ALGEMEEN OVERZICHT.
I
li
Êh
til
Donderdag 8 Augustus 1929
Derde Blad
Pagina 1
i Al ss Kabouter niet heel groot,
filf
v8hi uit dssi nood
DE HAAGSCHE CONFERENTIE; ENGELAND EN EGYPTE.
*N VLAANDEREN VLAAMSCH.
Laffe misdaad bij weenen
Kindermoordenaar ter dood
VEROORDEELD.
I HTTo von habsburg student
ftüiTE
MUSSOLINI EN DE PERSVRIJHEID.
DE HANDELSLUCHTVAART.
DE MIJNRAMP IN JAPAN.
DE UITSLUITING IN ENGELAND.
DE ONLUSTEN TE ZEVENBURGEN
DE AMERIKAANSCHE
GEVANGENISSEN.
HET CHINEESCHE LEGER.
REIS VAN DE „GRAF
ZEPPELIN".
Mm,
EEN NIEUWE KATHEDRAAL
VOOR LIVERPOOL.
1
n die Haagsdie conferentie zijn gisteren
n klein dozijn hoeren aan t woord geweest
ki hun meening to zeggen over het Young-
ah. De beraadslagingen brachten niets
teuws en zij open dien ook nog geen uitzicht
P een toenadering tusechen de verschillend©
taniipunten. Cheron en Masooni verdedigden,
aniens Frankrijk en Italië, het Young-plan
rbLwJ'6 aanval'en van Snowden; Titulesco, Ma-
hcovitej en Venizelos vroegen voor Roemenië,
"tvtlë en Girtiekenilamd een grooter e.anldeel
p do verdeeling van de jaanlijkscihe Duitsche
klingen, zonder daarbij de scherpe woorden
kb1 ®ao,w<ten te gebruiken; Stresemann ver-
ziich neutraal in den belangenstrijd
ySsehen oude bondgenooten. Hij uitte
echts <jien ■Wienseh, dat het de conferentie
eo u^ken moge tot eenstemmigheid te komem,
w'el „op den grondlsilag van het Young-
an dat door Duitschland als grondslag voor
^aa van ^let reparatievraagvtnk aan-
vertegenwoordigers van Frankrijk en
talie wezen er Snowdein op, dat Engeland
alleen offers brengt; Cheron kon met vol-
dL01^ rec'lt wijzen op de aainziienlijke offers,
frankrijk door de aanvaarding van liet
^0UnS-plan reeds gebracht heeft. En de Ita-
nsohe minister wees er op, dat, als Snow-
®a vast hield aan zijn standpunt van veran-
€r we' oerst weer een nieuwe deskun
iSen-eonferentie mo^elit worden gehouden-
en 15 België wil liet plan, zooals het bestaat
zonder verandering aanvaarden en Ja.pan
sJ®°kt »t zelfde.
factisch staan de zaken dus zoo, dat
Bin
de
heel
'Selsche minister Snowden ongeveer de ge-
Ti
e conferentie tegen zich heeft
de
Van
van de twaalf delegaties hebben aan
algemeene beraadslagingen deelgenomen.
J at> deze hebben Frankijk, België, Italië en
Pan het plan-Young ongewijzigd aanvaard.
dM hland zal evenmin op wijzigingen aan -
ktnsen' Portugal heeft sledhts enkele opmer-
j. nSen gemaakt over de internationale bank,
I j(('f:rtl6tiië, Servië en Griekenland hebben al-
,^eP eenige flnancieele verbeteringen van
j hun toegedachte aandeel in wat Duitseh-
betalen zal, gewenscht.
j g ^en zal zeker niet als bondgenoot van
i "owdea optreden en de Tsjechen evenmin.
