m
Ét
Vrijdap 16 November 1928
Tweede Blad
Pagina 1
J
t HcT GEZANTSCHAP
BIJ DEN H. STOEL
„BETHANIë" EN „NAZARETH'
war™*""**
KOELIE-RELLETJES OP BANKA.
DE VLUCHT OVER DE GRENS
WERD NOODLOTTIG
zaanstreek'
GROOTE FABRIEKSBRAND
j
Professor Veraart heeft er in tie Kamer
zeer terecht den nadruk op gelegd, dal het
gezantschap hij den H. Stoel als zoodanig
van geen belang is voor de Nederlandsche
Katholieken. Hij heeft ook zeer juist ge
antwoord, dat de opheffing, zooals zij ge
schied is, een beleediging was voor den
H. Stoel.
Het schijnt wel, dat men ons op dit punt
niet wil verstaan.
De kwestie behoort in haar geheel en
historisch te worden beschouwd. Waarom
zenden de landen, ook niet-katholiekc, sinds
onheugelijke tijden gezanten naar den Paus
van Home? Omdat hij, krachtens zijn ambt,
nu eenmaal een onvergelijkelijk-stcrke stel
ling inneemt in de wereld. Dit is een feit
waaraan honderd Kerstens n vijf-duizend
Lingbeeks niets veranderen.
„Behandel den Paus als ecu generaal die
drie maal honderdduizend bajonetten com
mandeert", gelastte Napoleon aan den ge
neraal, die Pi us VII gevangen moest ne
men en Bismarck erkende voor de pooi -
ten van Parijs: „Ken man die drie honderd
millioen gewetens leidt, is nu eenmaal een
staatkundige factor waarmee elke politicus
rekening houden moet."
Het is niet onze schuld, dal de macht
van den H. Stoel nu eenmaal historisch is
.voorgevlocid uit het pausschap zelf; dc in
vloed van den II. Stoel heeft nooit berust op
aardsehe macht, noch op grondgebied, noch
op leger, maar altoos op het besef, dat,
zijn ambt den Paus maakte tot een boven
nationale „macht
Dit. feit was het, dat. de oorlog voerende
.landen weer naar Home drong; het was
een Nederlandsch belang dat Loudon tij
dens de. regeering-Cort v. d. Linden het ge
zantschap weer herstelde, dat na den roof
der Kerkelijke Staten uiterlijk toeken van
de Pauselijke soevereiniteitdoor de Ne
derlandsche regeering werd opgeheven.
De opheffing op dat tijdstip was óók be-
leedigend: de Nederlandsche regeering was
klein genoeg, zonder eenige reden, nog een
beleediging toe te voegen aan den Paus,
die het slachtoffer van staten roof het
woord is van Groen van Prinsteror ge
worden was.
Het was de Nederlandsche. regeering die
louter omdat zij er belang in zag, dil ge
zantschap weer herstelde. Natuurlijk 4ieeft
dat aan de katholieken goed gedaan: het
was het herstel van oen onrechtvaardige
daad; het was de éclatantste bevestiging
van de oude waarheid, dat de Paus toch
niet sterven kan. Kan men hun kwalijk
nemen, dat zij juichen bij dat herstel, al
hadden zij zelf er dok geen voordeel bij? Het
een eerbewijs aan de moreele macht,
.van hem in wien zij hun geestelijk hoofd
zien en in wien nu ook anderen, lioewel zij
den goddelijken oorsprong van dat geeste
lijk leiderschap niet erkenden, toch vertrou
wen toonden te stellen.
Tien jaar lang werd het gezantschap ge
handhaafd. Het word verwerpen op voor-
Stel van een onverantwoordelijk papenha
ter,, die er openlijk voor uit kwam dut liet
zijn bedoeling was door deze manifestatie
niet de politieke macht, van het. VaÜcnan
maar veeleer de bron van die macht, het
Pausschap namelijk, te kwetsen.
