DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
£H
51ste Jaargang
Maandag 23 Juli 1928
No. 15169
nummer bestaat uit vier bladen
STADSNIEUWS
i
Dit
DIENSTPLICHT
ST- JOZEFGEZELLENVEREENIGING
-SCHIEDAM I"
VOETBAL
V. K. F.—DE KOMEET
De werkverschaffing
te eenerveld
üjlü
VEREENIGING „VOLKSHUISVESTING"
HET 25-JARIG BESTAAN HERDACHT
AGENDA
KUNST-AGENDA
TE ROTTERDAM j;
■:S': -ST I
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Bureau KOEMARKT 4, SCHIEDAM. Telefoon Intercommunaal no. 68085.
'NNEMENTEN: pet 3 maanden 3.25, per maand ƒ1.10, per week 26 cent Franco
si t B 76 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 6 ct Poslcbèque en girodienst 81110.
ADVERTENT1EN 16 regels 1.65. Elke regel meer 30 ct. fteclames tusgchjn den tekst
60 ct. per regel. Kleine advertenties r 30^röördej) 25 ct., elk \y09rd mee? 6 cl. tot een
maximum van 60 woorden. KaEó'GWMyerten tics 6 regels O.fiO, 10 regels ƒ0.76,
16 regels ƒ1.Incassokosten ^ordeff^cfékènd.
C ra tis-On ge vallen verzekering s ƒ500 bij overlijden door een ongeval; ƒ500 bij verlies vair beide handen, voeten of oogen; ƒ250 bij verlies van één hand, één voet of één oog; 150bij verlies van een duim; f 75 bij verliep
van een wijsvinger; ƒ50 twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25 bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad wórden afgedrukt*
De uitkeeringen ingevolge deze verzekering zijn herverzekerd bij de Nieuwe HAV Bank, Lange Haven no. 103, Schiedam.
De loting voor dienstplichtigen voor de lich
ting 1929 zal gehouden worden in den St. Joris
Doele, alhier, op "Woensdag 29 Augustus a.s.
'los vooTtniddags 8.50 uur, voor hien, wier ge-
- ^'nthtsnamen aanvangen met de letters A tot
f;n met H; om 10 uur de letters IR en te 11
httr de letters SZ.
Zij, die aan de loting moeten deelnemen heb-
n zcrg te dragen op tijd aanwezig te zijn.
Gisteravond is er wederom een van de
6 Prettige feestavondjes gevierd vanwege
3-jarig bestaan van de biljardclub „Vrien-
enkring", onderafdeeling van bovengenoemde
(]^eeilising. In een kort opeingswoord heette
6 vice-preses de zeereerw. heer Tünnissen
«ie aanwezigen van harte welkom en wees er
P dat. hij vrijwel nog onbekend voor het
ezeiienieven staat, doch niettemin zal trach-
«n zoo vertrouwelijk mogelijk met de ge-
'en mede te werken.
Voor en na de pauze werd daarop een
Brieerend programma afgewerkt, dat de aan
eggen tot een laat uur bijeenhield.
L. C. S.—HERMES-D V.S. III
Boor L-C.C. met innings cn 99 runs
gewonnen
L. q gigteren op behoorlijke wijze
overwinningsreeks der Schiedammers, door
n stevige id 11 i ngsneder 1 aag toe te bren
gen,
C C. C eerst ingaande, scoort een totaal van
s runs, waarvan 22 extra's Fop scoren bij
£e Eeidenaars was Th. Buurse met 86. Verder
ktvamen in de dubbele cijfers Metsch 15 A.
Vaii Schie 26, F. van Es 21 en den Helder 23.
J Karis had met 6 voor 88 goede bowiing-
218
«biers, h. Offerman 2—78.
"e Schiedammers beantwoordden bet totaal
er gastheeren met een magere 52, waarvan H.
rfernian 12 en A. Bijloo 13.
venals met batten, had nu Th. Buurse met
6°w- ,en veel succes en nam 7 wickets voor 27
l,"s. A. van Es 3—22.
jü 3 Schiedammers, die dan nogmaals werden
gestuurd brachten' bet nu tot 67 waarvan A.
tlloc, ij en M pi00i 12
fh- Buurse 4—27; A van Es 1—25; F. van
**s 34
öe^at'Tti.?S '-I. wist N. K. V. na een spannen-
- 1 strijd een 32 overwinning op de
K°hieet" te behalen.
^n\ET SGHIEDAMSCUE STERREE BOSCH
ai8e jloor <te jeugd een rupsenjacht georga.
