geheimen van haar methode komen we niet zoo licht. Dr. Smit zal dan ook wel bedoeld hebben, dat de gevolgen van de inquisitie een verge lijking met de tsjeka wettigen. Van het Russische spionnagestelsel weet hij niets 'af, of hij moest insider zijn. Wat weet hij van de inquisitie? Op zijn uitdrukkingen afgaand ook maar treurig weinig. Zooveel afs men in zoogenaamd po pulaire dcrdc-rangs marktprullaria aan treft, walker wetenschappelijkheid omge keerd evenredig is aan hun anti-katholiciteit. Er vallen over de Spaansche inquisitie boekdoelen te schrijven. We zul lep ops be perken tot eenige uitspraken waarin de ernstigst o geschiedschrijvers, Protestantsche en Katholieke, wier autoriteit door niemand in twijfel wordt getrokken, hun oordeel sa menvatten. De inquisitie dan was een noodzakelijkheid öih liet Christelijke Spanje te redden. liet ging, zooals de Protestantsche geschiedschrij ver Huber (over Spaansche nationaliteit en kunst) verklaarde om het zijn of niet zijn vim het christelijke Spanje". Zoo schrijft Pastor, dat het optreden der Katholieke vorsten door de omstandigheden geboden was. Dit wordt bevestigd door den Spaansehen geschiedschrijver ltodrigo, in zijn „Ilistoria verdadera de la Ihquieicion" (11 p. G9) waar hij zegt: „De oprichting der. inquisitie was in dezen tijd een ware nood zakelijkheid, niet alleen om onze oude wet ten door Ie voeren, maar ook om de eenheid* des ge loof s te behouden, het ware fundament der politieke eenheid en der nationale groot heid". lip Balmes getuigt: „Door de invoering der inquisitie hebben de katholieke vorsten slechts den algemeenen wensch van het volk vervuld Het is een feit. dat. de II. Stoel de inqui sitie allerminst genegen was. Herhaaldelijk werden 'brieven uitgevaardigd door Sixtus IV, Inriocentius VIII, Leo X, Gregorius VIII en Paulus III, waarin van misnoegen over de werkzaamheid der inquisitie werd blijk gegeven, op mildering en beperking werd aangedrongen en zelfs de ban over de inqui sitie werd uitgesproken. •doli tergeet daarbij niet. de woorden zijn van den beroemden Franschcn Protes- t.antsehen minister Guizat: „de inquisitie .was in de eerste plaats meer politiek dan religieus, meer tot instandhouding der orde dan tot verdediging ties geloofs hesleïHd". Overigens, wanneer wij de inquisitie plaat sen ia bet kader van den tijd waarin ze gold, dan is liet, niet anders dan belachelijk en dom, dat men er van Protestantsche zijde aanmerking óver durft te maken. „Niettegen staande haar gestrengheid", aldus Philale- jbes „behandelde de Spaansche inquisitie baar delinquenten veel milder en met veel meer eerbied, dan alle wereldlijke recht banken van dien tijd in katholieke en pro- iestahtsche landen". Heeft de Spaansche inquisitie zooveel slachtoffers gemaakt als met meer aplomb dan met kracht van bewijsvoering wordt be- Weerd? De verwijten over het groot aantal Veroordeelden steunen namelijk op de opga- ven van Anton Llorente. We hoeven slechts DE h'OXJ XG VA N AFGHANISTAN legde hij lïözoek aan Parijs e-en ,k na n s op het gr ai.' vau den onbeken Ion soldaöt. kennis te nemen van dezen verbitterden vrij metselaar en zijn bewijsvoering om de on waarheid van zijn aanklachten aan te too- nen. Jnplaats van historische documenten aan te voeren, houwt hij zijn geheele bewijs voering op algemeen bekende vervalscliingen, willekeurige en met de bronnen in schreien de tegenstelling