HET GROEIEND ZELFBEWUSTZIJN VAN
ROTTERDAM
Maandag 2 Juli 1928
Vierde Blad
Pagina 1
MAATSCHAPPIJ „DE KORENSCHOOF"
NELUPA-EXPRESS
DE TROTS VAN DE TENTOONSTELLING
MAXIMUM ONBEWAAKTE OVERWEGEN MINIMUM ONGELUKKEN
KUNST OP DE NENIJTO
en knien"
1
Hoe de miniatuur-Jumbo-Iocomotief door een laten gast van „Ober Bayern" wordt gezien.
Het lieeft heel wat voorbereiding en zorgen
.van de betrekken au oriteiten gekost, om er
eindelijk toe te besluiten op de Nederlandsche
Nijverlteids Tentoonstelling (Internationaal)
een origineelen miniatuur scoorweg aan te
leggen. Niet omdat zij er het nut en de attrac
tie niet van inzagen, maar de exploitatie
rekening zou met niet minder dan tweemaal
honderdduizend gulden worden verhoogd, wan
neer men tot een dergelijk besluit zou komen.
Tegen deze cijfers heeft men echter niet op
gezien, temeer, daar een miniatuur nabootsing
van de origineele Jumbo-locomotieven, zooals
deze door de firma Krauss en Co te Miinchen
worden gemaakt, nu eenmaal thuisbehoort op
een tentoonstelling, die het adjectief van inter
nationaal waardig wil voeren.
Het eerste Ltliput-treintje verscheen op de
Duitsche Yerkeers-tentoonstelling die in 1925
te Munchen werd gehouden. Niet alleen werd
met deze prestatie het enthousiasme van het
publiek gewekt, maar ook de doelmatigheid
van zoo'n miniatuur spoorweg trad reeds da
delijk op den voorgrond. De „Gesolei" te Dus-
seldorf gehouden in het jaar 1926 wilde niet on
derdoen. Ook op deze tentoonstelling is dit
„klein fabrikaat" van de oudste locomotieven-
fabriek in Duitschland, een van de grootste at
tracties geweest, niet alleen uit het oogpunt
van vermaak, maar en niet het minst uit het
oogpunt van wonder-techniek.
En thans nu in Keulen de groote internatio
nale Pers-tentoonstelling wordt gehouden, loo
pen er over de uitgestreltte tentoonstellingster
reinen niet minder dan drie van deze Liliput-
treintjes. Wij zouden ons dus wel achterlijk
hebben getoond, en onze conservatieve ideeën,
die in menig opzicht zoo zoetjes aan toch be
ginnen te sluimeren, wel wéér hebben gede
monstreerd, wanneer we een dergelijke wereld-
attractie zonder meer hadden genegeerd.
Dit is echter niet gebeurd. Ook wij hebben
op onze tentoonstelling twee origineele minia
tuur-locomotieven, die om de drie a vier minu
ten circa 170 personen kunnen vervoeren naar
en door liet Lunapark. In den beginne werd
hog ai eens gesputterd tegen de hooge tarieven
Van den „Nelur a-express", doch wanneer men
èens precies nagaat, wat er voor een dergelijke
attractie komt kijken, dan moet men toch be
kennen, dat de reiskosten waarlijk nog niet zoo
hoog zijn.
De Liliputbahn, zooals de Duitschers zeggen,
moet nu eenmaal beschouwd worden als een
gewoon spoorwegbedrijf in het klein, welke ook
staat onder de controle van de Rijkskeurings-
wet. Alles wat bij een gewoon spoorwegbedrijf
moet worden aangewend, om het geheel goed te
laten functioueeren, is ook hier aanwezig, maar
dan in miniatuuruitgave. Doch het is juist deze
miniatuur-uitgave, die de exploitatie van een
dergelijk bedrijf zoo duur maakt.
De miniatuur-Jumbo is op een derde grootte
gemaakt van de origineele sneltrein Jumbo-lo-
Comotieven, zooals deze gebruikt worden op de
groote internationale spoorwegen. Tot in de
kleinste finesses is het miniatuur-treintje een
juiste nabootsing. Het locomotiefje is een twee-
cyllnder en verwekt een druk van twaalf at
mosfeer en heeft een kracht van plus minus
30 P. K.
De ketel is op een vijfde groote gebracht van
de origineele Jumbo. Gemiddeld wordt hier op
de tentoonstelling vier ton kolen per week ver-
Stookt, dat is dus 400 K.G. per werkdag van 10
uur.
