MAN VAN GROOTEN EENVOUD, DIEP GELOOF EN STERK VELDHEERSTALENT
Donderla^ 21 Maart 1929
Derde Biad
Pagina 1
DE OPPERBEVELHEBBER IN ACTIE
FOCH WAS GEEN MILITAIRIST
T HET OVERLIJDEN
DE LEVENSLOOP VAN FOCH
ALS MENSCH EN SOLDAAT
FOCH ALS VELDHEER
MAARSCHALK FOCH OVERLEDEN
Frankrijk heeft tijdens den oorlog meer
generaals gehad, die niet aarzelden in het
openbaar te knielen. De meesten waren zoo.
Er waren er onder, die daarna een bevelvoer
dersschap hebben uitgeoefend en nog uitoefe
nen in de rangen van de Katholieke actie.
Foch heeft er zich altijd toe bepaald, slechte
een krijgsman te zijn met de zorgvuldig afge
bakende taak. Maar ook op de oogenblikken,
dat het voor zijn loophaan gevaarlijk kon zijn,
aarzelde hij niet te belijden. Een voorbeeld?
Ziehier:
De wijmetselaars verwoestingen hadden in
het onder de kluisters der vrijdenkers zwoe
gende Frankrijk, ook het leger bereikt: de
officieren, die Katholiek waren, werden weg-
geknauwd of in de meeafce gevallen van hun
bevordering beroofd. De ontreddering van het
leger kon niet untbdijven. De Fransche hooge
krijgsschool voor de bevelvoerende officieren,
was door begunstiging en de baantjesjacht
In een staat van ontreddering vervallen. In
1907 was de toestand zoo, dat Clemenceau
toen reeds hij het mes in de wonde zou
zetten.
Clemenceau riep Foch, die één van haar ver-
maardste professoren is geweest, en hood hem
de leiding aan van de school, 't Was misschien
de eerste keer, dat Foch versteld stond.
„Meneer de Minister", zeide Foch, die een
zoo tegen de radicale traditie ingaande benoe-.
ming, de meest eervolle, waarnaar de jonge
hoofdofficier kon streven, met geen mogelijk
heid kon verwachten, „Meneer de minister,
men heeft u niet alles gezegd. Men heeft niet
gezegd, dat ik een broer heb, die Jesuiet is!"
„Kan me niet schelen", was het antwoord van
den rondborstigen Clemenceau, en de benoeming
volgde, die een groote eer zou blijven voor de
heide mannen, die zioh later onder zulke tra
gische omstandigheden zouden hervinden als
de heideredders van het land.
De rol van Foch tijdens den oorlog is voora,
hekend, sinds, het besluit der bondgenooien in
1918 om de gezamenlijke legers onder een
eenig oppercommando te brengen en daardoor
de opperleiding van alle operaties in één hand
te concentreeren. Dit besluit, dat van zulk een
grooten invloed is geweest op den afloop van
den oorlog, werd niet weinig vergemakkelijkt,
door Foch's karaktereigenschappen en door den
bijna fabelachtigen staat van dienst als veld
heer. Die staat van dienst had hem in namv
contact gebracht met alle legers en reeds in
1914, in het hijzonder op het Yser- en Lysfront,
'had hij feitelijk de Belgisch-Engelsch-Franscfre
operaties alleen gedirigeerd.
Wat dan ook niet zoo algemeen bekend kan
worden geacht, is dat Foch van stonde af aan
aan alle groote beslissingen heeft d men
en de voornaamste heeft geleid.
Twee noodzakelijkheden waren un
gunstig verloop der grensoffensieven gebleken.
In de eerste plaats een geweldige opruiming
te houden onder de generaals, waarvan velen
door de politiek hun post hadden bereikt, en
hun vervanging door knappe menschen en in
de tweede plaats de stategische terugtocht, die
zelfs tot achter Parijs zou hebben kunnen
plaats hebben en de vorming van een groot
reserveleger, dat op 'n gunstig moment slag zou
kunnen leveren tot het uitlokken van een
beslissing.
