-
1
I I ¥tf?:
SI
BI |gg I
Tweede Blad
m, I l4
Dinsdag 3 April 1928
Pagina 1
IliillililflIS
V..*
jk ^ÉiÈÊSkïij
t ONTWAPENINGSlVnST
DE R, K. STAATSPARTIJ
CVERLEG MET DEN R. K. VREDESBOND.
WÊMmËilmWWÊJ*,WSÊ
m vllpi
1 gt
SI
il"
Drie perceelen verloren
„Wij moeten uit den mist", schrijft de
U trechtsche heer Boomsma in „Het Volk" en
liij voegt er bij, van verschillende propagan
disten vernomen te hebben, dat zij zich op
glad ijs voelen als zij moeten spreken over
het standpunt dat de S. D. A. 1'. inneemt bij
mobilisatie.
Albania aanvaardt de mogelijkheid van
deelneming der S. D. A. P. aan een mobili
satie; voor v. Zadelhoff echter is deelneming
absoluut uitgesloten. Naar wiens opvattin
gen, zoo vraagt, de schrijver in „Het Volk",
heeft de beweging zich nu te gedragen? Wij
constateeren vaagheid ten opzichte van dit
vraagstuk in de leiding, aldus de heer Booms-
ma en besluit: voor onze propaganda is een
zoo klaar en duidelijk mogelijk standpunt
noodzakelijk. Vaagheid werkt verwarrend en
kan voor een zoo diep de geesten beïnvloe
dende zaak als deze, voor de beweging nood
lottig zijn.
Die man eischt: voor alles: uit den mist!
Daartoe probeert een andere schrijver in
„Het l'olk" te geraken. Hij begint met. on
derscheid te maken tusschen ontwapening,
dienstweigering en mobilisatie.
Ontwapening is doel, de rest is middel.
I De schrijver verklaart:
i Ons anti-militarisme kulmineert in den
sisch tot ontwapening, die, zoolang hij
niet internationaal wordt gesteld en prak
tisch omschreven, nationaal slechts gedeel-
tel Ijk en dan nog maar zeer betrekkelijk,
I zou zijn door te voeren, óók als wij het
bij de wetgeving voor het zeggen hadden,
i Een uitspraak waarvoor de Moeder, die
i voor haar kindje gaat staan, allicht zal
huiveren; maar zij zal dan toch hebben
te bedenken, dat wij de zaak wanhopig
zullen bederven, als wij alleen het men-
scholijk gevoel het woord geven en niet
rekening houden met "de hier vooral
uiterst moeilijke praktijk, dus ook het
nuchter verstand laten meespreken.
Hier hebben wij dus de nuchtere erkenning
van het feit, dat ook de S. D. A. P., zelfs
al was zij aan de macht gekomen, niet op
eens zou kunnen ontwapenen.
Van dienstweigering wil de schrijver niets
Weten; de partij kon daar, volgens hem, te
recht geen uitspraak over doen.
Een mobilisatie verhinderen?
Dat hangt maar af van de vraag of wij
onze onafhankelijkheid willen bewaren.
Zoo lang er kans is op een oor-log, waan.
In een gemeenschap niet perse behoeft
te worden meegesleept, moeien wij èn als
Sociaaldemocraten, èn als ethische leden
van een nationale gemeenschap, hoe dan
ook gevormd, voor het bewaren van zoo'n
onafhankelijkheid zijn.
De S. D. A. P. wil dus „onze nationale
zelfstandigheid handhaven en ook neu
traal blijven".
«Maar, aldus de schrijver in „Het Volk",
«neutraliteit is bij een oorlog-met-ver
van-de-grens niet te handhaven zonder ont
plooiing van militaire machtsmiddelen". En
hij gaat voort:
Als nu de handhaving van onze neutra
liteit een mobilisatie mogelijk maakt, zoo.
als in 1914, moeten wij ons dan daartegen
verzetten of daartoe meewerken?
Mobiliseea-en wij niet, dan staat het als
99 tot 100 met die zekerheid, dat wij auto
matisch In den oorlog gesleept worden. Of
wel wij kiezen dan partij zooals België
ir 1914 moest doen. Of wel: wij ven-klaren
ons voor overmand, protesteeren tegen bei.
de partijen met beroep op onze neutrali
teit.