Zoo staat Snowden düs vrijwel geïsoleerd
en men kan gerust vragen of de Engelsche
arbeiideraregeering het wagen zal ln deze om
standigheid de conferentie te laten misluk
ken. De Egelsche pera zegt wel blij te zijn
over Snowdein's rede en deze zelf verzekert
ook wel dat hij aan zijn standpunt zal vast
houden maar Macdonald zal imtusschen wel
overkomen om de sdhiervetn te lijmen. Mis
schien is Engeland tevreden als het wat meer
zeggingschap in de herstelbank krijgt De
Fratnschen zijn alvast zoo vriendelijk geweest
den Engelschieai minister Henderson tot voor
zitter der politieke commissie van de confe
rentie te maken. In de laatste commissie zal
men al vlug beginnen te praten over fie ont
ruiming van Rijnland; dat is alvast een sue
ces voor Stresemann. AI zal hij moeten he
grijpen, dat de Franschen niet tot ontruiming
zullen overgaan voor de eersten kwestie gere
geld Is Er is ook bekend geworden dat Stre-
soman n in de politieke commissie met zal
verzoeken de Saarkwestie officieel op de
agenda te plaatsen
Zooails gemf/|i heeft de Engelsche Arbei-
dersregeering met Egypte een verdrag ont
worpen dat dit land practisoh gelijk rtflt met
een zich-zelf-regeerenid Britsdh gewest als
Camadia en Australië Het eenige wat Enge
land doet, is, troepen gelegerd houden roud
den ingang van het Sueiz-kanaal, den sleutel
van den weg naar Indsë.
De Egyptische pers geeft toe, dat dit ver
drag het beste is, dat Egypte ooit Is aango
bodem Het moet zonder partijoverwegingen en
zeer zorgvuldig onderzocht worden. Alleen
heeft Nahas de leider der Wafdpartjj ver
klaard, dat slechts een parlementaire regeering
bevoegd is, met Engeland te onderhandelen en
niet het huidig regiem.
Gevaarlijker voor de Engelsohe Arbeddersre-
geering is echter, dat Lord Briintford, (dr vroe
gere minister van binnenlandsche zaken Joyn-
son Hiickis) de voorstellen voor het Engelsch
Egyptisch verdrag scherp heeft aangevallen.
De arbeidarsregeerimg, zed hij, vertoont zich
in haar ware gedaante; de voorstellen zijn een
gevaar voor het Britsche rijk en worden niet
gesteund door de meisrderheid in liet Rijk.
Daarop is nu voor Macdonald' het wachten.
Het Vlaamsch bij het Gerecht
Oüze Brusselsche correspondent meldt ons
- a ongeveer honderd jaar onafhankelijkheid
i b enkele tientallen jaren, nadat in Wallonië
i '-"'cke en Goethals, die geen Fransch ver-
1 k °nden, door rechters, die geen jota Vlaamsch
j 6hden, tot de doodstraf werden veroordeeld
k* (wat later is uitgemaakt onschuldig ont-
°°fd werden, heeft de procureur-generaal op
- ®ïz°ek van den minister van. justitie, aan
k ondergeschikte diensten een circulaire ge-
hdei^ die neerkomt op een verzoek, dat deze
®nsten voortaan de taalwetten zouden toepas-
j,n ®n geen Vlaamsche menschen meer met
rausche oproepingen, processen enz. zouden
I a|;'s vallen als deze geen Fransch verstaan,
j 'w,dT anderzijds de wetten op het taalgebruik
r algemeen genomen beter door het ge
®bt dienen te worden nageleefd,
dat 1 Zal wel in niet veel landen gebeuren.
I het gerecht moet verzocht worden de wet-
II ha te leven
Arrestatie van den dader
<je^ BÉNEN, 7 Augustus. (W.B.) Naar de bla-
een Ui' Kornenburg vernemen, is daar gisteren
ern ^oerenzoon in hechtenis genomen, die er
d6 St's v'an wordt verdacht, Zaterdagnacht op
te straatweg een koperdraad over den weg
Sol 'el)')en gespannen en dezen onder electri-
®h stroom te hebben gezet.
