DE ZEVENTIGSTE
H. M. KONINGIN
VERJAARDAG VAN
MOEDER EMMA
2 AUGUSTUS
1
EEN EDELE
VORSTINNE
in
Dinsdsp 31 Juli 1928
Derde Blad
Pagina 1
WÊM
1858 iiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiii 1928
R. m. Koningin Emma met H. Al. Koningin
Wilhelmina, kort voor deze den troon be
stijgen zou.
Daar was een grijze Koning
Die heerschte in het land bij de zee,
Hij reed daarheen waar de bergen zijn,
Daar woonde zoo menig lief maagdelijn
En hij bracht een jong bruideke mee.
A. SPOEL.
Op 2 Augustus 1S58 werd aan het hof te Wal
deck Pyrmont. als derde dochter uit het hu
welijk van George Victor Vorst van Waldeck
Pyrmont en Helena Prinses van Nassau, ge
boren Prinses Adelaide Emma Wilhelmina
Thérèse. Ter viering van haar zeventigsten
Terjaardag maakt Nederland zich nu blijde en
dankbaar op!
Voor 50 jaar toog een grijze Koning naar
het slot Arolson, waar het gelukkige en een
voudige gezin woonde van den vorst van Wal
deck Pyrmont. Hij kwam de hand vragen van
de juist 20-jarige Prinses Emma. In dat echt-
godsdienstig degelijke gezin, gezinsdeugden,
die later ook het kenmerk zouden zijn van
het familieleven van Koningin Emma 7
leefde Koning Willem III geheel op, werd
er opnieuw jong en gelukkig, zoo zelfs, dat
hij niet aan naar huis gaan scheen te den
ken, en bijna den geheelen verlovingstijd op
het slot verbleef.
De keuze van Koning Willem III, die sinds
3 Juni 1877 weduwnaar geworden was, had
biet gelukkiger geweest kunnen zijn
De levenslustige Prinses, door iedereen in
haar land geëerd, omdat ze een hulp was in
den nood van de behoeftigen, een troost voor
de lijdenden, een engel van goedhartigheid en
hulpvaardigheid, was ook toen reeds een
Vrouw, die zich door hooge beginselen en dege
lijke plichtsopvattingen liet lelden.
Ontroerend was het afscheid, dat zij van
de bevolking van het vorstendom nam. Enkele
dagen voor haar huwelijk reed zij het kleine
landje rond in een rijtuig, opgeladen met pak-
ies. Overal ging zij een aandenken brengen of
biinstens met een handdruk afscheid nemen.
Op 7 Januari 1879 werd op het slot te Arol-
80n het huwelijk gesloten tusschen Koning
Willem III en Prinses Emma, waarna het in
de slotkapel werd ingezegend.
Reeds bijna vijftig jaren is Koningin Emma
dus een der eerste burgeressen van den Neder-
landschen Staat. En het moet dadelijk gezegd,
aan- haar zijn ons land en ons volk groeten
dank verschuldigd. Koningin Emma heeft met
Ai, Koningin Emma als Grootmoeder met
H. K, B. Prinses Juliana.
alleen door haar lieftalligheid en innemend
heid, maar ook door haar wijze daden en haar
juist inzicht de natie zeer aan zich verplicht.
Bij gelegenheid van dezen feestdag zij dit
dankbaar erkend.
In verband met het overlijden van Prins
Hendrik, den broeder van Koning Willem Dl,
op 20 Januari 1879, moest de officieele en fees
telijke ontvangst van het Koninklijk echtpaar
te Amsterdam worden uitgesteld tot April.
De ontvangst in de hoofdstad was bijzonder
hartelijk. De wensch, door den Koning, in
antwoord op de eerste begroetingsrede van
den Commissaris des Konings bij aankomst
aan het Rijnspoorstation uitgesproken, dat hij
hoopte, dat de gevoelens van liefde en trouw,
die hij en zijn huis bij zoo menige gelegenheid
hadden ontvangen, zouden worden overgedra
gen op Hare Majesteit de Koningin der Neder-
landèn, is ruimschoots in vervulling gegaan!