Wat gebeurt er in het laatste geval?
Dan worden wij voor de oorlogvoerende
Partijen een Niemandsland, door haar om
beurten geterroriseerd, uitgeplunderd, ver
trapt, verspelen elk recht op schS.vergoe
ding. Eu: zeer waarschijnlijk zullen wij
als non-kombattanten uitgemoord worden,
moeten vechten als lokale verdedigers van
ons hebben en houden, door niemand ont
ziend, ongeorganiseerd, ten slotte volmaakt
machteloos.
Zoo zou de toestand zijn, wanneer, stel:
binnen enkele jaren een oorlog nabij onze
grens te land of ter zee zou uitbreken en
Wij niet over de middelen, menschen en
wapenis, zouden beschikken, om den oor
logvoerende eenig respect af te dwingen.
Wie zou daarvan de verantwoordelijkheid
op zich durven laden?
Dot Is andere taal dan wij gemeenlijk van
de „ontwapenaars" hooren. Wie 't anders
Weet, moet het maar zeggen, aldus de schrij-
Ver in „Het Volk", maar wij kunnen niet
anders dan zeggen:
le. ter handhaving van onze neutraliteit
erkennen wij hot bestaan van een nog niet
ontkomen tragiek: wij mobiliseeren;
2e. aan de mobilisatie mag niemand zich
onttrekken, om daardoor de taak van een
ander, in hot belang der gemeenschap, niet
onmogelijk te maken.
De schrijver, de heer C. v. d. Pol uit den
Haag, betoogt vorder, dat men blijft stre
wn naar de ontwapening, maar „mislukt
deze internationaal, dan kunnen wij onze
bioeite wel opgeven".
Hij is anti-militairist in dien zin, dat hij
het militairisme elk voorrecht weigert (zoo-
lang bij het, niet noodig heeft natuurlijk)
en het zooveel geld wil gunnen als de
D. a. P. „Zulk een stap naar de ontwa
pening is reeds een groot vraag-
8 t u k", maar „dienstweigering en verhin
dering, ook slechts bemoeilijking eener
mobilisatie ter handhaving onzer neutrali
teit een andere is niet denkbaar laten
wij daarover zoo min mogelijk spreken, om
Seen noodlottige reaktie te wekken en onze
DE HEER JULES JA8PAR, griffier der
Staten van Limburg herdacht Zondag zijn
zilveren ambtsjubileum
LITURGISCHE BEWEGING
Nevenvergadering op den Katholiekendag.
„HET FEEST VAN CHRISTUS KONING"
Bij gelegenheid van den Katholiekendag, die
einde Mei in Maastricht zal worden gehouden,
heeft de Federatie van liturgische vereenigin-
gen een nevenvergadering uitgeschreven op
"Woensdag 30 Mei, om 4 uur.
Deze vergadering staat onder leiding van den
Zeereerw. Hooggel. heer Prof. H. Frank, voor
zitter der Federatie, en van de Z. E. heeren J.
Poels, kapelaan te Weert, en Rector M. Jennes-
kens, te Mook.
De Zeereerw, Pater L. Verwilst O.P. zal
spreken over: Het feest van Christus Koning,
beschouwd van historisch, ascetisch en prac-
tisch-liturgisch standpunt.
De vergadering is voor allen toegankelijk,
zoowel geestelijken als leeken.
CARMELITESSEN OP DE H. LAND
STICHTING.
Uit het klooster der Eerw. Zusters Carme-
litejssen te Schiedam zijn bedien na die H.
Mis vier zusters naar de nieuwe vestiging op
de H. Landstichting vetrokken, het voorma
lige klooster van de Zusters Kannnnikessen
van het H. Graf aldaar. Dit klooster moet nog
eenlge veranderingen ondergaan en zal daar
om eerst op 25 April, Beschermt'eest van den
H. Joseph, slot worden.
Heden vertrokken de eerw. Zusters Maria
Theresla, Margaretha, Gabriel en Benigna, ter
wijl tegen den tijd, dat de herstellingen In het
nieuwe tehuis zijn aangebracht, nog de eerw.
Zusters Anna, Veronica en Josepha, allen uit
het klooster der Cai-meilitessen te Schiedam,
naar de nieuwe commanautelt zullen volgen.
