I
■töS&'ö1l -M wr
iillll'll
Vrijdag 12 October 1928
Tweede Blad
Pagina 1
t ONTWAPEM NGSSTRIJD
\>l DE S D A P.
„PROTESTANTSCH
BESEF"
DE WAARNEMENDE KANTOORHOUDER,
auto IN brand.
J,—: .'SMf
f.V
GEEN VOORDEEL VOOR UTRECHT
DE MOORD OP DEN HEER
HEYMAN COHEN.
DE CONCLUSIE VAN HET RAPPORT.
De ontwapeningskwcstie blijft lastig voor de
S. D. A. P. Vooral de Duitsche kameraden
Kitten er loelijk tusschen sinds hun eigen
ministers liebben bewilligd in den bouw van
een pantser-kruiser waaraan, naar gemeld
Wordt, reeds begonnen is.
Op een partijdag in Brandenburg beeft de
soc. dem. afgevaardigde Wels verklaard, dat
het vraagstuk van den pantser-kruiser niet
kan worden opgelost door alleen het aantal
oorlogsschepen vast, te stellen; men moet met
het geheeie vcrdedigingsvraagstuk rekening
houden, en daarin moet de door de soe. demo
craten ingestelde commissie helderheid bren
gen. De soe, dem. partij zal de zaak ernstig
onderzoeken. Het zal niet gemakkelijk zijn
t°t klaarheid te komen. De soe. dcrri. partijen
ln verschillende landen nemen zeer uiteen
lopende standpunten in, en daarom zal het,
gronddenkbeeld blijven: algemeens ontwape
ning.
Wat er achter dat „daarom"' komt, lijkt
ons niet duidelijk. Indien de soe. dem. in ver
schillende landen een zeer uiteenloopende
houding aannemen verschillen zij al niet
veel van andere groepen, die evengoed ont
wapening wenschen maar ze alleen achter
wege moeten laten voor elkaar.
Do so,democraten zien dat ook wel in en
Wels zelf verklaarde dan ook, dat zelfs, al
zou de kruiser gebouwd worden, het begin
sel der sociaal-democraten, de algemeene ont
wapening, hierbij niet in het gedrang komt,
omdat „wij een verbinding met Oost Pruisen
bloeien behouden en dezen verbindingsweg
voorloopig moeten kunnen verdedigen".
Met den besten wil ter wereld kan men
hier geen verschil zien tusschen onze hou
ding
en die der soe. democraten. Ook de
Duitsche soc. dem. gaan niet zoo ver, dat zij
alle verdedigingsmiddelen willen afschaf
fen. Het zou alleen eerlijker van hen geweest
zijn indien zij dat vóór de verkiezingen had
den gezegd en toen niet het tegenoverge
stelde verkondigd hadden.
Natuurlijk is het '11 doekje voor het bloeden,
a's de soc. democraten in den Rijksdag een
hiotie zullen indienen tegen verderen afbouw
van den kruiser. Zij kunnen weten, dat die
hiotie niet aangenomen zal worden en niets
bieer beteekent dan een schoon gebaar.
Het gaat niet goed met de protest antscho
kerkgenootschappen cn vooral in grootc ste
den verliest het Ned. I-Ierv. Kerkgenootschap,
dat een verzamelplaats van vele richtingen
is, duizenden aanhangers. Het is te hegrij
pen, dat de predikanten zinnen op middelen
ter verdediging, maar het is vreemd te moe
ten vaststellen, dat deze middelen weer anli-
paapsch moeten zijn.
Zoo lezen wij, dat in de hoofdstad in de
kerk, die gebouwd werd op de plaats, waar
vroeger de aan de Katholieken ontnomen
Mirakel-kerk stond, eenige dominees een aan
tal lezingen zullen houden, die weer hoofd
zakelijk „tegen Rome" gekeerd blijken.
Ds. Bakker, wel befaamd uit de dagen van
het Eucharistisch Congres, opent den stoet; de
anti-papist ds. Graverneyer volgt met. een
Preek „Hebben wij wonderdoende beelden?"
