Woensdag 20 Juni 1928
Tweede Blad
Pagina 1
1 THEORIE EN PRACTIJK
t TEGEN ROME
een waarschuwing van
EEN SCHUUR TOTAAL AFGEBRAND
Anderhalve ton schade
Dc grondleggers van het socialisme heb
ben in den „klassenstrijd" het noodzakelijk en
eemg middel gezien voor de verbetering der
arbeiderstoestanden. De Katholieken daar
entegen hebben altijd betoogd: de klassen
strijd is even misdadig als de oorlog. Hij kan
««ras onvermijdelijk zijn, maar moet niet
jorden gezocht en zeker niet als een factor
tin vooruitgang worden aangezien.
Langzaamaan is men in veie kringen dit
ïcnkbeeld gaan deelen en de poging n in
jneerdere landen aangewend, om te komen
lot „vrede in de industrie' en samenwerking
tusschen patroons en arbeiders, is de toena
dering tot hei katholiek ideaal.
Merkwaardig is ook, dat de „klassen
strijd" en zelfs de gedachte er aan verdwijnt,
zoodra ernstig aan de verbetering der ar
beiderstoestanden wordt gewerkt.
In „Het Volk" zelf is dat onomwonden er
kend. Een verslaggever van het socialistische
blad bracht een bezoek aan de Ilollandsche
Draad- en Kabelfabriek te Amsterdam en hij
vertelde er van:
De jonge arbeiders hebben rappor-ten-
boekjes waarin de baas eike drie maan
den voor verschillende kwaliteiten cijfeis
geeft die maatstaf zijn voor het al dan
niet toekennen van periodieke verhoogin
gen.
Het demokratische beginsel heeft tot af
schaffing van het stukloon geleid: er wordt
een normaalloon betaald, waarbij echter
aan de ploeg de eisch van een minimum
produktie wordt gesteld.
Op zichtbare wijze wordt aan de vrouwe
lijke bevolking de gelijkheid van alle ar
beidskrachten gedemonstreerd door de fa-
briekisuniform. die uit een blauw mutsje
en blouse gegarneerd met witte bandjes
en een wijd blauw broekje is samengesteld.
Standenscheiding wwdt sttreng tegenge
gaan: in de kantine mogen de jonge dames
van het kantoor zich niet afzonderen; haar
plaats is tusschen de fabrieksmeisjes.
Achter de fabriek ligt een sportterrein
van ongeveer 1 H.A. voor de jongeren en
©en verzameling volkstuintjes voor de In
den huwelijken staat tot grooter bedaring
gekomen elementen.
Er wordt een krant uitgegeven, de „Dra-
ka-omroep", en ex ls een muziekkorps,
I waarin ie directeur zelf meeblaast; een
mandoline-orkest, het belastingfonds, liet
i ziekenfonds (met 26 weken uitkeering van
j 100 pCt. loon), de verbruikskoöpexatie, al
les uitsluitend door de arbeiders beheerd.
Dé fabriek geeft ter voorbereiding van de
meisjes tot huisvrouwen kook-, huishoud
en naaikursussen. En om het beste tot het
laatste te bewaren, de zomer-, Paasch- en
Kerstvakantie duren samen twee weken,
terwijl bij de week zomervakantie een week
loon als toeslag wordt gegeven.
Een voorzichtig begin is gemaakt met
invoering van het co-partnership; het to
taal bezit der arbeiders in certificaten van
aandeel bedraagt Ut.ans 20.700. Meer dan
j Ihet beginsel, dat de arbeiders mededeelen
in de bedrijfsresultaten, is dus nog niet
vastgelegd. Maar het is er, en de direktie
verwacht, dat het zich in de volgende ja
ren in toewijzing van grooter bedragen zal
uitdrukken.
Het ethisch element is de bedrijfsleiding
is bij onze vakbeweging niet bemind. ,,Geef
mij ze maar hard", zei een barer leiders
ons, ,,daar schiet ik het best mee op".
Van de H, D. K, getuigt de Fabrieks-
arbeidexsbond, dat de directie zijn vertegen
woordigers met dezelfde innemende hoffe
lijkheid behandelt als wij mochten ervaren.
