h.jversteeg
Pagina 1
Donderdag 2 Februari
1928 Tweede Blad
A.J.GUSÊN
DÏM.A.BRANTS
MX.HONNERIAGE GRETE
HH
-
IO DEC. 1394 1N0V.1905
EEN HALVE EEUW.
EEN BROKJE GESCHIEDENIS VAN
ONZE COURANT.
DE BETEEKENIS DER
PLAATSELIJKE PERS
DOOR BURGEMEESTER A. J. G1JSEN
DE TAAK DER
katholieke pers
door den hoogeerw. heer
DEKEN A. J. C. SCHRAAG
VERLEDEN, HEDEN,
TOEKOMST
DOOR WETHOUDER
MR. M. M. VAN VELZEN
I AUG. IOI9-HEOEN
I FEB I906--3OSEPT.I9IO
1 0CT.1910—30 JUNI 1919
1
Gaarne voldoe ik aan het verzoek om
een woord te schrijven 'ter gelegenheid van
het vijftig-jarig bestaan van Uw geacht
Wad de „Nieuwe Schiedamsche Courant".
Ik doc- dit daarom gaarne, omdat ik over
tuigd hen van de groote en gewichtige plaats,
die de pers van het algemeen, en cle plaat
selijke pers in het bijzonder, in de Maat
schappij-en in het openbaar leven te vervul
len beeft.
De dagelijks verschijnende courant is ccn
brenger van.liet nieuws, doch tevens een
goed© vriend, een raadgever, van vvien men
verwacht, dat hij zijn meening eerlijk, klaar
üu duid olijk zegt.
Dit brengt een groote verantwoordelijk
heid mede, welke stijgt naarmate het ja
rental clat, liet blad bestaat aangroeit en
dit tevens in uitgebreidheid is toegenomen,
en daardoor te meer een gevestigde reputa
tie heeft op te houden
Wij allen zijn zoo gewend, verwend zou
men ook kunnen zeggen, om onze dagelijk-
strho couranten op tijd gereed en in ons be
zit ie krijgen, dat wij ons niet indenken ai
het alles wat daaraan voorafgegaan is, en
in de telkens nieuwe eisclien, die aan eén
'dagblad gesteld worden, wil dit. de betrouw
bare gids voor zijn lezers zijn en blijven.
Die taak heeft uw blad thans 50 jaren
-Yïlét 'eere vervuld.
Het is waar, de plaatselijke courant
treedt op in een meer begrensden kring; de
band met. de lezers wordt daardoor echter
'nauwer toegelmooph wordt, meer intiemer.
Zoo verstaan, vormt zij de echo van het
.plaatselijk cultureel, sociaal, politiek en
veelal ook Godsdienstig leven. Zij geeft een
weerspiegeling van dat leven, en tracht
waar het pas geeft, dit naar beste weten
te beïnvloeden.
Voorwaar een schoone taak.
Ken gevoel van dankbaarheid moet ons
v»rvuU«a, wanneer wij den vijftigsten ver
jaardag van hot bestaan der „Nieuwe Schie
damsche Courant" herdenken. Vijftig jaren,
het is een geheele tijd en al dien tijd heeft
dit bind dagelijks nieuw geestelijk voedsel
gebracht voor zijne lezers, ai tien tijd
heeft het. de katholieke beginselen van ons
.baaksleven openlijk verdedigd; al dien tijd
heeft het, in zooverre dit mogelijk was, de
nieuwsgierigheid van het lezend publiek
bevredigd; vijftig jaren lang heeft dit blad
ook de locale, belangen van onze stad
Schiedam met alle zorg behartigd en hare
lezers daarin doen nieelexen.