Kan men nu verwonderd zijn, dat de
Katholieken door zulk een optreden diep
gekwetst waren? Hun ministers gingen
heen, niet omdat er gepoogd was te mor
relen aan de macht, van den Paus daar
valt' nu eenmaal niet aan te morrelen
ook niet omdat, uit de afstemming bleek,
dat meer dan één fel gekant was tegen het
Pausschap als zoodanig men kon van
Protestanten niet anders verwachten
maar omdat, de uitgesproken bedoeling van
de anti-gezantscliap-menschen was: het zui-
ver-geestelijk element in den Paus te treffen
op de eenig-kwetsbare plaats. Dat hebben
de Katholieken gevoeld. En dat heeft hun
gegriefd: er werd grof misbruik gemaakt
van de politiek om een zuiver anti-paapsch,
een theologisch bezwaa r, wég te werken met
politieke macht. Men kan niet anders dan
verwachten, dat tegen zulke misbruiken der
politiek geprotesteerd moest worden. En
het doeltreffendst middel dat den Katholieken
ten dienste stond was: dat hun hoogste po
litieke dignitarissen konden heengaan.
De afstemming van het gezantschap was
een symbolische daad: het teekende den haat
van meer dan één tegen het Pausschap.
liet heengaan van de Katholieke minis
ters was eveneens een symbolische hande
ling: zij lieten de vijf portefeuilles liggen om
zóó te toonen, dat zij hun geestelijken lei
der niet, noodeloos en vermomd lieten be-
leedigen.
Ifet Katholieke volk heeft, het symbool best,
verstaan: de heeren Kooien, Lambooy, Bon-
gaerts en Weiter hebben door hun aftreden
als minister in 1925 zeer juist het algemeene
gevoelen deri duizenden Katholieke kiezers
kiezeressen vertolkt.
Het landsbelang was door liberale minis
ters verdedigd; aan Katholieken bleef niets
°vcr clan een zwijgende protest-handeling,
toon hartstocht, staatkunde verving en poli
tiek als anti-papisisrhe handlangster optrad.
HET ONDERSCHEID TUSSCHEN BEIDE
WERKEN,
,St. Bavo" bevat het volgend schrijven van
Haarlem's bisschop:
Meermalen is Ons gebleken, dat in verschil
lende kringen nog niet bekend is het onder-
scheld, dat bestaat tusseben het werk der
„Vrouwen van Bethanië" en dat der „Vrou
wen van Nazareth". Daar Wij den arbeid van
beide groepen van vrouwen hoogst verdienste
lijk achten, komt het Ons gewenscht voor, aan
beider taak meer bekendheid te geven. Het
voornaamste onderscheid bestaat hierin, dat
de „Vrouwen van Bethanië", wier Moederhuis
is gevestigd te Bloemendaal, zich wijden aan
het hekeeringswerk van n i e t-H.K. gedoop-
t e n in ons vaderland (en later eventueel ook
in andere beschaafde landen), terwijl de
„Vrouwen van Nazareth", wier Moederhuis
is gevestigd te Rijswijk (Z.H.), zich wijden
aan de organisatie van R.K. gedoopte
meisjes, vooral van haar, wier geloof in
gevaar verkeert door moeilijke omstandigheden
(b.v. fabrieksmeisjes).
Wij laten hier volgen de omschrijving van
het doel en de taak der beide groepen var
vrouwen, zooals die onlangs door Ons is vast
gesteld.
t JOANNES.
Bisschop van Haarlem.
Haarlem, 9 Nov. 1928.
Doel en taakomschrijving van het Gezelschap
der „Vrouwen van Bethanië".
Het gezelschap der „Vrouwen van Bethanië"
is de combinatie van:
a. eer. congregatie van contemplatieve reli
gieuzen met eeuwige geloften met
b. daaraan innig verbonden: R. K. onge
huwde in de wereld werkende vrouwen (cate
chisten genaamd).
Het doel dezer combinatie van werkende en
beschouwende leden is: d e«b e keering van
het moderne heidendom onder de cul
tuurvolkeren.
Het is de speciale taak der actieve leden
(catechisten) in en buiten hare z.g. Reiuilda-
huizen te werken voor en onder de niet R. IC.
gedoop ten.
Het is de speciale taak der beschouwende
leden:
1. de catechisten tot de juist vermelde taak
op to voeden gedurende het tweejarig novi
ciaat, dat deze catechisten ip Bethanië door-
brengen, 2. door boetvaardigheid, 3. door ge
bed (o.a. door het koorgebed, dat zij volgens
den Romeinschen ritus verrichten) Gods'
zegen over het hekeeringswerk af te roepen.
