Citroenjenever
B. A. HENGST
PUROL er ©pï
FEUILLETON
radio-nieuws
VRUDAG 16 MAART 1928
GEMEENTERAAD VAN ROTTERDAM
DE AMBACHTSSCHOOL IN ROTTERDAM-ZUID
EINDELIJK EEN BESLISSING GEVALLEN
VERBETERING VAN HET STATIONSPLEIN TE VERWACHTEN
per liter f 3-5®
Op aanvraag gratis monster
BQTüRSHAAÏ 63 - TELEF, 88085
EERSTE BLAD
PAGINA 2
PROGRAMMA'S VOOR ZATERDAG
Hief vepzaeht en geneest
D HOOGDREEFMOLEN
'trgadering van Donderdag.
Voorzitter mr. de Joug.
Ka opening der vergadering en goedkeuring
der notulen, doet de voorzitter voorlezing van
de ingekomen stukken, waarvan eenige wor
den aangehouden tot behandeling van het
-einde der agenda.
Aan de orde zijn hierna de
Benoemingen.
Benoemd wordt tot lid van de Schattings-
commissie voor de Inkomstenbelasting Rot
terdam II de-heer K. A. Warmenhoven.
Tot assistent-geneeskundigen bij de gemeen
te-ziekenhuizen w-orden benoemd de heeren R.
Sehunrmans, A. van Deiden en J. Brunt.
Benoemd worden verder tot onderwijzer aan
de school vor g. 1. o. A no. 4 K. H. Niekerk;
aio. 8 A. Addicks; no. II J. B. Dekker; no. 31
\V. Ridderhol; no. 106 H. F. P. Sandifort; no.
119 J. C. Besteman; no. 140 J. H. Bollekamp;
no. 186 K. L. L. Kreiken; no. 154 H. J. D. v. d.
Graaft.
Tot onderwijzeres aan de school voor g. 1. o.
A no. 77 mej. A. N. Verfaüleno. 151 mej. M.
Vermeulen; no; 175 mej. M. J. Catshoek; no,
178 mej. P. ICarreman en P. J. Timmers; no.
194 mej. D. A. v. Schoonevekl; no. 200 mej. E.
JWesterlaan; no. 201 mej. J. C. van der Perk;
no. 225 mej. J. B. Jongerius; no. 268 mej. A.
C. Obbes; no. 273 mej. W. J. de Haan; no. 279
mej. P. van Pels en Z. C. Groenenboom; no.
286 mej L. van der Graaf en G. C. Sollaart; no.
289 mej. M. J. Dapper.
Aan scholen voor u.1,0. een onderwijzer in
teckeneu, de heer J. Wage.
Do benoeming van een onderwijzeres aan de
school voor g.l.o. A. no. 287, waarvoor als eerste
Was voorgedragen mevr. A. van Sllngelandt-van
der Ilelm, werd aangehouden, omdat geen
meerderheid van geldige stemmen kon worden
yerkregen.
De lieer VAN BURIXK (C. P.) zal nu stem
ming vragen over de verschillende punten van
de agenda.
Di heer DE ZEEUW (S. D.) zal in verband
met de houding der overzijde ten aanzien van
'de voordracht van een gehuwde vrouw tot on
derwijzeres ook tegen stemmen.
De VOORZITTER maakt er bezwaar tegen,
dat men de ontwerp-besluiten tot verkoop van
bouwgrond wil aanhouden.Wil men het doel
yan den heer van Burink bereiken, dan doe
met zulks bij de voorstellen tot verkoop.
De heer DE ZEEUW (S. D.) zal zich daaraan
houden en dus geen stemming vragen bij het
eerste agendapunt.
Do heer VAN BURINK (C. P.) vraagt echter
>vet stemming.
Met op een na algemeene stemmen wordt hier
na aangenomen het eerste gedeelte van de
ontwerp-besluiten.
De heer HANEMAAIJER (A.-R.) verklaart,
dat een groot deel der blanco-stemmers niet
bekend was met het feit, dat de voorgedragene
eene weduwe was. Had men dit geweten, dan
ware de stemming wellicht anders uitgevallen.