ön„,oa,s gemeld, heeft deze laffe misdaad drie
oden geëischt.
bi n der slachtoffers was een oudere stief-
jjj6 r van verdachte. Men neemt aan, dat
dat'1 m6t G0a broedermoord te doen heeft en
w geschil der beide broers over een erfe-
te5 ,V"'est'e de reden is. Men heeft den verdach-
lGfids een verhoor afgenomen.
rgpl^'-'KAU" 7 Augustus (V.D.) Voor de jury-
feae 11 alhier had zich heden de stoker
I ®epU"er Lichtentanne te verantwoorden we-
^chui'?0orii °P zÜn kind. Hij wordt er van be-
a bet twee weken oude kind zwavelzuur
de(ijrinken te hebben gegeven. Hoewel zijn ver-
115dr>n 1°'' op vrUspraak aandrong, heeft de jury
beklaagde ter dood veroordeeld.
TE LEUVEN
ST Brusselscbe correspondent meldt ons:
e;2 0 v°h Habsburg, oudste zoon van wijlen
jper Karei van Oostenrijk, zal zich in Octo-
Bejir. en ^schrijven als student aan de hooge-
pZ' van Leuven,
kan ci is nog niet bekend welke faculteit de
abertog zal kiezen.
REIS VAN DE ..MAURETANIA"
7 Augustus (H.N.) De hoop, dat de
lua^ia" het record van de Bremen zal
)e |t;s'aan schijnt thans opgegeven te zijn.
an (j Plteln van het schip zendt een telegram
kchr "®vening Standard", waarin hij de ver-
j- 8chynj?!s uitspreekt, dat de „Mauretania" waar-
i Ik zy2 uur langer over de reis zal dóen
de
■Bremen"
Aaiifji he correspondent meldt ons:
t®rstajl(|:!a"de Zondag zal te Moorslede een rui-
bag6(j.((.JGcid worden onthuld, gewijd aan de
f's pate ®nls van den Viaamschen missio-na-
i °r6h en ant: Lievens, die aldaar werd ge-
ee\ve„,fen ,der schoonste missionaris-figuren
t, die België ooit gekend heeft.
^STANDBEELD VOOR VLAAMSCH
MISSIONARIS
Jesuieten-tijdschriften inbeslag genomen
De „Croix" publiceert het decreet van den
prefect van Rome, gelastend de inbeslagneming
van alle copie van het 1898ste nummer van
den 80sten jaargang der „Civilta Cattolica", op
20 Juli j.l. wegens „de specifiek anti-Italiaan-
sche en anti-fascistische strekking van het
hoofdartikel'', getiteld: „Tusschen ratificatie
en rectificatie".
"Het deci'ëël somt een aantal wetten op, waar
aan de bevoegdheid tot deze sequestratie wordt
ontleend en verordent, dat de „Civilta Catto
lica" in haar eerst volgend nummer den tekst
van het decreet zal publiceeren. De quaestor,
van Rome was belast met de uitvoering ervan.
Het decreet was gedateerd: 23 Juli 1929, van
het fascistisch regime het zevende.
Zonder verderen commentaar heeft de „Civil
ta" in haar nummer van 2 Augustus dit proces
verbaal afgedrukt.
De regeering heeft het intusschen toch blijk
baar noodig geoordeeld, haar zonderling op
treden, eenig in zijn soort zelfs in de annalen
der Romeinsche pers, nog eens nader te moti-
veeren met de verklaring, dat elk gouvernement
vrij is, de verspreiding van publicaties, die het
inopportuun oordeelt in het nationaal belang,
te beletten.
Naar de Temps" meldt, verwacht men te
Rome, dat behalve het offieieele Pauselijk or
gaan, de „Osservatore Romano", ook de offi-
cieuse „Civilta Cattolica" nu wel eerlang haar
bureaux naar de Vaticaansche stad zal over
brengen.