Maar de eertijds vrij sterke groep georga-
niseerden is er geducht geslonken; beweerd
wordt, dat de direktie met de voetbal-,
muziek- en andere personeelsvereenigingen
oneerlijke concurrentie gedreven heeft. De
vooraanstaande organisatieleden zijn er
successievelijk uitgeraakt en dat schijnt
het geloof in de zegeningen van persoonlijke
samenwerking bij de arbeiders van de H.
D K, énorm versterkt te hebben.
De „Volk"-redac:teur ging nu aan den di
recteur der fabriek vertellen, dat de socialis
tische vakbeweging heelemaal niet veel op
had inct zijn fabrieksorganisatie. Deze was
daarover verbaasd,
Die staan toch de vakorganisatie niet
in den weg, meende hij. Ze zijn alleen be
doeld voor de behartiging van onze in
terne fal>rieksaangelegen,heden. Mij verhin
deren ze niet om lid van een vakorgani
satie te zijn, voor de arbeiders vormen ze
evenmin een beletsel om zich te organi-
seeren.
Houdt u hen daarvan niet terug?
Integendeel, ik ben van oordeel, dat
de verheffing van de groote massa slechts
door organisatie bereikt wordt en ilc ver
zuim niet dat den mensöhen, die hier wer
ken onder het oog te brengen.
Hat verlangen om in dezen klaarheid te
brengen, deed ons besluiten een georgani
seerd lid van het personeel naar zijn er
varing te vragen. De dertig jaren, dlo
onze abonnee P. Koonings deel uitmaakt
van de vakbeweging, geven hem recht tot
meespreken, en wettigen vertrouwen in
zijn oordeel.
Veertien maanden geleden, vertelde
kameraad Koonings ons, ben ik op de H;
D. IC. aangeStld als xeparatie-morjieur,
waarhij men wist, dat ik modern georga
niseerd was. Nu, ik moet zeggen, heel veel
fidutie had ik er niet in. Als een werkge
ver zoo erg tegemoetkomend is, ben je van
nature al op je hoede. Maar het is mij
ihard meegevallen. Eerlijk gezegd, ik heb
I nog nooit onder zulke gunstige arbeidsvoor-
i waarden gewerkt. De kontaktkommiseie,
i die zich uitsluitend met de fabrieksaange-
legenheden in engeren zin bemoeit, is geen
wassen neus en geen sta-in-den-weg voor
de organisatie. Dat is de direkteur ook
niet. Op een der laatste personeelsvergade
ringen die in fabrlektijd gehouden wor
den heb ik met eigen- ooren gehoord,
anders "-'et. gelooven, dat er
zulke werkgevers bestaan, dat de direkteur
vertelde, in zijn eigen belang georganiseerd
te zijn in de werkgever svor&e niging en
ieder arbeider aanraadde zich eveneens
te organiseeren, al naar zijn richting, in
den konfessioneelen of in den modernen
bond. En nu,, op I Mei stond er aangeplakt,
dat, wie vrij wou hebben om aan de betoo
ging deel te nemen, zich daarover met zijn
afdeelingschaf moest verstaa'n.
De organisatie is heel zwak op de fabriek
maar de schande daarvan komt alleen voor
rekening van het personeel.
Ilier blijken twee dingen;
le. dat de arbeiders den brui geven aan
alle klassenstrijd-praatjes, zoo gauw zij over
hun toestanden in liet. bedrijf geen klagen
hebben;
2e. dat de lange jaren van socialistiche
opvoeding de „kameraadschap" nog niet ver
hebben naar voren gebracht. De organisatie
wordt in den steek gelaten, al moest zij juist
in deze omstandigheden gesteund worden.
Het stuk in „Het Volk" is werkelijk leer
rijk!
Het toont het onderscheid aan tusschen
theorie én praktijk
Den raad van ds. Beerens opvolgend, gaan
orthodox en modern samen in den strijd
tegen Dome en zoo vernemen wij, dat de
„Evangelische Maatschappij" voortaan twee
voorzitters zal bezitten, elk een richting ver
tegenwoordigend.
Aan den één n kant zetelt ds. H. G. v. Wijn
gaarden, den voorganger der Vrije Gemeente
te Amsterdam, die met alle traditioneel Chris
tendom gebroken heeft en geen enkel Chris
telijk leerstuk meer aanvaardt.