Wethouder DE GROOT (V.B.) merkt op, dat
hij niet heeft vermoed, dat men-om het gehuwd
zijn der voorgedrhgene blanco stemde.
De OORZ1TTER wijst erop, dat' er dus een
misverstand in het spel is geweest. Spr. stelt
voor de benoeming alsnog aan de orde te stel
len in dez# vergadering.
Wethouder DE ZEEUW wenseht als zijn mee-
ning kenbaar te maken, dat na de prineipieele
beslissing over de benoembaarheid der ge
huwde vrouw de Rechterzijde niet incidenteel
deze zaak aan de orde moet stellen. Zoo staat
het bijv. ook ten aanzien van den verkoop van
grond bij de S. D. A. P. Daar stemt spr.'s
partij ook voor, alhoewel men er principieel
tegen is.
Vervolgens wordt alsnog benoemd tot onder
wijzeres aan school no. 287 mevr. wed. A. Slin-
gelandt van der Helm. Er werden nu 35 stem
men op haar uitgebracht en 1 in blanco.
Zonder hoofdelijke stemming wordt aange
nomen:
De voorstellen tot verkoop van pereeelen
bouwgrond: a. aau den Langen Hilleweg, hoek
Resedastraat, aan Ir. W. van Tijen; b. aan de
Gaesbeekstraat aan de N. V. Maatschappij van
onroerend goed „Attentie".
Het voorstel tot het toestaan op de begroo
ting 1928 van crediet voor de uitgave van een
reclatneboekje voor deze gemeente.
De heer VAN DEN BRULE (R. K.) zou voor
dit werk een inschrijving gehouden willen zien.
De heer VERHEUL (V.B.) vraagt of in het
bedrag van f 5500 ook zijn begrepen de kosten
voor de verspreiding.
De VOORZITTER antwoordt den heer van
den Brule, dat dit nog niet beslist is. Den heer
Verheul merkt spr. op, dat in het bedrag niet
zijn begrepen de verspreidingskosten. De kos
ten van het drukken kunnen aanmerkelijk
lager worden als wordt ingegaan op het aan
bod van een advertentiebureau. Ten aanzien
van de verspreiding zullen B. en W. nog de
zaak moeten onder het oog zien.
Het voorstel wordt z. h. s. aangenomen.
Zonder h. s. worden aangenomen
Het voorstel tot het toestaan op de begroo
ting 192S van crediet voor het treffen van
voorzieningen op het Vliegveld-Waalhaven.
Het voorstel tot het toestaan op de begroo
ting 1928 van crediet ten behoeve van booni-
plantdagen.
Verbetering van straten.
Het voorstel betreffende besteding van het
op de begrooting 1928 voor het vernieuwen en
verbeteren van straten uitgetrokken bedrag.
De heer REESER (V.D.) bepleit verbetering
vau het Stationsplein. In verband met het te
verwachten vreemdelingenbezoek zou het ga-
wenscht zijn spoedig over te gaan tot amotie
van het plantsoen op dat plein tot den bouw
van toilet-inrichting en kiosken en aanleg van
een behoorlijke standplaats voor auto's.
De heer RiiMER (C.H.) ondersteunt het
betoog.
De heer I AN BURINK (C.P.) herinnert er
aan, dat hij reeds eerder gewezen heeft op
de wenschelijkbeid den rommel op het Stations
plein op te ruimen.
Spr. wijst verder op de politieverordening
ten aanzien van het berijden van geasfalteerde
straten, welke z.i. moeilijk te handhaven is als
zoovele straten geasfalteerd worden.
De heer VERHEUL (VJ3.) is bang, dat in
de Aert van Nesstraat bij amotie der hoornen
evenals in de van Oldenbanieveltstraat de
armoede der gevels heel sterk naar voren zal
komen.
De VOORZITTER antwoordt den heer van
Burink dat de kwestie van het berijden der
geasfalteerde straten reeds ter sprake is ge
komen in de commissie voor de strafverorde
ningen.
Wat betreft het Stationsplein, staat spr. op
het standpunt van clen heer Reeser. Maar men
moet niet vergelen, dat een deel van het
Stationspfein behoort aan de Spoorwegen, een
deel aan de gemeente. Een afdoende verbetering
is volgens spr. dit jaar niet meer te bereiken.
