Jules Verne en zijn ,,wonderreizen"
Woensdag 8 Februari 1928
Derde Blad
Pagina 1
Bij aijn UtoRctefdsten geboortedag
Hoi is vandaag honderd jaar ge'éden,
Üal i.i hel. Fwsnsïhc stadje Nantes word
-geboren Jales Verne, ccr. auteur, wipns
.aiUioze verken door zijn tijugorJUDten
hescho'j d ais producten van oen onge-
•breld.eldrt Guda&e. -.vïj, 90s? éemvsóhe 'rrien-
schen niet Runnen J«tj.v dan mat hegrijpe-
lijke verwondering over rijn bijkans pro
fetische gaven.
Oorspronkelijk voorbestemd, oir. lac'ols-
kmulige te worden, studeerde Jules Verne
te Parijs, waar hij echter al gauw ont
dekte dat hij deze tak van wetenschap
absoluut niet ambieerde. Zijn fantastische
geest voelde zich veel meer aangetrokken
tot do studie van de ongekende mogelijk
heden biedende natuurwetenschappen. Ilij
staakte dus zijn rechtskundige studies en
begon te schrijven.
Jules Verne.
•De opvatting, als zou Jules Verne de stof
voor zijn werken louter en alleen uit zijn
uiterst vruchtbare fantasie geput, hebben,
is echter absoluut bezijden de waarheid,
Dit blijkt overigens uit al zijn werken,
Waaraan een grondige kennis van aardrijks
kunde, kennis der natuur en andere natuur
wetenschappen ten gronde ligt.
Jules Verne was zelf geen wereldreiziger,
die uit persoolijke aanschouwing zoo kleu
rig en boeiend wist te vertellen over de
natuurwonderen van verre landen. De ge
gevens voor zijn beschrijvingen putte hij
uit studieboeken en aan hel tot stand
konten van elk nieuw boek ging een diep
gaande bestudeering van de te behandelen
materie vooraf.
Wie de vervoering van de „wonder-
reizen" niot hebben gekend, zullen nooit
Weten wat de naam van Jules Verne be-
teekent voor dogenen, die zich eenmaal
mot heel hun jonge ontvankelijkheid aan
diens overstelpende verbeeldingswereld heb
ber» overgegeven. Het is niet meer opnieuw
te leven, het is enkel te bewaren voor
'degenen, die het hebben, als een schat.
Het werd als een geloof er valt ten
slotte niet meer over te discussieeren
cn het is als een liefde, exclusief en ja-
ioersch, en bij tijd en wijle niet voor rede
vatbaar...
De rede bijvoorbeeld zegt, dat alles ver
andert en zich ontwikkelt en dat het aller-
Ifalea Verne. „Naar liet middelpunt der Aarde"
bik boog mij over de kaart."
voortceéfelijkste voor de jeugd van t wintig
tot veertig jaar geleden... ITalt, ellendige
gemeenplaats,' rampzalige spelbreker bij
ieder feest der gedachtenis! Wat zijn ons
doze eigenwijsheden, dat bezadigd oordeel,
die onnoozele paedagogiek! Want we kun
nen het allemaal een? worden vandaag en
hot behoeft zelfs niet op de wijze van
Hibbs However, die in Holland Janusje
Evenwel geheeten werd. We zeggen cefi-
voïidjg: dat die oude jeugd toch wel bij
zonder gezegend geweest is, dat het aller
voortreffelijkste voor haar, zoo voortreffe
lijk was.
DE ..ECHTE" LEZERS VAN
VERNE'S WERKEN
De echte lezers van Jules Verne, de
échte, zeg ik u, zijn nooit ouder geworden
dan de kapitein van vijftien jaar. liet is
mogelijk, dat zij hun haren stuk voor stuk
verloren hebben en hun baard grauw werd
als een bezem, dat zij niet meer uitgaan
zonder stokje en niet meer loopen dan
langzaam op het. trottoir, maar zij zijn
toch niet ouder dan vijftien.... als lezer van
Jules Verne wel-te-verstaan.
Als klein kind al hebben zij 'de platen
gezien op vaders knie en voor zij behoorlijk
lezen konden, kenden zij de onderschriften
al uit het hoofd. „Gij bevindt u op mijne
komeet" en Hector Servadac kijkt verbaasd
naar don gebrilden professor. „Tabak!
tabak! Echte tabak!" en Pcncroff blaast
dampwolken uit als een nijlpaard. ,Was die
man 35 of 50 jaar?" en heel het geheim
van kapitein Nemo lag in die enkele vraag.