C. J. J. NIEUWLAND. f
In den ouderdom van 81 jaren is te Haar
lem overleden de heer C. J. J. Nietiwiand, pre
sident-commissaris van Boldoot's fabrieken,
lid van het Kerkbestuur der kathedrale kerk
St, Bavo.
Hij was ridder in de Orde van Óen
H, Gregorflus den Grooten.
H. J. DE GROOT.
Een dubbel feest
De heer H. J. de Groot, inspecteur-generaal
bij het Nijverheidsonderwijs, was Zondag 45
jaren hij hot onderwijs werkzaam, welk jubi
leum samenviel met zijn 70sten verjaardag.
Op uitdrukkelijk verlangen van den jubilaris
werd deze dubbele feestdag in Intiemen kring
herdacht.
Toch kwamen tal van vertegenwoordigers
van bonden en vereenigingen en vele vrienden
en verdere belangstellenden den heer de Groot
en zijn familie te Den Haag gelukwenschen
terwijl vele anderen telegrafisch hun geluk
wenschen overbrachten.
De jubilaris mocht een groot aantal bloem
stukken, fruitmanden enz. ontvangen.
FRITS JANSEN t
Te 's-Gravenhage is overleden do kunst
schilder Frits Jansen,
Hij was leeraar aan de Haagsche Academie
en secretaris mn Pulohrl Studio.
FILMKEURING.
„Bett und Sofa" blijft verboden
Het besluit der keuringscommissie, waarbij
de Sowkino film „Bett und Sofa" niet voor
openbare vertooning was toegelaten, is gisteren
door de herkeuringscommisale bevestigd. Deze
film mag dus in Nederland niet vertoond wor
den.
ARNOLD GILISSEN'S BANK.
Het dividend vastgesteld
In de gisteren gehouden vergadering van aan
deelhouders werden de balans en winst- en ver
liesrekening goedgekeurd en het dividend der
preferente aandeelen op 9 pet. en der gewone
aandeelen op 8 pet. vastgesteld.
eigen beweging geen desillusie te bezorgen,
die voor haar niets minder dan doodelijlt
zou zijn".
Aldus: „liet Volk" van 31 dezer.
Of de heeren mi uit don mist zullen raken,
weten wij niet. In elk geval is dit een stuk
waar een verstandig rnensch uit wijs kan.
Maar er blijkt tevens uit, dat zoodra F.s-
deapeërs verstandig praten hun standpunt
al niet bijster veel afwijkt van dat der an
deren.
De Katholieken, dat'is voldoende uit de
woorden hunner leiders gebleken, hebben
nooit anders verkondigd, dan wat nu als
hooge wijsheid wordt neergeschreven om
licht te ontsteken in de verwarde breinen
van veel „Volk"-lezers.
VERGADERING VAN HET
PARTIJBESTUUR
Het militaire vraagstuk en de
voorbereiding daarvan
Zaterdag vergaderde het partijbestuur iu het
Kasteel van Antwerpen te Utrecht. Het bestuur
was voltallig aanwezig.
Na kennisname van enkele formeele inge
komen stukken, werden meededeelingen gedaan
over eenige aangelegenheden (o.a. eenig* Jj»
behandeling zijnde klachten-procedures).
De voorzitter doet voorts mededeeling over
den stand van het overleg met het Hoofdbestuur
van den R. K Vredesbond, lin veTband met de
voorbereiding van de behandeling van het mili
taire vraagstuk in den Partijraad. In de a.s.
vergadering van dien raad zal het resultaat
van dit overleg worden medegedeeld.
DE VERKIEZINGEN,
Vastgesteld wordt het preadvies van het
Partijbestuur over het voorstel-Tilburg i.z. het
houden van Prov. Staten- en Gemeenteraads
verkiezingen in verschillende jaren. Het zal op
de agenda der eerstvolgende Partijraadvergade
ring worden gebracht.
HET KIESREGLEMENT.
Aangeboden werd de definitieve redactie van
het Kiesreglement, door de Kiesreglement-com
missie opgemaakt. Daar bij dezen redactiear-
beid het aan de commissie wenschelijk bleek
eenige niet louter redaotioneel-formeele, doch
materieele verbeteringen aan te brengen, gaf
zij in overweging in dien geest aan den Partij
raad een voorstel te doen. Het Partijbestuur
besloot aldus te handelen.
