Donderdag 4 October
1928
Tweede Blad
Pagina 1
fr SINT FRANCISCUS
t DE CONSTRUCTIEVE
-PARTIJ
het BURGERGASTHUIS TE
AARDENBURG.
I
Heden herdenkt de Kerk den dag dat,
(Sint Franciscus het tijdelijke met het
eeuwige verwisselde. Toen ItaVie's gouden
zon op Zaterdagavond 3 October 1226 ter
kimme neigde, gaf ook ln' zonnekind van
genade dat Sint Fran iscus was, zijn
schoone ziel al zingend terug aan zijn
Schepper, nadat hij, liggend op de aarde,
zijn laatste hulde had gebracht aan Vrouwe
armoede, en nagedacht had over 's Heeron
lijden, dat hem was voorgelezen.
Het is niet alleen de Kerk, die Sint
Franciscus viert; het is de lieele wereld
die zich verheugt in zijn nagedachtenis.
Oude. zoogenaamde „Hervormers" mogen
met den heilige hebben gespot, moderne
half-wijzen als de anglicaansche bisschop-
staatsambtenaar Barnes moge® op hem
smalen, het grootste deel der menschel)
ziet in Sint Franciscus een grootsch en
levend ideaal, een mens.h, die Christus
misschien wel hul meest nabij is gekomen.
Franciscus was een hei vormer en een
voorbeeld van mcnschenliefde; een dieren
vriend en een natuurliefhebber, een man
met sociaal gevoel in den edelsten zin
van liet woord. Ilij was verstorven en
beheerschte zichzelf, zoodat hij waardig
was de lijdensteekenon van Christus in
eigen lichaam te dragen, maar hij was
tevens zoo'n dichterlijke natuur, dat alle
kunstenaars zich nu nog tot hem aange
trokken voelen.
Maar goed begrijpen kan alleen de
Katholiek Sint Franciscus: niet alleen om
dat Sint Franciscus zelf een kind van
de Katholieke Kerk was, maar ook omdat
zijn volledige grootheid nocit kan begrepen
worden door niet-Katholieken, die immers
maar een deel van het Christendom be
lijden. tiet geheim van Sint Franciscus
grootheid ligt juist in de kracht waarmee
hij heel het Katholiek ideaal omspande en
beleefde. Men moet Katholiek zijn om zijn
dichterlijke natuur, zijn geest van verster
ving, zijn onthechting aan de wereld, zijn
aanhankelijkheid aan Paus en priesters en
Sacramenten te begrijpen. Dan is ook de
enorme invloed verklaarbaar, die de
heilige uitoefende op zijn tijd, die zooveel
overeenkomst vertoont met onze dagen.
Als wij leefden in den geest van Fran
ciscus zouden veel maatschappelijke wan
toestanden gauwer en doelmatiger zijn
geslecht; de strijd om die slechting, in zijn
geest gevoerd, zat ook meer resultaat
hebben clan de klassenstrijd van ongeloovi-
gen, die den duivel denken uit te drijven
met den duivel en meenon, dat haat alleen
voldoende is om onrecht uit de wereld te
bonnen. Het is niet de haat maar de
liefde, die sociale tegenstellingen overbrugt
en wantoestanden uitroeit.
Zoo heeft Franciscus het geleerd en de
bewondering die hij heeft gewekt mag ons
doen besluiten, dat hij het bij het. ware
eind had!
Nu de liberale partij sinds jaar en dag
aan diggelen ligt en haar politieke be-
teekenis vrijwel vernietigd is, doen de
liberale bladen nog altijd hun best. de
oude idee wakker te houden alsof s lands
bestel toch eigenlijk naar liberale wenken
zou moeten worden geregeerd.
liet „Handelsblad" is sterk in het uit-
deelen van wijze lessen over „construc
tieve" politiek; het is alleen maar jammei,
dat de liberale hoeren in 1925 zoo destruc
tief te werk zijn gegaan en een post op de
hegrooting hielpen afstemmen, waardoor
een constructief Kabinet ten val word
gebracht.
Met een soort leedwezen constateert
het liberaal orgaan, dat de Katholieke
Staatspartij „voor een uiteenvallen nog
niet rijp schijnt".
Neen, daar behoeven de heeren voor
eerst heusch niet op te rekenen!