Aan diens zijde treedt dan ds. A. G. H. van
Hoogenhuyze, een predikant, die zich bij de
confer-ie houdt en van wlen de wereld
dus meenen mag, dat hij „rechtzinnig" is.
Gezien den durf waarmee de heer van
Hoogenhuyze in het afgeloopen jaar aan de
protestantsclie burgers, boeren en buitenlui
allerlei praatjes over Lourdes heeft voorge
dragen en den moed waarmee hij weigerde
in een eerlijke en open gedachtenwisseling
dit onderwerp te bespreken, is hij wèl ge-
eigend mede leiding te geven aan de „Maat
schappij".
Het is een buitengewoon verheffend
schouwspel mannen van zulke verschillende
opvattingen gezamenlijk te zien oprukken
tegen Rome". Wij wenschen den heeren
meer succes dan hun voorgangors;int.usschen
mocht de geloovigste der twee zich eens de
vraag stellen, die dezer dagen in het En-
gelsch Lagerhuis van socialistische zijde aan
anti-papisten werd gesteld; of het niet beter
zou zijn te werken aan de verheffing van
menschen die niet meer bidden dan aan de
bestrijding dergenen die bidden op Katho
lieke wijze?
MUZIEK IN DEN HAAG.
De Boepadester Philharmonic.
Donderdagavond a.s, wacht den ICurzaalbe-
zoekers een kunstevenement van meer dan ge
wone beteekenis; een gastconcert van het be
roemde orkest der Boedapester Philharmonie
ouder leiding van ErnÖ von Dohnanyi, die be
halve als dirigent, reputatie geuiet als compo
nist en pianist.
Het in 1853 opgerichte orkest heeft indertijd
grootheden als Hans Richter, Gustav Mahler en
Kerner tot vaste dirigenten gehad, terwijl o.m.
Nikisch, Mottl, Colonne en dr. Muck dit en
semble herhaaldelijk als gastdirigenten hebben
geleid.
Von Dohnanyi, die hier te lande èu als
klaviersolist èn als componist al lang geen on
bekende meer is, heeft in zijn laatste kwaliteL
zeer de aandacht getrokken met zijn orkest
werk Ruralia Hungarica en zoo is het een ge
lukkige gedachte geweest om het Schevening-
sche muziekpubliek mede in de gelegenheid te
stellen met deze compositie thans in von Doh-
nany'is eigen interpretatie kennis te maken.
HET MOSCOÜ TAV HEDEN. Het moderne
Rusland weet zich aan de eischen des tijds aan
te pas3en; naast de gebouwen uit den Czaren-
tijd verrijzen moderne wolkenkrabbers die op
Amerikaansehe wijze gebouwd zijn. Foto van
liet Mosselprom. gebouw, waar verschillende
gezelschappen uit Moscou bijeen komen.
It J
ME V iCHE VLIEGTUIG, dat aan de
Italia" ter hulp is gezonden, werd te Caude-
lec te water gelaten.
ORGANISATIE VAN HAND.LS-
REIZIGERS EN AGENTEN
MGR. HOPMANS
Mgr. P. Hopmans, bisschop van Breda, schrijft
in het „D. v. N. Br.":
„Tot onze innige spijt hebben wij in het
„Dagblad van Noord-Brabant" gelezen, dat bin
nenkort zal worden overgegaan tot de stich
ting van een bond van R. K. en Christelijke
handelsreizigers en agenten.
Het wil ons voorkomen, dat' Katholieken, die
voornemens zijn zich bij genoemde christelijke
organisatie aan te sluiten, zich niet meer her.
inneren de dikwerf met klem herhaalde ver
maning van hun bisschoppen om zich Katho
liek te organiseereu.
Ten einde een stap in de verkeerde richting
nog te verhinderen, rekenen wij het ons ten
plicht deze vermaning nogmaals onder aller
aandacht te brengen: „Het is en blijft de ern
stige en uitdrukkelijke wensch der Hoogwaar
dige bisschoppen, dat de hun onderhoorige
Kabholi (ken zich vereenigen en vexeenigd blij
ven in de katholieke organisaties. Deze moeten
't spreekt vanzelf, niet slechts vereenigtngén
van Katholieken, maar inderdaad Katholieke
vereenigingen zijn, waarin de Katholieke be
ginselen tot hun volle recht komen".