Voorts vereenigde de vergadering zich met
het advies der Kiesreglement-commissie inzake
het al-dan niet plaatsen op het stembiljet van
het Politiek-Ad vies-hokje, en zal volgens dit
advies aan den Partijraad een voorstel worden
gedaan.
Behandeld werd het rapport der Commissie-
Van Spanje, belast met het onderzoeken der
veelzijdigheids-bepalingen (volgens art. 14 lid
2 Partijreglement) voor de afvaardiging naar
den Partijraad in de Kieskringreglementen.
Daarna werd kennis genomen van het onder
zoek door het Partij secre tariaat over deze regle-
pienten ingesteld en van de daarulit voortge
vloeide correspondentie met de verschillende
ki eskr 1 ngbesturen,
Definitief goedgekeurd werden de reglemen
ten van de R. IC. Rïjkskleskrtngorganisatles
's-Hertogenbosch, 's-Gravenhage, Den Helder,
Haarlem, Middelburg, Utrecht, Friesland en
Zwolle.
Voorwaardelijk goedgekeurd d.w.z. behou
dens overeenstemming over de gemaakte for
meele bemerkingen wedden de reglementen
van Tilburg, Leiden, Dordrecht, Groningen en
Drethe. De vier overige kieskringreglementen
werden aangehouden.
De datum d~r a.s. Partijraadvergadering werd
vastgesteld op Vrijdag 18 Mei (avondvergade.
rtngï en Zaterdag 19 Mei a.s. te Utrecht. De
agenda werd, behoudens het reglementair voor
geschreven overleg met den voorzitter van den
Partijraad, vastgesteld.
De preadviezen voor deze Partijraadvergade
ring verschijnen vóór Paschen. De rondzending
der «agenda zal eerst daarna kunnen geschieden.
HET Dn. SCHAEPMANFONDS.
Tot slot der vergadering deed de voorzitter
uitvoerige mededeellngen over de actie voor het
Dr. Schaepman-fonds, waaruit bleek, dat er
overal hard gewerkt wordt en de eerste resul
taten het volledig welslagen der actie stellig
dooit verwachten. Besproken werden verschil
lende belangrijke punten voor deze actie-voe
ring. Aan het Comité van Actie werden vol
machten verleend voor de noodige of later nood
zakelijk blijkende* uitvoeringsmaatregelen.
Hierna werd de vergadering gesloten.
HET RECHT VAN ORG ANISATITF-
Eeu mededeeling van het Dag, Bestuur
HET GAAT OM ONZE KATHOLIEKE
BEGINSELEN.
Naar aanleiding van 'n desbetreffende vraag
tot het D. B. der R. K. Staatspartij gericht,
meent dit Bestuur goed te doen ter voor
lichting van de verscliiWlende partijinstanties,
welke voor de beoordeeling van soortgelijke ge
vallen kunnen worden gesteld het navolgende
als zijn meening kenbaar te maken.
R. K. pei-sonen, die als werkgever weigeren
het rechit op vereeuiging van hunne arbeidèrs,
te erkennen en dit recht daadwerkelijk aantas
ten, zijn daardoor in openlijken strijd met de
Katholieke beginselen, neergelegd in het Na
tuurrecht en de leeringen der Kerk, met name
de Encycliek Rerum NovaTum van Paus Leo
XIII.
Omdat deze beginselen evenzeer den grond
slag vormen van de programma's der R. K.
Staatspartij zooals dit met name uitdrukke
lijk tot uiting komt in de Beginselverklaring
en het Beginselprogram 1896 kan zonder
vrees voor tegenspraak worden verklaard, dat
voor zoodanige personen, indien zij in deze
gewraakte houding volharden, de R. K. Staats
partij geen plaats biedt, wijl zij rechtstreeks
ingaan tegen de beginselen door deze Partij
nagestreefd en gehuldigd.
Een recent geval, waarover voor kort in de
R. K. pers werd bericht, geeft het D. B. gereede
aanleiding tot mededeeling van 't bovenstaan
de te besluiten. Hiermede wordt bedoeld con
creet geval niet beoordeeld, wijl het D. B. daar
omtrent geen andere gegevens ten dienste staan
dan in de R. K, pers gepubliceerde mededee-
lingon. Zijn deze inderdaad zóó als gemeld, clan
is bovenstaande verklaring op dit geval inder
daad van toepassing.