Ook heeft de miniatuur Jumbo zoowel de
s oom- als de Iuchtdrukrem. De hoogte van de
i
locomotief is 1.30 M. Zij is zeven M. lang en
heeft een spoorwijdte van 381 m.M. Dit treintje
vraagt ook een bijzonder soort rails, die plus
minus 80 m.M. boven den grond uitsteken. De
locomotief heeft een schijnwerper, die zijn licht
krijgt van de accu's op een sterkte van 20 am
père. Voorop de locomotief vlak tegen den
grond aan zit een z.g.n. koevanger", een sys
teem dat men in Amerika heeft toegepast, om
de koebeesten en dergelijken, die mogelijk op
de spoorbaan zouden loopen er ongedeerd vanaf
te schuiven.
Op onze tentoonstelling kan deze „koevan
ger" misschien ook nog wel diensten doen, al
zou het alleen maar zijn om sneeuw te ruimen.
Men weet nooit hoe het dezen zomer afloopt.
Bijzondere aandacht zijn ook waard de perso
nen-wagens, die uitgerust zijn met een automa
tische Scharffenberg-koppeling, d.w.z. de wa
gens koppelen zich zelf. Toen destijds op de
groote Duitsche verkeerstentoonstelling, die te
München werd gehouden, voor het eerst met dit
Scharffenberg-koppelsysteem werd gedemon
streerd, heeft men terstond in Duitschland deze
wijze van koppelen overgebracht op de groote
treinen. Iedere locomotief trekt tien wagens,
die ieder leeg een gewicht hebben van onge
veer 1500 K.G. Niet iedere wagen is toegerust
met een automatische Scharffenberg-koppe
ling, er zijn ook wagens die twee aan twee rus
ten op een draaistel een z.g.n. Jacobs Gelenk-
wagen. Dergelijke wagens kunnen niet van el
kaar af.
Dagelijks moet de geheele spoorlijn worden
nagezien; of de rails-dwarsliggers niet zijn los
geraakt; of de planken die tusschen de rails
liggen bij de z.g.n. onbewaakte overwegen, niét
boven den grond uitsteken, enz. Men heeft ook
aan het einde van het Lunapark een machine
hal gebouwd, waar 'n bankwerker en een mon
teur dagelijks bezig zijn het materiaal Van bo
ven tot onder na te zien.
Is het Liliput-treintje uit technisch oogpunt
ons aller bewondering waard, wij kunnen er
ook als attracie van profiteeren. Wanneer
de „Nelupa Express" de hoofd-allée binnen-
stoomt, dan krijgt men zoo'n veilig idee over
zich. Het treintje ziet er zoo gemoedelijk uit,
dat ongelukken, botsingen, déraillementen enk
niet kunnen voorkomen. Het zal oók geojn
kwaad' dloen op de massa's onbewaakte overwe
gen' bijna de geheele spoorlijn is een onbe
waakte overweg want de tentoonstelling- en
Nelupa-bezoekers zien het treintje veel te graaig
aankomen.
Bij de hoofd-allee ingestapt, weet men bin
nen een kwartier tijds hoe de witte tentoon-
stelüngsstad en het daaraan verbonden Luna
park zich uitstrekken. De „Nelupa Express" is
een treintje voor iedereen. Het heeft 's mor
gens, 's middags en 's avonds zijn bijzondere
attracttie.
In de morgenuren trekt het „Liliput-trein
tje" de aandacht van vele ouden van dagen, die
met negatie van hun stijve beenen, rijdend de
keurig aangelegde omgeving wenSchen te bekij
ken. Des middags maakt een variatie van al
lerlei leeftijden, met dé meest verschillende
bedoelingen, gebruik van den „Nelupa-Ex-
press", en 's avonds zijn het vooral de gasten
van ,,Oben Bayern", die na zoo'n vroolijken
avond het „Liliputtertje" een uitkomst noe
men.
Zoo weet een ieder op zijn beurt gebruik te
maken van dit technisch wonder dat de trots
is geworden van de Nederlandsche Nijverheids-
tentoonstellinf
De N. V. Brood- en Meelfabriek „Maatschap
pij De Korenschoof" waarover wij thans eenige
bijzonderheden geven, is reeds van ouden da
tum. Zij werd te Utrecht opgericht in het jaar
1856. Feitelijk werden twee fabrieken gevestigd.
Eén te Utrecht, één te Rotterdam, het bekende
adres aan het Vasteland. In de wandeling wordt
de bakkerij „De Korenschoof" gewoonlijk „de
Schoof" genoemd.
De „pressa-tofen", welke de Maasbode op
het terrein der Nenijto aan het einde van de
hoofdallee heeft opgericht.
-, IV.
TAFELLINNEN.
Bij de moderniseering van de woninginrich
ting en de gebruiksvoorwerpen uit onze dage-
lijksclie omgeving, vertegenwoordigt veelal de
huisvrouw de behoudsgezinde stroomingen. Het
is immers voor de vrouw moeilijker een dihg
op zichzelf te beschouwen en te waardeeren èn
het er met een nieuwigheid je, dat er nog onver
trouwelijk uitziet, op te wagen.
