i
dag 31 IViai 1928_
Tweede Blad
Pagina 1
I
n
EÉN ■'-'EDE VAN
VI Gf*. DR. PO ELS
WIJDINGEN VAN NEDERLANDERS
IN HET BUITENLAND
het politievaartuig vulcanus.
HET PRESBYTERIUM
HET DEBUUT VAN DE PETRA,
DE ONBEWAAKTE OVERWEGEN
EEN COMMISSIE VAN ONDERZOEK
BENOEMD
AUTO TEGEN 'N BOOM GEREDEN
De chauffeur eruit geslingerd
AAN DE GEVOLGEN OVERLEDEN
Van een fiets gevallen
INBREKERS VEROORDEELD
DE ONDERGANG VAN DE CALLISTO
AUTO DOOR TRAM AANGEREDEN
Een dame gewond
NOODLANDING BIJ DE KUST
K. N. A. C.
DE MOORD TE MIDDELBURG
e 2
•r-i
Al Di'. Poels spreekt, kunnen we er
slechts bij winnen, als we eens naar hem
luisteren. Naast een verbazend groote hoe
veelheid theoretische kennis op wijsgeerig
en godgeleerd gebied bezit hij een mate van
sociale praktijk als weinigen. Hij maakt
den indruk, wat verborgen te zitten in dien
ondersten en donkersten hoek van Nederland,
in het midden van de mijnstreek, in het
hartje van t Katholieke Limburg. Daar
door zou men geneigd zijn, hem te gaan hou
den voor een min of meer voorname „pro
vinciale" grootheid; de werkelijkheid echt.ei
toont ons een heel andere figuur.
Een priester met een geloof en een werk
kracht, even robuust als zijn figuur; een
leider, die rustig en bedaard, maar daarom
niet minder krachtig en vurig, den werk
lieden daar en in heel Nederland den weg
Wijst naar hun rechten en plichten.
Hij heeft niets van een vleier, die zijn
1 werk zou laten beïnvloeden door de overal
gevreesde en wel eens ooit aanwezige groöte-
lui, doch evenmin zich laat voortzweepen
'door degenen, voor wie hij werkt vooral, en
misschien een tempo wat vlugger,, een bevel
wat luider, en een taal wat heftiger zouden
wenschen.
Hij weet wat hij wil, en zet door, wat hij
1 heeft opgezet.
Zijn beroemde redevoeringen als Dr.
Poels voor den dag komt, heeft hij iets te zeg
gen, en zegt hij het onomwonden en duidelijk,
zitten vol praktijk, vol geestdrift, en wat
bij vele anderen lang niet altijd het geval
is, vol passages die ernstig en rustig over
wogen moeten worden.
We denken allen nog wel eens aan zijn
machtige uiteenzettingen, die wel iets van
visioenen hadden.
Jaren geleden greep hij aller aandacht
reeds vast.
De rede over „De noodkist van Sint Ser-
vaas hacl wel iets weg van een inslaan
bij onweer.
Verleden jaar op den Nijmeegsclies. Werk
liedendag zette hij den toestand onmeedaw
gend uiteen, en' nu, bij gelegenheid van dea.
Katholiekendag te Utrecht, stond hij daar
voor een vergadering van meestal Limbur
gers, en hield hij met zijn ouden moed en
oude liefde voor de waarheid des tijds een
spiegel voor in zijn „probleem".
Het was een geweldige gebeurtenis den
tweeden rïaksterdno. Dr. "«els Seed goed,
eens het probleem onder de oogen te zien;
waar het van daan komt, dat op zuiver ker
kelijk en liefdadigheidsterrein de katholie
ken zoo'n mooien tijd doormaken en tegelijk
de invloed van het Katholiek leven zoo be
trekkelijk gering is opde maatschappij.
„Waarom, waarom, waarom is de zuur-
deesem van het Christendom zou slecht
'doorgedrongn ih de moderne samenleving,
dat men thans met volle recht kan spreken
van een in zeer veel opzichten inderdaad
heidensch geworden maatschappij?"
Die vraag eischt overdenken. We moeten'
weten en zien. Vooral durven weten en dur
ven zien.