Een samenwerking als geheel met de
sociaal- en vrijzinnig-democraten „mag
.voorshands ondenkbaar worden geacht
schrijft het blad.
Ja, en een samenwerking met de libe
ralen Is al even ondenkbaar!
„Het fel omstreden gezantschap bij den
Paus is uit het gezichtsveld min of meer
Verdwenen", aldus het liberaal orgaan, en
»de processie-vrijheid wordt wijselijk om
de siaatkunclig gereformeerden niet te
tarten, wat op den achtergrond gehouden.
Het gezantschap bij den Paus is geen
Katholiek, maar een nationaal belang,
daarom is het niet alleen de taak van de
Katholieke Staatspartij te herstellen wat
ondoordacht vernietigd werd.
liet recht op processie-vrijheid blijven
de Katholieken opeischenevengoed als
de wegneming van de onbehoorlijke be
lemmeringen die in Indië aan onze missio
narissen in den weg worden gelegd.
Maar het eerste is niet te krijgen zonder
cen grondwetsherziening en daarop is de
eerst volgende vier jaar geen kans. Het
laatste is mogelijk te hereiken hij een
Kerstcl van de rechtsche samenwerking.
•Wal wij cp dat, punt van de liberalen te
^'achten hebben, heeft dj .liberale gouver-
hcur-g»neraal van Oost-Indië zoo pas be
lezen, toen hij aan de Baiineezen beloofde
Ko® te zullen beschermen togen „vreemde
Penetratie", dal is na. de Missie.
Waarlijk, als onze constructieve partij
constructieve politiek wil voeren, moet zij
EEN WERELDLOOP ER. Bij den Brandenbur
ger „Tor" in Berlijn is dezer dagen de 19-jarlge
Franz Dziadek, die met toestemming van don
Duitschen Rijkspresident zieli Hindenburger-
looper noemen mag, gestart voor een wande
ling over de wereldbol. Hij loopt over Oosten
rijk, Hongarije, Egypte, Messopotamië, Afgha
nistan. Australië en over Noord Amerika terug
HET NEDERL.S.S. CELAENO IN NOOD
IN ZINKENDEN STAAT MIDDEN OP DEN
OCEAAN.
Er is hulp in de nabijheid
Volgens een gisterenavond door ons ontvan
gen Lloyd's telegram verkeert het Nederl. s.
„Celaeno", 25 Sept. 1.1. van Rotterdam ver
trokken naar Boston (Noord-Amerikal in zin
kenden staat op 46 gr. 10 m. N.br. en 34 gr.
30 m. W. lengte.
30 Sept. ('s middags 12 uur) bevond de „Ce
laeno" zich op 430 mijl W. van Scilly, zoodat
bovengenoemde positie ongeveer midden in den
Atlantischen Oceaan moet zijn.
Een Reuter-telegram meldt nog, dat het Ame-
rikaansche s. „Amerika", 28 Sept. van New-
York naar Bremerhaven vertrokken en dat
zich midden op den Atlantischen Oceaan be
vindt, volgens een draadloos berfcht „full
speed" te hulp snelt naar bet Nederl. s. „Ce
laeno", dat zich in zinkenden staat bevindt,
tengevolge van hevig stormweder.
Volgens een bij de reederij ingekomen Lloyd's
telegram, staat bet Eng. s. „Laurentic" van
do White Star Lijn in draadloóze verbinding
met het s. „Celaeno" en heeft van laatstge
noemd stoomschip bericht ontvangen, dat het
Eng. s. „Baltic" eveneens van de White Star
lijn en 29 Sept. van Liverpool naar New-York
vertrokken, zich in de nabijheid bevindt en zoo
noodig hulp zal verleenen.
(De „Celaeno", groot 3544 Bruto en 2153
netto tons, Is In 1916 op de werf van de Rot-
terdamsche Droogdok Maatschappij te Rotter
dam gebouwd en behoort aan de Stoomvaart
Mij. „Zeevaart" (Hudig Veder) te Rotter
dam. Red.)
DE ONBEWAAKTE OVERWEGEN
Auto door een trein gegrepen.
DE BESTUURDER GEDOOD.