Spr. zal de zaak bezien.
En dan de Aert van Nesstraat. Het wegnemen
van de bqomen heeft de Jonker Fransstraat en
de van Oldenbarneveltatraat ontsierd. Maar het
asfaltplaveisel maakt de boomen nu eenmaal
onmogelijk, Herhaaldelijk is de zaak bekeken,
echter zonder resultaat. Van verlegging der
drinkwaterbuis is geen sprake. Die blijft liggen
in de zijstraat.
Wat betreft den tijd van gereedkomen, spr.
Keel. 15'5S 20
is medegedeeld door de directie van PI. Werken,
dat men rekent met de asfalteering van de
Aert van Nesstraat gereed te zijn bij de opening
der Nenijto.
De beer VERHEUL (V.B.) wijst er op, dat
de asfalteering van de v. Oldenbarneveltstraat
ook op 6 weken was gesteld, doch niet minder
dan 3 maanden heeft geduurd.
De VOORZITTER merkt op, dat er zwart, op
wit staat, dat de asfalteering gereed zal zijn
bij opening der Nenijto.
Het voorstel wordt z.h.s. aangenomen.
Zonder hoof delijke stemming warden verder
aangenomen
Voorschotten Bijzonder Onderwijs-
Het voorstel tot het verieenen van voorschot
ten op de vergoedingen, bedoeld iu art. 101
der Lager-onderwijswet 1920.
Het voorstel tot het vereenen van voorschot
ten op de bijdragen voor bijzonder vervolg
onderwijs.
Het voorstel betreffende doortrekking van de
Zaagmolenkade.
Radio-storingen van de tram.
Het praeadviea op het adres betreffende voor
koming van door de electrische tram veroorzaak
te radiostoringen.
De heer DIJK (S. D. A. P.) zegt dankbaar
te zijn voor de bemoeiingen van B. en W.
De heer VAN BURINK (C. P.) i3 niet zoo
blijmoedig gestemd. Want de directeur merkt
op, dat er niet zonder hooge kosten verbete
ring zou zijn te verkrijgen. Dat de zaak de volle
aandacht heeft van B. en W. zegt spr. niets.
Dan kan het nog best jaren duren.
Wethouder DE ZEEUW (S. D.) zegt, dat B.
en W. en de directeur van de tram nog geen
oplossing kennen om het euvel uit den weg
te ruimen. Intusschen blijft men diligent en
zal men voorstellen de oplossing in toepassing
te brengen zoodra deze gevonden is. Voor wan
trouwen van de zijde van den heer van Burink
is er geen plaats.
Het praeadvies wordt z. h. s. aangenomen.
Brugje-Spoorsingel.
Hei afwijzende praeadvies op het verzoek
om een brugje te leggen over den Spoorsingel.
De heer VAN KRANENBURG (S. D.) licht
het voorstel van hem en eenige andere raads
leden om wel oen rustiek brugje over den
Spoorsingel te leggen, nader toe.
Wethouder DE ZEEUW (S. D.) kan zich niet
voorstellen, dat de omwoners van den
Spoorsingel zoo'n behoefte gevoelen aan een
dergelijk brugje. Spr. vindt den Spoorsingel te
kort voor een brug en zoolang de bebouwing
aan de Westzijde nog zq0 gering is,, zeker niet
noodig.
Het voorstel-Kranenburg tot het leggen van
een brug wordt verworpen met 28 tegen 11
stemmen.
Het afwijzend praeadvies van B. en W. wordt
z. li. s. aangenomen.
Verhooging subsidie Volksuniversiteit.
Het voorstel tot verliooging van het subsidie
voor de Rotterdamsche Volks-Universiteit.
Het voorste! wordt aangenomen met 31 te
gen 8 stemmen. (Tegen de A.-R. en de heer
Kersten).
De vergadering wordt hierna geschorst tot
des avonds half negen.
AVONDZITTING.
Ambachtsschool Linker Maasoever.