De Katholieken en de Cbristelijken dienen
ieder hun eigen vereeniging te hebben.
Samemwexkng voor bepaalde, wenschelijk
geachte doeleinden, in zoover de Katholieke
beginselen die toelaten, is niet verboden.
Katholieken, laat .U niet misleiden en volgt
uwe Bisschoppen, aan wie gij gehoorzaamheid
verschuldigd zijt".
DiREC EURE DAG DER
DcROE ORDE
Bisdom Roermond.
Maandag wérd te Venlo onder voorzitter
schap van den commissaris der Derde Orde,
pater Petrus Nielen O.F.M., een directeurendag
der Derde Orde gehouden. In zijn welkomst
woord tot de talrijk opgekomen directeuren
memoreerde de voorzitter o.m. dat op den pas
gehouden Katholiekendag de nevenvergadering
der Derde Orde wei 't beste bezocht was, daar
ongeveer zestienhonderd tertiarissen er aan
deelnamen, onder wie 5 a 600 jongens en meis
jes van de jeugdafdeelingen der Derde Orde,
wat wei een bewijs van bloeiend leven mag
genoemd worden.
Na de verslagen deelde de voorzitter mede,
dat in 96 parochiën van het Bisdom Roermond
een vereeniging van de Derde Orde bestaat
met een gezamenlijk ledental van ruim 16000.
Pater dr. Fidentius v. d. Borne O.F.M. hield
een inleiding over: „Derde Órde en H. Eucha
ristie."
Deze inleiding gaf overvloedig stof tot een
gedachtenwisseling, die de bedoeling van het
gesprokene nog beter deed uitkomen, name
lijk in de Derde Ordc-afdeelingen een nog die
per Eucharistisch leven te wekken, speciaal
door stipter regel onderhouding.
Pater Suitbertus Smitz O.F.M. hield alsdan
een causerie over „Derde Orde en Huisverzor
ging".
De voorzitter deelde mede, wat zal gedaan
worden om de ascetische leiding der Tertia
rissen meer uniform en algemeen te maken.
Pater Cunibertus Sloots O.F.M. behandelde
de uitgave van een boekje, waarin voor het ge
mak dor directeuren de verschillende voorrech
ten, faculteiten enz. zullen worden opgenomen,
en liet zich hierbij voorlichten door de verga
dering, opdat het werkje zoo doelmarig moge
lijk worde.
Dezelfde spreker gaf een overzicht van de
jeugdbeweging der Derde Orde, die steeds voor
uitgaat.
De voorzitter deelde alsnog mede, dat er
eenige reorganisatie zal plaats hebben in de
uitgave van de Derde Orde-organen, waarna
pater Suitbertus Smitz de Venlosche plannen
ontvouwde tot het houden van een gewestelijke
Derde Orde-congres. Hiervoor bleek veel ambi
tie te bestaan en men besloot als onderwerp
van bet congres de H. Eucharistie te nemen.
Verscheidene congressisten maakten nog ge
bruik van de rondvraag, waarna de voorzitter
met een kort dankwoord de geanimeerde ver
gadering sloot.
DE RETOURCOMMISSIES IN HET
GASBEDRIJF
De Officier van Justitie bij de rechtbank te
Middelburg heeft hooger beroep aangeteekend
tegen de vonnissen van die rechtbank, waarbij
H. v. M., opzichter bij de gemeentebedrijven te
Middelburg en E. P. v. D. destijds ga3meester
te Wemeldinge, werden vrijgesproken van cor-
ruptieve handelingen. De eisch tegen v. M. was
50 boete suits,. 25 dagen hechtenis en tegen
v. D., een maand gevangenisstraf.
DE STAKING TE VLISSINGEN
De houding van den Metaalbond
Het dagelijksch bestuur van den Metaal-
bond heeft in zijn vergadering van 18 dezer
de werkstaking bij de Koninklijke Maat
schappij „de Schelde" besproken.
Het ls daarbij tot de volgende conclusie
gekomen:
Dit conflict zal zich mogelijk zoodanig ont
wikkelen, dat het dagelijksch bestuur het
noodzakelijk zal achten, aan „de Schelde"
niet alleen den reglementairen financieelen
steun te verleenen, doch bovendien tot ver
der strekkende maatregelen over te gaan.