Wat moet het hoofddoel zijn van de cou
rant en zooals van zelf spreekt bedoel ik hier
de Katlï. courant. Het hoofddoel is en blijft
altijd het verdedigen der waarheid. Die waar
heid kan maar één zijn en die Waarheid
kennen wij met. volle zekerheid door Open
baring, ons verklaard en geleerd door het
onfeilbare leergezag. Zoovelen echter zijn
van die Waarheid, die eeuwige onverander
lijke Waarheid verstoken en komen tengevol
ge daarvan tot. allerlei afdwalingen. Zij be-
oordeelen alles naar hunne inzichten en
ideeën en komen er toe als bestrijders op
te treden van die Waarheid, welke wij be
lijden. Zij mogen dit doen met inachtneming
van de vormen van fatsoen, terwijl zij zelfs
de hun voorgestane meeningen een weten
schappelijk cachet trachten te geven; zij
mogen die Waarheid bestrijden op een niets
ontziende, grove wijze door als wilde bar
baren op een ander los to stormen, mis
schien zelfs door anderen te minachten, te
bcleedigen, dat doet aan de zaak niets af
dat zij bestrijders zijn van de Waarheid,
die wij moeten geloovcn en belijden.
Die Waarheid te verdedigen, is op de al
lereerste plaats de taak van een Katholie
ke courant. Helder en klaar, eenvoudig en
voor iedereen verstaanbaar moet zij da
waarheid uitéénzetten. Zonder anderen te
minachten of te kwetsen moeten cle ware
beginselen van ons Katholiek Geloof tegen
de aanvallen der tegenstanders \erdedigd
worden. Waar anderen onder misleidende
voorwendsels of schijnschoon? beweringen
de menscben op het verkeerde pad trachten
te lokkon en vaische beginselen ingang te
doen vinden, «laar moet de courant haar
waarschuwende stem doen hooren en door
haar uiteenzettingen het verkeerde doen
inzien. Het kan zelfs gebeuren dat, anderen
door gewilde of niet gewilde verkeerde
voorstellingen van beginselen, feiten en
daden anderen in dwaling en tot verkeerd
inzicht willen brengen, het Katholieke blad
mag niet zwijgen, neen, als de waakzame
schildwacht, moet het steeds de waarheid
blijven bewaken.
Dit is noodig op liet gebied van onze Ka
tholieke geloofsleer en van het Katholiek
„waakt". „Waakt" voor uw beginselen om
deze uit te dragen wijl gij gelooft, dat zi]
de bindweefselen zijn van Kerk en Maat
schappij en gij kunt deze beginselen alleen
in eere houden, bewaren, tot volkomenheid
trachten te brengen voor God en cle rnen-
schcn indien gij u laat voorlichten en leiden
door de eerstgeroepenen op dit terrein, dat.
is de It. K. plaatselijke pers, die niet zal
versagen na üö-jarige arbeidsprestatie, doch'
met kracht en beleid, haar voorgeschreven
taak gedurende een nieuwe periode van
andermaal vijftig jaren zal blijven vervuilen.
Als wij ons herinneren, dat bij het ver-,
schijnen van cle „Nieuwe Schiedamscha
Courant" als dagblad, nu vijftig jaar ge
leden ons land slechts twee Katholiek*
dagbladen telde, „De Tijd" en „De Gelden
lander", clan zal men beseffen, dat er naast
durf en moed ook een diepgewortelde over-
tuiging omtrent de beteekenis van de ka<
tliolieke krant bij de oprichters moet ziju
aanwezig geweest.
Het was de drukkersfirma Van Steen-,
bergen en Co. (firmanten J. C. Meelberg en
J. F. van Steenbergen) welke aan alle aar
zelingen een einde maakte, door met een
uitgewerkt plan voor den dag te komen.
De lieeren Willem van Gent nog in leven
en thans te 's-Hertogcnbosch woonachtig
T. A. J. Siemers, J. Bornans en ande
ren stelden de noodige gelden beschikbaar;
daags voor Driekoningen van 1878 verscheen
een proefnummer en op Zaterdag 2 Fe-i
bruari daaraanvolgend begon do geregelde
uitgifte'van lederen dag.
Op 1 Mei 1879 kwam cle firma Van Steen
bergen en Co. te liquideeren. De lieer J. G*
Meelberg exploiteerde cle zaak verder.
Heeds voordat de firma Steenbergen en
Co. de exploitatie van het katholieke dag
blad ter hand nam, hadden de heeren mr.
