Kaboutertje
II
MAANDAG 17 DECEMBER 1928
TWEEDE BLAD
PAGINA 3
LUCHTVAART
HET K. L M.-POSTVLIEGTUiG
NAAR INDIË
KATHOLIEKE JONGE-WERKGEVERS-
VEREENIGING
MARKTBERICHTEN.
VISSCHER1J.
Voorziet U van goede hulp
Houdt steeds 'n
bij de hand
RIVIERTIJDINGEN.
SCHIPPER5BEURS.
RIJNVAART.
ZEETIJDINGEN.,
BINNENLANQ3CHE HAVENS
zoo goedkoop mogelijk gemaakt zoodat men voor
20 centen reeds 5 ballen kan werpen.
Spr. deelt voorts mede, dat er voor den korpa-
wedstrtld door een belangstellende, welke on
bekend wenscht te bltfven, een wisselbeker Je
geschonken onder de naam Frlma-Herlnnering»-
beker. welke 3 maal moet gewonnen worden om
In eigendom over te gaan. Spr. dankt den gever
en zegt dat juist de gedachte aan den over
leden voorzitter hem zoo sympathiek ls.
Daarna zegt spr. nog prijzen ontvangen te
hebben van de heeren Klatten, A. A. Nouwens
en Kooyman, als ook van de Kegelclub Na het
Reizen Vermaak.
Ten slotte verzocht hij de technische commis
sie hare bevindingen te willen mededeelen.
De heer Schotel verklaarde dat de banen, welke
door den heer de Kruyf met de hand geschaafd
zijn, aan alle eischen voldoen, terwijl het ballen-
materiaal door toevoeging van eenige nieuwe
exemplaren, ook keurig in orde la
Nadat de wedstrijd hierop geopend verklaard
was, wierp de heer Klatten, gerant van de Heem
raad de eerste ballen. Er bleek direct veel animo
TE CONSTANTINOPEL AANGEKOMEN.
Nieuw oponthoud.
Bü de K.L.M. is Zondag bericht ontvangen
dat do P.H.A.E.N. Zaterdag j.l. 15 u. 50 te Con-
stantinopel is geland.
Wegens den minder gunstlgen toestand van
het vliegterrein bestond kans dat het vliegtuig
Zondag mogelijk niet kon vertrekken.
ffi
DE BIJEENKOMST TE BOTTERDAM,
1 Inleiding en gedachtenwisseling over het
kapitalisme.
Vervolg van Derde Blad peg. 2
De 26ste bijeenkomst van de Katholieke Jon
ge Werkgeversvereeniging werd Zondag voort
gezet. Te kwart over negen werd in de St.
Lauren-Musk erk voor de deelnemers een H.
Mis opgedragen door den Geestelijk Adviseur,
Prof. Dr. A. Weve O. P., na afloop waarvan
men zich vereen lgde aan een gemeenschappe
lijk ontbijt.
Te half twaalf kon de bijeenkomst weer wor
den heropend. De voorzitter, de heer Laurent
Janssens stelde dan allereerst aan de orde het
rapport van den secretaris, mr. G. A. J. M. Mut-
gaerte. Aan dit rapport is het volgende ont
leend:
Het werken der K. J. W. V.
Het tijdperk, dat ons scheidt van onze jongste
landelijke bijeenkomst in Arnhem, heeft zich
l gekenmerkt door een bloeiend veieenigings-
V leven. Op de 23ste algemeene vergadering te
"a Hertogenbosek is door het secretariaat toe
gezegd, dat in overleg met het hoofdbestuur
zou worden gestreefd tot sterkere accentuee
ring van de drie grondslagen der vereenigings-
actte. Uit die toezegging te gegroeid een door
het secretariaat ontworpen en met goedkeuring
van het hoofdbestuur ingevoerd vereenigings-
program, waarin uitgewerkt werd een program
van den godsdienst, een sociaal-economisch
program en een program van de vriendschap.
In dit verband is het secretariaat aange
vangen met een reorganisatie in dien zin, dat
ieder Kringbeetuur en ieder bestuur van een
plaatselijke club er toe zal overgaan om naast
de verdeeling de normale functies van voor
zitter, secretaris en pennigmeester, een ver
deeling over de zelfde of over de overige leden
van het betreffende bestuur ln het leven te roe
pen, waaarbij één Ibepaald lid wordt aangewe
zen als speciaal belast met de uitvoering van
het program van den godsdienst, één met de
uitvoering van het sociaal-economisch pro-
graan en één met de uitvoering van het pro
gram van de vriendschap. Op deze wijze ver
wacht het secretariaat eenerzijds te bewerken,
dat de landelijke organen, zooals de G. Z. B.
