Tweede Blad
Dinsdap 2 October 1928
Pagina t
„ROOMSCH-KATHOLIEKE
SOCIAAL-DEMOCRATEN"
EEN MIDDENWEG MOGELIJK?
HET ZESTIG-JARIG BESTAAN VAN
„DE MAASBODE"
ONDERSCHEIDING VAN
Z.EX MGR. L. SCHIOPPA
LUDWIG VON PASTOR f
EEN BEZOEK AAN KONNERSREUTH
INDIË'S LANDVOOGD SPREEKT
HET ESPERANTO EN DE WERELDVREDE
Men kunt de beroemd geworden proeve
van den Engelschen geleerde en Interen
Kardinaal Newman, die, een weg zoekend
tuschen Protestantisme en Katholicisme
een „anglo-Katholieke" levensbeschouwing
opstelde. Heel zijn magische persoonlijk
heid, zijn diep-zedelijlce overtuiging en zijn
scherpzinnige denkkracht waren jarenlang
gewijd aan den bouw van wat hij de „via
media" noemde. Niemand kan twijfelen
aan den goeden trouw van den man, die
Zijn levenswerk zag stuk geslagen door do
feiten en langzaam tot de erkenning kwam,
dat zijn tusschen-weg een zeer schoone was,
maar.een papieren, die niets te maken
had met de werkelijkheid.
De vergelijking met Wat men „religieus-
socialisme" is gaan noemen, dringt zich
hier onwillekeucig_ap.
Wij hebben, naar aanleiding van het on
langs in Mannheim gehouden congres van
de religieus-socialisten er op gewezen, dat
het congres:
haast niet de aandacht werd waardig
gekeurd van de officieel-sociaal-democrati-
sche pers;
dat he* niet overging tot de voorgestelde
stichtig van een protestantsc.he en katho
lieke afdeeling;
dat het van dr. Dietz uit Karlsruhe te
hooren kreeg; „het is een moeilijk ding in
dien men als Katholiek socialist wil zijn
dat het absoluut niet tot overeenstem
ming kon komen over het voorgestelde ont-
werp-program;
dat het zich zelfs niet wilde vastleggen
aangaande eenig Godsbegrip;
dat het godloochenaars niét wilde slui
ten buiten den kring der religieus-socialis
ten.
Deze onloochenbare feiten, die ook niet
weersproken worden in de tegen ons ge
richte artikelen, welke ds. Banning in „Het
Volk" geplaatst heeft, bewijzen, dat het re-
ligieus-socialisme een strooming is, die
misschien aanrakingspunten met het stel
lige Christendom vertoont, maar er zeker
niet mee vereenigbaar is.
De schrijver in „Het Volk" raakt deze
feiten niet aan, hoewel zij een wezenlijk bc-
standddeel vormen van het dispuut. Hij
spreekt wel met klem van het bestaan van
een zekeren Otto Bauer (over wien wij, na
ingewonnen informaties, méér hopen te
Vermelden) die Katholicisme vereenigbaar
acht met het economisch-politiek socia
lisme.
Deze heer Bauer kan dit nu wel denken
en schrijven, zooals Newman eens meende,
dat Anglicanisme en Katholicisme veree
nigbaar waren. De Engelschman zag zijn
.Vergissing door Gods genade na lange
studie' in, terwijl de tot dusver onbeken-
f de Oostenrijker do waarheid van zijn be
wering niet heeft aangetoond. Er is wer
kelijk een onderscheid tusschen het voor-
waar-houden van iets en het inderdaad-
W'aar-zijn daarvan. Daarom draait de kwes-
I ti< en ds. Banning heeft haar zelfs niet zui
ver gesteld, laat staan bevredigend beant
woord.