staande onderstellingen (Buck). Zelfs de protestanten Pesrhel en Mauren- breehcr zeggen \an de aanklachten van Llorente, dat ze steunen op een lichtzinnige waarschijnlijkheidsberekening welke soort van gescbiodenisscbrijverij „men niet dulden mag"» Volgens Llorente zouden tot bet jaar 149S niet minder dan 10220 personen don vuurdood hebben ondergaan. Daarentegen berekenen Pascha) en Maurenbrecher, dat tot aan den dood van Isabella het getal van 2000 veroor-' deelden de waarheid het meest nabij komt", terwijl Gams opmerkt, dat voor den gehee- len tijd der inquisitie het getal der veroor deelden de 4000 niet, te boven gaat. Ilefole en Gams bewijzen uitvoerig dat de door Llorente genoemde cijfers van 31000 slachtoffers voor den geheelen tijd der inqui sitie „leugenachtig overdreven" zijn. Degenen overigens die de kerk willen aan vallen om do Spaansche inquisitie, mogen zich even herinneren wat de Anglicaan Wil liam Gobbet zegt in zijn „Geschiednis van de protestantsche hervorming in Engeland en Ierland," over de „maagdelijke" koningin Elisabeth van Engeland, waar hij betoogt, dat do inquisitie „van haar eerste ontstaan tot op den tegenwoordigen tijd (1825) niet zoovele gruwelijkheden bedreef, ais deze goedhartige protestantsche afvallige in een jaar van haar drie-cn-veetig-jarige re- geering. Tenslotte ds. Smit moge ook daarover even nadenken de Spaansche inquisitie belette volstrekt niet den vooruitgang der cultuur en de beoefening der wetenschap. Juist het meest glansrijke tijdvak der Spaan sche letterkunde valt tezamen met den tijd, waarin de inquisitie haar grootste macht ontplooide en juist in die jaren, waarin de inquisitie een aanvang nam, begonnen ook de wetenschappen in Spanje weer te bloeien. In de inquisitiê-periode ontstonden scholen en universiteiten in groot aantal, leefden de klassieke studiën weer op, werden de hoogere wetenschappen cn alle soorten van dichtkunst ijverig' beoefend, kortom het. inquisitie-tijdvak was de periode dat in Span je een opgewekt wetenschappelijk leven heersclite. (Philalelhes pag. 118) In deze periode leefden de beroemdste Spaansche schrijvers en hun werken werden uitgegeven met goedkeuring der inquisitie. Denk aan Cervantes, Lopez cle Vega en Cal- deron en aan de groote Spaansche geschied schrijvers Pulgar, Zurita en Mauana, die tot dien tijcl hehooren. Zelfs Llorente geeft toe, dat door de inquisitie geen enkele ge leerde ook slechts een haar gekrenkt werd. Ook de protestant Scliack wijst op de bloeiende wetenschap, literatuur en kunst in Spanje ten tijde van de inquisitie, in wel ken tijd Frankrijk en Duitschland verwoest ter neer lagen tengevolge van den godsdien- stigen en politieRen partijstrijd van den Her vormingstijd (Friedrich v. Schack Geschichte der dramatisehen Literator und Kunst in Spanien Bd. II p. 1521). We hebben voor ds. Smit nog meer ge tuigenissen. We vermoeden intusschen, dat bovenstaande voor een eerlijk man voldoende Met een enkel woord zij liiev herinnerd aan de jaarvergadering, hedenavond om halt negen in den R. K. Voksboiid te houden, van de R. K. Kiesvereeniging „Recht, Plicht e:i Orde". Op deze bijeenkomst 'zal ook besproken worden de propaganda voor do atlèhtffig van ons Partijbureau „dr„ Schaepman", In de jongste bijeenkomst lieeft de heer P. Kasteel een lezhig ''jsk-joihtea o\ev kardinaal Newman, den grooten, katholiek geworden Engelsehen denker der 