Na heropening wordt aan de orde gesteld:
Het nadere voorstel in zake verdere uitwer
king van de plannen voor de stichting van een
ambachtsschool aan den Linker Maasoever, enz.
Mej. GROENEWEG (S.D.A.P.) merkt tegen
over hetgeen de heer Hijman op 16 Februari
heeft gezegd op, dat er een brief is van leden
van den Metaalboncl aan het bestuur der Am
bachtsschool uit het jaar 1924, waarin de denk
beelden van de leerlingopleiding in de metaal
industrie worden voorgedragen bij de bespre
kingen over de ambachtsschool. Dit als bewijs,
dat invloed van die zijde is na te wijzen op.
het plan van den 2-jarigen cursus
Wanneer men het nieuwe voorstel van B. en
W. oppervlakkig leest, dan zou men kunnen
denken, dat aan spr.'s wensclien is tegemoet
gekomen. 'In de Commissie voor Onderwijs is
spr. echter niet tot die conclusie gekomen. Er
zal komen een 3-jarige cursus voor bepaalde
vakken. Maat wie wijst aan, welke deze vak
ken zullen zijn? Het zullen zijn de vakken,
ten aanzien waarvan men alleen na een 3-jari-
gen cursus aansluiting aait 'het bedrijfsleven
kan verwachten. Doch wie maakt dat uit? Uit
het schilders- en stucadoorsbedrijf zijn a; ver.
schillende stemmen naar voren gekomen. De
een zegt: twee jaar is al voldoende, de ander
zal drie jaren edschen. Spr. kan dit niet aan
het bestuur overlaten. Volgens spr. moet het
zóó zijn; er zal een driejarige cursus komen
en er kan een twee-jarige komen. Doch het
voorstel van B. en W. betoekent: er z a 1 ©en
twee-jarige en er kan een drie-jarige komen.
Wanneer men nu aan den Linker Maasoever
mot een 2-jarigen cursus begint, dan is hét
mogelijk, wijl er op den Linker Maasoever nog
niets is, dat de 2-jarlge cursus aanstonds zal
voiloopen. En dan worden de kinderen er de
dupe van. Want dan is het heel twijfelachtig
Of de 3-jarige cursus er nog wel zal komen.
De heer VAN DEN DUNGEN (C. P.) merkt
op, dat 't waar is, dat vele kinderen reeds na 2
jaren de ambachtsschool verlaten. Maar hoe
komt dat? Omdat de economische omstandig
heden zoovele ouders dwingen hun kinderen
zoo vroeg mogelijk naar dejlabriek te sturen
om wat te verdienen en in cle kosten van het
gezin hij te dragen.
Van welke vakken verwacht men reeds na
twee jaren een bevredigende aansluiting aan
het bedrijfsleven? Laat de wethouder dat eens
vertellen. In onze groot e bedrijven bestaat
geen enkele aansluiting op bet onderwijs. Spr.
zou tegen een twee-jarigen cursus geen be
zwaar maken als er maar verdere opleiding
was in het bedrijf. Maar die is er nu eenmaal
niet. En daarom is liet noodzakelijk althans
een zoo goed mogelijken grondslag te leggen.
Spr. begrijpt best, dat Wilton c.s. of een half
was fascistje als Zimmerman het niet noodig
vinden, dat de jongens meer leeren dan voor
nageljongen of een graadje meer.
Het is spr.'s indruk, dat het nader voorstel
slechts een concessie op papier Is.
De heer HIJMAN (V.B.) merkt op, dat in
de wet is vastgelegd, dat leerplan en lesroos
ter van de nijverheidsscholen worden vastge
steld den directeur en de leeraren gehoord. Waar
dit zoo is, bestaat et' voor den Raad geen kans
op medezeggenschap. Hoe de Raad ook moge
beslissen, het bestuur van de Ambachtsschool
zal competent zijn om uit te maken of er een
2- of 3-javlge cursus zal zijn en dus een be
slissing van den Raad naast zich neer "te leg
gen.
De beer TER LAAN (S.D.A.P.) wijst er op,
dat het hier niet gaat om de oprichting van
een school. De nieuwe school is reeds begon
nen op 1 Januari 1927. Het gaat bier alleen
om voor die school een nieuw gebouw aan den
Linker Maasoever te bouwen. Als dit zoo is,
dan kunnen alle discussies worden gestaakt.