Hebben we het zoover mis, als we die
groote vraag over dat uitgebreide terrein
eens in een anderen, ook veel voorkomenden
vorm aan aller overweging voorstellen, n.l.
Hoe komt het, dat van vele Katholieken, die
zoo dikwijls communiceeren, geregeld hun
„kerkelijke" plichten waarnemen, zoo weinig
uitgaat, waar het betreft katholiek vereeni-
gingsleven?
Of de anderen?
Waar komt het vandaan, dat mannen, die
vooraan staan op liefdadigheidsterrein, die
gul zijn, waar het godsdienstige belangen
aangaat, heel die offering en dat inzicht
schijnen verloren te hebben, als ze staan
Voor hun werklieden?
Of nog een andere?
Waar komt het vandaan, dat heel waf
„brave" Katholieken een ernstige waarschu
wing van den bisschop eenvoudig schouder
ophalend naast zich neer leggen? Denk hier
bij aan: bond, lektuur, kleeding, ontspan
ning en spot!!..
De rede van Dr. Poels ze werd aan
stonds na de vergadering verkocht zal
ons nog wel eens tot leiddraad dienen.
r Dit staat vast: daar mankeert hier en
tiaar wat aan de „menschen".
Den 2en Juni a.s. zal Z. D. H. Mgr. Jacquet
bisschop in partibus Intldelium van Salamis,
in de kapel van het „Collegium Albertinum", te
Preibuirg (Zw.) de vier kleinere wijdingen n.l.
bet Ostlarlaat Lectoraat-, Exorcistaat en het
Acolytaat toedienen aan do Eerw Heeron Adr.
|Van Veen en Lèidsohendam (Z.-H.), p. van
Ganzenwtakel van Gem er (N.-B.), P. Schou-
'ten van Heer Hugo waard (N.-H.) en H. Veger
Van Rotterdam (H. Antonius Abt).
Den Men Juni d.a.v. de H.. Subdiaconaatswij-
aan de Eerw. Herren Eug\ Laudy vau
Bittard (Z.-L.) en Hugo v. d. Vlugt van Lisso
Hr. Ms. politievaartuig „Vulcanus" werd gis
terenmiddag te Willemsoord in dienst gesteld
®nder bevel van den luitenant ter zee le klasse
H. Vreedetuberg.
ABT JANSSENS.
De hoogeerw. abt A. Janssens is te Sout
hampton aangekomen en begeeft zich naar
Jfew Orfèans- in de Ver. Staten.
De tentoonstelling van katholieke kunst te
Maastricht.
I.
Architectuur. Gebrandschilderd glas.
De permanente te-ntoonstellingsraad voor
katholieke kunst, dit kersvensch borelingske,
door de Alg. R. K. Kunstenaarsvereniging
en het St. Bemulphusgilde gepeterd en.ge-mc-
-terd, heieft het bijzonder getroffen met zijn
debuut. De Petra vond in de schoone oude stad
Maastricht een gothiscb-em kloostergang, waai
de bezoekers toegang hebben door een kapel
letje heen van Onze Lieve Vrouw Sterre der
Zee, waar zij wandelen over de grafsbeeneu
van zooveel eerbiedwaardige geloofsbroeders
uit het voorgeslacht en waar zij de feestelijk
bijeengebrachte schatten zien opgesteld in het
heldere en zachte licht van oude boogvensters
en onder de fijne rondingen van een gothisch
gewelf. Zoo vloeit op zeldzame manier het
tentoongestelde met de omgeving samen, zoo
is de overgang van het expositie-materiaal naar
de entourage zoo natuurlijk mogelijk en vormt
de ruimte met de stoffeering een treffend
harmonisch geheel.
Laat het ons bij deze eerste tentoon
stelling van katholieke kunst onder een ernstige
en vrije jury helderder dan ooit voor den geest
staan: de tijd van overheerschend negatieve
wenschen voor de katholieke kunst is voorbij.
Het ia zeer goed en het is oprecht te verlangen,
dat zij niet banaal en niet grof en niet leeg
en niet wansmakelijk zij en al wat ge wiLt.
En zeer veel ware gewonnen als het zielloos
fabriekswerk en de vooze valuta-rommel alge
meen werden geweerd. Maar dat neemt niet
weg, dat de eischen dienen te worden verlegd,
verder in de richting van positiever desiderata.