Niemand onzer twijfelt eraan, dat dieper-
denkende socialisten ernstig zoeken naar
een oplossing van het religieuze vraagstuk
voor den modernen mensch. Maar het wezen
van den godsdienst, en zeker van den Chris-
telijken godsdienst, is de verhouding van
de ziel tot God, een levensgemeenschap tus
schen beide. Godsdienst is méér dan leer en
loutere afhankelijkheid van het schepsel
Van God, méér dan het aanvaarden van
geloofswaarheden en het onderhouden van
geboden.
j Is het nu waar, dat de doorsnee-socialist
zóó den godsdienst opvat?
Is het waar, dat deze opvatting van gods
dienst zich verdraagt, hetzij met het mar
xistisch socialisme, hetzij met het religieus-
soeialisme zooals bijvoorbeeld ds. Horrcus
de Haas dit uiteenzet in zijn „Godsdienst
e n Socialism e"?.
Indien de feiten aantoonen, dat hij die
socialist wordt, al ongeloovig is of socia
list geworden tot ongeloof vervalt, en dat
ook het religieus-socialisme, zooals de
gezaghebbende en scherpzinnige ds. Hor
reus de Haas het uiteenzet, rechtdraads
tegenover geopenbaarden godsdienst staat,
hoe ter wereld kan er dan een verzoening
Worden gemaakt tuschen beide stelsels?
Ds. Banning zoekt met Otto Bauer zijn
heil in een splitsing van het socialisme; hij
Ranvaardt den politiek-economischen, niet
don idealistischen grondslag van het so
cialisme. Is deze splitsing mogelijk? Waar
loont zoo'n stelsel levensvatbaarheid, ja,
Waar bestaat het?
Wij hooren Otto Bauer spreken van „be
wust nieuwe grondslagen in ekonomies en
maats: happelik leven". Maar dit is nu
juist niet de wezenlijke kern van het door
de Kerk veroordeelde socialisme. Pater
Heinrich Pèseh S T. heeft in zijn „Neubau
der Ti esellsi haft' ook de „volledigs
breuk met het kapitalistische stelsel" als
«onafwijsbaar noodzakelijke voorwaarde"
geoischt.Vele andere hedeudaagsche katho
lieke sociologen en economen, ook in ons
land, spreken niet anders. Op dit ter
rein scheidt geen cnover-
EEN TELEGRAM AAN EN VAN
Z. H. DEN PAUS
Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan
van „De Maasbode" hadden de dijrectie en
redactie een telegram gezonden aan Z, H.
Paus Pius XI, waarbij eerbiedig verzocht
werd om den Apóstolischen Zegen „te willen
verleenen voor alle medewerkers, voor de 19'
zers en voor hunne gezinnen".
Namens den Heiligen Vadar zond Kard.
Gasparri, de Pauselijke Staatssecretaris, een
telegram terug van den volgenden inhoud:
„Als vader gevoelig voor de eerbiedsbe
tuiging, kinderlijke hulde en algeheele on
derwerping van de directie en redactie van
„De Maasbode", bij gelegenheid van den
zestigsten verjaardag van de stichting,
dankt Zijne Heiligheid en zendt van 'harte,
als onderpand van de hemelsche gunsten,
den govraagden Apostolischen Zegen voor
hun arbeid, voor de medewerkers, voor de
lezers en hunne gezinned"
Kardinaal GASPARRI.
GROOTKRUIS ORDE VAN GEDIMINAS.
De president der Republiek Litauen, Smetona,
heeft aan ZijnExcellentie Mgr. L. Schioppa, als
eersten nuntius aldaar, die het concordaat met
de Republiek afsloot het grootkruis verleend
der orde van Gediminas, Dit is de hoogste
orde, die er in Litauen bestaat.
Naar wij vernemen werd tot heden het groot
kruis dier orde nog aan niemand geschonken.
De bekende schrijver van de geschiedenis der
Pausen, Ludwig von Pastor, de gezant van Oos
tenrijk hij het Vaticaan, is Zondagmiddag te
vier uur overleden.
LOUIS VAN TULDER.