De Marneslag werd voorbereid, onder welke
bittere omstandigheden voor Foch! Hij was
zonder bericht van zijn zoon Germain, die als
vaandrig dienst genomen had en van zijn
schoonzoon kapitein Bécourt. Beiden waren ge
vallen.
Weldra was het Noorden het tooneel van den
strijd.
Op 4 October kreeg Foch bevel, Chalons te
verlaten en als helper van den opperbevel
hebber onmiddellijk naar Cassel te trekken en
daar de verbinding tussehen de drie bondge-
nooten te bewerkstelligen. Hij had de delicate
taak, met een belangrijk deel van het Fransche
leger de zwichtende Belgische en Engelsche
legers te steunen. Theoretisch moest elk dei-
legermachten Tan hun eigen ohefs, den koning
der Belgen en maarschalk Freneh, hun orders
Wijven ontvangen, maar practisch was het Foch,
die commandeerde, en dat zulks mogelijk was
sproot voort uit zijn prachtige kwaliteiten in
den omgang met die ohefs.
Dén 26 sten Maart 1918 had te Doullens de
beslissing plaats, die de samenwerking van
alle strijdkrachten verzekerde en Foch maak
te tot opperbevelhebber van alle legers die
tegen Duitscbland streden.
Het zag er op dat oogenblik donker uit. Van
Maart tot Mei hadden de Duitsche legers groote
voordeelen behaald, ook al hadden zij geen
doel bereikt. Maart had de poging tot door
breken van het Engelsche en Fransche front
gebracht, waardoor de vijand tot vóór Amiens
was gekomen; April had de Engelschen van
Armentières doen terugwerpen tot Hasebrouck;
Mei had de Duitschers weer in de nabijheid
van Parijs gebracht tot Chateau Thierry.
Do eenige, die optimist bleef, was Foch. Hij
bleef het geheel klaar overzien en durfde
uitspreken, dat de toestand zoo slecht niet
was.
In een onderhoud met Lloyd George zeide
hij: „Ik hen liever in mijn plaats, dan in die
van den Duitsohen generalissimus". Bij de con
ferentie van Doullens, waarbij hij tot generalis
simus werd aangewezen, wees hij met zijn stok
op de kaart een plaats aan waar hij den vijand
zou staande houden.
Op Juli liet hij den aanval beginnen aan de
Marne, in Champagne en van dat oogenblik af
wairen hét de onophoudelijke aanvallen, die
de Duitschers terugdrongen.
Foch's operatie was glansrijk gelukt en den
7den Augustus zond Clemenceau hem den
hiisitovischen brief, waarbij aan Foch de waar
digheid van maarschalk van Frankrijk wordt
toegekend.
Foch's strategie bereikte, dat, naidat
sinds 15 Juli het laatste groote Duitech<
offensief gebroken was, het moreel der Duit*
schers geheel werd omgeworpen en de verbonr
den legers hun overmacht konden toonen, to#
dat eindelijk te Rothondes de wapenstilstand
kon worden geblazen, toen Duitsehland genad^
moest vragen.
Was het de overwinnende krijsman, die zjjn(
succes wiide voortzetten en voor goed zijn
tegenstander in de pan wiide hakken en in des
dorst naar triomfen den ontredderden vjjan4
wilde vervolgen?
De diplomatie vroeg aan maarschalk FocH.
of het militair succes groot genoeg was omj
den wapenstilstand toe te staan en de veldheejj
antwoordde: voldoende.
Eenvoudiger overwinnaar is niet aan te wij-
zen.