Te Glanerbrug is Woensdag de 23-jarige
Groen uit Enschedé, die gehuwd is en vader
van twee kinderen, met zijn auto, bij den
onbewaakten overweg, door een goederentrein
uit Gronau overreden en gedood.
EEN GOEDERENWAGEN ONTSPOORD.
1
Anderhalf uur vertraging in het
spoorwegverkeer.
Gistermorgen is juist op de splitsing van de
lijnen Breda-Lage-Zwaluwe en Rooaeudaal-
Lage-Zwaluwe, een goederenwagen ontspoord.
Tengevolge hiervan geraakten drie hoofdspo
ren versperd.
Er ontstond groote vertraging In het spoor
wegverkeer.
De materieele schade is niet belangrijk.
TUSSCHEN EEN HOUT ZAAGMACHINE
Een hand doorgezaagd
Hedenmorgen is de heer Th. Oberndorff,
wonende aan de Fuddernderweg te Sittard, in
zijn werkplaats aan den Broeksittarderweg bij
zijn werkzaamheden met zijn rechterband tus-
schen de houtzaagmachine gekomen. Het ge
volg was dat hem de hand tot aan de palm
doorgezaagd werd. Wij vernemen dat O. hoogst,
waarschijnlijk zijn hand moet missen.
het niet hebben van een samengaan met
links. Do socialisten haten- en de liberalen
benijden ons; het is lood om oud ijzer en
wij hebben toch altijd nog betrouwbaar
der vrienden waarmee wij probeeren kun
nen in zee te gaan.
R. K. UNIVERSITEIT
PROF- DR. G. P. KRELING O.P.
AANVAARDT HET IIOOG-
EEERAARSAMBT
Hedenmiddag 3 uur aanvaardde de Zeereerw.
Pater dr. G. P. Kreling O.P. bet hoogleraars
ambt aan de R. K. Universiteit te Nijmegen
met een redevoering' over de Thomistischs
zienswijze aaugaande den aard der II. Godge
leerdheid.
DR. J. G. C. VRIENS
Privaat-docent der R. K- Handels-
hoogeschaol
Hedenmorgen is Dr, J, G. C, Vriens aan de
R. K. Haudelshoogeschool te Tilburg toegela
ten als privaatdocent in „Tropische Cultures".
Zijn college is begonnen met een openbare
les over „Tropische Cultures".
MR. P J. RKYMER
De toestand gaat iets vooruit
De toestand van mr. P. J- Reymer, lid van
de Eerste Kamer en burgemeester van Hilver
sum, is in de laatste dagen iets vooruitgaande.
De patiënt blijft echter zeer zwak.
De kwestie in hooger beroep.
Voor het gerechtshof te Den Haag zal op
17 October in hooger beroep behandeld worden
de zaak tegen den heer V. uit Aardeuburg, die
door de rechtbank te Middelburg veroordeeld
is tot 25 boete wegens het onbevoegd zicli
bevinden in een vergadering van het bestuur
van het Burgergasthuis te Aardenburg, op
grond dat zijn benoeming onwettig zou zijn
geweest.
VERGIFTIGINGSGEVALLEN IN HET
ST. JORISGASTHUIS TE DELFT.
Vermoedelijk door een defect aan de
Centrale verwarming.
Gisterochtend hebben zich onder de verpleeg
sters in de buitenafdeeling va® het St. Joris-
gasthuis te Delft, eenige lichtere en een zwaar
geval van vergiftiging v-ocTgedaan door kool
mono xyde.
Waarschijnlijk moet de oorzaak worden ge
zocht in een defect aan de Centrale Verwar
ming.
Een vijftal verpleegsters bewusteloos
gevonden.
Omtrent de vergiftigingsgevallen in het St.
Jorisgesticht te Delft vernemen we nog het
volgende
Door nog niet geheel opgehelderde oorza
ken de mogelijkheid van laag hangende
wolken is niet uitgesloten kon de schoor
steen van de centrale verwarming gisteren
morgen den rook en de gassen van de stook
inrichting der centrale verwarming niet vol
doende afvoeren. Dientengevolge geraakte de
stookruimte vol koolmonoxyde-gas, dat door
de vloeren en wellicht door kleine gaten langs
de buizen der centrale verwarming naar
boven trok. Op de verdieping gelijkvloers
waren vijf slaapkamertjes van verpleegsters
van het gesticht en ook deze kamertjes ge
raakten vol gas. Toen de verpleegsters tegen
half twaalf gewekt zoudan worden, kreeg
men geen gehoor en bij het openen van de
kamertjes, werden alle vijf verpleegsters be
wusteloos in haar bedden gevonden.