Naar wij vernemen zal Loui3 van Tulder op
29 October a.s. bij de Co-opera-tie als gast op
treden in de rol van Tamino in Mozarts Zau-
berflöte ter gelegenheid van een gala-opvoering
in den Koninklijken Schouwburg te 's-Graven-
hage.
brugbaar verschil ons van
ds. Banning. Ds Kerk hééft niet „hét"
socialisme veroordeeld en de Katholiek
verzet zich, krachtens zijn geloof, niet te
gen „het" socialisme.
De Kerk heeft bepaalde vormen
van socialisme veroordeeld, zooals zij be
paalde vormen van liberalisme veroordeeld
heeft. Het socialisme, dat privaat eigendom
als onwettig verwerpt, is door de Kerk ge
troffen. Daarmee heeft de Kerk niet be
staande eigendoms- v e r h o u d i n g en als
wettig erkend; zij heeft zelfs, haar meening
inzake het privaat eigendom nooit, tot een
dogma geproclameerd.
De Kerk heeft het socialisme veroordeeld
in zoover het vijandig staat, tegenover God
en godsdienst, zooals Zij om precies dezelf
de reden het liberalisme lang te voren ver
oordeeld had.
Waarom worden deze eenvoudige zaken
door ds. Banning en de zijnen voortdurend
uit het oog verloren?
De Kerk verwerpt het socialisme:
le. om zijn uitgangspunt, in zoover dit
haar leer omtrent de menschelijke natuur
weerspreekt;
2e. om zijn doel, in zoover het socialisme
het eind ziet in economische verlossing en
geen rekening houdt met het hiernamaals;
3e. om zijn middelen, in zoover het socia
lisme gelooft, dat zedelijke verheffing van
zelf volgen zal op economische; en
4e. om zijn beweegreden, in zoover liet
socialisme gedreven wordt door de liefde
voor één klasse en de tegenstelling klasse
liefde en klasse-haat niet overwinnen kè,n
om dat. de veréenigende band liefde tot
God namelijk ontbreekt
Daarom is .christelijk-socialisrne" of re
ligieus-socialisme even ongerijmd als pau
selijk protestantisme; de beide begrippen
zijn evenmin vereenigbaar ais droog water
of donker licht.
Dat dominees toch die vereéniging mo
gelijk achten, is evenmin vreemd als Angli
canen t£ ontmoeten, die Katholiek willen
zijn tot het concilie van Trenle. Er moest
een genie als Newman opstaan om de illu
sie te zien van dezen middenweg.
tiet ruime priesterkoor van dc gioolt M U
de hoofdkerk van Sydney.
urys Calked raai,
BIJ ZIJN BEZOEK AAN BALI
„Balische godsdienst en vreemde penetratie".
Het a.r. Tweede Kamerlid de heeT Bijleveld
heeft 4e aandacht Van den Minister van Kolo
ntën gevestigd op de rede. die de Gouverneur
Generaal bij zijn bezoek aan Bali heeft ge-hou
den, waarbij volgens de verslagen de Gouver
neur-Generaal o.a. zou hebben gezegd:
„Hij bracht ook namens de leden van zijn
familie hartelijk dank aan allen, die aan het
slagen van het bezoek hebben medegewerkt.
Met het grootste genoegen hebben zij kennis
gemaakt met Ball en zijn -bevolking, en den*
kunstzin In de kunstuitingen van zijn bevolking
bewonderd. Deze zou hem steeds bereid vinden,
haar adat en gewoonten en godsdienst tegen
vreemde penetratie te beschermen."
De heer Bijleveld vraagt den Minister of deze
kan mededeelen, of dit verslag juist Is en bijzon
derlijk of de in de laatstaangehaalde zinsnede
weergegeven woorden door den Gouverneur-
Generaal zijn gebezigd.