Samenwerking tusschen Engeland en
Frankrijk
LONDEN, 7 Augustus. (R.O.) De Britsche
staatssecretaris voor de luchtvaart en de
Fransche luchtvaartminister zijn vandaag bij
eengekomen ten einde de verschillende vraag
stukken te bestudeeren, van belang voor de
handelsvliegtuigen van beide landen.
De besprekingen liepen uit op een princi
pieel accoord op de basis van een uitgebreide
wederzij dsche samenwerking, ingegeven door
een gemeenschappelijk verlangen om mede te
helpen aan de ontwikkeling van het luchtver
voer in Afrika, het Midden-Oosten, het Verre
Oosten en Zuid Amerika.
NOODWEER BOVEN ZUID-FRANKRIJK
PARIJS, 7 Augustus (H.N.) Dinsdagnacht
heeft boven het Zuiden van Frankrijk een
hevig oxiweer gewoed, waardoor vele bosch-
branden zijn ontstaan.
Verschillende dorpen werden bedreigd en
moesten door de bevolking worden ontruimd.
Troepen werden gerequireerd om bij het blus-
scliingswerk behulpzaam te zijn. Eerst na ver
scheidene uren gelukte het het vuur meester
te worden.
DE FRANSCHE COMMUNISTISCHE LIGA.
PARIJS, 7 Augustus. (N.T.A.) Het aantal
leden der communistische liga is sinds 1920
van 50.000 tot 5000 gedaald.
Reeds twee en vijftig lijken geborgen
TOKIO, 7 Augustus. (N.T.A. draadloos.) Het
reddingswerk in de Soemitomo Bantan-mijri,
op het eiland Hokkaido, is gisteren voortgezet.
Er is echter weinig hoop, de 24 mijnwerkers,
die nog in de mijn bedolven liggen te redden.
Tot dusver zijn al twee en vijftig lijken ge
borgen.
Van de dertien arbeiders, die werden gered,
waren er vijf gewond.
Communistische propaganda
LONDEN, 6 Augustus. (V.D.) De algemeene
commissie van de vereeniging der katoenweve
rijen heeft heden een zitting gehouden over den
toestand in de katoenindustrie. Men kon niet
tot overeenstemming geraken over de te nemen
maatregelen.
De looncommissie der weverijvereeniging zal
hoogstwaarschijnlijk contact zoeken met de
looncommissie der spinnerijvereeniging om te
pogen gemeenschappelijk een uitweg te vinden.
Overigens schijnt een oplossing van het con
flict op het oogenblik verder dan enkele dagen
geleden. Beide partijen nemen een afwijzende
houding in en schijnen weinig lust te voelen
in de bemiddelingspoging van lord Derby en
de burgemeesters der steden in het Lancashire-
gebied.
Intusschen pogen de communisten door het
verspreiden van vlugschriften in het conflict
in te grijpen en aanhangers te winnen.
LONDEN, 7 Augustus (V.D.) Aangezien de
vooruitzichten op een spoedige bijlegging van
het conflict in de katoenindustrie in Lancashire
nog uiterst gering zijn, heeft de minister-pre
sident Mac Donald zich gisteren, tijdens zijn
verblijf te Londen door het ministerie van ar
beid van den stand van zaken op de hoogte
doen stellen.
Er werd een verklaring gepubliceerd dat de
regeering het conflict met- levendige belang
stelling volgt, wat reeds gebleken is uit de be
noeming eenige dagen geleden van een com
missie van onderzoek. Deze commissie zal haar
onderzoek voortzetten.
De minister zal zich vaif het verdere verloop
van het conflict op de hoogte laten houden en
is bereid, pogingen om het conflict bij te leg
gen, te ondersteunen.
De invloed van den stilstand in de katoen
industrie doet zich reeds merkbaar voelen op
de beurs te Manchester, waar de stoffen- en
garenhandel practisch geheel stop staat.