De veldheer, die den 14den Juli 1919 door d#
Are de Triomph reed om aan het h-oofd van do
geallieerde legers de huldiging van Parijs, tg
ontvangst te nemen, was doodsbleek en paard
en ruiter leken een mechanisch bewogen stand*
beeld. Foch wist- wat de overwinning beteekem
de, hij wist ook wat ze gekost had. Diepe ernst^
dat is altijd de geest van Foch geweest. Toon»
beeld van den Franschen officier, die allereerst!
een vader voor zijn soldaten wil zijn, heeft hij
na de overwinning, toen allerwegen zijn hul»
diging gepoogd werd, nooit anders gedaan dan
zichzelf wegcijferen en het diepe bewustzijn,
dat in hem leefde, naar buiten brengen, bet be<
wustzijn van het bijna bovcnmcnschelijk
offer der soldaten, die in het vijfde jaar van
bet leven in slijk en gevaar waren, of In den
loop van meer dan vier jaren oorlog den dood
gevonden hadden, aldus de ontzaglijke lijken*
stapels vormend, die voor het vaderland een
slagboom moesten zijn.
De groote doode was een groot karakter en
een groot veldheer. Hij heeft een onuitwisch*
baren naam in de wereldgeschiedenis gelaten.
En het is niet alleen Frankrijk, het zijn Diet
alleen de ex-bondgenooten, die dat erkennen,
Laat ons bidden, dat mannen als de over*
ledene, nooit meer noodig zijn en dat volke*
rengesehilien op andere wijze dan door wapen
geweld worden opgelost.
li Juli te Parijs; Het groote Fransche feest, tcaar maarschalk Foch, aan het hoofd i1
van den generalén Staf, alè Overwinnaar zijn Intocht houdt in de Fransche hoofdstad
Onze Parijsche correspondent seint d.d.
gisteren:
Maarschalk Ferdinand Foch is, ondanks
blies, in' 'zekeren zin toch nog onverwacht
overleden.
Zijn verscheiden had bedennamiddag te
kwart vóór zes plaats, ten gevolge van hart-
Bwak-te, zooals het officieele bericht luidt.
De laatste mededeelingen over zijn toe
stand hadden nog eenige hoop gegeven, dat
het einde nog wel eenigen tijd op zich zou
laten wachten.
Vandaag toch werd bericht, dat de afge-
ioopen nacht beter was geweest, dan de
vorige.
Na consultatie hadden de doctoren heden
morgen verklaard, dat Foch's toestand sta-
tionnair was gebleven.
Zelfs was er besloten, dat Foch in het
vervolg in een gewoon bed zou kunnen
slapen, daar de toestand van zijn longen
verbeterd was en het niet meer noodig
maakte, een speciaal bed voor hem beschik
baar te stellen.
Wel was de toestand van het hart ver
ontrustend, maar dit was reeds eerder het
geval.
Al werd het overlijden van den maarschalk
sedert geruimen tijd verwacht, In weerwjl van
het gemaakt optimisme der bulletins van de
geneesheer en. die hierbij gevolg hadden ge
geven aan den weusch der familieleden, kwam
de dood niettemin plotseling en werd zelfs
de omgeving van den maftrschalk erdoor ver
rast.
Kort na vijf uur 's middags, na een zoo
goed als normalen dag, had de maarschalk
plotseling een hevigen aanval van benauwd
heid. In allerijl werden de dokters gewaar
schuwd. Inmiddels werden menschen gezonden
naar de kerk van de H. Clotildie; zij keerden
terug met den eenig aanwezigen priester, die
den maarschalk voorwaardelijk het H, Oliesel
toediende, daar Mij. niet wist, of dit niet
reeds was geschied dooi* den gewonen biecht
vader van maarschalk Foch pater L/hande
S.J. Op dit oogenblik wekèn de levensgeesten
van den zieke, die niet scheen te lijden. De
familieleden van den maarschalk waren bij
het sterfbed aanwezig.
In de Fransche Kamer deed de minister
president gisteravond mededeeling van het
overlijden van maarschalk Foch.
Gedurende de toespraak van. Poincaré had
den alle Kamerleden, met uitzondering van de
communisten en een klein deel der socialisten,
zich van hun zetels verheven.
De historische figuur, wier stoffelijk hulsel
thans is neergestrekt om den jongsten dag te
wachten, zal voortleven als een toonbeeld van
de grootste militaire deugden, zooals die slechts
gedragen kunnen worden door een persoonlijk
heid, voor welke het wapengeweld een droeve
noodzaak is, de vrede het kostbaarst stoffelijk
heil.
