1 de collectie six geveild.
t
i
m
Woensdag 17 October 1928
Tweede Blad
Pagina 1
I
DE INDISCHE STAATSREGELING
t „VOORBEELDIG"
Tilburg
334
541.70
1.62
663
697.—
1.05
50
50.—
f 1-
46
90.—
1.95
195
1 208.
1.06
302
425.S0
1.41
981
ƒ1397.83
1.42
555
765.—
1.91
478
765.—
1.60
3858
ƒ8599.65
2.23
1188
ƒ1766
1.48
1688
ƒ2542.25
1.50
261
277.22
1.05
107
186.66
1.74
832
735
0.88
840
763.96
0.91
af EEN opbrengst van meer dan
door een auto overreden
ALLE HENS AAN DÉK.!
voor het dr. schaepmanfonds
telefoonverkeer
NEDERLAND—PORTUGAL.
DOMPRIJS VOOR PROZA.
aen,
HET VERVOER VAN HET
singapqre-dók.
DE DEBATTEN ZIJN BEGONNEN.
VREEMD BELEID
Bill
In onze jongensjaren bestonden er op
vele colleges kwalificaties voor het gedrag
der studeerenden- Op de driemaandelijksche
rapporten konden de ouders nagaan hoe de
leeraars oordeelden over het gedrag, de vlijt
en de vorderingen van hun kroost. De
tteesten gingen strijken met „goed" en von
den het dan ook wel goed. Maar er waren
er altijd, die zoo ontzaggelijk hun best de
den, dat hun gedrag met overdreven aandui
dingen werd beloond. Zoo herinneren wij ons
een schoolvriend, die altijd „voorbeeldig
voor gedrag had. Het merkwaardigste is,
dat zijn leven ook later voorbeeldig bleef
in dien zin, dat hij nooit opzien baarde
door buitennissige dingen te doen.
Momenteel zijn de Katholieke kiezers
hun best aan het doen; zij moeten het
'klaar spelen om, zooals wij al eenige ma
len betoogd hebben, een ton of zeven bij
elkaar te brengen teneinde van de rente van
dat geld een Dr. Schaepman-fonds te stich
ten waarvan het Staatkundig bureau der
Katholieken zal leven. Er is al rn ter malen
gezegd en geschreven, dat het bureau een
levensbelang is voor de bevestiging en uit
breiding van den katholieken invloed op na-
tiohaal-openbaar terrein. \f"aar andere, ook
kleinere partijen ons zijn voorgegaan, mó
gen wij niet achter blijven.
Het moet voor de millioen Nederlandsche
kiezers en kiezeressen geen heksentoer zijn
om één keer een klein millioen bij elkaar te
brengen. Door elkaar moet per hoofd een
Sulden geofferd worden en, daar niet allen
bonderd centen kunnen missen, moeten meer
deren een daalder geven of een rijksdaal
der of een tientje.
De eene hand moet. de andere wasschen
en gezamenlijke offergezindheid moet het
doen. Tot dusver is het gedrag der katholie
ken over het algemeen goed geweest. Maar
er zijn er ook die zich zeer goed gedragen
hebben en meer dan één plaats l^feft zich
„voorbeeldig" gehouden.
Om onze lezers zelf te laten oordeelen,
drukken wij hieronder een lijstje af, dat
.voor zichzelf spreekt:
R.K.K.O.
Plaatsnaam
LEIDEN
Warmond
Aantal
stemmen
1925
657
Oisterwijk 1696
Rijen 900
St, Jochimsmoer 16
Haarlem
Haarlem
Bloemendaal
11320
Gemiddelde
Opbrengst opbrengst
Dr. Soil, per R. K.