Los zal praten over „Het heidendom in de
Roomsche Kerk"; ds. Kooi over „Verdienen
onze goede werken?" De vreemdsoortige
Dourdes-pelgrim, die ds. v. Iloogenhuyze
heet, zal zijn gehoor onderhouden over „Ma-
of Jezus?" en ten slotte zal ds. Ekering
»De waarheid over Mexico" vertellen.
Wij kunnen verwachten wat daar al zoo
Gebrouwen zal worden als men bedenkt, dat
de lezingen gehouden worden tot „verleven
diging van het Protestantsche besef en tegen
('e Dooir.sche propaganda".
Het treurige is, dat de dominees blijkbaar
bun gehoor niet kunnen krijgen zonder uit
e Pakken over Rome.
Het verblijdende is echter, dat onze pries-
ers en leeken, die godsdienstige conferenties
oeven, geen behoefte hebben andere richtin-
een ann te vallen. Verkondiging van de
V'a&rheid is ons genoeg. Dat anderen behoefte
hebb
HET PROGRAM DER
R.K, STAATSPARTIJ
BESPROKEN IN EEN VERGADERING VAN
HET R. IC. WERKLIEDENVERBOND.
'°n aan iels anders, pleit, niet, voor hen.
Een advies om amendementen aanbangig
te maken
In den loop der vorige week belegde bet R.
IC. Werkliedenverbond een buitengewone Ver-
bondsvergadering, vooral gewijd aan de be
spreking van het concept-program 1929 der R.K.
Staatspartij.
In die vergadering werden verschillende wen.
Kcben kenbaar gemaakt, welke het Verbondsbe
stuur nader zou overwegen en, desgewensclit,
langs een daarvoor geschikten weg en in den
meest geschikten vorm ter kennis brengen van
het Bestuur der R. IC. Staatspartij.
Het Verbondsbestuur heeft, de kenbaarge-
ïnaakte wcnscheu besproken en besloten te
adviseeren bij de Staatspartij aanhangig te ma
ken de volgende Amendementen:
a. Aan punt 3 van hoofdstuk II toe te voe
gen: Bevordering van het Nijverheidson
derwijs, o. in. door opheffing van het Stop
wetje.
b. Punt 8 van hoofdstuk III te wijzigen als
volgt: Verbetering der salarieering van het
Rijkspersoneel doo^ herziening van het
Bezoldigingsbesluit en de overige salaris-
regelingen.
c. Punt 3 van hoofdstuk VII te wijzigen in:
Toezicht op het bank-, alsmede op het kar
tel. en trustwezen.
d. Punt G van hoofdstuk X te lezen als volgt:
Doorvoering van de Arbeidswet 1919 en
toepassing harer normen voor het Spoor-
en Tramwegpersoneel, en uitbreiding voor
zoover daarvoor noodig, van de Arbeids
inspectie.
e. Aan hoofdstuk X toevoegen de volgende
punten: Wettelijke regeling van vacantie
voor alle arbeiders en bedienden: Meer
afdoende ouderdomsverzekering voor ar
beiders en bedienden.
f. Aan het program toevoegen een nieuw
hoofdstuk, bevattende de volgende punten:
1. Ruimere uitvoering der Woningwet, in
dezen zin, dat niet alleen Rijksvoorscliot-
ten worden verleend voor krot-opruiming,
maar eveneens ter voorziening in de be-
belioefte aan behoorlijke arbeiderswo
ningen.
2. Speciale zorg voor de hulsvesting dor
grooLe gezinnen.
3. Bevordering van het verkrijgen eener
eigen woning, o. m. door hst verruimen
van de Landarbeiderswet..
In de Verbondsvergadering, bovenbedoeld,
was voorts gepleit voor wettelijke verplichting
tot het ontvangen van Nijverheidsonderwijs
voor de daarvoor in aanmerking komende jeug
dige personen.
Ofschoon deze gedachte sympathiek gezind,
achtte het Verbondsbestuur den tijd voor eene
wettelijke verplichting in dezen geest nog niet
rijp.