Indien het antwoord bevestigend luidt, kan
Zijn Excellentie dan mededeelen of de bereid
verklaring om „haar godsdienst tegen vreemde
penetratie te beschermen" moet worden opgevat
als een door den Gouverneur-Generaal aan de
bevolking van Bali gedane belofte van bescher
ming tegen de toelating der Christelijke zen
ding op Bah
Zoo niet, welke is dan de bedoeling van den
Gouverneur-Generaal geweest
Een voorstel van het
Ned.-Ind- Onderwijzersgenootschap.
SOERABAJA, 29 September (ANETA). De
Afd. van het Ned.-Ind. Onderwijzersgenootschap
diende voor het in December te houden con
gres het voorstel in, dat alle onderwijzers het
Esperanto zuilen aanleeren, opdat ten spoedig
ste voorstellen aan de Regeering kunnen wor
den gedaan tot de verplichte invoering van het
onderwijs in Esperanto op de sdholen. In de
toelichting wordt verklaard, dat men deze
zaak in het midden der volle belangstelling
wil plaatsen, omdat het Esperanto een mach
tig middel is tot bevordering van den wereld
vrede.
H. itï. DE KONINGIN NAAR BREDA.
Bij gelegenheid van de herdenkingsfeesten van
de KJVI-A.
H, M. de Koningin heeft het voornemen een
bezoek te brengen aan Breda ter gelegenheid
van de herdenking van het 100-jarig bestaan
der Koninklijke Militaire Academie.
G OUDEN PROFESSIE FEEST
Zondag herdacht de Zeereerw. Pater J. van
Helvoirt S.J., kapelaan van de St. Canisius
kerk te Nijmegen, zijn gouden professiefeést.
Om negen uur droeg Z.Eerw. een plechtige
H. Mis op in de St. CanisiuSkork.
Het zangkoor A. M. D. G. zong na de H.
Mis het Jubilate Doo van Aiblinger.
Op de receptie kwamen vele vrienden en
bekenden den jubilaris complimenteeren. Uit
Amsterdam, Rotterdam en Groningen kwamen
"telegrafische gelukwenschen, vele bloemen wer
den den jubilaris aangeboden. Namens de
leden van de Congregatie Maria -Boodschap en
de St. Jozefscongregatie werd den jubilaris een
fraaie expositie troon aangeboden.
ZILVEREN PROFESSIEFEE8T
Onder groote blijken van belangstelling her
dacht Zaterdag de Zeereerw. Pater Benedictus
Verzett Ord. Carm te Zeuderen, het zilveren
feest zijuer religieuze professie in de Orde
vaa Carmei. Aan de deur der kerk werd de ju
bilaris door de Zendersehe kloostercommunau-
teit opgewacht en naar het smaakvol versierde
Hoogaltaar geleid. Nadat door den Jubilaris
het „Veni Creator" was ingezet en de hernieu
wing der kloostergeloften geschied was, werd
door hem een plechtige H. Mis van dankzeg
ging opgedragen. Door het zangkoor van
het Gymnasium „Sancti Alberti" werden
onder directie van den Zeereerwaarden
Pater Anastasius van den Broek de Gregoriaan-
sche gezangen uitgevoerd. Na den lofzang „Te
Deum" en het dankgebed na de H. Mis werd
de jubilaris in de stemmig versierde recrea
tiezaal van het klooster door den Zeereerw,
Pater Prior op hartelijke wijze toegesproken
en door zijn medebroeders gefeliciteerd. De
talrijke bloemstukken en geschenken in den
loop van den dag den jubileerenden klooster
ling aangeboden, door vrienden en kennissen,
bewezen welke groote achting en sympathie da
alombekende Pater Verzett iu den lande ge
niet.
NAAR DE MISSIE.
De zeereerw. pater Adr. Nuijten C.3S.R., oud-
Bredanaar, zal na een verblijf van een half
jaar hier te lande op 9 November weer naar
zijn missie in Suriname terugkeeren.