En dan gaat bet er niet meer om, of een
katholiek kunstwerk niet dit zal zijn of niet
dat, maar of het waarlijk schoon is, of het
waarlijk een diep, vrij en rijk leven openbaart,
of het waarlijk en ten volle be-ziel-d is.
Met dezen harden en strengen maatstaf
komen we naar onze overtuiging thans nog niet
heel ver, ook niet hier waar in zekeren zin
een keur-collectio aanwezig is. Maar hier valt
er althans over te praten: hier is een begin
van den groei, die ons uit het diensthuis
leiden zal.
De Petra zelf heeft zijn pogen waardig inge-
met een zeer goed verzorgden catalogus, op
mooi glanzend papier waar de vele reproducties
uitstekend op uitkomen, door Leiter-Nype-ls
fraai gedrukt. En een sober affiche is verspreid
van enkel typografisch materiaal in zwart en
rood, dat zich ook door smaak en distinctie
onderscheidt. Het is aldus in alle opzichten
een goed bfej.u.
Het onderwerp der tentoonstelling, „Het
Presbyterium", was in zoo verre goed gekozen,
dat het nagenoeg het gelheele gebied der kerke
lijke kunst omvat. Het zal niet noodig geweest
zijn, veel af te wijzen, omdat het buiten de
stof lag.
De architectuur kon moeilijk anders ver
tegenwoordigd zijn dan door aquarellen en tee-
keningen en door foto-materiaal, dat ruim
voorhanden is, alsmede door enkele maquettes.
Een maquette, waarschijnlijk op natuurlijke
grootte, is er van het bekende hoofdaltaar, dat
W. Harzing gemaakt heeft voor een kerk te
Amsterdam, indertijd reeds in dit blad afge
beeld en besproken. Ér vóór ligt een tapijt naar
een ontwerp van den Maastrichtenaar Jos. A.
Postmes, hier .voor dit witte altaar en in het
overvloedige licht wel zeer krachtdadig van
kleur, maar bestemd voor een donkerdei' inte
rieur en daar ongetwijfeld in zijn levendige
teekening en gedurfd coloriet uitstekend op
zijn plaats. Verder vinden wij aan het altaar
van Harzing nog een altaarrand bevestigd van
Fünnekotter. Inderdaad „eraan bevestigd",
want we vragen ons af of zoo'u altaarrand,
toch eigenlijk de versierde rand van een over
hangend kleed, nog wel een logische versiering
is wanneer hij tot iets zelfstandigs gemaakt
wordt, niet meer behoort bij het a^kaarkleed
maar eenvoudig boven tegen de mensa aan be
vestigd wordt en aldus een ietwat bedrieglijk
effect geeft. Hiermede is echter niet gezegd,
dat Fünnekotter geen fraai borduurwerk maakt.
Voor het altaar hangt ten slotte nog een so
bere godslamp van de gebroeders Brom.
Het gebrandschilderd glas kon tegen do ra
men aan den binnenhof gelukkig tot zijn recht
worden gebracht, al zaten de traceeringen van
het gothisch venster wel wat in den weg.
Heit mooiste raam is zeker dat van Joep Ni
colas. eën St, Marcus met den Leeuw. De groo
te kwaliteiten van Nicolas' werk zijn al meer
malen aangeduid. Een raam is bij hem op de
eerste plaats een raam en geen doorschij
nende afbeelding, het glas is wezenlijk glas
en geen kleur voor een schildering, liet werk
stuk is bij hom venstervulling en geen muur-
decoratie. Deze ambachtelijke zuiverheid, dit
goed begrip van materiaal en bestemming, van
kunst en toepassing' in het werk van Joep
Nioolas, geeft het zijn jonge overtuigende
kracht. Er zijn bij hem altijd details waar wij
onwennig tegenover blijven staan. Meestal zijn
het de houdingen der koppen, die soms als een
kantelend ei op den romp van zijn figuren
staan, waar wij ons niet geheel mee kunnen
verzoenen.