commissie, de redactie commissie en het hoofd
bestuur vaste personen aangewezen zien, die
hen behulpzaam zijn in de uitvoering hunner
plannen in de onderafdeelingen der vereeni-
ging, anderzijds te hereiken, dat de leden er
eerder toe sullen besluiten hunne ideeën ten
opzichte van het drieledig doel der vereeniging
Vooral voor hun naaste omgeving kenbaar te
toaken, Indien zij dat doeltreffend kunnen doen
Aan een speciaal daarvoor aangewezen lid van
een bestuur, dat zij gemakkelijk kunnen berei
ken. Ten slotte zad de bedoelde reorganisatie er
bet hare toe bijdragen om een misverstand, dat
bij vele leden bestaat uit den weg te ruimen
als bad de K. J. W. V. slechts één doel of als
■voornaamste doel: te zorgen voor de ontwikke
ling der leden. De ontwikkeling te n.l. wel een
/belangrijk onderdeel van het sociaal-econo
misch pTogTam, maar dat program bevat biet
(minder belangrijke ouderdeelen n.l. de practi-
ieche deelneming aan het sociale en de belang
stellende deelneming aan het economisch leven
benevens een arbeidzaamheid op stoffelijk ge
bied, terwijl daarnaast het program van den
godsdienst en dat van de vriendschap voor een
izuivere opvatting en verwerkelijking van het
streven der K. J. W. V. onmisbaar zijn.
Op het terrein van het eociaal-econo-misch
'program was het secretariaat werkzaam door
.Voorlichting te geven hij het ontwikkelings
werk onder de leden. Het secretariaat hoopt
Spoedig den leden een voorstel te kunnen doen,
naar aanleiding van een desbetreffend besluit
Van het hoofdbestuur, tot het zich verschaffen
«van een bibliotheek, waarin de voornaamste
actueels werken op sociaal en economisch ge
bied zijn opgenomen.
De plannen van het hoofdbestuur tot het
'uitschrijven van een intellectueelen wedstrijd
onet uitloting van prijzen en met toezicht van
een jury uit de leden en den geestelijken advi
seur, zulks over een onderwerp verband hou
dende met de winteractie, zijn reeds door het
secretariaat uitgewerkt en zullen aan de leden
binnenkort worden kenbaar gemaakt.
Wat betreft de practische deelneming aan het
sociaal leven stelt het secretariaat zich voor
in verband met de desbetreffende hesluiten van
bet hoofdbestuur zijn reeds aangevangen
medewerking te verleenen aan de plannen om
ln het komende jaar een nationale manifestatie
van de katholieke Jeugd van Nederland tot
stand te brengen, aan de plannen tot organisa
tie der rijpere Jeugd en te overwegen of moge
lijkheid bestaat tot het brengen van een
vruchtbaar contact tussohen de K. J. W. V.
en da in den lande opgerichte Jeugdorganisatie
van jongen werkman, Jongen boer, en jongen
middenstander.
De voorbereiding van een zakenreis- naar
Indie doo-r de leden der K. J. W. V. blijft de
volle belangstelling houden van het secreta
riaat, dat vertrouwt, thans zoover met de voor
bereiding te zijn gevoTdeTd, dat binnen eenige
maanden aan de leden een vast omlijnd plan
voor bedoelde zaken-reis kan voorgelegd woTden
om zoo mogelijk de reis op het einde van 1929
hij voldoende deelneming te kunnen doen door
gaan.
Als resultaat van de propaganda van het
secretariaat, waarbij hulde wordt gebracht aan
het werk van de adjunct-secretaresse mej. mr.
van Overeem en de medewerkster mej. van As,
kan gemeld worden, dat het ledental bedroeg
op 1 Juni 1928: 349; op 1 December 361, bet
aantal donateurs 125 en 127.
De voorzitter dankt den secretaris en ook
de secretaresse voo-r hun groote toewijding voor
de vereeniging.
De penningmeester, de heer S. Slaghek
bracht hierna het financieel Tapport uit. Over
de elf maanden van 1928 waren er 8.312 uit
gaven. Dank zij het zuinig beheer kon alles
vrijwel binnen de grenzen der begrooting blij
ven. Daartegen vertoonden de inkomsten op
verschillende posten een neiging om over de
begrooting heen te gaan, zoodat 1929 een gun
stig jaar belooft te worden.
Hierna wordt de begrooting met 9.200 aan
onJrvangsten en uitgaven 400 afschrijving
lustrum) goedgekeurd.
In de controlccommiesde op de financiën 192S
werden benoemd de heeren ir. W. Boekelman
en J. "W. Schneider.
Verslag van G. Z. B. commissie werd uitge
bracht door den heer J. W. Schneider. Aan
de hoofdpunten E. K. en VincemMuever. zal de
oonwniesie alle aandacht gaan schenken.