,.TIet geringste kleedingst.uk werd een oor
zaak van onbehagelijkheid", en hel vlot
van professor Otlo Lidenbrock joeg voort
over den gloeiroden stroom vóór de ge
weldige Siromboli liern terug zou werpen
op de koele korst der aarde-
Die soms zoo moeilijke zinnen kenden
zij al, die echte lezers van Jules Verne,
vóór zij ze nog begrepen. Maar toen zij
grondig lezen geleerd hadden, begonnen de
blauwe boeken eerst goed hun geheimen te
ontvouwen. Het was des avonds in de huis
kamer, hij de lamp, met het zoete neuriën
van het theewater in de aandachtige
stilte. Daar, gebogen over hun hoek, vingen
de jongens do wonderroizen aan, die ze
met één zwaai onttrokken aan alle beper
kingen van plaats en tijd en redelijke
mogelijkheden.
Zalige zwervers, die lezer? van Jules Verne,
onbekommerde avonturiers in de onmetelijk
heid van het. heelal! Alle landen hebben
zij bereisd, alle vreemde steden bezocht., alle
rivieren overgetrokken en alle zeeën door
kruist. Met Phileas Fogg de wereld om, met
de kinderen van kapitein Grant naar Pata-
gonië, naar Australië en den Stillen Oceaan;
met, Kerab.au den Stijfhoofdige rond de
Zwarte Zee, met Caesar Cascabel door Alas
ka en de Behringstraat, met den vondeling
van dé „Cynthia" naar de Poolgebieden, met
de Russen en Kngelschen naar Midden-Afri-
ka, met Michael Slrogoff door Siberië, met
de pelterijenhandelaars naar het „land der
buitenste duisternis", vijf weken in een
luchtballon, in een woonwagen, naar Rus
land, op een vlot over de Amazone en in een.
kist naar het Hemelsche Rijk! En dan de
ongelooflijke vinding i van vernuft en ver
beelding! Waarom niet de as van de aarde
verplaatst om de steèökoolgebieden van de
Poolstreken te exploiteoren? Waarom zou
bet monsterkanon van Staalstad niet met
één projectiel een einde maken aan de
stichting van den edelen Sarasin? Waarom,
na de kwetsbare luchtballons, het niet ge
zocht in het „zwaarder dan de lucht,?" Maar
zelfs verrijkt met deze inventies en ontdek
kingen was de oppervlakte der aarde te
klein, voor de lezers van Jules Verne. Zij
joegen met Robur den Veroveraar door het
luchtruim, zij doken naar de diepzee tot
de „Nautilus" kraakte in zijn voegen, zij
kropen de mijnen in naar de gebieden van
het zwarte goud, zij drongen door tot liet'
middelpunt der aarde. Ja, zij vlogen in een
kogel naar de maan tot de zee ze opving
als een bed, zij lieten zich wegvegen door
den staart van een komeet- on zagen deze
wereld als een ster aan'het firmament-
Is liet wonder, dat het hoofd ging gloeien
en dat de oogen flikkerden bij dit onmete
lijk schouwspel? Vraagt niet hoe verrukt en
gelukkig deze kleine zwervers in den gec3t
eindelijk de rust vonden van het late
bed: zij droegen de aarde als een toover-
bal in hun handen, het heelal lag als een
wonder tuin aan hua voet.
ZIJN FANTASIE EN ZIJN TEFKENTNG
VAN FIGUREN
De aarde was bij .luie? Verne niet ..woest
en ledig, het universum geen onmetelijk la
boratorium voor uiivihdingon en proefne
mingen. Daar was overal en altijd zijn ty
pische, bonte en beminnelijke menseliemvc-
reld.
Zijn karakters waren ongecompliceerd, zijn
psychologie bleef aan de oppervlakte. Maar
hij was in de toèlcéftihg van zijn figuren
nooit conventioneel of'banaal. Hoe simpel
én eenkantig ook. ee.ifi persoonlijkheid bij
Jules Verne was aliijd Iemand. Phileas Fogg
was een karakter, tötvhef einde toe strak
volgehouden, en lovend, hoe flegmatiek ook.
Passeparioiit bleef c-en type met de beste
eigenschappen van den Fransehen geest
cu hoezeer hij om zijn nationaliteit ook door
den schrijver vertroeteld, werd, hij bleet op
iederen vreemden bodem een mensch.
Misschien heeft Jules Verne zijn vermo
gen om werkelijke gestalten op te roepen
wel het sterkst geopenbaard in zijn geleer-
den-figuren. Het type van den negentiende-'
eeuwsche vorscher is bij hem iets eenigs
en onvergankelijks geworden. Het zijn ma
niakken, zonderlingen en eenzelvigen, het
zijn verliefden in de wetenschap, strenge
asceten in den dienst van het kennen en
begrijpen. f-n yortl -n Qjjes ^te mensehen,
hartelijk en edelmoedig, onhandig en (e
goede trouw, bollehoozeri in de studeer
kamer en kinderen in het leven. Zij werden
in hun hartstocht voor de wetenschap nooit
geheel groot en in hun overgave aan die
eone liefde nimmer tragisch.