N.B. Het Moederhuis i3 gevestigd, „Huize
Bethanië", Bloemendaal. Reinilda-huizen be
vinden zich tot nu toe; Elandstraat 126, Den
Haag, Assendelftstiteat 42, Den Haag. Van
VbllenhoVestraat 10, Rotterdam. Marnixstraat
285. Amsterdam.
Doel cn taakomschrijving van het Gezelschap
der „Viouwen van Nazareth".
Het gezelschap der „Vrouwen van Naza
reth" is een godsdienstige vereeniging van
R. K. ongehuwds hl de wereld werkende
vrouwen, die tot doel heeft:
1. liet oprichten en instandhouden van R é-
traite-Huizen voor andersdenkenden, die
in deze huizen een gesloten retraite kunnen
doen, en door de leden van het Gezelschap
worden in kennis gebracht met katholieke ge
bruiken. Ook na hunnen eventueelen overgang
tot het katholicisme kunnen tie bekeerlingen
met de loden van het Gezelschap in contact
blijven om dieper door te dringen in de R. K.
waarheden.
2. het hekeeringswerk der vrouw in de
Missies, door onderricht, wijkverpleging, zie
kenverzorging en verder alles, waarvoor vrou
welijke talenten worden gevraagd en vrouwe
lijke opoffering wordt verlangd.
3. organisatie van R. IC. Gedoopt e, vrou
welijke schoolvrije jeugd met de bedoeling
deze te vormen tot élite-katholieke. Bijzondere
zorg zal daarbij ten koste worden gelegd aan
R. IC. gedoopten, die daaraan grootere behoefte
hebben, b.v. aanmeisjes die pas gedoopt zijn
of aan meisjes, wier geloof in gevaar ver
keert door moeilijke omstandigheden.
N.B. Het Moederhuis is gevestigd te Rijs
wijk (Z.H.) „Huize de Voorde".
Zij bezitten een huis te 's Gravenhage, terwijl
zij zich binnenkort zullen vestigen in Rotter
dam, en bovendien besprekingen gaande zijn
over haar vestiging te Amsterdam.
HOLLANDERS IN DEN VREEMDE
KERSTMIS NADERT- en uil <ie Amerikaausche bcsschea komen reeds de ladingen dennen
naar de steden, waar reeds groote vraag naar ICerstboomen bestaat.
Het Hollandsche Strijkkwartet
Het Hollandsche Strijkkwartet bevindt zich
op het oogenblik in Engeland, waar het voor
„The Columbia Gramaphone Co." zal spelen.
Het kwartet geeft o.a. ook dezen keer weer een
concert te Oxford.
Piet van Wyngaert
De schilder Piet van Wyngaerdt exposeert in
de Galeries d'Art te Brussel.
ZUSTER MARIA THERESINA. f
In het R.-K. Ziekenhuis van den H. Joannes
de Deo, te 's Gravenhage, is in den nacht
van Woensdag op Donderdag overleden de
Eerw. zuster Maria Theresia van de Congre
gatie der Zusters van Liefde: O. L. Vrouw,
Moeder van Barmhartigheid.
De uitvaart zal Zaterdag, half negen, gehou
den worden in de kapel van het Ziekenhuis,
waarna de begrafenis op het kerkhof, aan de
ICerkhoflaan.
AFSCHEID GENERAAL QUANJER.
Gistermorgen hebben de hoofd- en subalterne
officieren van de regimenten Grenadiers en
Jagers hun afgetreden brigade-commandant,
generaal-majoor F. J. Quanjer, uitgeleide ge
daan uit de residentie bij diens vertrek naar
Amersfoort, waar generaal-majoor Quanjer het
commando van de IVc divisie aanvaardt.
-MARGARINE UNIE
Tot kapitaalsvcrliooging besloten
In de gisteren gehouden algem. vergadering
van aandeelhouders der Margarine Unie is de
voorgestelde kapitaalsverhooging van 75 tot
f 90 millioen met algemeene stemmen goedge
keurd.
Gelijk bekend geschiedt de uitgifte der
nieuwe aandeelen yppr het grootste gedeelte
ter uitvoering van hestaaude overeenkomsten,
terwijl bovendien een aantal gewone aandeelen
beschikbaar is m"V<?ri)anQ met de opengestelde
gelegenheid tot inwisseling van drie gewone
aandeelen N. V. Anton Jurgens' Vereenigde Fa
brieken tegen 4 certificaten van gewone aan
deelen N. V. Margarine Unie.