Het Verbondsbestuur besloot voorts, in ver
band met de gerechtvaardigde ontevredenheid
der bedienen, o. a. over het nog niet uitvoeren
der bepalingen van de Arbeidswet 1919, zeer spe.
ciaal onder de aandacht der Staatspartij te
doen brengen, dat de bedienden ten volle deel
achtig moeten zijn aan de sociale maatregelen,
die in het belang van alle werknemers zijn of
zullen worden genomen.
PROF. DR. P. J. BLOK.
DE WIJZIGING DER INDISCHE
STAATSINRICHTING
PROF. DR. A. II. DE HARTOG
Het zilveren ambtsjubileum van Professor
Dr. A. H. de Hertog, bijzonder hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht en Neder-
landsch Hervormd predikaat alhier is gisteren
middag in het gebouw van de A. M. V. J. ge
vierd met een receptie.
Namen het Uitvoerend Comité voerde dr. J.
Th. de Visser het woord. IHerna volgde nog
een aantal sprekers.
Door Ds. de Hartog werd voor al deze hulde
uitvoerig dank gezegd,
Daarna bestond gelegenheid den jubilaris te
c oropl i men teer e n
Een schrijven van de Nationale Unie aan de
Staten-Generaal-
Naar aanleiding van de aanhangige wijziging
der Indische Staatsinrichting heeft de Raad
van Bestuur der Nationale Unie aan de Staten-
Generaal een uitvoerig memorandum aangebo
den getiteld „Indië en het Koninkrijk". Het is
bewerkt door prof. dr. J. A. Elgeman.
Schr., die verband legt tusschen het wets
ontwerp en de staatsrechtelijke organisatie van
het Koninkrijk, zooals dit in art. I van de
Grondwet in 1922 is omschreven is van mee
ning, dat de wetgever in de uitwerking van
dit artikel in de Indische Staatsregeling is te
kort geschoten vooral in zooverre als men niet
do consequenties getrokken heeft uit het feit
dat na 1922 men liet Koninkrijk, dat niet meer
samenvalt met het Rijk in Europa, vrijwel on
georganiseerd heeft gelaten. Schr. toont de be
zwaren daarvan aan ten opzichte van de ver
houding van Kroon, Minister en Landvoogd.
Hij stelt zich'op het standpunt van de motie-
Feber iu zoover ook hij meent, dat het Rijks
verband vordert, dat liet recht van de Kroon
bindende aanwijzingen te geven gehandhaafd
moet blijven. Niet langer steunend op het
werkelijk gezag van de Kroon zou de Indische
Regeering volgens schr-, zich niet langer als
Ned. Regeering kunnen doen gelden: dit zou
uitloopen op de vernietiging van den Staat.
Ten opzichte van het aanhangige ontwerp
zegt schr. dat het niet te ontkennen valt, dat
men, tengevolge van het ontbreken van leiding
vanuit het moederland in Indië staatsrechtelijk
niet op dm goeden weg is- De Landvoogd heeft
naar schr.'s oordeel de leiding op zich genomen
van een beweging, waai'voor hij aan de Kroon
n.l. aan den Koning en den Minister van Kolo
niën wettelijk niet verantwoordelijk zijn kan.
De schr. ziet dé oplossing aldus, dat welis
waar de meerderheid* van den Volksraad aan
de inheemsehen gegeven wordt, en dus de auto
nomie van Indië komt te berusten op bet in-
heem3cbe element maar dat het terrein der
autonomie, dat der iuheemsche aangelegen
heden dan ook scherper begrenst worden, zoo
dat de autonomie geen middel kan worden lot
het uitlokken van conflicten met het Konink
rijk. De schr. acht het noodig de door de In
dische Staatsregeling onopgelost gelaten vraag
stukken ernstig tér hand te nemen.
Ernstige ongesteldheid na de reis
Naar wij vernemen, is prof. dr. P. J. Blok,
oud-hoogleeraar in de vaderlandsche geschiede
nis aan de Leidsche Universiteit, na zijn terug
keer uit Wiesbaden, waar hij wegens gezond
heidsredenen eenigen tijd heeft doorgebracht,
vrij ernstig ongesteld geworden en moet hij
het bed houden.