De voorzitter dankt voor het rapport «n wijst
er op, dat omtrent het werk der G. Z. B. bin
nenkort nog meer gehoord zal worden.
Hierna was het woord aan den heer dre. Cl.
van Oppen uit 's Graven hoge over het onder
werp:
„OPBOUWEND KAPITALISME".
De uitdrukking kapitalisme is volgens zijn
oorsprong feitelijk geen wetenschappelijk woord
maar een politieke strijdleus, waarmede men
niet alleen iets wil aanduiden, maar meteen
veroordeeüen. Het stamt oorspronkelijk uit de
socialistische maatsohappSj-critiek. Langzamer
hand te do uitdrukking door de vele aanvallen
op onze economische orde, ook in de weten
schap doorgedrongen.
Het kapitalisme heeft den individualistischen
maatschappij vorm als onmisbare basis en is
zonder daze niet denkbaar. Om nu echter te
poneeren, dat dé individualistische maatschap-
pijvomi en het kapitalisme twee Identieke be
grippen zijn, zou ons tot geheel buiten de wer
kelijkheid liggende conclusies voeren.
In dien individualistischen maatschappij-
vorm is de voornaamste grondregel, die voor
do verhouding van den Staat tot het maat
schappelijk leven leidt, die der persoonlijke
economische zelfverantwoordelijkheid. De en
keling heeft zelf voor zijn onderhoud en zijn
maatschap-pélijken vooruitgang te zorgen. Ze
wonden niet wettelijk tot arbeid gedwo-ngen,
li-ebben echter evenmin een fundamenteel recht
op arbeid tegenover den Staat. M-et den enkeling
wordt hier het gezin bedoeld en slechts in zoo
verre als liet onderhoud van het gessin door
de gezinsleden absoluut onmogelijk is, kan de
Staat of de gemeente aanvullend optreden.
Spr. weidde dan verder nit over de verschil
lende periodes in de productie-organen dc-r
maatschappij en over de in den individualisti
schen maatschappijvorm met betrekking tot de
overname van het productie-rieloo mogelijke
organisatievormen dei' productie. Twee punten
hij heit bepalen van het kapitalisme van betce-
kenis.
Kapitalisme is de verzamelnaam voor een In
dividualistische maatschappij-organisatie, waar
bij de productie-techniek door de productie
langs omwegen gekenmerkt en de sociaal-
economische structuur door de overhoersch-ing
der onderneming bepaald wordt.
Wat zijn nu de voornaamste sociale en maat
schappelijke gevolgen van -het kapitalisme? Ais
we de maatschappij om ons heen overzien, dan
vallen ons nog voornamelijk op de volgende ver
schijnselen, waarvan een deed den socialen op
bouw onzer maatschappij betreft, een ander
deel voornamelijk de technische productie.
Wat het eerste betreft: allereerst do klassen-
bouw, ten tweede de verdeeling van het in
komen, ten derde de werkloosheid.
En wat de productie zelve aangaat: lo. de
meeste fabrieken werken nooit op volle pro-
ductie-eapaoitedt; 2o. de voortdurend terugkee-
rende crises; 3o. het voortbestaan van achter
lijke klein en midddbedrijven; 4o. de tegen
spraak tusschen rentabiliteit en productiviteit.
Een princdpieele fout, die meestal bij de be
oordeeling dezer verschijnselen gemaakt wordt,
is dat men öf uitgaat van een fantasie maat
schappij, waarvan men alleen het goede ziet
öf het verleden aanhaalt als voorbeeld en zijn
fouten vergeet öf dat men alles wat verkeerd
is aan het te becritiseoren systeem in de schoe
nen schuift, zonder- te onderzoeken of we daar
toe gerechtigd zijn:
AVat den Ulassenopbouw aangaat, wijst spre
ker op het ook door de socialisten verlaten
van de theorie, dat het kapitalisme voert tot
slechts twee klassen, bezitters en bezitloozen.
Als we de differentieering van liet Inkomen
nagaan, zien we eigenlijk als nieuw alleen, dat
de groote inkomens een hoogte bereiken en ook
in veelvuldigheid voorkomen, als vroeger onbe
kend was. Het socialisme trekt dan ook niet
tegen een verandering van de inkomensverdee-
ling zoo zeer te velde, alswel tegen den grooten
omvang, welken in het kapitalistisch systeem
het arbeidsloos inkomen gekregen heeft. Nu
kan inderdaad het bestaan van een groot ar
beidsloos inkomen nadeelige gevolgen hebben
voor de andere maatschappelijke klasse, maar
noodzakelijk is dit absoluut niet. De gevolgen
van dit inkomen hangen geheel af van 't gebruik.