'lei t ®en der iagers, die even uitrustte,
011 Prooi aan zijn „wild", dat over z'n
gezicht wandelde.
Nog steeds thuisblijvers
.«Hen0111052611 is een gezelschap van 44 per-
'etr°j(j,riaar werkverschaffing te Eenerveld
Jhg6n en' Daaronder bevonden zieih 5 nieuwe-
aar fi
ihjgt u, e °ude ploteg uit 48 personen bestond
dagU deze °Pgave dus, dat in de afgeloopen
kbbej,6? 2ictl hiervan 9 personen naar huis
jefbiey Seven, ofwel vanmorgen zijn achter-
-J CJiHEEN1GING „VOLKSHUISVESTING" BESTOND GISTEREN 25 JAAR. Een kijkje
op de Heenviietschestraat, onder beheer der vereeniging gebouwd.
HULDIGING VAN JUBILARISSEN
De vereeniging „Volkshuisvesting", die gis
teren 25 jaar bestond, herdacht dit feit met
een druk bezochte, buitengewone vergadering
in een bovenzaal van „Musis Sacrum" aan
de Lange Haven.
Burgemeester A. J. Gijsen had aan de uit-
noodiging tot het bijwonen van deze verga
dering gevoig gegeven, evenais wethouder mr.
M. M. van Velzen, onder wien de woning-
dienst der gemeente ressorteert; de gemeen
te-secretaris, mr. A. F. V. Sickenga, de ge
meenteraadsledenmr. Kavelaars, Hoogen-
dam, Scheurkogel, Steens, Hijmans, Broek,
Hinkelaar, v. d. Hoek, Etman, v. Waarden-
berg, v. Pelt en Fetter; ij*. Gerlagh, direc
teur van gemeentewerken en een aantal aan
deelhouders, of personen die op de een of an
dere wijze aan die vereeniging verbonden zijn,
gaven tevens door hun tegenwoordigheid blijk
van belangstelling.
Naast het 25-jarig bestaan der vereeniging
herdachten de heeren Th, Mouwens en H.
Jansen, resp. secretaris en penningmeester
van „Volkshuisvesting", het feit, dat zij van
de oprichting af in deze functies werkzaam
waren.
Wethouder ir. C. Houtman, voorzitter der
vereeniging, sprak een kort openingswoord,-
waarin hü met genoegen constateerde, de be
langstelling van den burgemeester en van de
raadsleden, aangezien de vereeniging steeds
een groot vertrouwen van denraad beeft ge
had. Ook wethouder van Velzen, den gemeen
tesecretaris en de genoodigden heette spr.
welkom, terwijl hij den heer J. M, v. d.
Schalk in het bijzonder dank bracht voor het
zenden van een fraaie bloemenmand.
De heer Houtman sprak hierna een rede
uit. waaraan wij het volgende ontleeneir
Rede van den voorzitter
„De Volkshuisvesting is voorwerp van de
voortdurende zorg der Regeering" zoo luidde
artikel 1 van het oorspronkelijk ontwerp der
Woningwet.
Inderdaad sinds het midden der vorige
eeuw was men zich e;r van bewust dat er
hier te lande, zoowel als elders, aan de huis
vesting der arbeidende klasse zeer veel ont
brak en mede, <lat afdoende verbetering zon
der krachtig ingrijpen van Overheidswege,
niet te verwachten was.
In het jaar 1853 werd door een commissie
uit het Kon. Instituut van Ingenieurs aan den
Koning een verslag uitgebracht betreffende
den slechten invloed, die eene slechte woning
op het intellectueel en moreel peil der bewo
ners beeft en welk een eminent volksbelang
met een behoorlijke volkshuisvesting gediend
werd.
Het volgende jaar deed het lid der Tweede
Kamer, mr, W. Win tg ens een voorstel strek
kende tot bet van Overheidswege doen ont
ruimen van ongezonde woningen en tot het
instellen van plaatselijke raden van gezond
heid.
Toen het echter bleek, dat deze nieuwe tak
van Overheidszorg niet de algeheele instem
ming der Vertegenwoordiging had, het eer
ste artikel van het wetsvoorstel werd ver
worpen, trok de ontwerper zijn voorstel in.
Veertig jaair 'later werd door den afg«<
vaardigde Mr. S. van Houten opnieuw een
stap ln deze richting gewaagd. Deze diende
den 3den Juni 1890 een wetsvoorstel in tot
uitbreiding en vergemakkelijking van de ont
eigening te algemeenen nutte, onder méér
voor uitbreiding van steden, dorpen en buurt
schappen, vorming van nieuwe buurtschap
pen, voor oprichting of uitbreiding van in
richtingen van Nijverheid, woningen met tui
nen yooi* bestuurders, ««ambten en werklie
den hieronder begrepen.