ZlfcK-ECP E
CHRiST'AAN HUYGEN3''
Een onderzoek door den havenarts
BATAVIA, 11 October. (ANETA). Het Bat.
Nieuwsblad meldt, dat ter bevoegder plaatse
bericht is ontvangen, dat zich op de
„Ohrlstiaan Huygens" tien gevallen van keel
ziekte hebben voorgedaan. Negen van de pa
tiënten zijn bereids hersteld. De havenarts zal
niettemin bij aankomst van het mailschip een
onderzo-ek instellen.
Z EklE OP EÉ „P. C HOOFT"?
Geen enkel ernstig geval.
De directie der Stoomvaart Mij, „Nederland"
deelt het HaagscUe Aneta-kantoor naar aan
leiding van het Aneta-telegram van 9 October
uit Batavia mede, dat zich 0p de reis van het
motorschip „P. C. Hooft" als in dat bericht,
bedoeld geen enkel ernstig geval van angina en
zeker niet gevolgd door exantlieem heeft voor
gedaan. Op geen der reizen van het m.s. „P
C. Hooft" is het aantal angina-gevallen boven
het normale aantal, waarmede men in den
regel op reizen van en naar Indië te maken
heeft, gekomen. Ook roodvonk is niet voorge
komen.
DE AANGETEEKENDE BRIEF
UIT NEW-YORK
Wie heeft het 500-dólIar biljet ontvreemd?
NA DIENS INSLUITING
GEREHABILITEERD.
Men herinnert zich, dat enkele maanden ge
leden gevankelijk naar Maastricht werd over
gebracht de waarnemende kantoorhouder L. to
Bleyerlieide, die verdacht werd uit een te New
York afgezonden aangeteekenden brief, die be
stemd was voor de Broeders te Bleyerheide,
een biljet van 500 dollars te hebben ontvreemd.
Zoowel tijdens hot herhaald verhoor door de
Kérkraadsche polUle aIs door de justitie bleef
L. pertinent ontkennen, dat hij de dader was.
L. wetd iii het huis van bewaring ingesloten,
na het scheikundig onderzoek van in beslag
genomen dextrine, maar vrij spoedig daarna,
nog denzelfden dag, door den rechter-commis-
saris wederom in vrijheid gesteld. L. werd
teven3 gezegd, dat hij zou worden gerehabili
teerd. Thans heeft L. van de justitie te Maas
tricht bericht gekregen, dat uit het deskundig
onderzoek gebleken is. dat de bedoelde brief
was geopend na de afstempeling te New York
op 15 Mei en voor de stempeling te Kerkrade
(op het hoofdkantoor) op 24 Mei. Na de stem
peling werd de brief in een postzak over
gebracht naar het kantoor Bleyerheide, waar L.
dienst deed. De justitie bevestigt derhalve, dat
L. zich niet heeft schuldig gemaakt aan dezen
diefstal. (N. R- Crt.)
DE ElVEK t de Spaansehe dictator heeft zijn eerste lustrum
«waliieit gevierd. Op' onze foto zien wij de Scheiks der ouder.vor
0p WGSj om den dictator te begroeten
in ge noem.) o
■pen Arabische stammeu
ï-
SÖSSSPSB® 38888
RAR TAFARI WERD DEZER DAGEN TOT NEGÜB (Koning der Koningen) gekroond
te Addis Ababa, de hoofdstad van Abessiniö. Bij de kroning deed dienst de hiernaast
afgebeelde kroon, van goud en edelsteenen, een waarde vertegenwoordigend van
twaalfhonderd!! uizend gulden
DE TOLLEN KWESTIE
In Drenthe
EEN TOLBOOM PLOTSELING
VERDWENEN.