Bij Joan Col lette vinden we grootere glas-
vlakken, een opener lichtwerking en minder
zware kleur. De voorstelling komt bij hem
ook uit een gelieel auders geaard temperament;
het karakter van zijn werk is meer lyrisch
dan dramatisch. We zagen in langen tijd geen
glas van hom en het komt ons voor, dat hij
realisthcber geworden is en dat dit dieper con
tact met de visueel©, werkelijkheid de motie
ven van zijn kunst heeft verrijkt, de eenvor
migheid en de herhaling in zijn vroegere kop
pen b.v. heeft gebroken' 'e>ti hem het vermogen
gaf tot de veel gevarieerder vondsten van zijn
raam vcor Maastricht' (Gen. '13—8). Nóg groo
tere verwachtingen hebben wij van het raam
voor Enschede met het hartstochtelijk gebaar
van den offeranden Mc-lchisedech.
Hat raam van Lou ASpérsiagh blijft meer
in hot bekende illustratie va genre van dezen
kundigen werker. Van Henri Jonas zou men
do 'groots cartons vau do evangelisten uitge
voerd, althans in kleuren willen zien.
(Slot volgt). - JAN N.
De Minister van Waterstaat heeft een com
missie van deskundigen benoemd, met opdracht
een onderzoek in to stellen naar de, veiligheid
op openbare, niet afgesloten overwegen der
hoofd- en locaalspoorwegen, om daarbij in het
bijzonder na to gaan of en in hoeverre de tot
dusver ingevolge art. 3 eerste lid, van het
Kon. besluit van 9 Augustus 1922, aangelegden
maatstaf wijziging behoeft, op welke wijze die
overwegen voor het publiek behooren te wor
den aangeduid, alsmede of en zoo ja in welke
gevallen daarbij bijzondere inrichtingen, welke
de nadering van een trein aankondigen moge
lijk en wenschelijk zijn.
De opheffing van de bewaking bij
wachtpost 13 van den locaal-
spoorweg RuurloBoekelo.
Door den heer van der Sluis zijn aan den
minister van Waterstaat de volgende vragen
gesteld
1. Is het juist, dat de minister reeds ge-
ruimen tijd geleden heeft goedgevonden, om
tot opheffing van de bewaking bij wachtpost
13 van den locaalspoorweg RUurlo-Boekelo
over te gaan, aan welke opheffing tot dusverre
nog geen gevolg is gegeven?
2. Is de Minister alsnog bereid geilet op
zijn toezegging in de Eerste Kamer, om, in
verband met de instelling van de z.g. veilig-
keidscommissie, voorloopig geen nieuwe goed
keuringen tot opheffing te verleenen de
vergunning tot opheffing van bewaking bij
bovengenoemden wachtpost weer in te trekken,
ook al kan formeel werden opgemerkt, dat die
toezegging niet gold de reeds goedgekeurde
voergenomen opheffingen?
3. Is het juist, dat het betrokken gemeente
bestuur herhaaldelijk gewaarschuwd heeft om
de voorgenomen opheffing bij genoemden
wachtpost niet door te zetten, aangezien het
daarvan ernstige ongevallen verwacht?
Gisterennacht is op den Leidschenweg, nabij
de „Hommel", een luxe auto uit den Haag
tegen een boom gereden. De auto werd bijna
geheel Vernield.. Het rechterachtarwiel liep
eraf. De chauffeur werd uit den wagen geslin
gerd, doch bekwam slechts lichte ontvellingen
aan armen en boenen.
Een 2S-jarig reiziger uit Rotterdam, die voor
bij kwam, heeft een der inzittenden, die over
pijn in heit hoofd en de armen klaagde, naar
de naastbijzijnde politiepost gebracht. Hij scheen
echter geen letsel bekomen te hebben.
DOOD GEDRUKT.
Van een vrachtauto gevallen
Op de Stroomarkt te A'datn Is een jongen
van een rijdenden vrachtauto gevallen en daar
bij bekneld geraakt tusseheu dien auto en een
pothuis. Hij kwam daarbij terecht op zijn achter
hoofd 'en bloedde ernstig Uit mond, neus en
ooren. Per auto van den G. G. en G. D. is hij
naar het Binnengasthuis vervoerd en daar eeni
ge, uren later overleden. Het ongeluk is geheel
aan eigen onvoorzichtigheid te wijten.