MR. T. C. VAN EYK BIJLEVELD t
In Den Haag Is onverwacht overleden, 69
jaar oud, mr. T. C. vaa Eyk Bijleveld, oud
officier van justitie te Zwolle, ridder in de
orde van den Nederlandschen Leeuw.
HET CONCERTGEBOUW-TRIO.
Het Concertgebouw-trio is door de „Sociêté
Nouvelle de Musique" te Brussel uitgenoodigd
;en reeks van drie concerten te geven, waar
alle Beethoven-Trio's zullen worden uitgevoerd.
Frappante bckcering van een Israëliet
DE MERKWAARDIGE GESCHIEDENIS
VAN DEN PROTESTANTS CHEN
JOURNALIST DR- GERLICH I
DE VRIJHEID VAN HET ONDERZOEK
EN DE GROOTE LIBERALE WERELD
.uthhintrltvp van Sydney. Mgr. Kelley, begroet den voorzitter van hel Perm.
Comité der Euch. Congressen. Z D.H. Mgr. Ueylen, lij zijn aankomst m Australië.
(Van onzen Weenschen correspondent.)
II
Vaak hoort men in zekere wetenschappelijke
kringen beweren, dat het volstrekt noodzake
lijk is, dat niet-Katholieken zich met het kri
tisch onderzoek dér merkwaardige gebeurte
nissen van Konnersreutli belasten.
Eigenaardig is het intttsschen, dat het wel
schijnt, of Onze Lieve Heer zelf voor nlet-
Katholieke Critici heeft wtllen zorgen, die ta
de onmiddellijke omgeving van Theresia wor
den aangetroffen.
Nauwelijks was ik in Konnersreuth, of mei
wees me op een jongen man, die reeds maan
den lang in het dorp verblijf houdt. Zijn naam
is Rotschild. Hij is geparenteerd aan de
wereldvermaarde familie van schatrijke joden,
ai is hij persoonlijk niet zóózeer met aardsche
goederen gezegend. In ieder geval heeft hij de
middelen gehad, om enkele jaren te studeeren
voor dokter om echter na een paar semesters
over te gaan tot de studie der pharmacie, zoo
dat hij op het oogenblik apotheker is. De man
kwam als Jood in Konnersreuth. onderzocht en
bad. werd voor enkele weken Katholiek en gaat
morgen naar het groot-seminarie in Elch-
stadt, om zich voor te bereiden op het H. Pries
terschap.
Een veel interessanter persoon, dien men in
Konnersreuth kan aantreffen is dr. Geriich.
Een maand of negen geleden heeft Theresia in
een extase gezegd, dat dr. Geriich zou komen
eu toen hij er den eersten keer was, gaf zij
hem de verzekering: U zult nog dikwijls terug
komen. In den loop van dit jaar heeft hij meer
dan vier maanden in het dorpje doorgebracht,
bezig, met de toebereidselen, om het leven van
Theresia te beschrijven. Ik trof hem in da
pastorie, waar dr. Geriich wocrat. Om het
maar ineens te Zeggen: de man is Protestant.
Hij is geboortig uit Stettin en was, vóór den
oorlog, en gedurende den wereldkrijg, staats
archivaris te MünChen.
Toen na den oorlog de bekende liberale cou
rant de „Münchener Neueste Nachrichten", ten
gevolge van de commnnistische woelingen in
Beierens hoofdstad en de ontwaarding van het
geld. in moeilijkheden verkeerde, zocht men
een zeer hoogstaande persoonlijkheid, om de
courant weer op de been te brengen. De keus
viel op dr. Geriich, die tijdelijk uit den staats
dienst ging, om de hoofdredactie van boven
bedoelde courant te aanvaarden. De zaak ging
schitterend en in een paar jaren was het aan
tal abonné's met ongeveer 50.000 gestegen.