Het dagelijksch bestuur besloot derhalve,
uiterlijk over een maand met zijn plaats
vervangende leden bijeen te komen, teneinde
den toestand opnieuw onder de oogen te
zien en eventueel tot die verder strekkende
maatregelen te besluiten.
Alles nog rustig
Hedenmorgen te 7 uur zijn weer vier werk
willigen op de fabriek „De Schelde" aan het
werk gegaan.
Alles ging rustig. Ook gisterenavond was
het kalm in de stad.
EEN ERNSTIGE AANRIJDING
Twee personen op den weg gevonden
Gisterenavond ito elf uur had op de zooge
naamde Windiaringen Hoek van den Berger-
weg te Bergen (N.H.) een ernstig ongeval
plaats.
De granietwerker C. uit Alkmaar, met zijn
meisje K. kwamen per motor uit Bergen, al
waar zij juist benzine hadden ingenomen. Uit
de richting Alkmaar naderde plotseling een
luxe auto, dia hen aanreed en daarna zijn
weg vervolgde; even later werden de aange
redenen op den weg gevonden.
Beiden hadden het linkerheen gebroken en
zijn naar (het Ziekenhuis In Alkmaar vervoerd.
Volgens verklaringen van het meisje, had het
ongeval plaats met een blauw-gelakten auto,
waarin verschillende personen hebben gezeten.
VLIEGTUIG NEERGEVALLEN.
Nog goed afgeloopen
Gisterennacht is in het vliegkamp „de
Kooy" bij het nachtvliegen het vliegtuig van
den marineluchtvaartdienst Z 16 neergevallen.
De bestuurder bleef ongedeerd; de waarnemer
luitenant ter zee le klasse Woemhoff is naar
het hospitaal overgebracht. Zijn toestand geeft
geen reden tot ongerustheid.
VAN E§N HOOIZOLDER GEVALLEN.
Aan de verwondingen overleden
Zaterdagavond is de ongehuwde 57-jarige
landbouwersknecht P. K., te Swartbroek, ge
meente Weert van een hooizolder gevallen.
De man kwam met het hoofd op den dorsch-
vloer terecht en werd In bedenkelijken toestand
opgenomen.
De ongelukkige is aan de bekomen verwon
dingen overleden.
REIDE REENEN AFGEREDEN
Door de stoomtram
Te Scheemdermeer zijn Maandagavond den ar
beider Eefko Loer uit Nie-uwolda beide beenen
door de stoomtram afgereden. Heden is hij in
het ziekenhuis te Winschoten overleden.
Twee bengels er de oorzaak van
Uit pure baldadigheid hebben twee jongens
uit Enschedé, van 16 ©n 17 jaar een schuur
van den landbouwer J. Varvik te Zuid-Esch-
marken onder de gemeente Loomeker in brand
gestoken. De schuur is totaal afgebrand. De
politie heeft de bengels reeds Lot bekentenis
gebracht.
44 WONINGEN DOOR BRAND
VERWOEST
MEDAN, 17 Juni (ANETA). In de Hindoe
straat te Tandjong Balei zijn 44 woningen
door brand verwoest. Onachtzaamheid is ver
moedelijk de oorzaak. De officieele raming van
de schade bedraagt 150.000, welk bedrag
grootendeels niet verzekerd Is. Vier personen
werden gewond, waarvan één levensgevaarlijk.
BRAND IN EEN WASSCHERIJ
Gistermorgen circa half 10, is brand ontdekt
op een droogzolder van de N. V. Chemische
Wasscherij en Ververij Havenschmidt en Klaje,
gevestigd aan de Brouwerstraat te Haarlem.
Daar het gebouw geheel ligt ingesloten was de
vuurhaard voor de brandweer moeilijk te be
reiken. De bovenverdieping brandde geheel
uit. De beneden gelegen verdiepingen, waar
strijkzolders waren ingericht, bekwamen veel
waterschade.
Met zes stralen op de waterleiding heeft
de brandweer,, na een uur, het vuur gebluscht.
Verzekering dekt de schade. De oorzaak is
onbekeud.
OFFERBLOKKEN GELICHT.
Waar hieven de daders?
De pastoor van de R. K. Kerk te Langeveen,
gemeente Tubbergen, kwam tot de minder aan
gename ontdekking, dat de offerblokken achter
in de kerk waren opengebroken en geledigd.