Een streng en onpartijdig onderzoek
BOEKAREST, 7 Augustus (W.B.) Na de
bloedige onlusten van° gisteren lieerscht er
thans weer in het kolenbekken van Lupeni
volkomen rust. Het werk is hervat. De voor
naamste punten van het industrie-gebied wor
den door militairen bewaakt. Gendarmerie
patrouilleert in het stadskwartier.
Het aantal dooden en gewonden blijkt hooger
dan oorspronkelijk werd opgegeven, daar op
de velden en langs de spoorweglijn nog ver
scheidene lijken zijn gevonden van arbeiders,
die hij de onlusten gewond waren en toen ge
vlucht zijn, echter op hun vlucht aan hun ver
wondingen bezweken.
Ook hebben zich heden nog verschillende ge
wonden ter verpleging gemeld.
De bladen schatten het aantal dooden op 32
en dat der gewonden op 100, doch deze ge
tallen zijn niet officieel bevestigd en worden
overdreven geacht.
Nogmaals wordt er van overheidszijde op
gewezen, dat de eerste schdten door de stakers
zijn gelost, hetgeen ook hieruit zou blijken,
dat eenige gendarmen en soldaten door schoten
zijn gewond.
De socialistische afgevaardigden hebben, in
verband met de gebeurtenissen te Lupeni, bij de
regeêring stappen gedaan en deze heeft nog
maals een streng en onpartijdig onderzoek toe
gezegd.
Een nader Wolff-telegram uit Boekarest be
vestigd, dat de rust in het mijndistrict van
Lupeni is hersteld. De arbeiders der naburige
mijnen hebben zich niet bij de staking aange
sloten.
Officieel wordt thans het aantal dooden op
19 vastgesteld.
Wederom gevangenen uitgebroken.
NEW YORK, 7 Augustus. (V.D.) Uit het
tuchthuis in Lansing (Kansas) zijn een aantal
gevangenen uitgebroken. Volgens de eerste be
richten zouden twee van hen gedood zijn en
meerdere gewond. Veertien gevangenen gelukte
het te ontsnappen.
WASHINGTON, 6 Augustus (R.O.) Ten
einde verbetering te brengen in de overbevol
king der federale gevangenissen, gelijk die aan
het licht is gekomen bij de ongeregeldheden van
den laatsten tijd in dergelijke instellingen, is
president Hoover voornemens het congres te
vragen een som van vijf milüoen dollar voor de
vergrooting en verbetering van alle straflnstel-
lingen onder beheer der federale regeering
uit te trekken.
Aanmerkelijke vermindering noodzakelijk
Uit Nanking wordt gemeld, dat Tsjang Kal
Shek op het einde van de tweede conferentie,
welke beraadslaagde over het ontslag van de
soldaten, een rede heeft gehouden, waarin hij
de tegenwoordige sterkte van het Chineesche
leger met 2 millioen opgaf en het besluit der
conferentie aankondigde om dit leger tot
800.000 te verminderen.
De staatsinkomsten van China bedragen 450
millioen Mexicaansehe dollars, waarvan 100
millioen noodig is voor den dienst der natio
nale schuld.
De uitgaven voor het leger bedragen, zonder
rekening te houden met de buitengewone uit
gaven, tenminste 396 jhiUióen. Daarom is de
vermindering van de sterkte van het leger het
eenige middel em China voor een bankroet te
bewaren. Zelfs met de vermindering van de
legersterkte tot 800.000 man zullen de uitgaven
voor militaire doeleiri&en reeds 60 pet. van de
staatsinkomsten bedragen.
HUMORIST".
Klein meisje: „Zwart kippen zijn vcei knap
per dan witte, hè moeder?"
Moeder: „Waarom lieveling?"
Kindje: „Omdat zwarte kippen wirn- eieren
kunnen leggen, maar witte kipper geen
zwarte".
Achttien passagiers, waaronder een onbekende
De beric'hten omtrent het uur, waarop de
,,Graf Zeppelin" de terugreis naar Friedrichs
hafen zal aanvaarden, zijn tot op het laatste
oogenblik gelijkluidend gebleven.