Fonds Kiezer
734.80 1.11
ƒ1696.— 1
ƒ1880.— 2.08
15.61 0.98i/a
ƒ12011.77 1.06
R. K. H,
Vughf
Helmond
2639
6539
ƒ4199.35
ƒ10050.—
1.59
1.53
LEEUWARDEN 11329 ƒ14542.50 1.28
OVERIJSSEL
Avereest
Helden
Hamelt
Kuinre
Oldemarkt
Limburg
Rruggenum
Heijthulzen
Houthem
Reuver
K°erm. (stad)
Oevenum
y* &n$sum
Oeijs teren
iKeer en
Voerendaal
er endaal
Dorp
Laat ons hopen, dat onze steden niet
achterblijven! Als ieder zijn best doet, komt
d® zaak in orde en is zij op het eind van
jaar afgehandeld. Wij kunnen geen be
leren inzet maken voor den aanstaanden ver1
kiezingsstrijd!
TWEE MILLIOEN.
Het zal bij Frederik Muller te Amsterdam
*6Men zoo druk zijn geweest als gisteren,
t°eri de schilderijen van de collectie Six ge
bild werden.
Er werd. in vele talen gesproken. Kunst-
0tiiiers uit heel Europa, zoowel uit Londen
ein darijs en Berlijn stonden achteloos met
kaar te praten, berekenden misschien de
Prijzen, die er besteed zouden worden of gis-
11 naar de plaatsen, waaT de collectie Six
B®bsiotte zou terecht komenmaar zij be-
ea niet, dat elk Amsterdamscb hart moest
®uren om dezen dag en dit uur....
I t'ler de koopeTs bevonden zich verschil-
nde Nederlandsche makelaars, wat echter
laifiniet zeggen wil, dat allen ook voor Neder-
dsche rekening hebben gekocht,
o totale opbrengst van deze veiling beliep
dan twee millioen gulden,
feev .Vi^£ uur tras de velling welke ongeveer
fsntig stuks omvatte, geëindigd.
jJfl.JPnbbergen Is de 9-jarige S. Mensiuk, toen
icwn a°htor een stilstaanden auto vandaan
ju, door een anderen auto, welke juist pas-
trend9 eegxepen. De kleine brak een been en
ernstig aan liet gelaat gewond. Den
duurder treft geen schuld,
nnxDEPDAG ZAL Z. D. H. MGR. A. F. itlE&EN het H. Ilartmonument op '„Dekkerswald"
bij Nijmegen plechtig onthullen bij gelegenheid van zijn bezoek aan het Sanatorium.
Het benoodigde kapitaal voor de oprichting
van een Partijbureau, zoo noodzakelijk voor een
opgewekt en krachtig leven in onze R. K.
Staatspartij, is nog lang niet bijeen.
Daar ontbreken nog enkele honderdduizenden
aan.
Die ontbrekende tonnen behoeven ons echter
heuseli niet den schrik op het lijf te jagen of
ons te ontmoedigen.
Als iedere Katholieke kiezer zijn taxe ad
i,betaalt, komen we er royaal.
In tijden van verdrukking hebben wij, Katho
lieken een offermoed getoond, welke zijn weerga
niet vindt.
Zouden we nu in tijden, waarin de Katho
lieke Partij in Nederland een machtigenr bloei
vertoont, welken onze geloofsgenoten in andere
landen óns benijden, ons Met een gering gel-
delijk offertje willen getroosten
Neen de actie voor de stichting van een Partij
bureau mag geen fiasco worden.
Welken^grootschen indruk zou het maken,
wanneer de voorzitter van bet dagelijksck be
stuur op 24 November bij het geven van een
eerste overzicht van de globale cijfers reeds zou
kunnen uitjubelen: Hulde aan de offervaardig
heid van Katholiek Nederland, de zeven ton zijn
ruimschoots bijeen. Dat behoeft geenszins tot
de onmogelijkheden te behooren.
In vele streken des lands toch heeft men reeds
schitterende voorheelden gegeven.
Laat thans degenen, die nog niet aan den
oproep gehoor hebben gegeven, zich beijveren,
om dezer dagen, althans vóór 15 November
waarop de eerste rekening van de ingekomen
geldeu door den penningmeester worden opge
maakt, hun bijdrage te bestemder plaatse te
deponeeren.
DE GEREGELDE DIENST GEOPEND.
Maandag is de geregelde telefoondienst tus-
scheu Nederland en Portugal geopend. Z.Exc.