Wil het bestuur een proef nemen met een twee
jarigen cursus, dan zal het bestuur met een
een verzoek daartoe zich tot liet gemeentebe
stuur moeten wenden. Op het ©ogenblik is de
school volgens hot gangbare type reeds een
jaar aan den gang.
De heer DE JONGE (A.R.) wijst op den in
vloed van de invoering van den 7-jarigen leer
plicht op den leeftijd der leerlingen.
De heer DE ZEEUW: Het eerste jaar van de
Ambachtsschool sluit aan op het zesde jaar der
school.
De heer DE JONGE zal niet voor het voor
stel van B. en W. kunnen stemmen, omdat Spr.
den Linker Maasoever allerminst geschikt acht
om daar proeven t9 gaan nemen.
De heer VAN AALTEN (V.D.) wil eenige op
merkingen maken over de leer, door den heer
Hijman verdedigd, aangaande de bevoegdheid
der gemeente. Ware diens opvatting juist, dan
zou het voorstel van B. en W. buiten de orde
zijn, wijl liet in strijd zou zijn met öe Nijver-
lieidsonderwijswet. Het ligt in den aard der
zaak, dat het bouwplan in verband staat met
den duur van den cursus. Zou 't nu in de bedoe
ling van den wetgever hebben gelegen, dat de
gemeente slechts had te betalen zonder zelf
iets te mogen zeggen over de bestediug harer
gelden. De leer van den heer Hijman is dus
in strijd met de ratio van de wet, ai kan zij
schijnbaar in eenig artikel steun vinden. Con
sequentie van de leer-Hijman. zou ziju, dat B.
en W. bun voorstel zouden moeten terugne
men.
Wethouder DE GROOT (V.B.) begint met op
te merken, dat hier geen sprake kan zijn van
misleiding, zooals de heer Van den Dungen
veronderstelde. In verband met het feit, dat
er iets veranderd was in het leerpian van do
ambachtsschool, heeft spreker het wenschelijk
en behoorlijk geacht den Raad hiermede in
kennis te stellen. De conferences met het be
stuur hebben tot verandering in inzicht ge
leid, n.l. lot uitbreiding van het oorspronke
lijke plan. Toch moest de clausule blijven be
staan: „goedkeuring van Rijkswege voorbehou
den". Door den opzet van het plan (een hooge
kapverdieping') is het mogelijk de theorie-loka
len uit te breiden. Er blijft echter bestaan,
dat op vereenvoudiging van rijkswege w-oi'dt
aangedrongen.
Eerlijk is nu sprake van een cursusduur van
3 jaar voor alle leerlingen, die drie jaar on
derwijs verlangen.
-
Hulzen (341 M., na 6 uur 1950 M.) 12.3(
tijdsein; 13.301,30 KRO. Innchmuziek dool
het trioWinkefc; 3.00—4.00 KRO. kinderuurtj^
De dames Rlo Mulder en Jeanny Leefland
en Jac. Suerink; 5.00—6.00 KRO. dinerniu
ziek;6.006.30 KRO, litterair halfuurtje. Spr
P. v. d. Meer de Walcheren; 6.307.00 KRO
dinermuziek; 7.00—7.30 KRO, cursus Neder
landsch door D. D. G. vau Ringelestein; 7.30
8.00 Spr. mr. F. Vorstman uit Haarlem. De in
richting van onzen Staat. De Staten-Generaal
en hun bevoegdheden; 8.00 KRO. Concert*
spr. pater H. v. Vree S.V.D. uit het Missie
huis te Soesterberg: Hoe Europa en Amerika
China in dezen toestand gebracht hebben in
verband met de missiën; 10.30 persberichten.
Hilversum (1060 M.) 12.00 politiebe
richten12.35—2.00 lunchmuziek door het trio
Groeneveld3.50 Italiaansche taalles; 4.30—
5.15 Fransche taalles; 5.15—6 00 Duitsche
taalles; 6.007.15 concert door het Omroep
orkest; 7.157.45 tuinbouwkalfuurtje door den
heer R. Buisman: Rozen in den hoi'; 7.45 po
li tieberchten; 10.30 persberichten.