Onmiddellijk werd de politie gewaarschuwd,
die spoedig met zuurstofapparaten ter plaatse
was. Ook van de gasfabriek kwamen eenige
zuurstofapparaten naar bet gesticht. Onder
leiding van den waarnemenden directeur van
het gesticht, dr. Bruin, werden de pogingen,
om de levensgeesten van de bewustelooze
verpleegsters op te wekken, aangevangen.
Gisterenmiddag te half vier was zulks bij
vier van de vijf verpleegsters gelukt. De toe
stand van de vijfde is boog ernstig. Zij is ln
leven en men stelt alle pogingen in bet werk
om haar te redden.
De technische dienst van de politie stelt een
nader onderzoek naar de oorzaken van de
vergiftiging in.
Nader meldt men ons nog, dat de toestand
van de vijfde Zuster, hoewel nog zorgelijk,
vooruitgaande is.
KETELHUIS IN VLAMMEN
Gasontploffing de oorzaak
Ten gevolge van een gasontploffing in een
ketel der centrale kasverwarming, ontstond des
nachts een zware brand in liet ketelhuis, an
nex bollendroogschuur, van den beer Z. aan
den Zuidweg te Naaldwijk. De vlammen gre
pen snel om zich been. In een oogwenk stond
bet groote gebouw, waarin vier ketels geplaatst
waren, dn lichtelaaie. Het vtiur vond voedsel
ln het aamvezige materiaal, als o.m. houten
bakken, papier, bindtouw en verdere bloemis-
tenbenoodigdlheden.
Toen na een kwartier de brandspuit arri
veerde, viel aan blusschen niet meer te den
ken. Het ketelhuis is tot aan den grond toe
afgebrand. Een partij tulpenbollen ter waarde
van ruim 2000 weird eveneens een prooi der
vlammen. Een zestal kassen kreeg belangrijke
brand -en waterschade. De verwarmlngsinstal-
latie is verder geheel verwoest, waardoor het
bedrijf volgens „De Courant" geheel stilligt.
De brandschade wordt vergroot door het gemis
van voor de kweekerij onontbeerlijke verwar
ming. Het ketelhuis was laag verzekerd.
HENDRIK VAN VELDEKE HERDACHT
EEN INCIDENT EN EEN COMPROMIS.
i
Eeu eenvoudige hulde aan den
eenvoudigen dichter
Hasselt, 30 September 1928.
Elk volk kijkt af ei toe naar zijn literatuur
als naar een spiegel waar bet lets van zijn
eigen schoonheid in terugvindt. Het eene hóeft
daar meer aanleiding toe dan het andere. De
Vlamingen, die in de middeleeuwen eveneens
uitblonken in de muziek en in de schilderkunst, -
liebben ook op letterkundig gebied in vroeger
tijden, nogal reden om tevreden te zijn over
zich zelf.
De eerste litteraire voortbrengselen van
Vlaanderen, ontstonden in Limburg, daar waar
de Romaansche en de Germaansche invloeden
elkaar raakten.
Hendrik van Veldeke schreef er de eerste
bladzijden in het boek der Vlaamsehe letteren.
Hendrik van Veldeke werd tusschen 1126
1128 te Veldeke bij Spalbeke. geboren. Het slot
der Veldekens stond er aan „den molenrijken
Denier". Gebouwd in het jaar 1100, was het
tweehonderd vijftig jaar later van den aardbo
dem verdwenen, zonder dat men juist weet of
het door liet vuur, door het zwaard of door den
tand des tij-da werd verwoest. Niets anders be
waarde deszelfs naam dan een eenvoudige mo
len en een kleine hoeve.
De Veldekens stonden goed aangeschreven
aan het hof van het graafschap Loon, dat een
zomerverblijf had op slechts enkele kilometers
van hun slot.