F. dos Santos Tavares, gezant van Portugal te
's-Gravenhage heeft op vriendelijke uitnoo-
diging van den Rijkstelefoondienst het
eerste gesprek gevoerd. De verbinding was
in ieder opzicht volmaakt en liet aan duide.
lijkheid niets te wenschen over.
Ingesteld door „De Gemeenschap"
Door de redactie van het maandschrift
„De Gemeenschap" is naast haar poëzieprijs
thans ook een prijs voor jonger Nederlandsch
proza, ingesteld, jaarlijks uit te reiken,
voor een ongepuhliceerden korten roman of
uitgewerkte novelle. De jury is samengesteld
uit de heer en Dirk Ooster, Chr. de Graaff en
Albert Helman. De prijs bedraagt 250 ter
wijl de voorwaarden als velgt zijn.
Het prozastuk mag nooit te voren geheel
of gedeeltelijk gepubliceerd zijn en moet een
minimalen omvang hebben van 4 vel druks.
De bekroonde verplicht zich zijn werk, in
dien hem dit verzocht wordt, bij de Uitgeverij
„De Gemeenschap" te doen verschijnen, tegen
de gewone voorwaarden, onverminderd het
bedrag van den prijs.
De inzending is opengesteld tot 15 Januari
a.s., 12 uur des middags. Copieën, liefst in
machineschrift, kunnen vanaf heden worden
ingezonden hij „De Gemeenschap." Uitgevers,
Oude Gracht 55, Utrecht deegewenscht onder
motto. De uitslag zal worden hekend gemaakt
op 1 Maart 1928, terwijl de prijs op 1 Mei
d.a.v. zal worden uitgekeerd.
TRISTAN UND ISOLDE.
Een Hollandsche feestuityoering
De co-OPERA-tie zal haar eerste lustrum
vierem met een feestvoorstelllng van „Tristan
und Isolde". Deze voorstelling zal geheel uit
gevoerd worden door Nederlandsche kunste
naars, daar dit feest als een zuiver Neder
landsch Opera-feest gevierd zal worden.
Het Utrechtsch Stedelijk Orchest en 't orkest
ran de co-OPERA-tie zullen vereenigd de par
tituur van Wagner spelen, waardoor de orkest-
sterkte een uitbreiding heeft gekregen tot 100
musici, wat een Bayreuth-bezetting is.
Voor deze uitvoering heeft Hermann Schro
der drie nieuwe décors gemaakt, waardoor ook
het tooneel-beeld aan groote beduiding zal win-
BIJZONDERHEDEN OVER DE REIS.
De transporten hebben niet gestopt;
geen schade
Vauwege L. Smit Co.'s Internationalen
Sleepdienst schrijft men ons:
Naar aanleiding van de behouden aankomst
te Singapore van de beide secties van het voor
de Marine basis aldaar gebouwde 50.000 tons
Droogdok, gewen wij hieronder nog enkele bij-
zonderbeden over de reis.
De midden ;sectie van bet dok is op 21 Juni
3.1. van de werf van de hoeren Swan, Hunter
Wigham Richardson Ltd. te Wallse<nd-on-
Tyne vertrokken, terwijl de tweede sectie een
weelk later de reis heeft aanvaard.
Het afvaren van de bodhtige rivier, op zich
zelf een moeilijk en riskant werk, had een vlot
verloop.
Dp midden-sectie kreeg in bet Engelscko
Kanaal met slecht weer te kampen, waardoor
de voortgang gedurende 3 dagen vrijwel nihil
was, terwijl de tweede sectie als een gevolg
van een stijven Oosten wind 4 dagen noodig
had. om door de Straat van Gibraltar 'te komen.
De tweede sectie, welke gevormd werd door
het voor- en achterdeel van het dok aan elkaar
te bevestigen, was, mede door de schuinoploo-
pende uiteinden, een zorgelijker sleep in slecht
weer dan de middensectie.
In de Middellandsche Zee werden beide
transporten door mooi weer begunstigd.
Het passeeren van het Suez Kanaal, dat door
de smalle vaargeul, die beschikbaar was, een
van de moeilijkste gedeelten van de reis was,
had een vlot verloop, mede dank zij de doel
treffende voorbereide,maatregelen door de
Kanaal Maatschappij genomen.