Als dit foutief is, volgt er niet uit dat 't kapita
lisme verkeerd is. Het oordeel over het kapita
lisme hangt hier dus in werkelijkheid slechts
af van het maatschappelijk verantwoordelijk
heidsgevoel der bezittende klasse.
Het derde punt waar vooral scherpe critiek
op geleverd wordt, is de werkloosheid. Toe
gevende dat dit een kwade zijde van het kapita
lisme is, mag men toch niet over het hoofd
zen, dat bij de heftige critiek op dit verschijnsel
de vóór-kapitalistische periodes met haar bon-
gersnooden, gildewezen (vooral de monopoli
seering, die hieruit voortvloeide) gebrekkig ver
keer, en pauperisme sterk geïdealiseerd wor
den.
Met kardinaal Schutte mag men gerust zeg
gen: terug naar den vroegeren toestand moeten
we niet, wat historisch gegroeid ls. moeten we
naar ons beste weten ontwikkelen. De toestan
den, waarop wij ons heden ten dage dood staren
als periodieke uitvloeisels van het kapitalisme,
waren in den vóór-kapltalistischen tijd vaak
chronische verschijnselen. En men mag niet
vergeten, dat tusschen werkloosheid en de ons
zoo dierbare vrijheidsrechten een zeer nauw
verband bestaat. Een maatschappij, welke het
gevaar der werkloosheid voorkomen wil, moet
noodzakelijk aan zijn individuen de vrijheid van
handelen ontnemen. Bovendien kan de Staat
door geschikte sociale maatregelen, als verzeke
ringen, het laten uitvoeren van openbare wer
ken in depressie-perioden enz., de uitwerking
van de werkloosheid sterk verminderen.
Verder moeten wij voordat wij tot de tech
nische productie zelve overgaan, nog even het
kapitalisme in verband met arbeidsprestatie en
de volksgezondheid en het kapitalisme in ver
band met de arbeidsvreugde beschouwen.
Tweo economische feiten staan bij de be
oordeeling hiervan op den voorgrond. Ten eer
ste tot de taak van den ondernemer behoort
het den ondernemer tot de stijging van zijn
productiviteit te brengen, die hij zonder schade
aan zijn arbeidsvermogen en zijn gezondheid
op den langen duur kan volhouden. En aan den
anderen kant is het het onaan vecht vaar recht
van den arbeider niet alleen de voor zijn ge
zondheid schadelijke opvoering der productivi
teit te voeren, maar ook als ieder contractant
voor zoo klein mc-gelijke prestatie een zoo groot
mogelijke tegen-puestatie te verkrijgen. Hieruit
volgt vanzelf, dat van beide zijden wel eens
over de streep van het strikt rechtvaardige en
oirbare zal heengegaan worden, maar onherroe
pelijk zullen de economische krachten tot een
nivelleering van deze verschillen medewerken
om tot een evenwicht in de verhouding te ko
men. We behoeven slechts even te latten op onze
Nederlandsche arbeidswetgeving en op de spre
kende cijfers omtrent de verbetering van den ge
zondheidstoestand onzer bevolking.
Hand in hand met het voorgaande gaat de
klacht, dat het kapitalisme den arbeider de
liefde voor zijn werk ontnomen heeft. Sombart
noemt het „das gewaltigste und folgeureichste
Ergobnis alle Wirkungen der Kapitalistischen
Entwicklung". Maar is dit verwijt nu wel juist?
Niet het kapitalisme is schuldig aan onze ar-
beidsmethodes, doch de ontwikkeling onzer be
drijfsorganisaties. Neem het kapitalisme weg en
laat de bedrijven en men zal dezelfde toestan
den houden. Hier is de techniek in verband met
de economischgrootst mogelijke productie de
drager der schuld. En moeten we Müsterberg,
die hieromtrent een speciale studie ln de Noord-
Amerikaansche industrie maakte, gelooven, dan
moet het er waarachtig niet zoo donker uitzien
als de buitenstaanders die gedurende eenige
uren het werk van eeu modernen arbeider gaan
bestudeeren, ons willen doen gelooven. Die
klachten komen dan ook van hen, die in den
grond der zaak buiten den arbeid zelf staan.
Waar is dat bij zeer veel arbeiders de ar-
beirlsliefde tegenwoordig ontbreekt. Maar waar
vandaan komt dit? Is dit in hoofdzaak afkom
stig van den te verrichten arbeid of van de
levensbeschouwing en de sociale en politieke
denkbeelden van den arbeider?
Tenslotte de critiek, die het productie-stelsel
zelf als zoodanig raakt.
Vaak wordt en niet alleen yan marxistische
zijde de meening verkondigd, dat het'kapitalis
me de productiekrachten niet tot volle ontwik-
keling kan brengen en daarom steeds achterlijk
zal blijven. Dit verschijnsel zou zelfs de oorzaak
van den ondergang van het kapitalisme worden.