Beweerd wordt, dat Hendrik zou gestudeerd
hebben bij de kanunniken van Sint Servatius
te Maastricht, doch geen enkel document is
daar om dit pertinent te bewijzen, evenmin
als met zekerheid kan gezegd worden, dat hij,
naar de bewering van anderen, te St. Truiden,
te Loon, te Luik of te Parijs zou hebben ge
studeerd. Dat zijn opvoeding een zeer verfijn
de was. daarvan getuigt de iristocratlsehe voor
naamheid van zijn gedachten.
Evenals Dante had hij zijn Beatrice. De bron
en het voorwerp van Veldeke's gedichten was
Agnes, ecu beeldschoone gravin van Loon.
In het ouderlijk slot was, als niet aan jagen
werd gedaan, muziek en zang de voornaamste
ontspanning. Minnezangers en -dichters uit
Frankrijk lieten er zich herhaaldelijk hooren
en van hen kreeg Hendrik zijn eerste lessen
in de schrijfkunst.
Niemand minder dan Hadewijch, de bloem
der Nederlandsche mystiek, en hertog Jan van
Brabant, hebben eveneens zijn invloed onder
gaan.
Wij mogen het als algemeen bekend beschou
wen, dat Hendrik van Veldeke een bewerking
van de legende van Sint Servatius en van de
Eneïde, benevens tal van oorspronkelijke min
nedichten, heeft nagelaten. Zijn litteraire schep
pingen zijn de eerste monumenten van de Diet-
sche dichtkunst.
Veldeke, de „moderne", was het begin van
veel schoonheid. De door hem gebaande we
gen werden dan ook door de meeste van zijn
tijdgenooten bewandeld.
Monument Van Veldeke.
Eenvoudig was de hulde aan den dichter,
zooals ook diens leven eenvoudig was in het
kader van dit stil en poëtisch land.
Simpel is ook het monument, dat op den
Reddelberg is opgetrokken en ons een van
Veldeke doet zien, die mijmert op een soort
runeutafel, met naast zich tasch en stok en
op een rol de namen zijner werken.
Prins Leopold, prinses Astrid, Monseigneur
de bisschop van Luik en andere wereldlijke en
gees'elijke overheden woonden op een estrade
de onthulling bij van het monument, dat tijde
lijk aan het oog verborgen bleef onder de rood
gele vlag van het graafschap Loon. Die vlag
was er maar door een soort compromis op
gekomen, nadat vóór de onthulling Vlamingen
hadden geweigerd het beeld met de nationale
vlag te laten bedekken en Belgisehgezinden zich
hadden verzet tegen het voor deze gelegenheid
gebruiken van de Vlaamsche leeuwenvlag. Nog
een andere schikking had tot gevolg, dat Dr.
Leviticus, een Veldekekenner uit Amsterdam,
die door Vlaamsche elementen verzocht was
hier het woord te komen voeren, ter elfder ure
werd afgezegd.
Over Hendrik van Veldeke, „vader der Diet-
sche dichters algader", zooals het opschrift op
het voetstuk van het beeld luidt, zei de eer
waarde rector Daniels, voorzitter van het Vel-
deke-comitê een gelegenheidsrede, waarna de
burgemeester van Hasselt het monument met
een korte speech aanvaardde.
Hiermede was het oratorisch gedeelte afge-
loopen. Er had een folkloristische optocht plaats,
met Langeman, den reus van Hasselt als eersten
figurant en waarbij tal van bloemstukken wer
den neergelegd aan den voet van bet monument
en ook prinses Astrid royaal in de bloemen werd
gezet.
Een gelegenheidscantate van Arthur Meule-
mans besloot dit simpele feest.
Zooals de dag begonnen was, zoo eindigde
hij. Idyllisch ging de zon onder achter de Lim-
burgscbe gouwen,
DE ARRESTATIE VAN LTEBERMANN
Hop hij sinds zijn vertrek uit
Nederland leefde
KOE RECHERCHEURS VOOR GELD
BEZWIJKEN.