Het is zoo begrijpelijk. Het meisje groeit In
het ouderlijk huis op in een veel intiemer ver
keer met de dingen van woninginrichting èn
dagelijksch gebruik dan de man. De man be
dient er zich van voor een enkel uur of enkele
uren van den dag, de vrouw heeft er altijd de
zorg voor. Daardoor raakt zij veel inniger met
de dingen vertrouwd, zij voelt zich er veel meer
aan gehecht. En de dingen, die voor haar die
gevoelswaarde gekregen hebben, het zijn de
oude dingen uit het ouderlijk huis. De oude
stijlen, de conventioneele vormen, de gebruike
lijke materialen, de overgeleverde versieringen
gaan onwillekeurig beschouwd worden als het
Ideaal van degelijkheid, behagelijkheid, gezel
ligheid en practischen zin.
Toch zal ook de vrouw er aan moeten geloo-
ven. De moderne kunstnijverheid laat niets
met rust en bemoeit zich al met haar intiemste
heiligdom: de linnenkast. Maar het kan aan de
schoonheid van den inhoud uiet anders dan ten
goede komen.
In het paviljoen van de B. K. I. op de Nenijto
vindt men achterin een gedekte tafel gereed
staan en het heldere witte tafeldamast met de
fijne glanzingen van het licht trekt direct de
aandacht om het fraaie patroon.
Hier staan we tegenover een product van de
Linnenfabrieken E. J- F. van Dissel Zonen
te Eindhoven, die mede tot de eersten heblfth
behoord in ons land, die een modern machinaal
vervaardigd kunstnijverheadsproduct aan de
markt hebben gebracht.
Talrijk zijn de weefstukken, die op de fa-
bTiek worden vervaardigd. Een handige cata
logus, tevens prijscourant, geeft een duidelijk
overzicht van het uitgebreide arbeidsveld.
In een lange rij zien wij ze voor ons, de
huishoudlinnens en gebruiksdoeken. De vrouw
met het Hollandsche gevoel voor die dingen
kan genieten van dien aanblik. De verschillen
de weefselpatronen doen vooral in de fijne
kwaliteiten wondermooi, maar ook de grovere
soorten hebben liun eigen geestig karakter.
Modern als de fabriek is, }a dit product van
Hollandsche industrie, frisch, origineel, smaak
vol en degelijk.
De theedoeken en de toiletdoeken met de
rood ingeweven randen hebben een weefdessin
van Chris Leheati en ook het ontwerp van den
fijnen damasten handdoek met het balleq-
kruisje is van zijn hand. Fraai en aardig ge
vonden is ook de handdoek met het bijenmotief,
als stille aanmaning bij de ocbtend-verfrissching
om te gedenken het: „leven en werken". Fon
teindoeken, keukendoeken en andere huishoud-
doeken met rood of blauw doorweven, ze zijn
er alle in diverse soorten en kwaliteiten. Ook
lakens en sloopen met eenvoudige koord- en
hjourranden tot de meest luxueuse borduur- en
kantversiering Voor de Indische bedden is een
Sins 1919 in Utrecht en sinds 1923 in Rot
terdam is „de Korenschoof" haar brood niet
alleen op de meest moderne-, maar ook op de
meest hygiënische wijze gaan bereiden. Men
richtte het bedrijf gebeel automatisch In, zoo
dat het bandenbedrijf vrijwel werd uitgeslo
ten. De „Maatschappij de Korenschoof", geves
tigd aan het Vasteland, is de eerste firma
geweest op het vasteland, maar dan van
Europa, die dit modern-bedrijf heeft toegepast.
Vele buitenlandsche bedrijven hebben de laat
ste jaren studiereizen gemaakt naar Rotter
dam om in genoemde bakkerij de werking van
deze nieuwe toepassing in oogenschouw te
nemen. Wij noemen slechts „Witler" uit Ber
lijn, „Le Bon Grain" uit Montanwetz-Hayette3
(België), etc.
Dezer dagen hebben ook wij een bezoek aan
deze modern geoutilleerde fabriek gebracht en
wij achten het wel van waarde om in korte
trekken het nieuwe systeem van broodbakken
in dit nummer eens naar voren te brengen.
„De Korenschoof" koopt en meleert zelf
hetgeen van groote waarde Is het voor haar
broodbakkerijen benoodigde graan en maalt bet
ook zelf In haar moderne meelfabriek. De hou
ten trog, het kneden met handen en voeten be
staat niet meer. 't Rijmpje van vroeger uit den
goeden ouden tijd:
„Misgun geen bakker winst, gij goede en
quade lien,
„Sij arbeyden het broedt met ljchaam, voet
heeft bij „De Korenschoof" geen zin meer; 'de
tweede regel zou nu moeten zijn:
„Sy arbeyden het broodt met een modern
machien."