Gisterenmorgen bij het ontwaken kwam de
tolgaarder Mulder te Zorgvlied tot de minder
aangename ontdekking, dat de tolboom verdwe
nen was, meldt de „Asser Crt.". Blijkbaar heeft
men 1 Mei a.s. niet kunnen afwachten. Op
dien datum toch worden de tollen buiten wer
king gesteld. De politie stelt een onderzoek in.
Langs het Zandpad cn aan de Yeehtb>'uS'
te Wccsp
EEN BESLUIT TOT OPHEFFING
De Gemeenteraad van Weesp besloot, naar
de „Stand." meldt, gedeelten van het Zandpad
AmsterdamWeesp over te dragen aan de
provincie, waarvoor de gemeente dan f 8000
aan de provincie zal betalen. Dan zullen de
tollen langs het Zandpad, benevens den tol
ever ds Vcchtbrug opgeheven* worden. Voor de
derving der tolgelden zal .de provincie jaar
lijks de gemeente f 6000 betalen.
In Jutfaas en Vreeswijk
De hear Frijda heeft in de te Utrecht ge
houden raadszitting van wethouder Smulders
antwoord gekregen op de vraag, wellc stand
punt B. en W. innemen ten aanzien van de
tollen in deze gemeente.
Reeds in 1924, zoo zeide de heer Smulders
heeft het college zich tot het Rijk en de Pro
vincie gewend, evenwel zonder resultaat. De
gemeente zou alleen dan tot opheffing der tol
len in Jutfaas en Vreewijk kunnen over
gaan, indien de gemeente ontheven werd tan
den last den weg Utrecht—Jutphaas te on
derhouden. f
Dat de tollen een voordeeltje voor Utrecl
zouden zijn betwistte de wethouder. Het long-
ste jaar leverde wel een winst doeb daai
tegenover staat een verlies van 5-000
M.
eu W gaarne bereid zijn om zich andermaal
met het Rijk en de Provincie te verstaan.
DE TREIN DIE NIET STOPTE
Tientallen reizigers bleven op het
perron staan
Toen gisterenmorgen aan de halte te Ke-
thel, ongeveer 30 personen de wacht hielden
om met den stoptrein van 8.25 naar Delft te
gaan, werden zij tot hun niet geringe verba
zing teleurgesteld, toen bedoelde tiein met
razende snelheid voorbij vloog, de marktboe-
ren in den regen op het perron achterlatend.
Door het krachtig optreden van den boom-
wadhter L. van Tiei, die telefonisch den chef
in Rotterdam van het feit in kennis stelde,
konden de teleurgestelde passagiers mei den
eerstvolgenden sneltrein naar Drift worden
vervoerd.
Een deel der vracSlt ging verloren
Woensdagavond i3 te Standdaarbuiten een
met aardappelen beladen vrachtauto der firma
v. D. in brand geraakt. De brand ontstond door
dat men bij het licht van een carbidlantaarn
het benzine-reservoir controleerde, waarbij men
met de lantaarn te dicht bij de benzinedampen
kwam, zoodat een ontploffing volgde. De auto
stond weldra in lichte laaie. De auto werd gi'oo-
tendeels vernield. Ook ging een deel yau de
partij aardappelen verloren.
AANRIJDING DOOR PLOTSELING
UITWIJKEN
Verwonding en vernieling het gevolg
De 44-jarige B. M. uit Utrecht reed per rij
wiel op den Utrechtschen weg te Amersfoort na
bij den Spitsheuvel, toen een auto van tegen
overgestelde zijde naderde, welke pleseling
links uitweek, waardoor B. werd aangereden.
Het slachtoffer werd met een gecompliceerde
beenbreuk opgenomen eu aar het ziekenhuis
te Amersfoort overgebracht. Het rijwiel was to
taal vernield. Proces-verbaal word opgemaakt.
DE NIEUWE MARGARINE-MELK
DE BRAND IN DE ST. MARTINUSKERK
TE GRONINGEN.
Een proces-verbaal wegens oneerlijke
concurrentie
De directeur van den keuringsdienst van wa
ren te Arnhem heeft proces-verbaal opgemaakt
tegen de firma Jtirgens, wegens overtreding
van artikel 328bis van het Wetboek van Straf
recht (oneerlijke concurrentie), op grond dat
de mcdedeeling van die firma, dat haar nieuwe
margarine-merk met melk is bereid, in strijd
zou zijn met de waarheid.