Van dè daders geen spoor.
MISS AMELIA E ARB. ART DE BOSTON SC1IB
VLIEGSTER met haar gezellen wacht te Ha
lifax op beter weer, om haar vlucht van New
Foundland naar Engeland voort fe zetten. Links
de mechanician Lou Gordon, rechts de piloot,
IVilmer Stultz.
MINISTER LAMBOOY.
De Minister van Oorlog, de heer Lamhooy,
is gisterennamiddag per trein naar Amster
dam en vandaar per auto naar Naarden ver
trokken tot het bijwonen in laatstgenoemde
plaats van proeven met tractor voor legerdoel-
einclen. Hij werd vergezeld door kolonel Ouden
dijk, hoofd der IVe afd. van het Departement.
R. K. HANDELSHOOGESCHOOL
TILBURG
Voor het studiejaar 19281929 zijn door het
curatorium der R. IC. Handelshoogeschool be
noemd tot rector-magnificus prof. dr. Th.
Goossens en tot secretaris van den senaat
prof. mr. E. G. J. Gimbrère.
T GEARRESTEERDE HAARLEMSCHE
RAADSLID
Voorloopig in vrijheid
Het lid van den Haarlemsehen gemeenteraad,
O., dat Maandag tijdens de zitting van den
politierechter bij behandeling van een mis
drijf terzake mishandeling onder verdenking
van meineed werd gearresteerd, is dienzelfde
avond na verhoor door den rechter-commis-
saris voorloopig in vrijheid gesteld.
CHINEEZEN GEARRESTEERD.
Wegens bedreiging
BATAVIA, 17 Juni (ANETA). De politie
arresteerde een vijftal Chineezen, die ervan
verdacht worden een landgenoot in verband
met de boycot van Japansche goederen, bedreigd
te hebben.
MOORDAANSLAG 01» EEN
JAPANNER
SOERABAJA, 17 Juni (ANETA). Op Tandjong
Perak is een Japanner, Zemba genaamd, en
afkomstig van Locmadjang, aangetroffen met
een schotwond in de rechterborst, die geheel
doorboord was. Het slachtoffer is onbekend
mét de identiteit van den dader en gaf een
zeer verwarde verklaring van het gebeurde.
Ofschoon niet direot aangenomen wordt, dat
het gebeurde een gevolg is van de animositeit
tusschen Chineezen en Japanners, meent nien
toch in die richting te moeten zoeken. De
Japanner werd aangetroffen vlak naast een
Cliineesche toko.
RETOURCOMMISSIE.
Rooimeester ontslagen
MAICASSAR, 17 Juni (ANETA). De gemeen
teraad besloot den rooimeester A. J. S., die
tbans met buitenlandscb verlof is, te ontslaan,
wegens het aannemen van retourcommissie.
Later zal worden uitgemaakt of het ontslag ai
dan niet als eervol te beschouwen is.
BLOEDVERGIFTIGING.
De mijnwerker S. uit Heerlerbaan werd in
staatsmijn Wilhelmina aan een been verwond,
waardoor bloedvergiftiging ontstond. Hij is naar
het hospitaal overgebracht. Zijn toestand ia
zorgwekkend.
INBRAAK.
In den nacht van Zondag op Maandag is te
Kerkrade ingebroken in de villa van den heer
L. aan den Hammolenweg. Behalve geld werden
ook kledingstukken ontvreemd.
AANGETEEKENDE STUKKEN MET
EXPRESSE-BESTELLING.
De bewijzen van ter postbezorging van aan te
teekenen stukken, waarvan door den afzend; r
expresse-bestelling wordt verlangd, zullen
voortaan door den postambtenaar voorzien wor
den van de aanwijzing „Expresse".
MAILVERZENDING NAAR IXDÏë PER
LLOYD-RAPIDE.
Voor de verzending van de geheele mail naar
Nederl.-Indië en de Straits Settlements zal met
ingang van 21 dezer gebruik worden gemaakt
van een extra trein, welke des Donderdags om
de 14 dagen te 12 uur 's middags van 's-Gra-
venhage naar Marseille vertrekt, in aansluiting
op het den volgenden dag aldaar afvarend^
mailschip van den RoMerdamschen Lloyd. i