De Kanaal-zóne werd in 4 etappes afgelegd
en de scheepvaart heeft geen noemenswaardige
stagnatie ondervonden.
In heit Suez Kanaal en in de Roode Zee werd
van de bemanningen meer speciaal het machi
nekamer-personeel, zeer veel gevergd door de
zeer groote hitte, die aldaar in Augustus
heerscht.
Toen men ter hoogte van Kaap Guardaful
in den Indischen Oceaan gekomen was, bleek
dat de Zuid-West moesson nog dermate heersch-
te, dat het niet geraden was dooi' te gaan. De
beide transporten koerden daarop naar Aden
terug.
De midden-sectie werd in de Baai van Aden
door bergvalwinden overvallen, waardoor 2
der sleepboot en door aanvaring averij opliepen,
hetgeen gelukkig niet van emstigem aard was.
Men achtte het toch beter de dokdeelen op zee
te houden; de sleepbooten hebben het dok c.a.
14 dagen ter hoogte van Aden gaande gehou
den, totdat de berichten uit den Indischen
Oceaan omtrent de weersgesteldheid gunstiger
luidden. Zoowel het dok als de sleepbooten zijn
in deze periode sterk aangegroeid.
Over den Indischen Oceaan werd de route
Colombo-Sabang gevolgd; op diit traject deden
zich geen noemenswaardige incidenten voor.
Ten slotte werd via de Straat van Malalrka
respectievelijk 13 en 16 dezer Singapore be
reikt, alwaar beide secties j.n Strait of Jo-
hore achter het eiland Waarop Singapore ligt,
wei-den gemeerd.
Als een bijzonderheid kunnen wij nog ver
melden, dat gedurende liet geheele traject, met
uitzondering van P°rt Said en het Suez Ka
naal, de transporten niet gestopt hebben. De
eleepboofcen zijn steeds om beurten in ver
schillende havens haar bunkervoorraad gaan
aanvullen, terwijl de andere de reis voortzetten.
Beide dokdeelen zü'n na het afleggen van een
reis van 8500 mijl zonder eenige schade op
hunne bestemming afgeleverd.
EINDHOVEN VERWACHT HAAR
75.000STEN INWONER.
Binnen 3 jaar 100.000 inwoners.
Einde dezer maand verwacht Eindhoven liaar
75.000sten inwoner. Indien dit een in Eindho
ven geboren kind Is; of anders het eerste in
Eindhoven geboren kind na den 75,000sten, dan
zal door de gemeente een spaarbankboekje wor
den gegeven. Ook particuliere komen al met
cadeaux aan.
Officieele viering zal Met plaats hebben.
Hiermee wil men wachten tot den lOO.OOOsten,
die binnen 3 jaar verwacht kan worden. De
bevolking neemt elke maand netto tot met 750,
d.i. per jaar 9000 inwoners. Voorts zijn er nu
1500 woningen in aanbouw.
REGEERINGSCOMMISSIE VOOR DE
BEVOLKINGSBOEKHOUDING
Gisterenmiddag is de Commissie voor de Be
volkingsboekhouding. ingesteld bij beschikking
van den Minister van BInnenland&ohe Zaken en
Landbouw van 1 September j.l. door Prof. mr.
H. W. Methorst in een der lokalen van het Cen
traal Bureau voor de statistiek namens den
Minister geïnstalleerd,
TWEEDE KAMER
HET WIJZIGINGS-ONTWERP INGEDIEND
EEN GEVAARLIJK PRECEDENT
Geen staatsrechtelijke, maar een
politieke beslissing
De Tweede Kamer is liaar 'openbare werk
zaamheden weder begonnen, 'die, met mogelijk
een week 'onderbreking, tot Kerstmis zullen
duren. Het eerste onderwerp op de agenda
was de wijziging van enkele artikelen in de
Indische Staatsbegrooting. De totstandkoming
van dit ontwerp en de wijze, waarop het bij de
Kamer in behandeling moet worden genomen,
'is wel heel zonderling en in geen geval de
juiste.