TER GELEGENHEID VAN HET 40-JARIG BESTAAN VAN SPARTA te Rotterdam werd
aldaar een receptie gehouden. Een foto van het recipieerende bestuur, feestcommissie en
eere- leden
DE ONTSNAPTE GEVANGENEN
De zaak was voorbereid
HOE EEN EN ANDER ZICH AFSPEELDE
Omtrent deze ontsnapping, waarvan wij
gisteren melding maakten, vernemen wij
nader:
Beide gevangenen moesten nog geruimen tijd
„zitten" voor verschillende inbraken, welke zij
op hun geweten hadden.
Buiten hun eigenlijke beroep, namelijk dat
van inbreker, waren zij ook kleermakers. Zij
werden in de gevangenis dan ook bij de kleer-
makersafdeeling ingedeeld.
Zaterdagmiddag was er den geheelen middag
door belden gewerkt en in dien tijd heeft G.
kans gezien een steekbeitel, welken hij gebruik
te, in zijn zak te bergen.
Hoe dit mogelijk geweest is, weet men nog
niet, daar de gevangenen nooit zonder toezicht
met dergelijke werktuigen mogen omgaan.
G. heeft 's avonds na het eten kans gezien
met zijn vriend Gr. zich even af te zonderen in
een klein vertrekje dat bij de waschafdeeling
behoort.
Met behulp van hun beitel wisten zij een deur
te forceeren, die toegang gaf tot de binnen
plaats. Eenmaal daar gekomen, stonden zij voor
een hoogen muur, welke de gevaugenisterreinen
omringt.
De twee kameraden hadden hun vlucht echter
goed voorbereid en reeds vroeger, vermoedelijk
bij het luchten, een langen stok met een haak
op de binnenplaats geplaatst.
Deze stok kjyam hun nu goed te pas en, be
gunstigd door de duisternis, zijn zij over den
muur geklommen en over de duinen verdwenen.
Beide personen waren nog ln hun gevangenis
pak gekleed.
Toen de bewakers de gevangenen des avonds
naar de slaapcellen brachten, bemerkten zij, dat
de twee Amsterdammers verdwenen waren. Er
werd direct alarm gemaakt, maar de twee ge-
zochten werden natuurlijk niet meer gevonden.
De geheele omtrek is met politiehonden afge
zocht, echter zonder resultaat.
Zondag meende de politie 'n spoor van de
belde vluchtelingen te hebben, dait naar Am
sterdam leidde.
Het is echter op niets ultgeloopen.
De commissaris van politie der afdeeling C
heeft Zondag het signalement der beide ont
snapten door de radio doen omroepen en hun
aanhouding verzocht.
Nader deelt men ons nog mede, dat het
zeer waarschijnlijk is, dat de beide personen ge
holpen zijn door een der andere gevangenen.
De steekbeitel waarmede de deur is gefor
ceerd werd n.l. Iaiter weer bij hef overige ge
reedschap teruggevonden. Er moet dus iemand
geweest zijn, die het werktuig weer terugge
bracht heeft.
Een nader onderzoek heeft voorts uitgewezen,
dat zij zich schrijlings over een der muren over
een lengte van verscheidene meters hebben
voortbewogen, waarna zij zich van een hoogte
van ongeveer 4 meter hebben laten vallen.
De politiehonden konden het spoor der vluch-
te lingen volgen door het duinterrein tot bij
het viaduct over den Harstenhoekweg.
Daar raakten de honden het spoor bijster..
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat de ge
vangenen zich vandaar per fiets of per auto
verder hebben begeven.
ZiJ kunnen deze zaak hebben voorbereid,
daar zij eenige malen in de gevangenis bezoek
hadden ontvangen. Wellicht, dat zij nog een
helper gehad hebben, die hen buiten opwachtte.
DE AARDBEVING TE SMYRNA.
Geen Nederlander getroffen.
Naar aanleiding van de te Smyrna plaats
gehad hebbende aardbeving is door het Minis
terie van Buiten 1 and »c he Zaken een telegrafi
sche mededeeling van den consul-generaal al
daar ontvangen, volgens welke de Nederlanders
daar ter plaatse ongedeerd zijn gebleven.