In het eerste jaar van het huwelijk trof het
Koninklijk huis en het land een zware slag
door het overlijden van Kroonprins Willem
yan Oranje op 11 Juni 1879. Die slag was des
te gevoeliger, omdat de nieuwe troonopvol
ger Prins Alexander ziekelijk was. Een paar
jaar later, op 21 Juni 1884, stierf ook hij.
Intusschen werd op 31 Augustus 1880 Ko
ningin Wilhelmina geboren, die op jeugdigen
leeftijd reeds voorbestemd was de Kroon der
Nederlanden te dragen.
Bij het overlijden van Koning Willem III
in 1890, wees daarop in de „Haagsche Stem
men" Dr. Schaepman.
,Een telg is ons gebleven van 't oude Oranje
huis, bij 't graf een boo van leven, de lelie
bij het kruis
„O boodschap uit den hoogen,
Den grijzen vorst een troost,
Hoe zongen hem Uw oogen:
„Het daghet in het Oost!"
Hoe zag hij bij het verkwijnen
Van zijnen langen dag,
Een jonge zon verschijnen
In uwen kinderlach.
„Wij groeten U zoo blijde
Met diep geroerd gemoed
Wij groeten aan Uw zijde
De Moeder vroom en vroed;
Gij zijt de Oranjezonne,
Die den Novembernacht
Doorbreekt gelijk een bronne
Van leven, licht en kracht".
De opvoeding van haar dochter, juist met
het oog op die roeping, was een buitengewoon
zware taak voor Koningin Emma, maar zij
heeft die vervuld op een wijze, die haar ten
volle recht geeft op den titel: Moeder des
Vaderlands. Met wat een teedere zorgen heeft
die jonge moeder haar kind in die jaren om
ringd, welke wijze lessen heeft zij het gegeven.
Ais op een buitenlandsche reis een arm kind
met diepe bewondering en vol verlangen kijkt
naar de mooiste en liefste pop van haar kind,
dan weet zij met zachten drang haar kind
er toe te brengen, haar schat en toch zoo dier
baar bezit aan het kind uit het volk te geven,
omdat, zooals zij aan haar omgeving verklaart,
een toekomstige Koningin moet leeren zelf
opofferend te zijn.
Op 19 Februari 1887, op 's Konings 70sten
verjaardag, rijdt zij met het toen zes-jarige
Prinsesje uit. Bij terugkomst slaan de paar
den van het la daumont bespannen lichte
rijtuig op hol. Van besturen is geen sprake
meer, de jockey is reeds lang uit het zadel
op straat geworpen, verschillende personen,
die de paarden pogen te grijpen en tot stil
stand te brengen, onder
gaan hetzelfde lot. In
het voortrollende rijtuig
zit Koningin Emma
met het Prinsesje in
haar armen. Eindelijk
in de nabijheid van het
paleis worden de paar
den tot staan gebracht.
De Koningin met bet
Prinsesje stappen uit,
gaan naar het paleis.
Maar Koningin Emma
laat onmiddellijk een
ander rijtuigje komen en
rijdt weer! uit met
het verschrikte en schrei
ende kind, omdat een
toekomstige Koningin
moet leeren niet tegen
gevaren op te zien.
Toen de Koning ziek
werd en buiten staat
was de regeering waar
te nemen tengevolge
van langdurige bewuste
loosheid, waarin aJtleen
do stem van zijn trouwe
gade nog maar tot zijn
bewustzijn scheen door
te dringen, was er bij
regeering en volksverte
genwoordiging niet de
minste aarzeling om
krachtens de Grondwet
het regentschap op te
dragen aan Koningin
Emma, die toen nog
maar 34 jaren oud was.
Op 18 November 1890
in de vereenigde zif
ting van de Staten-Gene-
ïtaul legde zij den bij
IIII!llll,l,ll,IUII!IIIIIIIIIII!il!IIIilllIiillI.liltinUiilU!l(!IHH!Ulfl|pH0^HHIIHIUmU!Illllllll{ll
U. M. Koningin Emma als regentes, naar de
schilderij van P. de Josselin dg Jong, in het
bezit van B. AI. Koningin Wilhelmina.