De vermoedelijke oorzaak.
DE SCHADE GROOTER DAN MEN DACHT.
Omtrent den brand in de sacristie van de
St. Martinuskerk te Groningen vernemen wij
uog. dat de koster in verband met het veertig
urengebed van een aantal kaarsen de pitten
had voorgebrand, waarna hij ze weer had weg
geborgen. Men vermoedt' nu. dat een der pit
ten is blijven nagloeien en dat hierdoor da
brand is ontstaan. Via de tafel en den vloer
heeft het vuur zich aan de kasten medege
deeld. De gewaden en vaandels zijn door
voorbijgangers gered, doch zija voor een d-eeF
aanmerkelijk beschadigd. Ecu en ander wa3
verzekerd bij „St. Donatus". Persoonlijke
ongevallen hadden niet plaats. 'Be schade is
iutusschen grooter gebleken, dan men aajn-
van kei ijk gedacht had.
I
De dader toerekenbaar.
SEMARANG, 10 October. (ANETA). De
conclusie van het rapport dat de Geneesheer
directeur van bet krankzinnigengesticht te La-
wang heeft uitgebracht aan den Raad van
Justitie over den heer van R„ die een moord
heeft gepleegd op den heer Heyman Colien,
nadat de heer van R. gedurende ongeveer een
half jaar in genoemd gesticht in observatie is
gehouden, teneinde vast te stellen of de heer
van R. in het algemeen normaal en toereken
baar is, en speciaal of hij toerekenbaar is voor
den gepleegden daad, luidt, dat van R. niet
krankzinig is.
De instructie heeft thans voortgang.
ZIJN NEEF DOODGESTOKEN.
Bij een twist op Koninginnedag
Voor de rechtbank te Leeuwarden werd
"Woensdag twee jaar gevangenisstraf geëischt
tegen een 25-jarigen L. de B., arbeider te
Zwaagwesteiode, die op Koninginnedag zijn
neef Poplte de B. bij een twist heeft dood
gestoken.
De verdediger, mr. Brouwer, pleitte ontslag
van rechtsvervolging en vroeg verdaebte's
onmiddellijke invrijheidstelling. Dit laatste
verzoek werd door de rechtbank afgewezen.
ZIJN VROUW BEDREIGD MET EEN
REVOLVER
De straf werd van vier tot één jaar
teruggebracht
Het gerechtshof te Amsterdam lieeft arrest
gewezen in de zaak van den 23-jarigen maga
zijnmeester, D. A. v. d. B„ die in kooger be
roep had terechtgestaan ter zake van poging
tot doodslag.
Verdachte, die door zijn vrouw, met wie «hij
voortdurend in onmin leefde, verlaten was
had zich op 3 Mei IJ. naar de woning van zijn
schoonouders begeven. Hij trof daar zijn vrouw
met nog andere mensehen in de huiskamer
aan. Toen zij weigerde met hem mee te gaan,
had verdachte een geladen revolver te voor
schijn gehaald en op zijn vrouw gericht. Tot
schieten kwam het echter niet.
De rechtbank had verd. wegens poging tot
doodslag veroordeeld tot vier jaren gevan
genisstraf.
Het Amsterdamsche Hof heeft dit vonnis
vernietigd, en opnieuw rechtdoende, v. d. B.
ter zake van bedreiging met een misdrijf, te
gen het leven gericht, veroordeeld tot één
jaar gevangenisstraf.
VALSCHHEID IN GESCHRIFTE
EN VERDUISTERING
De verdachten gevankelijk overgebracht
Te Assen zijn gisteren gevankelijk binnenge
bracht A. F. M„ caféhouder, en H. J. V., inspec
teur van een Spaarbank en assuradeur, beiden
wonende te Hoilandsche veld, verdacht van
va'.schheid in geschrifte en verduistering.