De laatste 3D jaar van zijn leven heeft
de beroemde romancier te Amiens, de pit
toreske hoofdstad van Picardië, doorge
bracht, waar hij als lid vnn den gemeen
teraad en later als wethouder van Onder
wijs de helanfom van de hern zoo na aan
hot hart liggende jeugd wist te behartigen.
Jules Verne. „De Reis om de wereld in 80
dagen". Passepartout,
een bezoek Aan Nederland
an 18TC tot 188:2 bield Verne er een prach
tig gebouwd stoomjacht, de „Saint Michel"
op na, volgens gegevens yan zijn broer
Paul Verne, drie en dertig meter lang en
met een inhoud van acht en dertig ton,
waarmede hij in 1882 nog een bezoek aan
Rotterdam heeft gebracht.
Over dit bezoek en de indrukken, die de
gebroeders Verne bij die gelegenheid in
ons land hebben geai ogen, kan nog hot
volgende karakteristieke worden medege
deeld:
De gebroeders bc.zochlen den Haag en
Amsterdam en namen daar de musea na
der in oogensehouyI'aul Verne verklaar
de dan:
„De indruk, die men jn tegenwoordig
heid van die mcestei stukken ontvangt, is
des te moer verrassend, daar hij ondervon
den wordt te midden van een menigte schil
derijen, waaronder vele van Rubens, van
Van der Holst, van Van Djjck, van Murillo,
van Hobbeina, van Ruysclael, van Teniers,
van Breughel, enz. aangetroffen worden,
welke verzameling van deze musea een on
vergelijkelijk geheel van meesterstukken
zou vormen. Ongelukkig iaten de pralen
veel te wenschen over en zijn de kunst
schatten onwaardig, <üe zij bevatten. Waar
om bouwen steden, die zoo rjjk zijn en zoo
van kunstzin tintelen als Amsterdam en
Den Haag, geen musea, die meer met hun
smaak voor de schóone kunsten overeenko
men?"
En verder: „Wat betreft, hetgeen wij van
Nederland door de ruiten van ecm spoor
wegrijtuig gezien hebben, kan slechts aan
gemerkt worden als een vluchtige blik op
zijn zoo groene weilanden en zijne kanalen,
die langs een liniaal getrokken schijnen,
op dien achtergrond van windmolens, die
den gezichtseinder verlevendigen.
Maar dat weinige rechtvaardigde den
nukkigen inval van den dichter Cavalier
Butler, toen hij geide: „Nederland heeft een
diepgang van vijftig voet, de grond, waar
uit hef bestaat ligt voor anker, men is daar
aan boord".
NAVOLGERS VAN DEN GROOTEN
FANTAST
Nog niot alles wat Jules Verne zich ge
droomd heeft, is tot werkelijkheid gewor
den.
Interplanetaire reizen belmoren voorhands
nog tot de onmogelijkheden.
Maar waaróm zónden we'aan de tot
standkoming ervan twijfelen? De ondervin
ding moet ons bewaren tegen liet vervallen
in de foul van een vorige generatie; liet niet,
golooven aan evolutie.
Alsof men er Jules Verne mee hoeft wil
len eeren, is juist dezer dagen de aandacht
weer eens gevestigd op deze onopgeloste
idee: de verbinding met andere planeten.
Niemand minder dan de heer Robert
EsnaultPelterie, de bekende vliegtuig-
constructeur, en André Hirscb, hebben een
groot fonds ter beschikking gesteld van
de „Soeiété Astronomique de France", om
daaruit jaarlijks een prijs van vijfduizend
francs uit te keeren voor het beste en
meest serieuze wetenschappelijke werk ge-
durende dat. jaar gepresteerd, op het ge
bied der interplanetaire act.her-navigat.ie.
De jaarlijksche prijsvraag i3 internatio
naal en de schenkers van het fonds wek
ken alle uitvinders ter wereld op, om
mode te doen aan de oplossing van het
probleem. Aleon door de samenwerking van
alle scheppende menschelijke denkkracht,
kan men er komen.
Ook verschillende andei'e romanciers en
geleerden hebben zich het hoofd gebroken
over interplanetaire reizen. Onder bon
zijn de bekendste, de Engelsehe schrijver
II. G. Wells (die de bewoners van onze
oudere zuster-planeet Mars de eer geeft
der inventie), Kurt I.asswilz, de Duitseho
fantast, die liet waagstuk niet langs bal-
lisGschen weg oplost, doch de „zwaarte
kracht" als stralende energie laat ontdek
ken, waartegen men zich kan isoleeren.