Op dit wetsontwerp werd een voorloopig
verslag uitgebracht, waarop het ontwerp inge
trokken en in eenigszins gewijzigden vorm,
den 16 Januari 1893 opnieuw werd Ingediend.
Ofschoon Mr. van Houten in het volgend jaar
in bet kabinet Roëll met de portefeuille van
Binnenlandsehe Zaken belast werd, kwam het
voorstel, dat ais te radicaal gedoodverfd was,
niet in openbare behandeling.
Inmiddels had de Maatschappij tot Nut van
het Algemeen het onderwerp <ier volkshuis
vesting in studie genomen. Reeds in het jaar
1890 had zij door de heeren mr. g. Verschoor
en J. van Hasselt een rapport doen uitbren
gen betreffende de woongelegenheid der ar
beidende klassen in Nedorland.
Zes jaren later werd haar een tweede rap
port uitgebracht, van de hand van de heeren
Mr. H. L, Drucker, Mb. H. B, Graven en Mr.
J. Kruseman, in welk rapport de meening
uitgesproken werd dat de toestand der volks
huisvesting ten onzent van dien aard was, dat
het ingrijpen der Overheid noodzakelijk was.
Verschillende enquetes hadden inmiddels
voor den dag gebracht, welke noodtoestanden
hier bestonden.
In de praeadviezen uitgebracht door mr. F.
S. van Nierop, Mr. S. van Houten en Prof,
Mr. H. Krabbe, aan do Vereeniging van gtaat-
huishuidkunde en statistiek, werd ook, en
speciaal door Mr. van Nierop, een wettelijke
regeling bepleit.
Tot hetzelfde resultaat kwam het Congres
voor Openbare Gezondheidsregeli'ng van 1900.
In de Troonrede van bet jaar 1897 en 1898
werd een wetsontwerp verbetering van
de volkshuisvesting aangekondigd, waarna
hij Koninklijke Boodschap van n September
1899 de indiening van eeu ontwerp volgde door
de Ministers Pierson en Gcneman Borgesius
onderteekend van wien de laatste als geeste
lijke vader van de Woningwet mag worden
beschouwd.
Ook de commissie van Voorbereiding uit de
2e Kamer, onder de beproefde leiding van Mr.
Drucker, had een werkzaam aandeel in de be
handeling genomen en door vooroverleg met
de regeering op vele punten wrijving weten te
voorkomen.
Met 72 tegen 4 werd bet ontwerp in de 2e
Kamer aangenomen,
In de eerste Kamer ontmoette het ontwerp
echter meer tegenstand vanwege de verder dan
tot dusverre gaande ei g end om sbeper king,
waartoe vele bepalingen dei- "Woningwet aan
leiding gaven, en die toentertijd een novum
was. Tenslotte werd ook daar het ontwerp
aangenomen met 25 tegen 19 stemmen.
De woningwet zoorziet in den houw van wo
ningen door en voor rekening der Gemeente
zoowel als door Vereeaigtngen en Stichtingen.
Tot aanbouw van gemeentewege op basis van
de "Woningwet, is hst hier niet gekomen, wijl
de burgerzin der gemeentenaren onmiddellijk
geleid heeft tot de totstandkoming van veree-
nigingen als bedoeld ln artikel 34 dor Woning
wet.
iReeds drie jaren na de oprichting der veree
niging „Volkshuisvesting" werd overgegaan
tot den bouw van oen 24 tal woningen, welk
aantal allengfs is aangegroeid tot een duizend-
In de eerste jaren van haar werkzaamheid
was het doel aanvullend en opvoedend. Het
eerste blok aan de Paibrjstraat beteekehde
reeds een vooruitgang, wanneer men daarmee
vergelijkt bet gelijke type van arbeiderswonin
gen dat, speciaal in de Gorzen, in vroegere
jaren in groeten getale hier ter stede tot stand
was gekomen. En het gbede voorbeeld van
„Volkshuisvesting" heeft niet nagelaten een
groeten invloed uit te.oefenen op den particu
lieren bóuw, die gelijktijdig en nadien plaats
vond,
In latere jaren gedurende den oorlog en
eenigé jaren daarna, hadden de vereeniglngen
een andere functie, dan haar oorspronkelijk
fdoor den ontwerper der Woningwet was toege
dacht. Daar de particuliere houw door zeer uit-
eenioopenide oortzaken geheel stopgjsziet en tot on
macht gedoemd was, was men voor den aan
bouw van arbeiderswoningen geheel op de ver
eenigingen aangewezen, welke, Volkshuisves
ting in het eerste gelid, bp uitstekende wijze
zich van haar moeilijke, gansch nieuwe taak
gekweten hebben. Dat de nijpende woningnood
«enigermate tot dragelijke proporties terug
gebracht werd, is voor een niet gering "deel
aan de groot» activiteit van „Volkshuisves
ting" en het initiatief van haar doortaistende
leiders te danken.