Daventry (1600 M.) 1,20—2.20 orkest;1.
2.254.55 Int. rugbywedstrijd Engeland—
Schotland; 4.55 Het Carlton Mason Sextet en
D. Greene (sopraan); 5.35 kinderuurtje; 6.20
Het Carlton Mason Sextet, R. Cliivers (bari
ton); 7.20 muziekcauserie; 7.35 piano; S.05
Iersche muziek door de Marinekap&l; 8.50
Iersch muziekfeest; 9.20 nieuwsberichten; 9.35
voorlezing uit eigen werken, door Miss Rugby
M. Ayres9.50 nieuwsberichten; 9.55 variété;]
10.5012,20 dansmuziek.
Parijs (Radio-Paris 1750 M.) 10.50—11.00
concert; 3.50—4.50 concert door de Homony-
me Jazz; 8.5011,20 gala-concert. Orkest, jazz
band en artisten uit de Parljzer Theaters.
Langenberg (469 M.) 12,25—1,50 or
kest; 5.20—6,20 orkest; 6.50—7.20 declamatie
uit Hauptmami's „Till Eulenspiegel"; 7.20—
8.20 concert. Koorver. Keulen; 8.20 vroolijke
avond met Eygen Transky (tenor), W. Auer-
bacb etc. Als inlage: „lm Oiport", hoorspel
van P. Hailing. Daarna tot 12,20 dansmuziek.
Königswusterhau s e n (Zeesen 1250
M.) 11.107.05 lezingen en lessen; 7,20 „Der
Graf von Luxemburg", operette in 3 aeten van
Lehar; 9.5b11.50 dansmuziek en dansles.
Hamburg (395 M.) 4.20 Russisch concert;]
5.20 vroolijk allerlei. Concert; 7.20 „Vol'-
friihling", vroolijke avond. Orkest en solisten;]
11,2011,50 dansmuziek.
Als Uw Handen ruw zijn of gesprongen j
en Uw. Lippen schraal en pijnlijk; maar
vooral ook bij brand- en snijwonden,
ontvellingen en allerlei huidverwondingen 1
Red. 156 IS 9.
Het is echter onmogelijk nu reeds vast te
stellen, weikeu. cursus de leerlingen over twee
jaar zullen gaan volgen, of te bepalen, dat
voor alle vakken, waarvoor op den Rechter
Maasoever 3-jarige cursussen bestaan, ook op
den Linker Maasoever 3-jarige cursussen zul
len gelden. Dat i3 niet te voren te bepalen.
Met vertrouwen kan de Raad aan het be
stuur overlaten, op welke wijze de plannen
zullen uitgewerkt worden tot een volwaardige
ambachtsschool op den Linker Maasoever. Het
type ervan zal in het algemeen zijn dat van
de 3-jarige, maar daarnaast zullen proeven
worden genomen met 2-jarige cursussen. Dat
is de bet eekenis van het gewijzigde voorstel.
Mevr. GROENEWEG: Maar dat staat er zoo
niet in.
De heer VAN AALTEN (V.D.) repliceert
tegenover den heer Hijman.
Wethouder DE GROOT verdedigt nader do
lezing van het voorstel van B. en IV.
De VOORZITTER stelt voor nu over te gaan
tot stemming.
In stemming wordt allereerst gebrachc het
amendement-Groeneweg (type 3-jarige cursus
met mogelijkheid tot proeven met 2-jarigen
cursus, na beslissing hierover door B. en W.),
wordt VERWORPEN met 20 tegen 18 stemmen-
(Vóór S.D.A.P., C.P. en V.D.).
Het voorstel-van den Dungen (ongeveer gelijk
luidend) wordt eveneens verworpen met 20.
tegen 18 stemmen.
Het voorstel van B. en W. wordt z.h.s. aan
genomen.
De vergadering wordt hierna gesloten.