HET DRUKWERKTARIEF.
Eeu misverstand omtrent bestelling
Gebleken is, dat omtrent het tweeledig druk
werktarief misverstand bestaat.
De aandacht van belanghebbenden wordt er
daarom nogmaals op gevestigd dat als regel
ook het drukwerk, dat volgens het 1% cents-
tarief gefrankeerd is, zonder vertraging be
steld wordt. Verschuiving van de bestelling
tot een gunstiger gedeelte van den dag of
uiterlijk tot den volgenden morgen, zal in 't
algemeen slechts voorkomen bij de z.g. massa-
reclame-drukwerken.
DE ZOMERTIJD.
Een beslissing over den aanvang
Naar wij vernemen ia een verzoek van de
Fransohe regeering om de vervroeging van een
wettelijken tijd dit jaar te doen aanvangen
op 14 April e.k., beslist, dat de aanvangsdatum
van don zomertijd gehandhaafd blijft op 15
Mei a.s.
HET KANAAL WESSEM—NEDERWEERT
De opening zonder plechtigheid
In tegenwoordigheid van enkele Ingenieurs
en opzichters van den Rijkswaterstaat werd
gisterenmorgen zender eenige plechtigheid het
kanaal WessemNederweert voor de scheep-
vaart opengesteld.
FELLE, UITSLAANDE BRAND
GROOTE SCHADE
Te Wormerveer heeft gisteren aan den Zaan-
Weg een uitslaande brand gewoed, waarbij
drie perceelen zoo goed als geheel zijn verloren
gegaan.
De brand ontstond in het kantoor van den
boekhandelaar D. Gorter Jr. Deze had zelfs geen
tijd ook maar iets in veiligheid te brengen. Hij
kon zelfs de brandkast niet meer sluiten. In een
oogenblik tijds stonden kantoor en winkel ln
lichte laaie.
Men vermoedt dat kortsluiting de oorzaak Is
geweest.. Spoedig werden ook de perceelen
te rechter- en te linkerzijde door het- vuur aan
getast. Het perceel van den heer N. W. Luiting
een kapperszaak, ging eveneens verloren. Ook
het electro-techniseh bureau van den heer W.
P. Scholman werd grootendeels vernield.
De drukkerij van den heer Gorter en ook de
werkplaats van den heer Scholman konden
worden behouden.
De schade wordt begroot op 30.000 h 40.000
BRAND IN EEN WASSCHERIJ
De zaak was verzekerd
Gisterennacht is te Apeldoorn door onbekende
oorzaak brand ontstaan in de wasscherij „Spren-
kendaal", eigendom van den heer J. Bosma en
gedreven door den heer Spoor. De brandweer
rukte met groot materiaal uit. Met 7 stralen
tastte zij het vuur aan, dat woedde op da
zolders van de fabriek en woonhuis. Een aantal
wasschen kon in veiligheid worden gebracht.
Tegen half vier kon de brandweer inrukken,
Verzekering dekt de schade.
ZIJN BROEDER GEDOOD.
Door in drift te handelen
Voor het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch
stond gisteren terecht L. J. M. dienstknecht ta
Douvergenhout-Merkelbeek, die door de Recht
bank te Maastricht is veroordeeld, tot 7 jaar
gevangenisstraf terzake, dat hij twee schoten
heeft gelost uit een geweer op zijn broeder, tem
gevolge waarvan deze is overleden.
Verd. verklaarde in drift gehandeld te heb
ben. Hij heeft met het geweer geslagen en
toen is het schot-afgegaan. Hij had niet de be
doeling zijn broeder te dooden.
De advocaat-generaal eischte bevestiging van
het vonnis.
KIND VERBRAND,
Lucifers zijn gevaarlijk
Zaterdag had het zoontje van R. te Eind
hoven een doosje lucifers bemachtigd; tijdens
de afwezigheid der moeder verbrandde zich het
knaapje zoodanig, dat overbrenging naar het
ziekenhuis noodzakelijk was. Daar is het ventje
kort daarop na hevige pijn overleden.
OVERBOORD GESLAGEN EN
VERDRONKEN
De stuurman H. Walters uit Oude Pekela!
is ter hoogte van Terschelling van het motor
schip „Jantje Griineveld" over boord geslagen
en verdronken.