Eenige dagen geleden viel het 11-jarig zoon
tje van den heer S. te Raalte van zijn rijwiel
Hoewel het geval zich aanvankelijk niet ern
stig liet aanzien, verergerde de toestand der
mate, dat het knaapje naar het ziekenhuis
moest worden vervoerd, waar het gisteren is
overleden.
ONDER EEN AUTO
Van achter een wagen gekomen
Op den Zwiepsclien weg hij Lochem geraak
te gisteren een zoontje vjan mevrouw D.,
terwijl het kind van aGhter een wagen te voor
schijn kwam, onder den auto van den heer E.
In hoogst zorgwekkenden toestand is het jon
getje naar het ziekenhuis gebracht. Den heer
E. treft geen schuld.
De Rechtbank te Roermond veroordeelde gis
teren den kermisreiziger M. B. uit Deurne en
den timmerman G. P. u't Emmerik, wegens te
Neder weert gepleegde inbraken in de atoom-
zuivelfabriek en de St. Rochuskapel, tot resp.
2 VI jaar en I jaar gevangenisstraf. De eisch
■was resp. 4 en IK- jaar'
HET PRACHTIGE STANDBEELD TAN DE ONSTERFELIJKE MAAGD" VAN ORLEANS
Jeanne d'Arc, werd dozer dagen door Maarschalk P-etain, dein beroemden Franschen Gene
raal, te Rouen onthuld. Hierboven een foto van den generaal, die na de onthulling een
«eresaluut brengt aan het standbeeld
HET ONDERZOEK DOCH DEN RAAD
VOOR DE SCHtSHP VAART.
De Raad voor de Scheepvaart heeft gisteren
een onderzoek ingesteld naar de oorzaak van
het met man en muis veagw.n van het stoom
schip „Callisto" op 30 Aitd 1.1. bij Louisburg.
De secretaris las van de talrijke telegram
men, die na de ramp ontvangen zijn, twee voor,
waaruit o.m. bleek, dat op grooten afstand
van de onheilsplaats een boot van de „Callisto"
was gevonden, welke de lijken van twee op
varenden bevatte; voorts dat de ramp onder de
allerongunstigste omstandigheden mist en
stormweer plaats vond. Het vermoeden be
staat zoo verklaarde de inspecteur dat,
toen van de „Callisto" het eerste telegram om
hulp verzonden was, de antenne van het schip
onklaar is geworden. De „Callisto" meet 26.60
ton netto en 43.10 ton bruto; zij was op weg
van Barajone naar Montreal. De uitrusting
van het schip was uitstek-end in orde.
De hoofdinspecteur voor de Scheepvaart, vice-
admiraal b. d. Fock, sprak eenige woorden van
deelneming met de 32 opvarenden, die in de
kracht van hun leven tijdens hun dienst ge
bleven zijn.
De Raad zal later uitspraak doen.
BATAVIA, 30 Mei. (ANETA). De auto van
notaris Schotel ui-t Soekaboemii is bij Entree
Gondiangia door de eteotrtsche tram aange
reden. Het achterdeel van de auto werd ver
brijzeld. De zeventienjanige dochter van nota-
r.is Schotel werd -togen do voorruit geslingerd.
Zij werd mot hoofdwonden, en half bewuste
loos in de C. B. Z. opgenomen. De and-ere in
zittende dames Schotel en Feppinlt en. de
chauffeur zijn ongedeerd. De tramwagon is
ontspoord.
MIJN-ONGEVAL IN INDIë
Vijf dooden, een gewonde
BANDOENG, 30 Mei. (ANETA). Zondag
morgen zijn in de mijn Rantau Pamdjang van
de Koninklijke Pak-etvaart Maatschappij op
Berouw vijf arbeiders gedood en een zwaarge
wond tem gevolge van het kan-telen in de rem-
helling van een opz-otwagen, waarmede, hoewe-l
zulks niet veroorloofd wordt, gel-eden werd.
VOOGDIJRAAD.
Bij Koninklijk Besluit is aan D. M.