:aar het Fransen van
O. MANOIft
6-i
Op dezen kreet van vertrouwen en liefde,
zoo verheven in ziju eenvoud, richtte de jonge
vrouw zich op; zij die heldhaftig -was even.
goed in vreugde als in rouw en pijn, en edel
vau inhoud zoowel als van gestalte, hief met
Stralende oogen haar zoon op en sprak tot
hem, dien zij" reeds zoolang dood waande:
Hij is je zoon Jozef, omhels hem!
Een geduchte kreet, een soort soldatenvloek,
ditmaal als een uitbarsting van wilde vreug
de, klonk plotseling achter hen en Solferino
k'.vam naar deze groep van vader, moeder en
zoon geloopen.
Mn jongen, m.?n Jozef, riep hij onder
snikken.
kjü cle heide invaliden vielen elkander in de
armen. Dat was de hereeniging van het vroe
gere roemrijke Frankrijk met het verslagen
Frankrijk, ton aanschouwe van Jozef Rino die
het I raukrijk de toekomst, de revanche
vertegenwoordigde.
Eu grootmoeder? vroeg Jozef eindelijk.
Grootmoeder had alles gezien en geknield
ÓP oen drempel der deur, want haar oude boe
ien adden plots dienst geweigerd, wachtte
bozwiii ,.n8eWelrt aalu1oende °m niet geheel te
'f. wan'C 'i'** hawr •WftcW*» «a als
art da keuken van den molen droeg.
i
L -Behalve de kinderen sliep niemand dien
nacht op den Hoogdreefmolen. Ten aanhoor©
van een talrijke groep, waaronder de oude
pastoor, mijnheer Snell, Broon de houthakker
en eenige andere inwoners van Terlieux die
men gewaarschuwd had, vertelde Jozef Balot
van zijn lange afwezigheid. De morgensche
mering vond hen nog te zaaien.
Het begin van Jozefs krijgsgevangenschap
was als een droom verstreken; zijn wonde had
koorts in het hoofd veroorzaakt en hem ge
durende meerdere weken het levensbewustzijn,
ontnomen.
Toen hij weer bij kwam was hij dezelfde
niet meer. Zijn been dat gebroken was en
bevroren tijdeus den langen toebt dien men
de gevangenen liet maken, had men afgezet
om 't. koudvuur, dat dreigde, te vermijden
Gedurende verscheidene maanden ha<l hij
zonder gedachten, zonder indrukken, met een
leeg hoofd en gebroken hart geleefdeen le
ven dat niet veel verschilde van dat der die
ren.
Vervolgens had men de gevangenen ver weg
gestuurd naar Polen, maar velen stierven on
derweg. Daar werden de overblijvenden in een
fort gebracht, verstoken van iedere gemeen
schap niet de buitenwereld en streng bewaakt.
Verscheidene malen had Jozef geschreven,
maar zijn brieven, die aan een scherpe con
trole onderworpen waren, werden hem zonder
eenige verklaring teruggestuurd.
Ondertusschen gingen de jaren voorbij. De
betrokken overheden hadden de krijgsgevange
nen van het fort dat in de sneeuwvelden ver.
borgen lag, totaal vergeten en de bewakers,
die rijkelijk betaald werden, bewaarden het
zwijgen over de ongelukkige Franschen, want
voor lien was deze dienst een buitenkansje.
Eindelijk was bot een der gevangenen gelukt
te ontvluchten; deze nu richtte voor allen een
smeekschrift tot den keizer en men verkreeg
de lang verwachte invrijheidstelling.
Zeven jaar! Zeven jaar waren zij uit do
wereld verbannen geweest! Maar wat kan er
al niet in zeven jaar gebeuren, hoeveel rouw,
hoeveel verwoesting worden aangericht? En
Jozef had niet durven schrijven.
Langzaam en met kleine afstanden was hij
Duitochland doorgetrokken in de richting
van den. Rijn, Het noodige voedsel had hij ge
bedeld en in schuren en holen geslapen. Toen
hij eindelijk op de bank van de herberg St.
Eloi. zat, was hij reeds drie maanden onder
weg.
Thans moest Christella vertellen wat er ten
hai-en opzichte voorgevallen was sinds de
ulanen Jozef hadden weggevoerd. Zoo ver
nam haar man de stichting van het katholie
ke weeshuis van den Hoogdreefmolen.