De beruchte Liebermann. die zulk een he-
flangltijke roil heeft gespeeld gedurende het
proces tegen de directeuren van de Veen-
dammer Hypotheekbanken is zooals bekend
ten slotte te Helsingfors gearresteerd. Na
zijn vlucht uit Amsterdam begaf Liebermann
zich naar Brussel, waar hij zich eeu tijd lang
schuil hield. Toen hij daar den grond te heet
voor zich voelde worden, verhuisde hij naar
Riga, zijn geboorteplaats. Te Riga woonde hij
op een valscben pas. Op raad van zijn hospes be
sloot hij naar Helsingfors te vluchten. Voor 700
dollar waren de matrozen van een naar Finland
vertrekkend schip bereid, Liebermann in bet
ruim van hte schip naar Hehingfors te brengen.
Maar vlak vóór liet vertrek van de boot weird
hij door douane-ambtenaien ontdekt en aan wal
gezet.
Intussche-u liebben eenige flessclientrekkers
het geheim van Liebermann vernomen.
Een hunner meldde zich aan de woning van
Liebermann aan, stelde zich voor als recher
cheur, die opdracht had Liebermann te avres-
teerem. Voor duizend Hollandsche guldens was
de „rechercheur" echter bereid, Liebermann
met rust te laten. Don volgenden dag kwam
een andere „rechercheur", die zich met 200.000
Finsche Mark tevreden stelde.
Liebermann besloot Riga ten spoedigste te
verlaten, hetgeen hem ook, dank zij valsche
papieren, gelukt is. Hij trok naar Helsingfors,
waar hij zich voor een doctor in de theologie
uitgaf. De flessclientrekkers ontdekten echter
zijn nieuw adres en hij kreeg bezoek van den
„directeur van de recherche van Helsingfors"
en diens substituut. De rechercheurs fouilleer
den Liebermann en namen de 650 dollar, die
zij in zijn portefeuille hadden gevonden, „in
beslag". Do „directeur van de recherche" stelde
Liebermann voor, hem een anderen pas voor
2500 dollar te leveren. Liebermann vroeg twee
dagen bedenktijd. Den volgende dag werd hij
echter gearresteerd, nu door echte rechercheurs.
In de safes van Liebermann is een bedrag
van 800.000 dollar gevonden.
Wat hij met het overige geld gedaan heeft, is
onbekend.
NA HET BAL-
Steken om een meisje
BLEEK WORDEN OM EEN VRAAG.
Voor de Arnhemsche rechtbank etoud te
recht Willem J., arbeider te Groesbeek aan
wien ten laste was gelegd dat hij op 5 Augus
tus te Groesbeek Bartje van E. arbeider aldaar
met een mes drie steken zou hebben toege
bracht: één in zijn hals, één in zijn borst, en
één in zijn pols. Van E. is daardoor ernstig
gewond.
Een en ander zou geschied zijn na een bal.
Verdachte begaf zich met een meisje naar huis
hetgeen den schoonbroeder van het meisje niet
aanstond en daarom kregen de twee mannen
ruzie: het meisje zorgde intusschen dat zij
uit de voeten kwam.
Verdachte kwam eenige dagen na de ruzie
in de woning van zijn zuster op den Stekken-
berg. De man van zijn zuster had destijds aan
de politie verklaard dat hij verdachte had
hooren zeggen: „Bartje v. E. kan van geluk
spreken dat mijn mes brak, anders liad ik hem
kapot gestoken."
Deze getuige verklaarde thans die woorden
niet gehoord te hebben: het kon ook wel zijn
dat een ander ze uitgesproken had.
De president wees den getuige op de waar
de van den eed. Tijdens de ondervragingen
werd getuige steeds bleeker. Toen de presi
dent tenslotte zeide: „Je vertelt de waarheid
niet," viel getuige in zwijm. Toen hij bij geko
men wad" verklaarde hij, dat hij wel de bedoel
de woorden had hooren spreken in de kamer
van zijn zuster, maar hij wist niet wie de
woorden gezegd had.
Het O. M., waargenomen door mr. Lason-
der, deelde mede dat hij getuige zal vervol
gen wegens meineed. Tegen verdachte die 18
veroordeelingen achter den rug heeft en zich
voorwaardelijk in vrijheid bevindt, eisclite spr.
twee jaar gevangenisstraf.
GROOTE SCHOONMAAK TAN DE DARIJ*
SCHE OPERA. De g'roote Opera te Parijs
wordt momenteel schoongemaakt. Dat dit
gauwer gezegd is dan gedaan ziet men aan
de foto.