CO P. VERBRUIKSVER EEMG1NG
„VOORUITGANG".
Een bevredigend jaar
Het 30 September geëindigde boekjaar der
Coöperatieve Verbruiksvereen iging „Vooruit
gang". is weer zeer bevredigend geweest. De
omzet steeg tot 9.993.891 (v. j. 9.398.959).
Afgeschreven werden 1481 leden, terwijl 3438
nieuwe leden toetraden. Het ledental bedraagt
thans 48.963. In totaal werd een winst gemaakt
van 798.000 (v. j. 771.000). Na afschrijvingen
wordt hiervan aan de leden terugbetaald een
bedrag van 715.000.
KAPITEIN Ij Al! OU CU 1ÏE, de aanvoerder
van het Hollandsche ruitertrio, dat in Ame
rika de eer van Nederland hoog hield op
het te New-York gehouden rij-coucours.
POSTERIJEN, TELEGRAFIE EN
TELEFONIE.
Ontvangsten iets gedaald.
De diensten der Posterijen. Telegrafie en Te
lefonie hebben over de maand October 1928 op
gebracht resp. f 4.455.260, f 686.080 en f 1.490.137
tegen f 4.463.816, f 5SS.142 en f 1.365.440 over
dezelfde maand van het vorige jaar.
In totaal bedroeg de opbrengst over de eer
ste tien maanden van 1928 resp. f 38.727.788,
f 6.250.991 en 20.460.593 tegen f 40.136.992,
f 5.846.857 en f 18.934.127 in 1927, terwijl de
raming over tien maanden voor 1928 beliep
resp. f 37.177.791, f 5.721.667 en f 1S.236.G68.
Bij eene gelijkmatige verdeeling over de
maanden van het jaar van ongelijk vloeiende
inkomsten, zou de opbrengst hebben bedragen
over October resp. f 4.115.183, f 698.871 en
1.990.559, en over de eerste tien maanden
van het jaar f 38.348.140, 6.224.316 en
f 19.065.917.
DE „NIEUWE APELDOORNSCHE"
IN T ZILVER
Woensdag herdacht de Nieuwe Apeldoornsche
Courant haar 25-jarig bestaan, terwijl haar op
richter en thans nog haar directeur, de heer
J. F. Wegener, het feit herdacht, dat hij 25 jaren
als directeur wenlczaam is geweest.
Des morgens werd de jubilaris met zijn
familie door cle commissarissen en 't personeel
gehuldigd. De heer Wegener werd o.m. toe
gesproken door den president-commissaris, den
heer mr. G. Bakker, die namens commissaris
sen, redactie, administratief en technisch per
soneel, met de medewerkers den jubilaris een
groot marmeren borstbeeld aanbood, vervaai-
digd door den Apeldoornschen beeldhouwer,
den heer P. Puype. Het beeld werd onthuld
door het jongste redactielid mej. Jo van Gijten-
beek.
Om 7 uur des avonds bracht de Orchest-ver-
eeniging onder leiding van Felix Kwa"st een
serenade aan den feestvierenden uirecteur.
Van de verdere feestelijkheden valt nog te
vermelden, dat er Zaterdagavond een groot
feest zal zijn voor het personeel met genoo-
digden.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ
DE VINK.
Het Haagsche Gerechtshof zal op Dinsdag 4
December in raadkamer behandelen het hooger
beroep van den officier van Justitie bij de Haag
sche rechtbank tegen de beschikking van de
derde Kamer van dat college, waarbij de in
genieur van den weg bij do Ned. Spoorwegen ii
F. Me van Panthaleon van Eek en den opzichter
van den weg Berghuys, tegen wlo genoemde
officier een nadere vervolging had ingesteld in
verband met het bekende spoorwegongeluk by
de Vink op 9 September 1926, buiten vervolging
zijn gestold.
Vele jaren straf uit te zitten
HET ZUTFEN—EMMERICK-CüNFLICT
Beslissing Rotterdamsche ^Rechtbank
In het bekende geschil tussclien werkgevers
en werknemers der Zutfan—Emmerick-lijn
heeft de Rotterdamsche Rechtbank beslist, dat
de werkgevers ongelijk hebben, wanneer zij
beweren, slechts gedurende 28 weken ge
houden te zijn stakers te herplaatsen.