'Op deze wijze zou men dus in het aefher-
ruira kunnen ontsnappen uit de aantrek
kingssfeer van onze aarde en die der
andere planeten.
Ten slotte heeft zich' de Amcrikaansche
professor Robert IT. Goddarl ernstig bezig
gehouden met het vraagstuk en zelfs ceriige
voorbereidende experimenten gedaan.
De heer Eshault-Pelterie, die natuurlijk
onmiddellijk na de publicatie van de schen
king, die hij te znmen met den heer Ilirsch
had gedaan, bestormd werd om interviews,
heeft verklaard overtuigd te zijn, dat de
idee van .Tides Verne vroeg of laat gereali
seerd zal worden.
Het gaat er maar om, volgens hem, een
explosie-middel te vinden, dat. veel en veel
sterker is dan alle ontplofbare sloffen, die
wij tot. nog toe kennen. En hij zeide voort3
reikhalzend uit te zien naar de krachten,
die de moderne natuurkundige uit, splitsing
der atomen zullen opwekken. Wanneer dat
eenmaal gelukt is, dan i.s 'n reisje naar de
maan een kwestie van zéven-en-twintig mi
nuten geworden.
Zelfs de planeet Venus, die 78.300.000 ki
lometer.? van ons verwijderd is, zal dan te
bereiken zijn in negen-een-veertig uur en
twintig minuten.
De vraagstukken der luchtvaart aldus
verklaarde de heer Esnault-Pelterie ten
slotte heeft, men in den aanvang even
onoplosbaar geacht en even belachelijk ge
maakt.
Jules Verne. „De Reis naar de Maan", j
Het vertrek. 't
DE KINDERVRIEND
Jules Verne hield alles op het plan van'
zijn beminnelijke overdrijving en Frnn-
schen humor. Maar hij hom bleef alles clan'
ook zóó, dat liet door de kinderverbeelding
nog net, beheerscht kon worden, dat de jon
gen met, zijn avondboek zich opgenomen kon
voelen te midden van die groote, belang
rijke, vreemde, maar goede en edelmoedige
menschon, waar hij als een gelijke mee kon
omgaan en verrukt mee leefde in het heelal.
Wie daar eenmaal iels van ervaren heli-
hen in hun jongenstijd, begrijpen nu met'
hoeveel vereering en dankbaarheid Jules
Verne bij zijn eeuwfeest wordt herdacht.
Zij begrijpen ook, dat het betreurd kon
worden, toen een latere jeugd hem verliet.
De Iaat sten onder Verne's getrouwen heb
ben het rnee moeten maken, dat de jon
gens liever dan met do luchtschipbrcuke-
lingcn naar liet geheimzinnige eiland, „met
z'n zessen naar de Veluwe" gingen of zoo
iets, of een vlol.reïs op de Amazone prijsga
ven voor „een vacant ie op de Friesclie urn-
teren".
Maar toen was het een eigenaardige vol
doening, dat het avontuur en de fantasie
hun macht weer deden gelden in de boeken'
der ouderen: De uitvinding van liet toe
komst-beeld bij Wells en Benson en Mac-
Orian. De Ontdekkingen en wonderroizen
bij Cendrars of de Tharnud's en de eigen-
landsehe jonge schrijvers: onder de palmen'
van Kahia en in de uitgestrektheid van'
de kaneelgurende savannah.
ZIJN DOOD
a
Den Sisten Man*-' 1903 is de vertellen
zonder weerga als gevolg van suikerziekte
in zijn prachtige woning overleden. De cleel-
neming aan Zijn begrafenis was overwel
digend. Een ontzagwekkende stoet van lite
ratoren en intellectueelen volgde zijn lijk
baar. De Duitsche keizer liet zich cloor zijn
ordonnans von Flotow vertegenwoordigen.
Het grafmonument, gebouwd door Albert:
Roze, waar de beroemde schrijver den graf
steen half oplicht, de oogen hemelwaarts
heft en den rechterarm symbolisch omhoog
strekt, draagt het opschrift: „Vers l'immor-
taüté et la jeunesse" (Naar de eeuwige
jeugd).
HIJ DEN ONLANGS GEHOUDEN GROOTEN ZWEEDSOHEN LtJCHTDAG moesten dtf
vliegeniers met hun machine ook door een raamwerk van vlaggen vliegen, dat de grootte
had van de „Are <U Trioraph" te Parijs. Onze foto toont, een der mededingen de ma*
lijke opdrac ht uitvoert. -n
■te -
- --- 'sd
n rwri fi-