H. Ai. Koningin Emma Donderdag j.l. bij een
bezoek, dat zij aan de nationale tentoonstel
ling van rundvee, Paa* ^en en kleinvee
te 's-Gravenhage bracht.
De twee Koninginnen. Foto van H. AI. Koningin Wilhelmina, na haar honing,
zijde van haar moeder bij de plechtige inhuldiging in Haarlem.
artikel 43 van de Grondwet voorgeschreven
eed af.
Toen op 8 December 1890 Koningin Emma
weder In de vereenigde vergadering verscheen
in somher weduwengewaad en zwaren krippen-
sluier om als Regentes en als Voogdes de eeden
af te leggen, verhief zij plotseling haar stem
bij het laatste gedeelte van den eed als Voogdes,
waarin zij verklaarde, zich er bijzonder op te
zullen toeleggen om de Koningin gehechtheid
aan de Grondwet en liefde voor haar volk ln
te boezemen. Dat was geen toeval, want deze
woorden waren van groote beteekenis, omdat
ze een plicht inhielden, waaraan Zij zich met
angstige nauwgezetheid gehouden heeft.
De zorg voor de opvoeding in die richting
hebben deze edele vrouw dag en nacht bezig
gehouden. Om haar kind liefde voor haar volk
ln te boezemen en het te brengen tot dat volk
bezocht ze jaarlijks een of twee provincies.
Haar drukke en veelomvattende regeerings-
taak vormde geen beletsel om zich lederen dag
eenige uren te geven aan haar kind. 's Winters
ln den Haag ging Koningin Emma met haar
dochter op vrije middaguren veel naar het dan
onbewoonde buitengoed Clingendaal van Baron
van Brienen van de Groote Lindt, een der leden
van den Raad van Voogdij. In de bosschen
en parken van dat goed mocht de jeugdige
Koningin, onder het toeziend oog van haar
moeder vrij ravotten en hollen, maar tevens
werd Haar ook geleerd voorkomendheid voor
leder dien zij daar tegen kwam, zelfs voor
den tuinmansjongen, dien Zij na zijn groet
vriendelijk moest goeden dag zeggen.
Het zou te ver voeren de acht jaren van
haar wijs en voor ons land zoo zegenrijk be
stuur hier uitvoerig te bespreken. Gods zegen
heeft op Haar werk gerust. Het huldeblijk, door
de natie haar aangeboden, leverde wel het
volle bewijs, hoe dankbaar Nederland jegens
Koningin Emma was.
Het antwoord van Koningin Emma op al
die hulde was dlep-ontroerend en toonde de
grootheid van karakter der vorstin.
Het huldeblijk van het volk, dat haar lief-
heeft, maakt haar gelukkig, omdat het Haar ln
staat stelt, lets te doen voor het volk. In 1S32
had Koning Willem III het oude „Grunsfobrt."
gekocht hij Renkum en nadat het verbouwd
en verfraaid was het den naam gegeven van
Oranje Nassau-Oord, waarna hij het zijn
trouwe gemalin ten geschenke aanbood als
„douairié". Dit fraaie landgoed gaf Koningin
Emma aan Nederland en stichtte met de gel
den van het huldeblijk het eerste Nederland-
sche sanatorium Oranje-Nassau-Oord, dat
overeenkomstig haar wensch tot in lengte van
dagen een zegen zal zijn voor vele lijdenden uil
ons volk. Een blijvend monument getuigend
van haar warm hart voor de lijdende mensch-
held en in het bijzonder voor het volk waar
aan zij zich voor altijd gebonden had.
Evenals Koningin Wilhelmina zich het vorig
jaar, nadat Prinses Juliana 18 jaar was ge
worden door deze liet vergezellen bij de opening
der Staten-Generaal, als om aan de volksver
tegenwoordiging de toekomstige Koningin te
toonen, zoo deed ook Koningin Emma met
haar dochter bij haar laatsten gang als Regen
tes naar de vereenigde vergadering. Het was
alsof zij zeggen wilde, mijn werk is bijna
volbracht. Gij hebt haar mij toevertrouwd, uw
toekomstige Koningin, Gij hebt vertrouwen
gesteld in mij en in mijne krachten, hier breng
ik U haar, zij zal naar ik hoop een goede
Koningin zijn.