Het eerste verschijnsel, waarop men zich be
roept, ls dat de productie-mogelijkheid van het
productie-apparaat de werkelijke productie ver
re overtreft. Inderdaad is dit juist gezien. Ech-
hier het is onmogelijk om werkelijke en moge
lijke productie elkaar te doen dekken, daar men
om de productie tot de mogelijke productiviteit
op te voeren, zou moeten beschikken over veel
meer arbeidskrachten en grondstoffen. De 3 A 4
pet. werkloozen beteekenen bij de benoodigde
krachten zeer weinig. Ook de periodieke terug
keer van Industrieel© crisissen levert geen be
wijs voor de opvatting, dat de productiviteit
der maatschappij haar koopkracht belangrijk
te boven gaat Hoe zou men anders ooit een op
gaande conjuctuur kunnen krijgen in een stij
gende lijn?
Ook het voortbestaan van vele achterlijke
klein- en middelbedrijven, wordt het kapitalis
me als tegenwerping voorgehouden. Het socia
lly mo getuigt, dat het aanstonds onze productie
v-olgens het meest moderne en rationeels groot
bedrijf zou kunnen organiseeren. Ook het kapi
talisme kan dat, mits men de bevolking zijn
vrijheid van vestiging ontneemt en ze in steden
van bepaalde grootte onderbrengt.
Op een foutieve voorstelling berust ook de
tegenwerpin-g van de tegenstelling tusschen
productiviteit en rentabiliteit in het kapitalis
me. Die zich evengoed voor oogen houdt de
karigheid dér natuur en arbeid, zal aanstonds
inzien, dat er geen sprake te van tegenstelling,
maar van logischen opbouw op grond van door
de consumenten kenbaar gemaakte behoefte.
We kunnen dus tot de volgende conclusies
komen;
Deze maatschappij die ingesteld is op kapi-
taalsgebruik en kapitaals vermeerdering is in
zich niet afkeurenswaardig.
De aan deze maatschappij inhaerente sociale
en economische verschijnselen zijn niet van
dien aard, dat wij de historische ontwikkeling
zouden moeten afbreken.
Noch een teruggang naar een vóór-kapitalis
tische organisatie, noch eene nieuwe maat
schappij gegrondvest op een collectivistisch stel
sel, ls in sitaat ons de garantie voor 'n behoefte
bevrediging te geven zooals wij die heden ten
dage kennen.
De in onze maatschappij te laken toestanden,
zijn meerendeels te wijten aan de menschelijke
onvolkomenheden, en zullen dus in welke maat
schappij dan ook, in een of anderen vorm weder
om opduikeu.
De aan onze maatschappij inhaerente ver
schijnselen kunnen in hun invloed op het
sociale en economische leven, door ©en ver
standige en vooruitziende staatsleiding en door
verwerkelijking der idealen van hef solidarism©
(d.i. samenwerking der verschillende standen-
groepen In katholieken geest) belangrijk ver
zacht worden.
Na deze inleiding werd overgegaan tot de
Gedachtenwisseling.
I)e heer Manes stelt een vraag naar aaale'-
ding van da economische stelling, dat het
ste punt van een crisis hooger ligt dan het
punt van de voorlaatste hoogconjunctuur. Blijft
Uit verschil steeds evengroot,
De Inleider, drs. Oppen wijst er op, dat het
wel mooier zou zijn als do marge tusschen de
fluctuaties geringer werd, maar dan dient
eigen handelwijze van den bedrljfsondernemav
te worden uitgeschakeld. Een voordeel te toch,
dat ook iedere depressie weer een «tap vooruit
brengt.
De heer Taminiau vindt d© lezing erg mate
rialistisch. Spr. bou ten aanzien van het kapita
lisme ook de vraag willen stellen: wat heeft
het o6>gehouwd aan den mensch zelf Ie het
waar, dat het kapitalisme op den mensch «elf
destructief heeft gewerkt. Zeker, de arbeid te
een noodwendigheid, maar in het kapitalistisch
systeem voelt «de arbeider het toch wel al te
zeer. Hij voelt zich niet meer' medewerker aan
do productie, dodh een vrijwel te verwaarloozen
onderdeel. En. daarom is er zoo weinig liefde
meer voor den arbeid. Is er dan niet een systeem
mogelijk, dat den arbeider zich meer doet voe-
,len een wezenlijk onderdeel van het bedrijf.
Als we in die richting kunnen werken, zal dit
van zelf de verhouding van arbeider en onder
nemer ten goede komen.