19e eeuw. Nadat. spr. een kort overziebtg egeven had over hètont staan en de geschiedenis der Engcl- sche staatskerk, beschreef hij do beweging, van Oxford en in het bijzonder haar grooten leider John Henry Newman. De beweging van Oxford had ten doel de Anglikaanse-he kerk te hervormen, zooals haar stichter Hendrik VIII het gewild had. Newman was, toen hij jong was, eenigszins Calvinistisch. Door z li studie echter kwam hij meer tot de Katholieke ideeën. In 1833 maakte hij een studiereis naar Italië en boen hij daar van terugkwam begon hij pas recht hard voor zijn ideeën te werken. Toens ehreef hij: „Ik hen hier. en men zal bet verschil zien. dat ik er ben". Al strijdende werden aan de deeluemers der Oxfordscüe beweging de ideeën duidelijker. New man s eigen Universiteitskerk werd gen soort Roomsclie kerk. Zijn preeken waren echt Roomsch. De anti-ppaisten, die :f,oedig' lonit roken, werden felle tegenstanders der Oxfordsche be weging. Newman echter kreeg- door zijn ge weldige persoonlijkbeide en enormen invloed. Toen. hij in 1839 z u toppmit van roem be reikt bad. Kwam er plotseling bij hem twijfel op. Zes jaren van PhiSachfilgen innerlijken strijd volg'den uu, maar tenslotte op 8 October 1845 legde hij zijn geloofsbelijdenis af in han den van een eenvoudig Haliaansch pater. Onmiddellijk volgden hem pi.m. 309 intellec- taalen en de stroom van bekeeringen duurcle voort bot op heden, fa 1847 werd hij priester gewijd. Zijn bekeering bad tengevolge dat in 1850 Pi us IX in Engeland de kerkelijke hiërar chie kon herstellen. Na een leven vol moeilijkheden en tegen slagen: verkjreeg bij tenslotte 't. vertrouwen der I-I. Kerk en op 12 Mei 1S79 verhief Leo XIII hem bot kardinaal. Als zoodanig heeft hij nog 11 jaar gewerkt. («HQitïfS Den lleu Augustus 1S90 stierf hij, met recht mag van hem gezegd worden dat hij was een wereldkardinaal. «si Nadat door den heer Kasteel nog eenige vra gen waren beantwoord, dankte de voorzitter den spreker voor zijn interessante rede en sprak den wensch uit, dat de heer Kasteel nog dikwijls voor Katholiek Leven zou willen op. treden. Bij het op 30 dezer te 's Gravenliage gehou den examen van de modevakschool „Ensaid", slaagde voor coupeuse mej. C. Rigters, leerlineg van M. de Vela, alhier. zal zijn, om te erkennen, dat over de inqui sitie veel lichtzinnigs is beweerd, wat hij ernstige geschiedvorsching onhoudbaar bleek cn dat veel we hopen te goeder trouw is gelasterd. Degenen, die zich die laster hebben laten aanleunen, mogen in bovenstaande aanlei ding vinden, om alvorens zich een oordeel over de Spaansche inquisitie aan to mati gen, bij ernstige betrouwbare geschiedschrij vers te rade te gaan. [tJJ1: jg-fjr KANTON G ER E C'HT Openbare terechtzitting van Maandag 30 Jan. "Waarnemend kantonrechter: Mr. J, H. C. Kok. Uitspraken De uitspraak in de strafzaak tegen den „oliewerper" R. L. wordt nog dagen aange houden. j. q. en A. Q. uit Vlaardinger.Ambacht, werden wegens, overtreding van de wet op de .veeartsenijkunde veroordeeld resp. tot' 25 boete, subs. 20 dagen hecht enis en 50 hoede, subsi bén' inaaud hechtenis. Overtreding Veiligheidswet De aannShier S. S. uit Rotterdam stond te recht wegens overtreding der i Veiligheidswet. Op 5 November van het vorig' jaar was hij verbaliseert!,' oiudat hij rond eenige in de G'eèrvlietsohéstraat 'in aanbouw zijnde Huizen steigerwerk van onvoldoende samenstelling had -laten aanbrengen. De stelling, die minstens uit 5 deelen van 20 c.M. breedte moet bestaan, had op sommige plaatsen de breedte van 3 a 4 van die dee len. Het' O. M.i dat de schuld van beklaagde volkomen bewezen achtte, vroeg een straf van 35 boete, subs. 25 dagen hechtenis. Uitspraak over 8 dagen. De lS-jarige koopman L. L-, wonende ie Oud-Beijerland, hoorde een boete van ƒ1 te gen zich eicellen, omdat hij. een hond onder zijn wagen had loopen, zonder in het bezit 1© zijn. van het daartoe benoodigde nummer- bewijs. Hij werd veroordeeld volgens eisch. Een driftig heerschap De 50-ja'rigó zeeman D. L. W. uit Rotterdam dis in. het gewone leveu tevens de functie van secretaris bij een zeeliedenorganisatie vervult, had zijn echtgenoote meegebracht, om 'haar eens te doen hooren hoe haar „huis tiran" den Schiedamsclien kantonrechter eens zou „tiranniseeren". Het begin was nog al kalm. en het leek er meer op, .dat we ons in een gezellige huiska mer bevonden, dan in de zittingzaal van het kantongerecht, totdat beklaagde's echtgenoote van de publieke tribune af er den griffier op attent maakte, dat de naam van haar man's geboorteplaats niet met g', maar met ch. geschreven wordt. Hierna was alle lieflijkheid als bij toover. slag uit de rechtzaal verdwenen, en ontstond een driftig over en weer gepraat tusschen kan tonrechter en verdachte. Een paar zeelieden waren op zekeren dag naar beklaagde gekomen, en hadden hein, zooals in dé dagvaarding vermeld stond, ge zegd: U moet eens komen kijken, het is hier (op het schip) een „rotzooi". Beid. is hierop meegegaan en heeft met den kapitein gesproken. Toen hij weer op den terugweg' was, heeft de portier van het Ha venbedrijf „Vlaardingen-Oost" hem aangespro ken, en er op gewezen, dat hij zich op ver boden terrein bevond. Bij den ingang bevindt zich immers een bordje, volgens welk de toe gang op bedoeld terrein verboden is, volgens art. 461 Wetb. v. Strafrecht. Nu was het juist het bestaan van dat bord je, dat door bekl. zoo driftig omstreden werd. Volgens hem, had de portier hem niet kunnen aanwijzen, waar dat bordje zich bevond. Nadat mr. Kok, beklaagde er op gewezen had, hoe hij door eeii dergelijk optreden den goeden naam van zijn hond niet zou bevor deren, werd bepaald, dat over 8 dagen cle ver balisant nadere toelichting zal geven. De 25-jarige arbeider J. K. alhier, werd wegens dronkenschap veroordeeld tot r0 boete, subs. 10 dagen hechtenis, terwijl hij bo vendien een geduchte reprimande in ont. vangst had te nemen, Eisch was 15 boete, subs. 15 dagen. J.,, Te Schiedam aangekomen 30 Januari: s.s. Breedijk, van Rotterdam om hier te dokken in de Wiltonhaven. Te Schiedam aangekomen 31 Januari;* Zweedsch s.s. Bagni, van Bremen om hier kolen te bunkeren in de Wilke.lminahaven. MEISJ ESSCHOOL G OR ZE Heden is door het II. IC. Schoolbestuur be noemd tot onderwijzeres aan de meisjesschool van de Gorze Mej. J. Pronk, welke functie 1 Februari ingaat .Hoofd der school Eerw, Zus ter Engelmunda. GEBOREN 2S Januari: Gijsbert Cornelis, z. van M. ,de Reuver en M. Schouten, IJssel- mondestraat. Antonius Jacobus Johannes, z. vau A. J. J. Dries en E. Soesbergen, Ge dempte Baansloot. 29 Jan.: Aart Arie Gijs bert, z. van G. Donker en E. M. Vervoorn, Hoofdstraat. Anna d. van A. Molendijk en P. F. Wester veld, Grofbaan. „ORPHEUS'' Morgenavond wordt door Schiedams Man nenkoor „Orpheus"- een concert gegeven in het gebouw van den R, IC. Volksbond. Solist is de heer Paul Schramm, piano, die o.a. de Sonate Appassionata van Ludwig van Beethoven zal uitvoeren. 