Neen, Foch's vaandel is nimmer bezoedeld
geworden, zelfs niet lasterlijk. Hij was de
groote ontwapenaar door zijn schitterend
karakter, waartegen geen vijandschap kon
worden gekoesterd. Na den roemrijken loop
baan op het slagveld en welk een slagveld
vluchtte hij, als een kind naar zijn moeder,
naar de grot van Lourdes om zich aan de voe
ten te werpen van het beeld in de rots, dat
immer in zijn geest aanwezig was als dat van
Haar, aan wier bijzondere bescherming hij zich
van zijn prilste jeugd af had toevertrouwd.
Wij hebben het ruiterstandbeeld van Cassel
gezien. Onvergetelijk is echter de figuur van
den nederigen soldaat, dien wij in 1920 hij
de grot van Lourdes zagen bidden.
Na de overwinningFoch te Versailles in
gesprek met Pichon, ivaarbij beraadslaagd
icordt over de vredesvooncaarden voor den
overwonnen tegenstander.
Wat de figuur van Foch zoo aantrekkelijk
maakte, was zijn groote eenvoud, eenvoud, dien
hij ook Jegde in zijn woord, dat hij spaarde.
Ook hij kan een zwijger worden genoemd.
Toch was hij eèn Zuiderling van heit zenuwach
tige, lenige ras der Pyreneeënbevolking. Zijn
vader was een hooge ambtenaar van de pre
fectuur van Tarbes. In dat zeer provinciale
stadje was Focb 2 October 1851 geboren.
Foch bezocht met zijn ouderen broer Gabriël
het lyceum van Tarbes. Een overplaatsing van
zijn vader deed de beide jongens naar het
seminarie van Polignan sturen voor de verdere
voltooiing van hun opvoeding, en na een
nieuwe overplaatsing naar het college Saint
Michel, door de Jeeuieten te Saiut-Etienne ge
houden. Ferdinand, die een buitengewoon
wiskundige was, werd voor de miil'itaire loop
baan bestemd, zijn broer voor de geestelijke
studiën. De toekomstige maarschalk werd
naar bet Saint Clément ooilege te Metz gezon
den, waar de Jesuieitcn een grooten roep
hadden voor de voorbereiding der leerlingen
voor de militaire scholen.
Te Metz had hij vooral den invloed ouder
gaan van zijn leermeesters Pater La Courure,
die een groot wiskundige was, en Pater
Saussier, die zich als gewezen zeeofficier leven
dig voor den begaafden leerling met het prach
tige karakter interesseerde.
Zijn groote loopbaan ving in 1890 aan, toen
hij, tot luitenant-kolonel bevorderd, tot pro
fessor werd benoemd aan de Hoogere Krijgs
school, voor strategie en algemeene taktlek.
Tien jaren lang was hij de roem van de school.
De meeste generaals van tijdens den oorlog
hadden zijn ónderwijs gevolgd. Van 1900 tot
1907 volgden eenige jaren van bevelvoering,
totdat hij in 1907 de leiding der hoogere krijgs
school kreeg.
In 1911 werd hij devisie-generaal en in 1913
nam hij hetjbevel over het 20ste legercorps te
Nancy en het was tijdens eenige vacantledagen,
ln Bretagne doorgebracht, dat hij werd terug
geroepen om eijn groote rol ln den wereldkrijg
te gaan vervullen.
Onmiddellijk nadat president Poincaré hem
den maarschalksstaf heeft uitgereikt in spec- v
teert Foch in zijn nieuwe waardigheid de
troepen.
Generaal Foch in zijn volle icerkkrachtde maarschalk in het vertrek dat hem
tijdens den oorlog in het hoofdkwartier als werkkabinet diende.
1 2 l och en Joffre, belden met het symbool van hun waardigheid, den maarschalks-
I* «Sr» {n de hand, passeeren op den nationalen feestdag den Triomfboog te Parijs,