Ze melden, dat het luchtschip in den nacht
van Woensdag op Donderdag weder naar Euro
pa zal vertrekken en ai spreekt het eene tele
gram van twaalf, het andere van één uur
's nachts het is zoo goed als zeker, dat dr. Eclce-
ner zich aan den vastgeatelden tijd zal houden
en de start niet een geheelen dag zal uitstel
len, gelijk eenige dagen geleden gemeld werd.
Te middernacht twaalf of één uur, dat is
Donderdagochtend zes uur Europeesche tijd, zal
Lakehurst en de omstreek hiervan weder in
opschudding zijn. Over het groote vliegveld
klinken dan de commando's, ditmaal in een
sappig Amerikaansch, inplaats van in een
stram Duitsch, zooals te Friedrichshafen. Maar
de geestdrift der duizenden zal even groot we
zen, wanneer het machtige gevaarte naar bui
ten, buiten de geweldige hangar wordt ge
bracht en zich, dwars door de heen en weer
schietende zoeklichten heen, de lucht in zal
boren, voortgestuwd door de geweldige motoren
en gestuurd door den bekwamen dr. Eckener,
den pionier van de lucht.
Dagenlang is men bezig geweest met het bij
vullen van het machtige omhulsel en het be
voorraden der benzine- en oliereservoirs.
Een telegram uit Lakehurst meldt ons
gisteravond, dat men met het bijvullen gereed
gekomen was en hoopte, alles te zes uur in
den namiddag gereed te hebben. Daarna zou
men beginnen met het verwarmen der motoren.
Tusschen deze bedrijven door zijn inmiddels
de passagiers reeds op het appèl verschenen.
Op bevel van dr. Eckener hadden ze moeten
zorgen reeds te vier uur 's namiddags aan
wezig te zijn. Ditmaal was er geen te laat
komende dame of Iets dergelijks
Ook de post kwam regelmatig binnen. De
,/United Press" meldde, dat er zeven zakken
met diverse poststukken te Lakehurst waren
aangebracht, alsmede zes duizend brieven, vijf
duizend ansichtkaarten mitsgaders enkele
andere duizenden, bestemd voor steden in het
Westen van Amerika en de meest verwijderde
landen o.a. China en Japan.
De passagierslijst is reeds hekend gemaakt.
De namen luiden als volgt: Sir George Wilkins
(de bekende Poolreiziger en vlieger die ook de
heenreis maakte, Lady Drummond Hay, Graaf
Montgelas, Graaf von Soden, Von Wiegand, Ro-
sendahl (vroeger "commandant van het Ameri-
kaansche luchtschip „Los Angeles"), luitenant
Richardson, Burgess, Rickard, Kiep, dr. Spies,
Wexler, Weber, Shumofsky, von Eschwage
Llchberg, Leeds (de bekende millionnair die ge
huwd is met prinses Xenia, wier naam een
vermaardheid heeft gekregen, doordat ze zich
aanvankelijk het lot had aangetrokken van het
meisje, dat zich uitgeeft voor prinses Anastasia
dochter van den vermoorden tsaar Nicolaas) en
Larney. De naam van de(n) achttiende(n) pas
sagier wordt geheim gehouden, maar volgens
nadere berichten zou deze de genoemde prinses
Xenla zijn.
Wat de vooruitzichten voor deze reis aan
gaat, de weerberichten luiden alleszins gun
stig. Volgens dr. Kimball, van het meteorolo
gisch instituut te New York, kan de „Graf
Zeppelin", indien ze de Noordelijke route
neemt, op wind in den rug rekenen.