Op 22 Februari 1925 was bij de Tweede
Kamer in openbare behandeling, artikel 55
van de Indische Staatsbegrooting, ingediend
als .gevolg van de Grondwetsherziening van
1922. Op dit artikel waren ingediend een
amendement-Scheurer en een amendement-
Feber. Tegen het amendement van wijlen Dr.
Scbeurer, dat de vrouw uit wilde sluiten van
de verkies- en benoembaarheid tot lid van
den Volksraad, brak een storm los, waaraan
heden de heer Beumer de S.D.A.P. nog eens
herinnerde, maar over het am en dement-Feber
werd zoo goed als niets gezegd, zoodat het
tenslotte met 42 tegen 15 stemmen werd aan
genomen, omdat alleen de Minister eenig be
zwaar had gemaakt.
Door dit amendement werd het aantal van
de door den Gouverneur-Generaal tot lid van
den Volksraad te benoemen inbeemsche onder
danen,, niet-Nederlanders teruggebracht van
tien op vijf en dat van onderdanen-Neder
landers, dus Buropeaneu, verhoogd van tien
tot v ij f 11 e n.
Van grooten invloed was deze wijziging niet,
maar, door welke omstandigheden ook, die we
thans kunnen laten rusten, is de beteekenis
er van vreesel.ijk opgeblazen. Heel wat stof
heeft dit amender ent later doen opwaaien en
de heer Feber is, er bijna beroemd door ge
worden. Zoo ziet men dat kleine ooi-zaken
groote gevolgen kunnen hebben. Een zeldzame
samenloop van omstandigheden was n.. boven
dien oorzaak, dat op den dag dat d - Kamer
feitelijk door de regeering gedwongen wordt
het artikel in zijn vorigen toestand te herstel
len, de heer Febtr weder zijn intrede in de
Kamer deed en dan ook direct aan het debat
er over kon deelnemen. Zooals de heer
Feher zeer terecht betoogde, evenals voor
hem reeds door de heeren Beumer en van
Vuuren gedaan, was, was zijn amendement
destijds ntet voortgekomen uit antipathie of
wantrouwen tegenover den inlander en nog veel
minder voorgesteld om den Inlander klein te
houden of te dwarsboomen. Het was zuiver van
cultureelen aard, omdat het voor hem de vraag
was, of de Inlander al reeds beschikte over de
bestuurlijke eigenschappen, noodig voor het
verrichten van werkzaamheden in een zuiver
Westersch parlementair stelsel. Alle motleven,
door den Minister aangevoerd om op de
geno-ien beslissing terug te komen, zijn ge
grond op het sentiment, van reëelen aard is
er niet een.
De sfeer door de regeering in Indië en ook
hier rondom dit voorstel gewekt, is echter
zoodanig, dat men er moeilijk meer tegen kan
stemmen zonder den schijn o,p zich te laden
van wantrouwen, tegenover den inlander. Het
beleid in deze heole kwestie kan dan ook niet
scherp genoeg gehekeld worden.
De Kamer, die min of meer gedwongen wordt
voor dit ontwerp te stemmen, neemt dan ook
geen staatsrechterlijke, maar een politieke be
slissing, De vorm van dit wetsontwerp is ab
soluut "verwerpelijk en hetgeen nu geschiedt,
is staatkundig een gevaarlijk precedent Op een
wijze als aan weinigen gegeven is het te doen,
heeft de heer Beumer, den verbijsterenden
gang van zaken besproken, al had de minister
bij de behandeling van de begrooting reeds
verklaard, dat iets dergelijks niet meer voor
zou komen. De omschrijving van het doel van
de wet is al dadelijk mis, want hierin zegt
de regeering, dat de wijziging van enkele
artikelen noodzakelijk is. De Kamer heeft
geen keus, In andere ontwerpen staat altijd
dat wijziging wenschelijk is, of in het alge
meen belang noodig, maar noodzakelijk, dat
woord is in onze democratische staatsinrich
ting niet bruikbaar. Deze afgevaardigde zal
dan ook niet bukken voor den drang van den
Gouverneur-generaal en den Minister van Ko
loniën en zijn stem niet geven aan dit, zooals
hij het noemde, in ongerechtigheid geboren
ontwerp.