Koningin Emma was groot als Regentes, om
dat zij voor alles was
moeder. Bij al haar
Koninklijke plichten, het
zij dit bezoeken of re
cepties waren, was het
nooit de regeerende
Koningin-regentes, die
zich liet vergezellen door
haar dochter, maar was
het de moeder, die de
wankele schreden van
haar Koninklijk kind
leidde. Hoe zekerder de
schreden werden hoe
meer de moeder zich
op den achtergrond
hield, om de aanstaande
Koningin zelfstandig op
treden te leeren.
Een voorbeeld van be-
langelooze zelfopofferen
de moederliefde, waar
voor ons land deze nu
grijze vorstin niet dank
baar genoeg kan zijn.
Niet minder groot was
Koningin Emma na haar
aftreden als regentes.
Waardig en ernstig was
zijgeweest op den
troon.
Zonder eénig streven
naar behoud van macht
is zij teruggetreden en
zeer bescheiden en te
vreden heeft zij de
tweede plaats in ons
land weer ingenomen,
maar de plaats die zij
zich als regentes ver
worven heeft in het
volk, heeft ze behouden
en de liefde voor haar
aan de j8 eteeds grooter ge-
worden.
U. Al. Koningin Emma tijdens het bezoek, dat
zij pas enkele weken terug aan de Nenijto tg
Rotterdam bracht.
Door pracht of praal heeft Koningin Emma
nooit verblind. Wie ooit het voorrecht heeft
gehad aan haar te worden voorgesteld, staat
verwonderd over baar kennis van allerhande
zaken in het land in en huiten Europa en de
wijze waarop Zij naar alles informeert. Steeds
zal men dan tevens pi&et zich dragen het
beeld van groote minzaamheid, gepaaid aan
waren eenvoud.
De ontvangavonden in haar paleis in het
Voorhout vóór den oorlog. waarop hiep
geschonken werd, zijn onvergetelijk door de
vriendelijke en gezellige sfeer, die er heerschte
en door den vrede en het geluk, die uitstraal
den van de hooge gastvrouwe.
Nooit werd op Koningin Emma tevergeefs een,
beroep gedaan, onbekrompen geeft ze nog
zichzelf en van alles wat het hare is.
Ontelbaar zijn geworden het aantal bezoe
ken aan de ziekenhuizen overal in het land,
waar haar warm hart de lijdende menscbheid
opbeuring bracht. Wie zal het aantal nu ge-
droogde bloemen tellen door Haar eens frisch
en geurig gevlijd op de lijdenssponde van den
die zwaar ziek waren, of zal de herinnering
wisschen uit de harten van Uiezelffle personen
voor de deelnemende woorden toen door dezo
edele vorstin tot hen gesproken. Ten spijt van
haar hoogen leeftijd gaat zij er mee voort.
Geen wonder, dat de Bruid uit het land,
waar de bergen zijn, die Koningsvrouwe zoo
fier en zoo rein, gewonnen heeft ons hart.
Toen Koningin Wilhelmina haar 18e levens
jaar was ingetreden, wees een van haar oud
ste gasten Haar op de zware, moeilijke en ver
antwoordelijke taak die haar wachtte. Hieraan
voegde hij toe, dat het voor Hare Majesteit
te hopen was, dat het haar nooit zou ontbreken
aan eerlijken, trouwen raad:
Toen antwoordde onze Koningin ernstig: „U
heeft gelijk, moeilijk is de taak die mij wacht.
Hoopt U dan met mij dat mijn moeder nog
lang voor mij gespaard blijft!"
Die wensch van onze Koningin ls in ver
vulling gegaan.
Op 2 Augustus als Konigin Emma, die eens
voor ons land een voortreffelijke vorstin was
en nog steeds een goede moeder is, zeventig
jaar wordt, zouden we dien wensch willen
herhalen.
Bidden wij op dien dag den Gever van alle
goed, dat Hij Koningin Emma nog vele jaren
spare en haar geve een verder gelukkig en
tevreden leven tot in hoogen ouderdom, want
dat zal zijn tot heil van land en volk.
H. AI. Koningin Emma als moedermei Li. Hi
Koningin Wilhelmina.