W. H. Jansen, Louis Jansen en C. J. Wou-
terlood plannen beraamd om tot de stich
ting van zulk een dagblad te komen. Op
1 Juli 1S79 namen zij de exploitatie van cle
„Nieuwe Sehiedarnsehc Courant" uit do
handen van den heer Meelberg over en
hielpen haar met raad en daad de eerst®
moeilijke jaren doorworstelen.
Bij Koninklijk Besluit van 22 September,
1879 werd de „Nieuwe Schiedamsche Cou
rant" ingebracht in de N.V. „Schiedamsche
Boek- en Courantdrukkerij". Op 1 October,
1904 ging zij over aan de N.V. „Nieuwe
Schiedamsche Courant", terwijl sinds 1
Juli van het vorig jaar do exploitatie be
rust bij cle N.V. „De Courant de Maasbode".
Waren aanvankelijk de bureau's aan de
Oude Sluis F 51 gevestigd, op 26 Juli 1879
werden kantoor en drukkerij naar Boter-
straat E 46 (later 50) overgeplaatst. In 18S3
werd besloten het drukken der courant
niet in eigen beheer te houden, doch aan
een bestaande firma uit te besteden. Be
houdens een enkel jaar, toen ze bij den heer
Chr. Bebers werd gedrukt, werd cle ..Nieu
we Schiedamsche Courant" sedert 18S3 tot
Juli van het vorig jaar toe bij de firrna
Gebr. van Noortwijk ter perse gelegd. Thans
zijn het de rotatiepersen van do N.V. „De
Courant, de Maasbode", die den druk vee
zorgen.
Van Augustus 1917 af zijn de bureau's
van redactie en administratie van onze
courant in het pand Koemarkt no. 4 ge
vestigd.
Driemaal is de „Nieuwe Schiedamsche
Courant" van formaat veranderd; telken
male be toekende zulks een vergrooüng. De
eerste gedaantewisseling onderging zij op
2 Augustus 1892. In 1904 voelde de directie
zich andermaal door de omstandigheden,
welke aan do bladen steeds hooger eischen
gingen stellen, genoopt, tot vergrooting
over te gaan; deze kreeg op 23 October van
genoemd jaar haar beslag.
Op 1 Juli tenslotte van het vorige jaar,
kreeg cle „Nieuwe Schiedamsche Courant."
haar huidigen vorm en werd haar tegelijk'
een uitbreiding gegeven, welke haar een
plaats doet. innemen in de eerste rij der na
tionale plaatselijke dagbladen.
STATION.
Zeker de locale jiers heeft altijd hare
moeilijkheden, welke haar het bestaan dik
werf moeilijk maakt. Er zijn altijd men-
schen; die zulk een courant afbreken, ja
tegenwerken alléén omdat. zij meenen, het
zelf beter te wetch.
Ondanks alle moeilijkheden heeft de
„Nieuwe Schiedamsche Courant." haar taak
volbracht en met eere. Zij heeft gestreden
voor dc waarheid en de Katholieke begin
selen steeds hoog gehouden. Zij hééft hare
lezers opgevoed en de beginselen van ons
Katholiek geloof in 'Tiet openbaar doen door
werken. Zij mag niet ia alle opzichten op
de eerste plaats een nieuwsblad geweest
zijn, voor de Katholieke Schiedammers is
zij geweest dc verdedigster van 't vaderlijk
erfdeel cn zij heeft hen dikwerf tot de over
winning geleid.
Het laatste half jaar is zij gedeeltelijk
met een ander blad vcreenigd om haren
lezers meer- te kunnen bieden, maar heeft
toch ook in een gedeelte haar cachet als
„Nieuwe Schiedamselie Courant" behouden.
Zeker, er zullen altijd nog wel wonschen
overblijven, maar dit toch mogen wij ho
pen, dat de „Nieuwe Schiedamsche Cou
rant" nog jaren haar verheven taak blijve
vervullen als verdedigster der waarheid
van het Katholiek geloof, van de Katholieke
beginselen op maatschappelijk en staatkun
dig terrein. Moge het daarbij ook steeds
haar ideaal blijven de éénheid en liefde on
der ons te bevorderen, dan zal door hare
voorlichting en medewerking nog menige
overwinning geboekt kunnen worden.
onderschatte dezen ontwikkelingsgang niet.