Het meel dat op een grooten zoldér ligt op
geslagen gaat, voordat het in de deegmachines
valt, om gekneed te worden, eerst door zgn.
ziftmachines. Dit is noodig om uitsluitend meel
te krijgen dat van alle ongerechtigheden 'ge
zuiverd is. Heeft deze zuivering plaats gehad,
dan wordt het meel gestort in stortkokers die
uitmonden boven een weegschaal, waarop de
ronde kuipen der kneedmachines kunnen wor
den gereden.
„De Korenschoof" aan het Vasteland te Rot
terdam heeft een viertal kneedmachine», waar
bij 22 groote ronde vertinde deegkuipen, die
maximaal plus minus 400 K.G. deeg kunnen
inhouden. De melk, noodig voor het brood,
bevindt zich in een melkcentrale, waar 4000
Liter, afgekoeld in acht bassins, bewaard kun
nen worden. Door middel van stoom wordt de
melk op de vereischte temperatuur gehouden.
Nadat op de Amerikaansche Toledo-Berkel-
schaal de hoeveelheid meel en vocht nauwkeu
rig zijn gecontroleerd, wordt, met het kneden
aangevangen. De afgedraaide deegkuipen wor
den geplaatst In de steeds op „normaal" tem
peratuur gehouden rijskamer, waar de deegen
rijpen (gisten). Na twee k twee en een half
uur worden de kuipen gereden naar de „Ele-
volta" d.i. hefmachine. Langzaam gaat de ge
heele kuip met inhoud de hoogte in, zij wordt
gekiept en het deeg valt in den trechter van
Op de Nenijto is ook een postkantoor, hetwelk
is ondergebracht in den stand van de fa. Wed.
Benedictus.
de „divider" d.i. de machine welke het ge
heele deeg afweegt in gelijke stukken.
De stukken deeg tuimelen langs een goot
in den trechter van den broodvormer en ver
laten deze machine in den vorm van rollen, de
zgn. broodvorm. De opgerolde stukken deeg
worden nu in de op een transportband passee-
rende broodpannen geplaatst, om vervolgens
een laatste reis in de groote narijskast te ma
ken, alvorens te worden gebakken.
Nu komt de deegrol bij den tunnel-oven, ook
wel travelling-oven genaamd. Een ongeveer 27
M. lange en 2.75 M. breede transportband wordt
in het binnenste van den oven voortbewogen,
door middel van een electro-motor, onder en
boven verwarmd door middel van 136 gasbran
ders. Een electrische thermometer geeft doof
een enkelen druk op een knop onmiddellijk op
één centraal punt van tien verschillende plaat
sen do onder- of bovenhitte aan. Twee mano
meters toonen aan den gasdruk.
Het gewone stadsgas heeft een vasten druk
van plus minus 45 m.M. Door middel van een
compressor wordt deze druk voor de specials
patentbranders opgevoerd tot 3100 3300 m.M.
Is de 27 meter lange weg afgelegd de snel
heid kan geregeld worden dan is het koros-
brood gebakken. De achter-ovenist kiept vier
aan vier de uitvallende pannen om, het brood
valt weer op een transportband en de bussen
loopen over een passeerenden ijzeren bussen-
band weer terug.
Zoo bakt deze oven onafgebroken door, Ieder uur
2500 k 2700 gebakken brooden afleverende. Per
dag hebben deze ovens dus 'n capaciteit van plus
minus 55.000 h 60.000 brooden. De tegenwoordige
werkomstandigheden laten natuurlijk een der
gelijk kwantum niet toe.
Vanuit de fabriek wordt het brood door mid
del van auto's en handwagens over de verschil
lende filialen verdeeld. Momenteel heeft men
ln Rotterdam 24 filialen, doch wanneer met In
gang van 1 Jnli a.s. de Broodfabriek „Hofdijk"
zal zijn overgenomen, wordt het getal uitge
breid tot 40. Ook in Utrecht zijn plus minus
40 filialen. De fabriek in Rotterdam beslaat een
oppervlakte van 1900 k 2000 M2. en verwerkt
per week ongeveer 1300 zakken k 50 K.G, meel.
Het modern ingerichte bedrijf van „De Ko
renschoof" vindt ook reeds navolging In on»
eigen land.
stellen van: lakens niet afzonderlijke stroo-
ken, sloopen en goelings,
ISfeiG: :lajiliu!'l.i^: i.i A"j_l, ÏM N,
Een van de automatische tunnelovens, die in gebruik zijn bij de N. V. Bakkerij „De Koren
»choof" aan het Vasteland,