Inleider beantwoordt de vraag met een
wedervraag. AVaar het kapitalisme den mensch
materieel voor een beter leven stelt, opbouwend
heeft gewerkt ln materieelen zin, is het aan het
kapitalisme te wijten of aan den mensch zelf,
dat die materieele vooruitgang funest heeft ge
werkt voor het geestelijke in den mensch. Als
de materieele vooruitgang verwilderend op den
mensch werkt, zou het 't beste zijn den materi
eelen vooruitgang stop zetten
De heen Janssens, voorzitter, moet opkomen
tegen de stelling, dat overal de arbeidsvreugde
is gedood. Toch is spr. de overtuiging toege
daan, dat door het kapitalistisch stelsel zelve
voor den arbeider veel ls vertoren gegaam aan
arbeidsvreugde.
Inleider geeft toe, dat dit geschied is i n het
kapitalistisch systeem, niet door het pati-
iistlsch systeem.
Da heer Coeraen is ook van meeniag, dat
do verslechterde verhouding wed degedijk aan
het kapitalistisch stelsel te wijten ls. Een meer
redelijke verdeeling der kapitaalgoederen en
een zekere deel-garechtigdheld van de arbeiders
acht spr. wenschelijk.
Inleider vraagt te letten op de middelen,
welke al zijn aangewend om tot andere
productievormen te komen. Zonder blijvend
resultaat. De arbeider moet juist zoo min moge
lijk deelen in het risico van de onderneming.
Zijn loon baseert zich op zijn eigen producti
viteit, niet op de rentabiliteit der onderneming,
welke ook afhankelijk is van andere economi
sche factoren. Dezetfde productiviteit dient op
dezelfde wijze beloond te worden. Laat men
7,i"h eens even indenken de consequenties van
de invoering van het gezinsloon!
Prof. Weve moet er op wijzen, dat die eco
nomische opvatting van het gezinsloon in zeker
opzicht een overwonnen Btandpunt is. Het loon
moet zoodanig zijn dat de arbeider, d.w.z. zijn
gezin, in leven blijft en zijn productiviteit be
waren kan. Het bedrijf moet toch onderhoud
kunnen verschaffen aan de arbeiders en hun
gezinnen, die er in werken. Kan een bedrijf
dit niet, dan moet zoo'n bedrijf verdwijnen, wijl
noodlijdend. Eau mensch waardig gezinsloon is
geen utopie en wat den arbeider daartoe wordt
verstrekt (door kinderfondsen e.d. b.v.) moet
men niet zien als een daad van liefdadigheid.
AVaar gaan we heen, als de arbeider bij uit
breiding va«n zijn gezin naar de liefdadiigheids-
ondersteuDing moet afzakken.
Inleider wijst er op, dat het door prof. Weve
geschetste bedrijf economisch niet meer kon-
kurrenzfahig kan woirden genoemd.
Dan volgde een interessante discussie tus
schen inleider en prof. Weve over de bepaling
vam het loon naar vervangingswaarde of naar
behoefte van het normale gezin. Prof. Weve
wees op het doel van de maatschappij volgens
algemeene. opvatting om allen leden in een
harmonieus geheel 'n menscliwaaaxüig bestaan
te verzekeren.
Naar aanleiding van de bewering, dat men
met naastenliefde het terrein der economie
verlaat en op dat der ethiek komt, legde prof.
Weve er den nadruk op, dat zoodra men van
handelen spreekt, de economie, die sleehts con
stateert, alleen ook niet mag spreken. Een
daad moet niet aüleen aan economische nor
men beantwoorden. Evenzeer aan de ethische.
Ten slotte kwam tot overeenstemming van
gedachten over de volgende door inleider ge
poneerde stelling, dat men als werkgever ver
plicht te den arbeider Uit te betalen het loon,
dat zijn prestatie waard, is, maar dat men te
vens den plicht heeft mede te werken aan het
complex van sociale maatregelen, waardoor de
arbeider in de gelegenheid wordt gestéld zijn
gezin te onderhouden.
Eindelijk werd nog tusschen dan heer Rad«e-
maker en den inleider gediscussieerd over de
vraag of het kapitalisme niet langzamerhand
geraakt tot een maatschappij, waarin het geld
het hoogste woord gaat spreken.
De voorzitter dankte dan den inleider voor
zijn mooie lezing.
Besloten is tot het uitschrijven van eeu prijs
vraag onder de leden over de „kapitalistische
produotiewijz© naar aanleiding van de c.ode
sociaal". In de beoordeelingscommlssie der in
te komon antwoorden werden benoemd: prof.
dr. Weve, mr. Bredius, dr. ir. van Gilse, AV. Ra
demaker en mr. Mutsaerts.
Het plan werd kenbaar gemaakt het volgend
jaar een studiereis naar Italië te ondernemen.
Een plaats voor de volgende bijeenkomst
werd nog niet bepaald.