De dageraad brak aan; in de verte zag men
den stralenden hemel boven Frankrijk.
Daarheen wees Solferino met zijn verminkte
hand en zei bewogen:
Daar ligt het land waar wij onze kinde
ren heenzenden, daar ligt het land dat onze
beschermelingen zuUen dienen.
De militaire overheden, die vernomen had
den dat Jozef Balot teruggekeerd was, zonden
hem 'n afgevaardigde, belast de keuze te ver
nemen, omtrent de nationaliteit van zijn zoon.
Jozef-Rino telde nog pas zes jaar, maar in
dien hij Franschmau wilde blijven, moest het
kind dat zelfs te kennen geven.
De Prins wachtte hem met het hoofd in den
nek.
Op het gezicht van het manneke dat onbe
vreesd binnenkwam, begon liij te glimlachen
en sp?ak tot Jozef:
Maar dat Is nog maar een kindje, en u
zult toch niet willen
Het kindje van vandaag zal eens een
man zijn, Ik sta er op dat gij de vraag tot
mijn zoon richt; zijn antwoord zal het mijne
zijn, zei de vroegere franc-tireur.
De Dutsehe heer bladerde wat verlegen in
de papieren die hij uit een lederen tasch ge
nomen had.
Ik weet het, papaatje, zei Jozef-Rino op
eens, peter Rino heeft het mij gezegd. En
parmantig keek het. jongetje den Duitscher
aan.
Ik ben Franschmau mijnheer en ik zal
altijd Franscliman blijven; en wanneer ik
eenmaal groot geworden ben
Wat zal je dan doen ais je groot bent?
vroeg de heer, terwijl hij wat opschreef.
Elzas Lotharingen heroveren, mijnheer de
Pruis.
Het gelaat van de Duitscher vertrok even;
schijnbaar bedaard sprak hij toen tot Jozef;
Wil dit antwoord teekenen, mijnheer Ba
lot.
Goed mijnheer ik zal het teekenen; zeker
dat antwoord erken ik!
Nu moet ik u nog waarschuwen dat,
wegens uw actieve deelname aan den oorlog,
zonder deel uit te niaken van het geregelde
leger, tegen u een bevel tot uitzetting zal wor
den uitgevaardigd, dat geheel uw familie om.
vat, indien gij niet kiest voor de Duitsche
nationaliteit.
Zonder een woord te antwoorden, stond Jo
zef Balot op, nam de pen van tafel op, en boog
zich over het papier, waar de ander de ant.
woorden van Jozef Rino had opgeschreven;
met vaste hand en zonder aarzeling zette bij
er toen zijn handteekening onder.
Ik verwacht het bevel der uitzetting, zei
hij dan fier, terwijl hij zich oprichtte.
Den zelfden avond nog verschenen twee re
chercheurs op den Hoogdreefmolen.. Men stond
Jozef en zijn familie vieren twintig uur toe,
om het land te verlaten.
Het weric van den Hoogdreefmolen kon.
thans het bestuur van Christella ontberen,
want madame Lautier was haar een waardig®
opvolgster.
Den volgenden morgen bij het krieken van
den dag, vertrokken zij, vergezeld van Solfe
rino, die meer dan ooit deel uit wilde maken
van de familie.
En toen zij den grooten zwart-wittcu grens
paal voorhij waren, keerden allen zich om,
voor een laatsten blik op dat land, waar zij
geboren en getogen waren en waar ban dier
bare overledenen rustten.
Moeder Balot sidderde, richtte haar een
weinig gekromde gestalte zoo recht mogelijk
op en hief met een profetisch gebaar de bei
de armen iu de richting van Elzas Lotharin
gen, terwijl zij met een eigenaardig vibree-
rende stem in baar dialect sprak:
En crième mes afants, ne pleurez pas
mes enfants, en crième, c'n'am, potojo! co
n'est pas pour tojours!
9{!
Dit „ween maar niet m'n kinderen, het zal
niet voor altoos zijn", is door de geschiedenis
bewaarheid geworden.
De groots Europeesche oorlog gaf Frank
rijk Elzas-Lothariugen terug.
EINDE.