Evenmin wat het beteekencl heeft de zooge
naamde neutrale pers op haar neutraal ter
rein terug 1e dringen.
Al is er kentering, het is toch nog altijd zoo,
dat de It. IC pers en dus. ook dc „Nieuwe
Schiedamsche Courant" behoudens uitzonde
ringen aangewezen is op haar R. IC lezers
en dat de breedheid om van een veelzijdige
pers uit eigen aanschouwing kennis te
nemen bij andersdenkenden of in het geheel
niet. of bij uitstek spaarzaam te vinden is.
Merkwaardige tegenstelling wanneer men
hierbij bedenkt, dat op ons cn onze pers vaak
het stempel van scherpe eenzijdigheid wordt
gedrukt door hen, die van onze beginselen
en ons streven slechts tweedehandse!), d.w.z.
niet door lezing van onze pers O och door
„overgenomen" R. IC literatuur, zich op de
hoogte plegen fe stéllen.
Aangewezen cn dit had ook Weer een
zeer goede zijde op onszelf, financieel
zwak gesitueerd, was het derhalve het
beginsel dat leven, kracht en bloei moest
brengen zooals,tenslotte een beginsel dit
alleen kan bewerken-
Bovendien was de kleine pers de voortrek-
ster der geconcentreerde R. IC groot-pers, die
geen stadsgrenzen, ja zelfs geen landsgren
zen meer kent en wier beteekenis te om
schrijven verre ligt buiion de belijning deAr
vluchtige denkbeelden.
In haar 50-jarig bestaan heeft de „Nieuwe
Schiedamsche Courant" meer dan haar be
staansrecht bewezen. Voegen wij hier spe
ciaal nog aan toe de voorlichting, steun, en
derhalve invloed op gemeentelijk politiek
terrein van haar ondervonden in het. bij
zonder.
Wij zijn geneigd, snel als wij leven, de
omstandigheden van het verleden te onder
schatten in vergelijking met het op heden
bereikte. Het klinkt bijna ongelooflijk, maar
is niettemin waar, dat er tijdvakken ge
weest zijn dat de „Nieuwe Schiedamsche
Courant" voorlichting gaf aan de R. IC po
litieke taak en plicht, zonder dat één ver
tegenwoordiger der R. IC partij zitting in
de vroedschap had.
Zoo is het geweest en door haar werken
veranderd. Thans gestoken in beier ldeedij,
ja blad der groote pers, wordt zooals bij
eiken voorspoedigen vooruitgang wel eens de
gedachte gewekt, dat de tijd van strijd voorbij
is en gerust kan worden'op de lauweren
van hen, die eens de pionniers der plaatse
lijke pers waren en thans naar wij hopen
voor dien bolangloozen arbeid de heerlijkste
vergelding van den Almachtige ontvangen-
Deze gedachte dient gewraakt. Dankbaar
voor de zegeningen van God ook op dit
gebied in zoo ruime mate ondervonden, gelde
oolc thans het wachtwoord „Vigilate"
geloofsleven. Zoo dikwerf wordt daarom
trent gedwaald door onze andersdenkende
medeburgers. Zij kennen die waarheden
niet en trachten bij het schrijven daarover
niet eens de beteekenis daarvan te achterha
len. Zij begrijpen van het. geloofsleven niets
omdat zij hun oordeel vormen naar uiter
lijke gegevens en dan nog dikwerf van
menschep, die van .eenige overdrijving of
onwetendheid niet vrij te pleiten zijn. Wel
nu! Welk heerlijk gebied is hier niet voor
de katholieke pers om op te bouwen en te
verdedigen, om steeds met alle kracht en
in nieuwe vormen te strijden voor datgene
wat ons boven alles dierbaar is. Telkens
opnieuw zullen dezelfde waarheden nu in
dcce.a dan' in genen vorm, worden bestreden,
telkens opnieuw zal voor dc waarheid wor
den .opgekomen,. Nopit mag de strijdbijl wor
den opgeborgen, want ons geloof, de Kërlc
moeten wij blijven verdedigen.