M. Mees, geboren Havelaar op
haar verzoek, eervol ontslag verleend uit hare
betrekking van lid van den Voogdijraad Rot
terdam II, onder dankbetuiging voor de als
zoodanig bewezen diensten; benoemd tot lid
van den Voogdijraad Rotterdam II F. E. Hyl-
kema, geboren de Vries, wonende te Rot
terdam.
ïm>w«2M
HET VLIEGTUIG IN ZEE GEDREVEN, i'
I
Het N-ederlandsche marinewatervliegtu ig w
63 m-et een sergeant-vlieger eu eèn officier.
waarnemer aan boord, dat met de watervlieg
tuigen W 53 en W 61 voor het maken van
'n kruistocht boven de Noordzee, gistermorgen
van de Mok was vertrokken, is tegen 10 uur
wegens motordefect bij Noordwijk in zee ge
daald.
De zeesleepboot „Nestor" vau Bureau Wijs
muller is onmiddellijk naar de landingsplaats
vertrokken teneinde het vliegtuig op te sporen
en zoo mogelijk binnen tie sleepen.
Nader seint men ons, dat de bemanning van
de W 63 erin is geslaagd d» fout aan den mo
tor voorloopig te herstellen en naar IJmuiden
te vliegen. Het vliegtuig ligt thans te IJmuiden
in de buitenhaven.
De „Petra" te Maastricht. Een hoekje dertentoonstelling.
RADIO-TELEFOONGESPREK KEULEN—
NEDERL. INDIë.
Minister Slotemaker spreekt met den 1
waarnemend G. G. 1
In tegenwoordigheid van vele autoriteiten
werd Dinsdag op de Pressa de eerste radio
grafische telefoonverbinding met Ned. ïndicë
geopend.
Minister Slotemaker de Bruine voerde het
eerste gesprek met den plaatsvervaugeuden
gouverneur-generaal van Ned.-Indië te Welte
vreden, dat, ondanks den enorraen afstand van
18.000 K.M. goed verstaanbaar was.
Daarna sprak burgemeester Adenauer met den
burgemeéster van Weltevreden.
Tocht naar de Zuiderzeewerken
Door het K. N. A. C.-bestuur wordt bekend
gemaakt, dat de gelegenheid tot inschrijving
voor den gemeensohappelijken tocht naar do
Zuiderzeewerken op 16 Juni a.s., is verlengd
tot Vrijdag 1 Juni.
DE DERDE SLUISDEUR VOOR IJMUIDEN,
Naar we vernemen zal de derde, bij Burger-
hout's Machinefabriek en Scheepswerf te Rot
terdam nieuwgebouwde deur voor de in aan
bouw zijnde nieuwe sluis te IJmuiden in do
eerste helft van Juni vandaar naar de bestem
mingsplaats worden overgebrac&t.
RABINDRANATH TAGORE.
De Indische dichter Rabindranath Tagore,
die een rondreis door Europa gemaakt heeft,
moet wegens pijn precairen gozondheidstoe-,
stand volledig rust houden.
Op Vrijdag 8 Juni zal voor de rechtbank bpi
Middelburg worden behandeld de zaak tegen dA
vrouw, die beschuldigd wordt haren blinden
man door vergiftiging om het leven te hebben
gebracht.
DE HARINGVISSCHERIJ ZAL BEGINNEN,
Tegen de afgeloopen feestdagen am voerde
een groot aantal K-aitwij kscli-e loggers van do
itrawlviiascherij in. de haven van IJmuiden, ZO
beëindigen deze vilssch-erij om te worden gereed
gemaakt voor -die komende haringvlsscherij
MEIKEVERPLAAG.
Te Hedikhuizen en in de omgeving heerscht
een ware meikeverplaag. Honderdduizenden
van die diertjes richten groote schade aan,
STAKERS ONTSLAGEN. i
Op de steenfabriek de Heibloem van de firma
van Nuenen eu Co. te Veldhoven zijn 40 sta
kende arbeiders ontslagen.
FESTIVAL.
Het 40-jarig bestaan van de Zangvereeuiging
Orpheus të Druten werd Zondag en Maandag
gevierd met een festival, waarop alle Maas- en
Waalsche Zang- en Muziekgezelschappen en
enkele uit Nijmegen zich lieten hooren. Zoowel,
het festival als de kermesse d'été waren druk
bezocht.. sas SI