Dit blijkt in geenen deele uit den brief, waar
in de werkgevers het voorstel van der Lande
aanvaard hebben en waarin de clausule van
herplaatsing voorkomt.
Overigens gelaste de rechtbank de werkne
mers-organisatie te bewijzen, dat in twaalf
gevallen de werkgevers anderen dan stakers
aangenomen hebben. De gelui gen verklaringen
hiervan zullen op 13 Februari 1929 afgelegd
worden.
ONTROUW POSTAMBTENAAR
Twee leden van het mijnbestuur vermoord
en één zwaar gewond.
EEN KOELIE GEDOOD. TWAALF GEWOND
SEMARANG, 14 November (ANETA.I. „De
Locomotief" verneemt uit Montolt, dat bij de
viering van den geboortedag van Sun Yat Sen,
ongeregeldheden tusseben koelies voorkwamen
in mijn 19, op Banka. Van de koelies werd er
één gedood en één zwaar gewond. De daders
zijn gearresteerd. Alles is er thans rustig.
BATAVIA, 14 November (ANETA.). Naar
Aneta nader verneemt zijn in den liacht van
12 op 13 November in de mijn Blinjoe, op Ban
ka, koelierelletjes uitgebroken, die aangestookt
waren door Sam Tiam Foei. Bij den overval
van de woningen op het kongsi-emplacement
zijn twee leden van het mijnbestuur vermoord
en een zwaar gewond. Van de aanvallende koe
lies zijn er 12 gewond. Alle leiders van de rel
letjes zijn gearresteerd. De politie beheersclit
den toestand volkomen.
OPNIEUW VIER JAAR GEëlSCHT.
Voor de Rechtbank 'te 's Hsrtogenbosch heeft
Donderdag terecht gestaan A. R., zonder be
roep. thans gedetineerd te Amsterdam. De man
zat gevankelijk in Duitschland, kreeg verlof
tot het bijwonen van de begrafenis zijner moe
der, doch vluchtte de grens over naar Neder
land, waar hij o.m. de inbraken te 's Hertogen-
boseh en Vugiht ploegde, resp. ten huize van
Mr.. Sohuylenburg, rechter, A. van I-Ieeswijk,
jihr. Mr. Quarles van Ufford, ambtenaar bij het
O. M. van het Kantongerecht -en in de St.
Leonarduskerk. Verd. bekende. Ingevolge von
nissen der rechtbanken te Den Bosch. Utrecht
en Haarlem van 1926 heeft hij nog straf te
goed en bovendien is hem door de Rechtbank
te Amsterdam nog 844 jaar gevangenisstraf
opgelegd terzake van diefstal met inbraak te
Hilversum.
Het O. M. eischte een gevangenisstraf voor
den tijd van vier jaren.
HULDIGING BURGEMEESTER A. COLIJN
Bij zijn koperen ambtsjubilé
In verband met zijn 1244-jarig ambtsjubileum
zal de heer A. Colijn, burgemeester van Nieu-
wer-Amstel op 23 dezer alhier gehuldigd wor
den. De geniëentebureaux zullen dien dag ge
sloten zijn.
DREIGEND CONFLICT IN DE
EEN PAND VAN DE FIRMA BOON CO.
TE WORMERVEER UITGEBRAND
Te Wormerveer heeft Donderdagavond een
groote uitslaande brand gewoed, waarbij het
kapitale fabriekspand „Venezuela" in gebruik
van en toebehoorende aan de firma W. J.
Boon Co., een prooi der vlammen ia gewor
den. Onder leiding van haar commandant,
den heer P. Klinkenburg, bestreed de Wor-
merveersche brandweer, geasisteerd door die
der gemeente Womer, met al bet beschikbare
materiaal den vuurhaard.
Het pand „Venezuela", dat geheet verloren
ging, was in gebruik voor de fabricage van
z.g.n. .zoets chocolade, terwijl zich op de hoven-
verdieping de pakkerij en bergplaats voor em.
ballage bevond.
In bet brandend gebouw bevonden zich een
met ammoniak gevulde fabrieksketel. Gelukkig
is deze doorgebrand, waardoor de Inhoud in
brand geraakte.