De waarheid moet ook worden verdedigd
op sociaal terrein. Veel is to doen tot ver
betering der maatschappelijke toestanden,
daarover behoef ik thans niet uit te wei
den. Toch. dc Kath. courant moot ook hier
in voorlichting geven en tegen de meenin
gen onzer tegenstanders den strijd aanbin
den volgens de katholieke beginselen, neer
gelegd in de Encyclieken van de Pausen
Leo XIII en Pins X.
Voorlichting en strijd wordt van do ka
tholieke pers gevraagd voor politieke "Vraag
stukken. Ook daarbij moet zij zich door
lioogere belangen en beginselen laten lelden
naar hol woord van. Christus: „Geeft aan
God wat Codes is en aan den keizer wat
des keizers is". Zoovelen staan tegenover
ons, gaan uit, van andere beginselen, willen
andere toepassingen maken. Zij willen
doorgaans den Staat begunstigen en rech
ten schenken ten koste van do Kerk en het
huisgezin. Daartegen te waken, te waar
schuwen, den strijd aan te binden cn de
waarheid te verdedigen, ziet daar wat door
de Katholieke courant nooit Uit het oog
mag verlopen worden. Wanneer dan mis
schien in sommige toepassingen van de
actueele politiek onder eigen broeders eenig
verschil van gevoelen mocht wezen, dan
moet de Katholieke courant, vóór alles be
dacht wezen dat de liefde niet gekwetst,
de éénheid niet verbroken worde. In één
heid toch alleen ligt onze kracht. Dat is
ook de uitgesproken wensch van dc Gees
telijke Overheid, die over ons te gebieden
heeft.
In het Dagblad „de Tijd" las ik niet lang
geleden dat een hoofdredacteur van het
eenige groote Katholieke dagblad in Boeda
pest, die om wille van zijn ambt verplicht
was dagelijks de groote neutrale en anti
katholieke bladen te lezen, welke in de
hoofdstad verschenen, hot volgende meerma
len heeft verhaald; „Als ik naar mijn
bureau ga en achter op het trambalcon de
gesprekken van dc medepassagiers volg,
dan kan ik altijd uit hun gesprek opmaken
van welke courant, zij abonné zijn. En als
ik een proef nam en het ronduit vroeg, is
het altijd uitgekomen'Zoo is het nu één
maal. Maar dan kunnen wij ook begrijpen
welk een verheven taak ccn katholiek blad
heeft te vervullen.
Wat hierboven in hef. algemeen van de
Pers g»?zegjf is, geldt natuurlijk ook voor de
locale pers. Zij is beter op de hoogte van
plaatselijke toestanden, kent ook de ver
schillende verhoudingen en de mentaliteit
van het lezend publiek. Daarmede kan en
moet zij rekening houden, maar nooit mag
zij aan de waarheid slechts ecnigszins te
kort doen.
Heden is het dc herdenkingsdag dat vijftig
jaren achtereen de „Nieuwe Schiedamsche
Courant" haar regelmatige en ononderbroken
intrede doet voornamelijk in het R.K- huis
gezin. Een lange reeks van jaren, die een
terugblik wettigt en tot dankbaarheid stemt.
Bescheiden en klein als wij waren voordat
onze voormannen als een Le Sage ten Broek
en later een dr. Schaepman, en zoovele an
deren, de massale emancipatie der Katholie
ken tot blijde vervulling hadden gebracht,
was onze kleine en zelfs onze destijds zooge
naamde groote pers oorspronkelijk nietig,
zonder een belangrijke toekomst te profet.ee-
rcn. Het gold echter niet liet kleed hetgeen
als alle omhulsel stoffelijk en dus vergan
kelijk is; de beteekenis lag in propaganda
der denkbeelden, die eeuwig en onvergankc-
I lijk zijn wanneer zij het Katholiek beginsel be
treffen. Het is de groote beteekenis der plaat
selijke zoogenaamde kleine pers geweest cn
de „Nieuwe Schiedamsche Courant" was een
der velen, dat zij dag in dag uit, week na
week, maand na maand en jaar na jaar ge
steund door tal van medewerkers deze heilige
beginselen brachten over den drempel van
talrijke huigezinnen, onder bereik van rijk
en arm, meer of minder ontwikkeld. Men
OUDE