Aan het einde van de welgeelaagde bijeen
komst bracht de voorzitter een woord vam dank
aan de inleiders, aan de on.tvangstcemmissie
te Rotterdam en sloot met een woord van op
wekking tot blijvende actie.
ROTTERDAM, 17 December. Op de veemarkt
waren aangevoerd: 581 vette runderen 28a vette
en graskalveren, 16 nuchtere kalveren, 1145 scha
pen of lammeren. 896 varkens. De prijzen waren
als volgt: vette koeien le kw. 1—1.08, 2o kw.
80—95 et, 3e kw. 60—75 et, ossen le kw. 90—98
ct 2e kw. 80—90 ct, 3e kw. 65—70 et. kalveren
le kw. 1.701.80, 2e kW. 1.401.50, 3e kw.
x.101.25, schapen le kw. 7885 ct, 2e kw. 70
75 ct 3e kw. 5060 ct, lammeren 84—90 ct,
varkens le kw. 74—76 ct, 2e kw. 60—65 ct, 3e kw.
5558 ct, export 6466 ct per kg.
Handel: Runderen aanvoer groot, hooge vraag
prijzen, handel lui. Ossen weinig aanvoer, en
geringe handel. Kalveren aanvoer flink, handel
le soort vlot, 2e en 3e soort minder. Schapen
handel kalm, prijzen Iets hooger door ongeregelde
aanvoer. Varkens aanvoer niet groot, prijzen
hooger, handel traag ln verband met ongeregelde
aanvoer door onbegaanbare wegen. Export wei
nig handel.
Vlasbeurs. Blauw 13.425 kg. f 1.101.60, Gro-
ningsch 9000 kg. 1.25—1.45, Holl. geel 16.600 kg.
f 1.10—1.55, douw roth 1000 kg. 11.25 per lig.
Handel matig.
ROTTERDAM, 17 December. Aardappelmarktb
Zeeuwechft bonte en blauwe 3.30Ï.60, Hem
eigenheimers ƒ2.402.60, Brielac-he eigenheUj
niers 2.503, blauwe eigenheimer» ƒ2.502.70,!
Bevelanders 2.30—2.60, poters 1.752.20,1
Weetlandsche zand (ronde) 78, bravo's 3.20
8.S0, alles per H.L. Aanvoer tameitfk, vree*
redelijk.
ROTTERDAM, 17 December. Heden werden
aan de vtechmarkt alhier van IJmiriden en el
ders 60 manden en kisten visch aange voerd. De
prijzen waren: middel tarbot f 20—32, kleine
tarbot 1218, schelvtech 14—24, gullen 7
>—13. wijting ƒ612, kleine schol 12—16, ver-1
eche haring 710, alles per mand, spiering
34 per kistje.
VLAARDINGEN, 17 December. Binnen van de
Kanaalvisscherl)VL 85 met 14, VL 204 met 19,
VL 86 met 5, VL 199 met 2, VL 71 met 6, VL 61 i
met 7, VL 124 met 2 en VL 130 met 1 laat.:
Heden werd betaald voor: volle haring (Eng.
wal) 17—17.10 en Uleharing (dito) 16.10 pet-
kantje.
HANSWBERT, 16 December.
Gepasseerd voor 4 uur en bestemd voor:
ROTTERDAM: st. Telergaaf 8; Telegraaf 18l
Ideaal; Telegraaf 17, Bout; BERGEN OP
ZOOM: st. Bergen op Zoom 6; BODEGRAVEN!
Vertrouwen, Pol: AMSTERDAM: St. Amatel t|
Stad Amsterdam 7; SCHIEDAM: Dankbaar
heid, van Eek; PERNIS: Albatros 2, Stoutenj
Assam 3, van Beveren; SCHEVENINGENat.
Jannetje: WORMEKVEER: st. Elisabeth;
GOES: st. 2 Gebroeders; TEXEL: st. Nellie
Anna; DELFT: Wilhelmtna, Zondag; LEEU-
WARDEN: st. Geesziena; UTRECHT: et. Eli
sabeth; Trio, van Vliet; TILBURG: st. Petro-
nella; DELFT: st. St. Antodne: DORDRECHTI
st. Christina.
DUITSCHLAND: st. Vrijheid; Industrie 2;
Rijn en Schelde 4; Rijn en Schelde 1; Dleze,
Unger.