Ook het type van de door de vereeniging tot
stand gebrachte woningen bleef steeds staan
in het toeken der vooruitgang. Volkshuisves
ting is nimmer blijven staan, doch evolueerde,
had steedis een open oog voor de hoogere
eischen, die een nieuwe tijd aan de arbeiders
woning gesteld heeft. Zoo vindt men de evo
lutie der gedachten omtrent de huisvesting
der arbeidersklasse in alle stadia belichaamd
in het woningenbezit der vereeniging, van af
het bescheiden type uit de eerste jaren na de
tot stand koming der Woningwet tot de groote
moderne arbeiderswoning, dateerde uit de da
gen van naoorlogsehen voorspoed en hoogcon
junctuur.
En toen nadien de voorspoedige jaren over
gingen in een diepe eh langdurige economische
depnessie, wist Volkshuisvesting de bakens
bijltijds weer te verzetten en heeft zich toen
ook met vrucht van haar zoo moeilijke taak
gekweten. Zij heeft zich wederom moeten aan
passen en weten aan te passen aan het zoo
zeer verminderde peil der inkomsten en wist
ook toen weer voor een bescheiden bedrag
woningen te bouwen tegen een huurwaarde
die bereikbaar was voor degenen, die op het
gebruik daarvan aangewezen waren. En dit
zonder dat aan de naar moderne Inzichten
te stellen eischen betreffende accomodatie en
hygiëne ook maar eenigszins tekort gedaan
werd.
Ook in deze, en zeker niet in het minst ook
voor haar zoo moeilijke tijden bleef Volkshuis
vesting haar roeping getrouw, opvoedend,
werkzaam, tot voorbeeld te zijn voor den par.
ticulieren bouw. De geschiedenis der huisves
ting der arbeidersklasse ite Schiedam in de
laatste decennia valt nauw samen met die
der werkzaamheid van de vereeniging „Volks
huisvesting",
Toen 25 jaar geleden, in Mei 1903, de Ver
eeniging „Schiedam Vooruit", wier directeur,
de heer Loef de Meijer, een ijverig propagan-
dist wétó voor beteer© arbeideis woningen, een
commissie, bestaande uit' de heeren H. C. M.
De Groot, H. Jansien en Th. J. Mouwens be
noemde, om maatregelen voor te bereiden ten
einde in den toenmalige woningnjood te voor
zien, had wel niemend durven denken, dat nu,
als gevolg daarvan, de Vereeniging „Volks
huisvesting" zou beschikken over c. a, 1000
woningen, waarin meer dan 11 pet. van de be
volking van Schiedam op hygiënische wijze
zou worden ondergebracht.
Met genoegen kan thans de heer Mouwens
verwijzen naar zijn artikel in de Maas- eö
Schiebode van 20 Juni 1903, waarhij hij de
belangstelling voor dit belangrijike onderwerp
bij het Sehiedamsche publiek opwekte!
De zooeven genoemde Commissie vatte met
energie de baar opgedragen taak op, en riep
1 Juli 1903 belanghebbenden en belangstel
lenden in den arbeiderswoningbouw bijeen.
De heer J. W. C. Telliegen, de latere burge
meester van Amsterdam, destijds directeur
van het Woningtoezicht aldaar, werd bereid
gevonden in een lezing (gehouden in Musis
Saorum) uiteen! te zetten, de mogelijkheid,
door de Woningwet 1901 geschapen, om met
Rijfcs-voorschoit, door mliddel van een ver
eeniging in het belang der volkshuisvesting
werkzaam, tot het bouwen van arbeiderswo
ningen te komen.
In een 2de vergadering op 22 Juli d. a. v.,
waarin de heer Herman Janpen als spreker
optrad, werd tot de stichting van een zoo
danige vereeniging toesloten en een bestuur
benoemd, bestaande uit de heeren: M. C. M.
de Groot, voorzitter, Th. J. H. Mouwens, se
cretaris, Herman Jansen, penningmeester en
j Stegman en P. Slavenburg leden. Laatst
genoemde werd reeds spoedig door den heer
J v. d Tempel vervangen, toen hij aannemer
van het eerste blok woningen werd.