Volgens verklaringen, die werden afgelegd
door personen, die met de Zeppelinmaatschappij
in relatie staan, zal een Zeppelin spoedig in
staat zijn in twee dagen den Atlantischen
Oceaan over te steken. Deze verklaringen hou
den waarschijnlijk verband met het feit,- het
welk een ieder zich heeft kunnen realiseeren,
dat men, Indien men spoedig in Amerika wil
wezen, beter met de „Bremen" dan met een
luchtschip kan gaan
De heer Trier uit New York verzendt met
de Zeppelin een jongen Bostan Bulldog ter
waarde van 1000 dollar, bestemd voor den
heer Edward Wertheimer te Frankfurt aan de
Main.
De drukte te Lakehurst was gisteren weer
buitengewoon groot. Men raamt het aantal
bezoekers op ruim 150.000.
Een later telegram van de United Press,
meldde ons nog, dat dr. Eckener had bekend
gemaakt, dat de „Zeppelin" gereed was om te
middernacht te vertrekken.
De wereldreis van de „Graf Zeppelin"
Het schijnt dat zich tot dusver nog slechts
vijf personen als passagiers voor de wereld
vlucht van de „Graf Zeppelin" hebben laten in
schrijven. Het zijn de schrijver Joachim Rickard
een zoon van den bovengenoemden staalkoning
Leeds, Otto Hillih, de commandant Rosendahl,
die deze reis ook medemaakt én weder iemand
wiens naam niet bekend Is.
rrV gr?
Wat Mgr. Downey wil
Van onzen correspondent.)
Londen, 2 Augustus 1929.
Liverpool gaat er prat op de grootste kathe
draal van Engeland, en na de St. Pieterskerk,
den Dom van Milaan en de kathedraal van Se-
villa, de grootste kerk van Europa binnen haar
muren te hebben. Zij zal dat tenminste zijn als
zij voltooid is Het is de Anglicaansche kathe
draal, welke gebouwd is volgens de p'anneu
van den toenmaals 21-jarigen sir Gilbert Scott,
den zoon van den beroemden architect.
De Katholieke pro-kathedraal, een gebouw
van rood baksteen, alleen bestaande uit eeu
schip en koor, is den zetel van Engelands
voornaamste kerkprovincie niet waardigi), en
reeds lang zijn plannen in overweging tot het
bouwen van een groote hoofdkerk, welke ook
uiterlijk de voortdurend toenemende kracht
van het Katholicisme in Noord-Engeland be
lichaamt.
Aartsbisschop Downey hoopt de bouwheer
te worden van een kathedraal, die eenig zal
worden onder de hoofdkerken. Hij droomt
en het zal binnen afzienbaren tijd iets tast-
baarders worden dan eeu droom van iets
dat in steen den geest der twintigste eeuw
op z'n levendigst zal weergeven. Den beroemd-
sten Engelschen bouwmeester van onzen tijd
heeft hij tot den uitvoerder van zijn plannen
gekozen; het is sir Edwin Lutyens, den ont
werper van den cenotaph in Whitehall, en ver-
maarder nog als de bouwheer van de monu-
mentaalste aller moderne steden, het in ruim
vijftien jaren uit den grond verrezen keizer
lijke Delhi.
Samenwerking tusschen deze twee mannen,
den aartsbisschop en den architect, zal een re
sultaat moeten opleveren, dat door velen be
wonderd en door evenvelen veroordeeld zal
worden, maar dat niemand onverschillig zal
laten.
Aartsbisschop Downey Is voor Liverpool wat
in de laatste helft der vorige eeuw kardinaal
Vaughan voor Westminster was, de geestdrif
tige,inspireerende bouwheer, de leider met 'n
machtige visie, wiens vuuc en verbeeldings
kracht zijn volgelingen in enthousiasme doet
ontvlammen. Sir Edwin Lutyens is niet alleen
een denkend, maar ook een scheppend genie.
Samenwerking tusschen beide visionaires zou
onmogelijk zijn, zonder hun geestelijke ver
wantschap. De aartsbisschop heeft zijn denk
beelden, zijn gedachten aan den bouwmeester
opengelegd; deze heeft ze niet alleen begrepen,
hij is ervoor in geestdrift ontvlamd. Hij heeft
het aangevuld met zijn eigen ideeën, welke op
haar beurt niet minder erkentelijk door dr.