's Maandags repetitie Muziekgezelschap St. Ambi'osóus, 8 uur, R. K. Volksbond. lederen Maandagavond clubavond R. K. Damclub I. D. O., Patonaatsgebouw Langa Haven; aanvang S uur. lederen Maandag repetitie R. K. Gemengde' Zangvereeaiging Lorenso Perosi. Gebouw R K. Volksbond (groote zaal). Aanvang half negen precies. Dinsdags repetitie R. IC. Mannenzangvereeni« ging St. Caecilia, half 9, R. K. Volksbond;] bestuursvergadering R. IC. Metaalbewerkers? bond "St. Eloy", Gebouw R. IC, Volksbond. lederen Woensdagavond- van 7 uur tot balt 9 zitting bestuur Spaarfonds R. K. S. V. Excel sior; Gebouw R. K. ICring, lederen Woensdagavond kwart over aebt^ precies, cursus over Leekenapostolaat. Boven, zaal R. IC. Volksbond. Eiken Woensdagavond R. IC. Burgerjonge, lingenvereeniging „ICath. Streven", Gebouw: Kath. Kring. Aanvang half zeven. lederen Vrijdag vergadering Katholiek Leven, Gebouw R. IC. ICring, Aanvang half 9, Eiken 2en en 4en Vrijdag van do maand vei> gaderïng Katholiek Leven, Gebouw Katholio» ke Kring. t Jaarvergadering R. K. ICiesvereeniging R. P. O. Gebouw R. IC. Volksbond. Aanvang half negen. Vergadering R. K. Kuipers- en Kistenmakers, hond „St. Ewaidns". Gebouw R. IC. Volksbond Aanvang S uur. j *t Concert voor leden en donateurs van' Schiedam's mannenkoor „Orpheus". Zaal R. IC. Volksbond. 1 -ii. Vrijdag 3 Februari 1 i Vergadering Algem. R. IC. Ambtenaarsver. eeniging afdeeling Rotterdam. Voordracht met] lichtbeelden over „de verhooging en opvijze. ling der Willemsbrug, door L. J. van Dunné. Gebouw ,,'t Verguld Spinnewiel", Beursplein. Rotterdam. Aanvang 8 uur. Vergadering R. K. Metaalbewerkersbond „St'« Eloy" Gebouw R. IC. Volksbond. Aanvang 8 uur. Uitvoering Maatschappij tot bevordering dar toonkunst. Gebouw „Musis Sacrum", Langë Haven. Aanvang half acht. Ledenvergadering „St. Barbara", afd. van den R. K. Volksbond. Gebouw R. K. Volksbond. Aan- vang S uur. Vrijdag 10 Februari Vergadering Ondersteuningsfonds „St. LJ- duina". Aanvang S uur, 31 Jan.: Groote Schouwburg 100ste' Leon- tientje (Rott. Hofst. tooneel) 8 uur. Groote Doelezaal, gemengd koor „Ons Huis", 8 uur, 1 Feb.: Groote Schouwburg, Blauwbaard, (Rott. Opera, en Operette Ver.) S uur. (voori volwassenen) Tivoli-Schouwburg, Ich hab' mein Herz in Heidelberg verloren (Hirsch- Operette) S uur. Casino, Potasch en Perle- moer (Centraal Tooneel) 8 uur. 2 Feb.: Groote Schouwburg, De dienstknecht in bet huis (Ver. Tooneel) 8 uur (voor vol wassenen) Tivoli Schouwburg, Ich hab' mein Herz in Heidelberg verloren (Hirscli-Operette) 8 uur Casino, Potasch en Perlemoer (Centraal Tooneel) 8 uur. Dagelijks: Circus-Schouwburg, Jubileum; revue 1928 (Ter Hall-gezelschap) 8 uur. Bioscopen: Goedgekeurde programma's tot en met Donderdag 2 Februari in: Royal (voor volwassenen)Corso (voor volwassenen)i|] Grand théatre (voor volwassenen). ■r i-. i. 1 t '"W SCHIEDAM, 31 Januari. Gfficieele notee- ring van de Commissie uit de Kamer van KoophandeL Moutwijn 46 pCt. 17.per H.L, Namens de commissie voor de notcerlnfl H. J. JANSEN, Spiritns SCHIEDAM, 31 Januari. Men noteert voor melasse spiritus 100 pCt. 31.per H. L. j Ruwe graan spiritus GO pet, f 17.— per H.ü Ik Spoeling Nöteering ƒ2,20.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1928 | | pagina 1