Den 22en Juli kunnen wij dus als de ge-
boortedag onzer vereeniging aannemen'.
In een vergadering op 28 Juli gehouden,
werden de bestuursfuncties verdeeld. De beer
M. C. M. de Groot werd voorzitter, de heer
H. Jansen penningmeester, terwijl het secre
tariaat werd opgedragen aan den heer Th.
J. Mouwens.
Reeds waren concept-statuten, ontworpen
door mr. W. H. Jansen. Ze werden met
's Maandags repetitie Muziekgezelschap
St Ambroslus 8 uur, R. K. Volksbond.
lederen Maandagavond clubavond R. KV
Damclub I, D. O., Patronaatsgebouw Lange
Haven; aanvang 8 uur.
Dinsdag bestuursvergadering R. K. Metaal»
bewerkersbond „St. Eloy". Gebouw R.
Volksbond.
lederen Dinsdagavond om half negen repe
titie R. K. Gemengde Zangvereeniging Lorenzo
Perosi, Gebouw R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond van 7 uur tot
8 uur zitting bestuur Spaarfonds R. K, S.
Excelsior: Gebouw R. K. Kring.
lederen Woensdag Repetitie Rpninkl, Man»
nenzangvereeniging „Orpheus". Gebouw R. 11,
Volksbond. Aanvang half negen.
lederen Zaterdagmiddag van 2 tot 6 uuf
is geopend het Stedelijk Museum, St. Joria
•njoia&ieoci 'eiaoq
24 Juli: Diergaarde, Avondconcert Rott*
Philh. Gén.
Dagelijks: Circusschouwburg. Moold
Marletje (Spree gezelschap) 8.15 unr (voo<
volwassenen).
Bioscopen; goedgekeurde programma'^
tot en met Donderdag 26 dezer in: Royallj
Olympia; Thalia (voor volwassenen); Granq
thé&tre (voor volwassenen) en W. B.-theatèfi
(voor volwassenen).
Tentoonstellingen: Nenljto, Station*
singel (10 v.m.12 n.m.)
BEURS VAN SCHIEDAM
SCHIEDAM, 23 Juli. Officieele noteerln^
van de Commissie uit de Kamer yan Kooty
handel. I
Moutwijn
Moutwijn 46 pet. 19.— per HJj,
Namens de commissie voor de noteeriajf
H. J. JANSEN.
Spiritus
SCHIEDAM, 23 Julj Men noteert voof
melasse spiritus 100 pet. 29.per H.L,
Ruwe graanspiritus 60 pcï 17.— per H.Iij
DE HEER L. VAN SCHIJNDEL was gisteren
40 jaar bij de fa. P. Hoppe, distillateurs, alhier,
enkele wijzigingen aangenomen en gelden
thans nog.
Zaak was het nu, geld te verkrijgen. Daar»
toe werden 5000 circulaires in des tad vers
spreid melt intéekenhiljetten, waarin, tot
deelname werd uitgenoódigd met bedragen
van 10 en veelvouden daarvan. Het moei»
zaamste werk, het verzamelen van deze in»
teekenbiljetten vorderde natuurlijk veel tijd,
Voor het einde des jaars was reeds meer tlatV
6000 toegezegd en werd overgegaan tot het
zenden van een adres aan den Gemeente» i
raad, teneinde een kapitaal van 100.000.—»
te verkrijgen. Dat dit niet voetstoots zon i
worden toegestaan is begrijpelijk. Maar voor
het jaar 1904 ten einde liep, had „Volkshuis,
vesting" toch de toezegging van den Raad van 1
het vijfvoudige van het door particulier j
initiatief bijeengebrachte kapitaal.
Hiermede kon echter practisch nog niet, j
veel gedaan worden, weshalve met kracht j
werd voortgewerkt. Ziehier het resultaat, i
Het stamkapitaal steeg aldus: in 1903 bedroeg'
het 6010; in 1906 20080; in 1909 20190»]
in 1912 21190; in 1915 21190; in 191»
46200; in 1921 78200; 1924 78200.
Het geven van een gedetailleerd overzicht;
van hetgeen de vereeniging „Volkshuisves-f
ting" in de afgeloopen 25 jaren heeft ge»
presteerd, zou stellig te veel van uw aandacht
vragen, maar belangwekkend is het toen
voornaamste momenten uit haar geschiedenis
naar voren te brengen. J