Downey aanvaard werden, en zoo is de gees
telijke samenwerking tusschen bouwheer en
bouwmeester volmaakt.
Jarenlang is voor dit doel geld ingezameld
geworden. Tusschen de 180.000 en 190.000
zijn bijeengebracht, voornamelijk door de ar
men. Want Liverpool Is de stad der arme Ka
tholieken, der Iersche dokwerkers en fabrieks
arbeiders. Nu defitieve plannen gemaakt zijn
verwacht men ook de groote bijdragen der rij
ken.
Tot den Liverpolitaanscben correspondent
van de „Evening Standard" heeft de aartsbis
schop gezegd:
„Wij willen niet ,,'t een of ander gothische"
hebben. De tijd is voorbij, waarin wij tevreden
moeten zijn met een slappe copie van dertiende-
eeuwsclie architectuur. Ik wil Iets hebben dat
den geest van onzen eigen tijd uitdrukt iets,
waardoor komende geslachten onmiddellijk zul
len denken aan 't beste, dat er in de twintig
ste eeuw is. Deze eeuw heeft een eigen geest,
welke verdient op grootsche wijze geïnterpre
teerd te worden. Kon men, voor het tot uiting
brengen van dien geest, een mooiere plaats
kiezen dan een zeehaven zooals Liverpool? Men
is gewoon voor het bouwen van een kathedraal
een prijsvraag uit te schrijven, maar het komt
mij voor dat hieraan veel bezwaren verbonden
zijn. 't Kan gebeuren dat men dan niet krijgt
wat men hebben wil. Het zou een ramp zijn
wanneer men bij een poging om den geest
der twintigste eeuw weer te geven, iets
Epsteinsch volbracht."
Merkwaardig dat kardinaal Vaughan des
tijds van 't zelfde standpunt uitging. Deze
wilde evenmin iets weten van een prijsvraag,
en vestigde zijn keus op Bentley in de over
tuiging dat deze beter dan iemand anders de
Byzantijnsche kathedraal, welke hij verlangde,
zou kunnen ontwerpen. En merkwaardiger nog
is 't dat dr. Downey geen oogenblik eraan ge
dacht had dat" hij niets anders gedaan had dan
't voorbeeld van kardinaal Vaughan volgen.
Fij merkte dit eerst op, toen de correspondent
zijn aandacht erop vestigde.
Zijn kathedraal zal niet zijn toegewijd aan
een Heilige, doch aan Christus-Koning. Zij zal
de stad en de rivier beheerschen, en het beeld
van Christus-Koning zal haar bekronen. „De
groote figuur van Christus-Koning", riep dr.
Downey uit, .zichtbaar van den Atlantischen
Oceaan af, en 's nachts verlicht, zou een won
derlijk symbool zijn voor ieder die door Liver
pool's toegangspoort tot de wereld gaat; zij
zou hem inspireeren, onverschillig of hij naar
verre kusten reist dan wel na vele jaren zijn
eigen land terug ziet".
Zeker een heerlijke visie. En aangezien er
zooveel leelijke kerken gebouwd worden, en er
zooveel goede aartsbisschoppen zijn, zou men
't bijna betreuren dat dr. Downey niet architect
geworden is.
1). Hiërarchisch staat Liverpool niet boven
Westminster; wanneer ik spreek van „voor
naamste" kerkprovincie, dan is dit een appre
ciatie, gegrond op de grootere dichtheid der
Katholieke bevolking in 't Midden-Noorden, en
op haar overwegenden invloed op 't Katho
lieke leven des lands.
„LONDON OPINION".
Klein meisje (voor het eerst bij een spreken
de film)„Dit is prachtig, mammie, ik heb er;
altijd over nagedacht hoe een omroeper vaq
de radio er uit zou ziea. 1