Toen de gebeurtenissen in Konnersreuth
ruchtbaar werden, zond dr. Geriich een redao-
teur erheen, die zeer objectief, ja zelfs gunstig
voor Theresia Neumann schreef. De strijd voót
en tegen Konnersreuth werd echter steeds hef
tiger, de communisten van Hof dreigden, ge
heel het dorp te zullen platschieten, er werden
petities gestuurd naar de regeering in Mün-
chen, om het „schandaal" te verbieden
Toen ging dr. Geriich zelf eens een kijkje
nemen, met het resultaat, dat liij telkens eu
telken3 weer naar Konnersreuth werd getrok
ken en één van de redenen, waarom hij verle
den jaar de hoofdredactie van de „Münchener
Neuesten" neerlegde en weer terugging in
staatsdienst, was zijn houding inzake Konners
reuth.
De man heeft van zijn verblijf aldaar heele
maal geen financieele voordeelen; integendeel,
hij legt er een duitje bij en brengt bovendien
nog andere niet te onderschatten offers.
Dr. Gerlich's naam Is in geheel de Duitsche
perswereld zóó bekend, dat zijn artikelen, vooral
over politiek, ten zeerste worden op prijs ge
steld en schitterend gehonoreerd.
De pastoor heeft door zijn mooie daad het
den doctor thans mogelijk gemaakt, weken
achtereen ln Konnersreuth door te brengen.
Voegt men hierbij nog het groote offer, dat hij
moet brengen door de omstandigheid, dat do
dominees in Beieren al even eigenaardige op
vattingen schijnen te huldigen omtrent tole
rantie en vrij onderzoek, als dit soms elders
het geval is, dan begrijpt men, dat van voor
deeltjes voor dr. Geriich, uit zijn verblijf in
Konnersreuth voortvloeiend, geen sprake kan
zijn.
Naar men beweert, moet Theresia in een
extase hebben gezegd, dat dr. Geriich al dicht
staat bij de Katholieke Kerk. Dat kan ik na
tuurlijk niet bevestigen, enkel kan ik zeggen,
dat ik uit een gesprek van een paar uren, dat
ik met hem voerde, den indruk kreeg, te doen
te hebben met een eerlijk zoeker, die den weg
naar de waarheid hoe langer hoe duidelijker
begint te zien, en van den anderen kant voelt,
hoe de grond, waarop hij staat, stuk voor stuk
wordt weggeslagen.
Indertijd was het Clemens Brentano, een Ka
tholiek, die jaren lang niets meer aan zijn
plichten had gedaan, die door God geroepen
werd, naar het bed van smarten der gestigmati
seerde Dulderes Katharina v. Emmerich. Hier
hebben we zelfs een Protestant, zoodat het zoo
vurig gewenschte, neutrale onderzoek, feitelijk
reeds een jaar aan den gang is.
Of nu de menschen, tevreden zijn en ge-
looven, wat dr. Geriich getuigt? Ach neenl
Sedert dr. Geriich zich zooveel met Konners
reuth bezighoudt, sedert hij het ronduit zegt,
dat een onderzoek ter plaatse, niet van een
paar uur of enkele dagen, maar van weken
en maanden, een onderzoek, begonnen en
voortgezet enkel en alleen met het doel, de
waarheid to achterhalen, hem geleerd heeft, dat
er iu Konnersreuth dingen gebeuren, die het
merkteeken, dat zij van God komen, aan zich
hebben, sedert dien tijd heeft dr. Geriich voor
dezelfde wereld afgedaan.
De man, tegen wien Theresia in de extase
eens heeft gezegd: „Gij gelooft toch niets,
voor dat ge het met uw handen kunt grijpen",
wordt voorgesteld als een half Vlndsche
idioot, die bepaald niet meer onder de nor
male menschen thuis behoort.
Reeds nu heeft men dr. Geriich aan den dijk
gezet, want dit is het echte, zeer liberale prin
ciep: je mag onderzoeken, zooveel als je wilt,
je mag nog zoo onbevooroordeeld zijn en neu
traal bij je onderzoek, als je maar kunt, maat;
het resultaat moet zoo zijn, als wij het wen
cellen! t J