BELGIë: st. Telegraaf 6; Telegraaf 11; Tele-
graaf 2; Broedertrouw 1; Spes Salutls; Onder-,
noming; Rün en Schelde 6; Mechalnsteen 18;
Helena acoba: Oorne Hein; Rosalie, Wlickmans;
Anna 2, TempelaarsNormandie, van Hees-
wijk; Rünste-r, Jooeten; Baden 22, Dredss; Flau
bert, Betz; Edouord, v. d. Sande; Maria, d»
Winde; Mannheim 27, Müllar; Beeaam, van
Streydonck; Excelsior, Kwan-tes; Fluviale 26,
van Boven; Vigny. Pauwer; Maréchal Foch,
Martz-, Damco 2, v. d. AVeyde; Verimq, Bek
kers; Mon De sir, Oosse; Damco 27, Eeg-dem&n»
Any, Fatho; Annle, Kranendonk; Rosa, van
Beek; Oso 3, v. d. Vooren; Matadi, Verier aft-
ken Rün en Binnenvaart 19, van Dük; Por
fier 28, van Leuven; Sand 5, de Heel; Nep;un
53, Bleh; Minister Pecher, v. d. Weygert; Louisa
Gerdina, VUters; Antonius, Liefbroer; AAgle,
Schmitt; Mders, Bartels; Tolo, Gloerich; Adri-
ana, die Looy; st. Vertrouwen; Ellse, v. d. Un-
dien: Schoncjarde. Stoop: Albatros 4. Robbe-
mond; Rival, Doer tienRheinfahrt 61, Ratzhel-
mer; Balzac, van Lent; F uviale 27, Sch. 1
ROTTERDAM, 17 December.
Vlot- en Lichterwerk: 100 ton 8.60 per dag.
In deae afdeeling gaat zeef weinig om.
Vaarwerk: 160 ton zwaar goed v. Schiedam
naar Amsterdam a 2.75 per last; 130 ton hout
n. Lith a ƒ180 en bloc; 150 ton zwaar goed n.
Leeuwarden a 5.4-0 per last.
ROTTERDAM, 17 December.
Naar den boven-RUn was de waterstand val
lend. Er was weinig vraag. Ruimt» was vol
doende. Stemming onveranderd Voor ruwe pro
ducten betaalde men ca. 1 mr lust.
Naar den beneden-Rijn y a« dn waterstand val
lend. Er was weinig vraag.. Ruimte was vol
doende. Stemming onveranderd.
Ertsvrachten met lostijd 40 etc.. tnet y3 los
tijd 50 ct. per last.
Sleeploon volgnes het 4550 ots, tarief.
1100 tons zwaar goed r.nar Crtft-ld 55 ets,
per Jast.
Ertsvracht naar Muiheim Ruhr 50 ?n 69 et.
per last met en H loettjd.
ROTTERDAM aangekomen.
15 Decembernamiddag:
2.— CHILE, Chr, Uornelder Zn., Japan,
Maashaven Nz., stukg.3.15 MARNE, Wamber-
sle Zn., S«t. Nazaire, Maashaven Nz„ erts;
JONGE ELISABETH, Wam be rade Zn., Va
lencia, IJselhaven, stukg.; 4.15 DUCE, N V,
Seam, Hornillo. Waalhaven 27, erts; 4.45 SI-
GR1D, N.V. Furness, Antr erpen, Maashaven
Nz„ ledig; 5.30 VEP.BANIA, Arm. Farina, Ge
nua, Waalhaven 12, erts; 6.POZNAN, Kuy-
per. v. Dam Smeer, Rouaan, H.-I.-Ambacht,
stukg.; 6.30 HUBBASTONE. Soetem,., Fekkeft
Co., Newcastle, Waalhaven (C. Sv.-arttouw),
kolen.
9.30 TYNE, Ned. Transp. Mi}., "Havre, Waal
haven 18, ledig; ASK, D. Burger Zoon, Stock
holm. Binnenhaven, stukg.; 9.50 EMDEN, Wam
bers! e Zoon, B.-Ayre«, Maashaven 12. graan;
10.BAHIA, Wambersie Zoon, Bahla, Schde-
haven, stukg.; 10.30 D1SC1PL1NA, N.V. Viking,
Melilla, Waalhaven (F. Swarttouw), er-s:
16 December voormiddag:
12.40 LEVERKUSEN, Lenders Co.. Ciiin-
wangtao. Lekhaven, stukg.; 1.20 SAPPHO, V\ m.
H. Müllcr Co., Swansea, Parkhaven, stukg.;
8.30 ANDROMEDA, Wambersie Zoon, Ko
ningsbergen, Schiehaven, stukg.; 9.10 IWAfi.
N.V. Walsum, Ostende, W Waalhaven 28, ledsg;
SCHIEKBRK, N.V, Ph. v. Ommeren's Scheepv.
bedrijf, Antwerpen, Rijnhaven Zz., stukg.; &-J
SIEGMUND, Julianavcem, Stettin, RUnhavcn 16,
suiker; MARSDEN, N.V. Ned.-Zwits. Scheepv.
Mij., Newcastle, Waalhavien (F. Swarttouw),