Al oordeelden de heeren van Vuuren en van
Boetzelaer over de tot standkoming van het
ontwerp op gelijke wijze, hun conclusie is
anders, want aan de inlandsche meerderheid,
die door verandering van die getallen ontstaat,
zullen ze hun stem niet onthouden.
De eenige, die den bewindsman hulde
bracht, was de beer Cramer, al meende
hij ook dat - het initiatief van hem was
uitgegaan, omdat hij destijds een motie had
ingediend, die zeker zon zijn verworpen en
daarom weder wer/i ingetrokken.
Over de andere wijziging van de Staatsrege
ling waarhij de Raad van Indië met twee in
landsche leden wordt uitgebreid en het lid
maatschap tot vijf jaarbeperkt, is niet veel
gezegd, alleen de heer van Boetzelaer zal daar
tegenstemmen.
Bij den aanvang van de vergadering heeft
de Kamer de interpellatie-Drop over de onge
vallen in de mijn Hendrik toegestaan en ia
de communist de Visser heftig te keer ge
gaan tegen den voorzitter, omdat deze een in
terpellatie, aangevraagd op 11 Maart 1926, nu
niet op de agenda wilde plaatsen. Actueel ls
het onderwerp, het verblijf hier te lande van
Kurt Vogel, nu zeker niet meer, zoodat de
voorzitter volkomen gelijk had. Het was daar
om onredelijk hier te spreken van partijdig
heid. De heer de Visser wond zich echter
kunstmatig op, dreigde met obstructie en noo-
digde zelfs den voorzitter uit met hem to
„knokken". Hij wilde blijkbaar van de plaats
der stenografen in het midden van de Kamer
een boksring maken. Toen echter de voorzit
ter toezegde, dat de interpellatie na Kerst
mis op de agenda zou worden geplaatst, was
alle boosheid in eens verdwenen en de vrede
gesloten.
DE FINANCIEELE VERHOUDING «f
TUSSCHEN HET RIJK EN DE 1
GEMEENTEN.
Spoedige behandeling van het ontwerp
Het Koninklijk Nederlandsch Landbouw»
Comité verzoekt aan de Tweede Kamer te wil»
len bevorderen, dat de behandeling van het
wetsontwerp betreffende de herziening van da
financieele verhouding tusschen het Rijk en
de Gemeenten zoo spoedig mogelijk geschiedt,.
DE EX-KEIZER.
Het zoovoelste fantasie-bericht.
Dezer dagen werd, in sommige bladen, het
bericht gelanceerd, hetwelk ontleend was aan
de „Düsseldorfer Nachrichten", dat ex-kelzer
Wilhelm het slot 's-Heerenberg van den heer
J. H. van Heek, te Enschedé, zou hebben ge
kocht.
Na informatie, deelde men ons echter van,
bevoegde zijde mede, dat dit bericht op fan
tasie moet berusten.
W. BOISSEVAIN.
Als Tweede Kamerlid ontslag genomen.
Bij de Tweede Kamer is ingekomen een
schrijven van den heer W. Boissevaln, gedag»
teekend 10 October 1928 houdende mededee-
ling, dat hij zijn ontslag neemt als lid dei;
Kamer.
Zijn opvolger zal zijn dr. Vos te Amsterdam,
R. C. VERWEIJCK.
Naar wij vernemen, zal de heer R. C. Ver-
weijck, directeur-redacteur van het dagblad
„De Standaard", op 26 October a.s. zijn zeven
tigsten verjaardag vieren. Onder eerevoorzit
terschap van den heer H. Colijn en onder
voorzitterschap van Amsterdam's burgemees
ter, den heer W. de Vlugt, heeft zich een
eere-comité gevormd, dat zich ten doel stelt
den jubilaris te doen huldigen.
DE GRAF ZEPPELIN" AANGEKOMEN. De „Graf Zeppelin" is Maandagmiddag om onge
veer kwart over vijf op de plaats van bestemming aangekomen. Hoe het trotsche luchtschip
hoven New Jork gezweefd moet hebben toont de hierboven gereproduceerde foto.