Omtrent de oorzaak tast men in Ihet duister.
Nadat bet personeel om half 6 uur de fabriek
had verlaten, is nadien niemand meer in het
pand geweest.
Een tekort van 2200.
Het O. M. bij de rechtbank te 's Hertogen-
bosch eischte Donderdag een gevangenisstraf
van een jaar en zeis maanden tegen J. J. B.
vroeger postambtenaar te Empel, thans wo
nende te Rosmalen, die terecht stond terzake
dot hij in 1928 te Empel als kantoorhouder
der Posterijen zich heeft toegeëigend geldelijke
bedragen, welk geld' hij in zijn dienstbetrek
king onder zich had en dat ttiij in Mei 1928 als
kantoorhouder der Posterijen stukken, betrek
kelijk op de Rijkspostspaarbank heeft ver-
valscht.
Verdachte legde een volledige bekentenis af.
Het tekort beloopt meer dan f 2200. Het is
gerestitueerd, doch over een som van f 900
liggen de gegevens nog in het duist r.
De verdedigen, mr. E. van Zinulcq Bergmaan
vroeg voorwaardelijke veroordeeling.
KAPITALE BOERDERIJ IN VLAMMEN
OPGEGAAN
De gelieele oogst vernield
Woensdagavond omtrent half 9 brak ta
Zuidbroek brand uit in de kapitale boerderij
eigenaar de heer Korsies. In een oogenblik
stonden de boerderij en de aaugTonzende
groote schuur, waarin de oogst van 25 H.A,
graan was opgeborgen in lichte laaie. Aan
blusschen viel niet te denken. Het vee koa
slechts met moeite gered worden, de inboe
del gedeeltelijk. Verzekering dekt de schade,
die aanzienlijk is. De oorzaak van den brand
is onbekend.
EEN BRUILOFT MET RUZIE
Mishandeling niet doodelijken afloop
Voor 't Gerechtshof te Arnhem stond gister-
morgen terecht de boerinknecht R. J. B. t#
Welsurn (gemeente Qlst), die door.de rechtbank
te Zutfen wegens mishandeling den dood ten
gevolge hebbende tot ze« weken gevangenisstraf
was veroordeeld.
Tijdens een bruiloft te Heerde had de vei',
dacht e in den nacht van 14 op 15 Juli een ze
keren Tervelde met een stok een zoodanige»
slag op het hoofd gegeven, dat deze den volgen
den dag overleed.
De procureur-generaal, mr. Cnopius, achtte
de straf te gering en eischte vernietiging van
het vonnis en opnieuw veroordeeling vmi ver.
dachte tot zes maanden gevangenisstraf.
AMERSFOORT EN OMSTREKEN
IN DONKER
Gisteravond tegen half 10 uur raakt»
Amersfoort, dat zijn electrischen stroom be
trekt van de Utrechtsche Prov. Centrale de
p. U. E. H., In jonker. De vermoedelijke
oorzaak is kortsluiting van de draden van
den hoogspanningskabel in de nabijheid van
De Bildt. Door inschakeling van het gedeelte
Utrecht—Soesterherg van den reserve-kabel
kon tegen kwart over 10 uur weer stroom
worden geleverd.
Een actie tot loonsverliooging begonnen
Bij een viertal fabrieken, n.l. de stijfsel- en
puddingfabriek „De Bijenkorf", de oliefabriek
„de Kroon", belde te Koog aan de Zaan, de
verf- en verniefabriek Sclioen en Zn. en de
olieslagerijen Het Hart en de Zwaan, alle te
Zaandam, zijn de arbeiders een actie begonnen
tot loonsverhoogiug. Reeds hebben personeel-
vergaderiugen plaats gehad onder leiding der
betrokken bondsbesturen. Over eenige dagen
zal een gemeenschappelijke vergadering wor
den gehouden, waarin het standpunt der arbei
ders nader zal worden uiteengezet^
4i«u.
DE DlUE GROOTE POLITICI VAN MEXICO
zooals ze op het kortelings in Mexlco-stad
gehouden wegencongres bijeen waren: v. 1. n.
r. President Calles van Mexico (aftredend);
de Ambassadeur van Amerika, W. Morrow*
en d« Toorloopige president van Mexico,
Emilio Portes Gil.
